نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید (فارسی)(نشریه بین المللی علوم مهندسی)
سال:1388 | دوره:20 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

فرآیند مدیریت ریسک، دارای نقش مهمی در مدیریت پروژه می باشد و این در نتیجه پیچیدگی ناشی از علل فرصت ها یا تهدید ها، و نتایج ناشی از نوع واکنش اتخاذ شده در صورت وقوع آنها می باشد این مقاله مدلی ارایه می دهد تا با استفاده از قابلیت روش های استدلال مبتنی بر مورد و تصمیم گیری چند شاخه، در برابر فرصت ها و تهدیدهای به وقوع پیوسته در روند انجام پروژه، در مقایسه با سایر ابزارها و مدل ها، پاسخی اثرگذار و کارا به دست آید.

نمودارهای کنترل فرآیند آماری نقش بسزایی را در سیستم های کنترل کیفیت بر عهده دارند که تحلیل صحیح آنها، منجر به کشف خطاهای موجود در فرآیند خواهد شد. در این راستا شبکه های عصبی متنوعی به منظور تشخیص الگوهای موجود در نمودارهای کنترل به کار گرفته شده اند که اکثرا قادر به تشخیص الگوهای منفرد بوده و در مورد الگوهای همزمانی که ناشی از رخداد بیش از یک خطا در فرآیند می باشند ناتوان بوده اند. در این مقاله، ابتدا با به کارگیری تبدیل موجک، الگوی همزمان به الگوهای منفرد تشکیل دهنده تفکیک شده و در ادامه با به کارگیری تحلیل مولفه های اصلی (PCA) در کنار یک شبکه عصبی احتمالی (PNN)، نوع الگوها مشخص می گردد. نتایج بدست آمده با استفاده از داده های شبیه سازی شده، نرخ تشخیص صحیح الگوهای همزمان را برابر 94.83% نشان می دهد.

در این مقاله، مطالعه بر روی یک تامین کننده و تعدادی خریدار به همراه چند کالای مختلف جهت سفارش در نظر گرفته شده است. مساله ای که در این مقاله به آن توجه شده است فسادپذیر بودن محصولات با طول عمر ثابت و داشتن تاریخ انقضا می باشد. در ضمن طول دوره برنامه ریزی به صورت یک متغیر در مساله محاسبه می شود. مساله از دو دیدگاه مختلف بررسی شده است: بازپرسازی توام و برنامه ریزی مشارکتی. از دید بازپرسازی توام مدل ارایه شده در اساس قرار گرفته است. برای حالتی که عمر محصول از طول دوره کمتر می باشد هزینه ای برای کمبود ناشی از فاسد شدن محصول در نظر گرفته شده است.از دید برنامه ریزی مشارکتی، به بررسی هزینه های حمل و نقل تامین کننده و هزینه های عدم تحویل به موقع (نگهداری و کمبود) خریداران به طور همزمان در یک شبکه زنجیره تامین، پرداخته می شود مساله بصورت تک دوره ای و چند دوره ای برنامه ریزی می شود (تفاوت کمی بین مدل تک دوره ای وچند دوره ای وجود دارد). هدف آنست که ببینیم در صورتی که محصول دارای تاریخ انقضا باشد، آیا این مساله تاثیری روی طول دوره های برنامه ریزی دارد و با توجه به هزینه های مختلف خود مدل مقداردهی به طول دوره را بر عهده بگیرد. و در ضمن در حالتی که کالا فساد پذیر است، به چه میزان از هر کالا و در چه زمانی سفارش داده می شود. سعی شده فرضیات هر دو دسته از مدلها به هم نزدیک باشد. مثلا در هر دو تقاضا و هزینه ها بر واحد زمان در نظر گرفته شده است.

مجموعه آموزشی مهندسی صنایع، در اواخر قرن 19 در پی گسترش نیاز به روش ها و ابزارهای سیستماتیک در تصمیم گیری و مدیریت بنگاه های تجاری و تولیدی که مشخصه های اصلی محیط های مدیریتی در آن زمان سرعت، رقابت، کیفیت و هزینه بود، شکل گرفت. توجه اصل در آموزش و پژوهش مهندس صنایع متاثر از سطح پیچیدگی و اندازه سازمان در بنگاه هایی که با ابعاد چند ملیتی طراحی شده بودند، معطوف به توسعه نگرش سیستمی و فرآیند علمی برا تجزیه وتحلیل گزینه های ممکن تصمیم، و همچنین ارزیابی و انتخاب بهینه آن ها تحت شرایط متفاوت قطعی و احتمالی گردد.این ضرورت به طور تدریجی تلفیق متنوعی از علوم ریاضیات، آمار و احتمال، علوم مدیریت و اقتصاد، مبانی مهندسی و علوم سیستم را به عنوان زیرساخت مهندسی صنایع قرار داد و به همین واسطه دروس متنوعی در بسته آموزشی مهندسی صنایع وارد شد. این مجموعه تاکنون متناسب با تغیرات محیطی مورد اصلاحات مستمری نیز واقع شده است.هدف اصلی تحقیق حاضر، ارایه یک مدل تلفیقی همگن برای طبقه بندی توانایی های دانش آموختگان رشته مهندسی صنایع در بازارهای کار کشور بر اساس شناخت علمی و سیستماتیک از محتوای آموزشی فعلی این رشته در دانشگاه های کشور می باشد که به تبع آن، مطالعه و انجام اصلاحات یکپارچه مورد نیاز در محتوا و جهت گیری های آموزشی مجموعه متناسب با شرایط فعلی فضاهای مدیریتی و تصمیم گیری فراهم گردد.در این مقاله ابتدا، با مروری بر سیر تحولات و تکامل رشته مهندسی صنایع، محتوای آموزشی این رشته در مقطع کارشناسی به صورت یک مدل طبقه بندی همگن ارایه شده و سپس بر اساس آن، توانایی های تخصصی مورد انتظار از مهندسی صنایع استخراج گردیده است. سطح توانمندی دانش آموخته در هر زمینه تخصصی، در قالب سه مولفه اساسی مدل شامل؛ دانش، بینش و مهارت دانش آموخته، مورد توجه واقع شده است.مدل ارایه شده، توانمندی اصلی یک مهندس صنایع را نسبت به سایر مهندسان در حوزه کاربرد نگرش سیستمی جهت حل مسایل سازمان که مشتمل بر توانمندی های «تحلیل، طراحی و تصمیم گیری، برنامه ریزی و کنترل» می باشد، طبقه بندی نموده است.سطح اطمینان ساختار و محتوای مدل ارایه شده به استناد نظر خبرگان دانشگاهی کشور در زمینه مهندسی صنایع 95% می باشد.بر این اساس و به کمک یک تحلیل سلسله مراتبی نشان داده شده است که، در حوزه توانمندی های تخصصی مهندس صنایع، توانمندی های؛ تحلیل، طراحی و تصمیم گیری از اهمیت بیشتری نسبت به توانمندی های؛ برنامه ریزی و کنترل برخوردارند.

طبق مطالعات انجام شده یکی از موانع بازدارنده بهره وری که شرکتهای زیادی نیز درگیر آن هستند مساله بالانس خط مونتاژ می باشد که حل آن نیازمند به کارگیری مدل های علمی است. بر همین اساس این مقاله در دو بخش به بررسی تاثیر متعادل سازی بر عملکرد خط مونتاژ پرداخته است. در بخش اول ضمن مطالعه مبانی نظری و پیشینه تحقیق، مفاهیم مونتاژ، انواع مسایل بالانس خط مونتاژ، پیش فرض ها، معیارهای بهینگی و روشهای حل مسایل متعادل سازی مطرح شده است. در بخش دوم دو روش هیورستیک اولویت وزنی و طولانی ترین زمان عملیات(LCR)  برای متعادل سازی خط مونتاژ شرکت تراکتورسازی ارومیه به کار گرفته شده است. با مقایسه معیارهای زمان سیکل مونتاژ، کارایی خط مونتاژ، ضریب هموارسازی، فاصله تعادل و صرفه جویی ریالی، سهم هزینه ثابت هر واحد محصول، حاشیه ایمنی و زمان تلف شده برای دو حالت قبل و بعد از متعادل سازی، تاثیر متعادل سازی بر عملکرد خط مونتاژ مشخص شده است.

میزان عرضه و تقاضای منابع طبیعی نه تنها وابسته به چرخه های طبیعت اند بلکه متاثر از مولفه های اقتصادی - اجتماعی نیز هستند. بنابراین با توجه به کمبود این منابع و رشد سریع تقاضا در سالهای اخیر، مدیریت بهینه و صحیح این منابع امری اجتناب نا پذیر است. برای موفقیت این مدیریت، مشارکت بیشتر ذینفعان در تهیه مدلهای تصمیم گیری گروهی و پذیرش نتایج مدلها لازم است. در این مقاله با لحاظ این دیدگاه، یکی از روش های انتخاب اجتماعی به نام بوردا توسعه داده می شود. این روش تصمیم گیری گروهی مبتنی بر رای گیری بوده که در آن نظرات اعضای گروه ذینفع به صورت رتبه نسبی آنها، و نه به صورت صریح و مستقیم، در تصمیم گیری اعمال شده و در نهایت اولویت بندی گزینه ها ارایه می گردد. ایراد روش بوردای متداول آن است که به مولفه ذهنی مدیر گروه تصمیم گیری از جهت ریسک پذیری توجهی نمی نماید. لذا به عنوان نوآوری این مقاله، مدل اولیه روش بوردا به کمک عملگر تجمیع میانگین وزنی مرتب توسعه داده شده تا بتواند محاسبات نرم تری (Soft Computation) را در مواجهه با عدم قطعیت ها از جمله لحاظ درجه ریسک پذیری مدیر گروه تصمیم گیری داشته باشد. سپس به کمک کاربست یک مطالعه موردی واقعی، ضرورت این توسعه ریاضی نشان داده شده و سنجه مناسبی برای محاسبه امتیاز یک گزینه به روش بوردای اصلاح شده تحت شرایط عدم قطعیت تصادفی ارایه گردیده است.

طراحی شبکه های اتوبوس رانی، یک مساله مهم در حمل و نقل عمومی است. یکی از گام های مهم در این راستا، محاسبه تعداد و مکان های بهینه پایانه های مورد نیاز است. در واقع این مساله به عنوان حالت خاصی از مساله مکان یابی تسهیلات، که یک مساله بهینه سازی ترکیبیاتی با مقیاس بزرگ است، نیاز به زمان زیادی برای حل دارد. تا کنون برای حل این مساله، از روش های شاخه و کران، شمارش ضمنی و گرم و سرد کردن شبیه سازی شده استفاده شده است. هر چند روش سوم که یک روش فرا ابتکاری است بسیار کاراتر از دو روش دیگر است؛ اما زمان اجرای الگوریتم، برای شهرهای بزرگ هنوز هم طولانی است. در این مقاله، برای حل مساله یک الگوریتم ژنتیک پیشنهاد شده است. مهمترین مزیت الگوریتم ژنتیک پیشنهادی، رسیدن به جواب دقیق تر در زمان کمتر می باشد. نتایج مشاهده شده، نشان داد که متدولوژی پیشنهادی یک الگوریتم کارا و مطمئن برای این مساله است. برای تایید این مطلب، الگوریتم برای شبکه های اتوبوسرانی مشهد و تهران اجرا و نتایج آن با نتایج کوشش های پیشین مقایسه شده است.