فرهنگ رضوی
سال:1393 | دوره:2 | شماره:7 |تعداد مقالات:6

این نوشتار می کوشد تا با تمرکز بر موضع گیری های سیاسی امام رضا(ع)، معطوف به رقیب و دشمن سیاسی ایشان یعنی مامون، به استنباط های نظری بپردازد و از خلال این بررسی به پرسش های سیاست در دنیای معاصر پاسخ دهد. سیاست امام رضا(ع) در دو وجه «سیاست معطوف به مامون» و «سیاست معطوف به امام(ع)» قابل تعقیب است. رفتار سیاسی در خلا رخ نمی دهد، بلکه در یک محیط تعاملی و کنش و واکنش زنجیره ای رخ می دهد و رفتاری راهبردی است. پرسش این است که منطق تعامل های امام رضا(ع) با مامون چیست؟ فرضیه آن است که شناخت مامون و مامون شناسی امام(ع) ملهم از شیطان شناسی و روش های سه گانه تطمیع، تهدید و تزویر معطوف به رهبر و پیروان است. این کندوکاو بر محور پذیرش ولایتعهدی از سوی امام رضا(ع) قرار گرفته است. مامون ابتدا قصد اغوای امام(ع) یا تزویر دارد که با بیان مقاصد پنهان مامون خطاب به وی این مرحله به سرعت به پایان می رسد. تطمیع اول، با پیشنهاد خلافت و تطمیع دوم، با پیشنهاد ولایتعهدی و سپس «تهدید» برای القای «تصور تطمیع شدن» در اذهان عمومی غیر بصیر از فنون مامون بوده که همواره توسط امام(ع) خنثی و این موارد به فرصت سازی تبدیل شده است.

احادیث مربوط به امام رضا(ع) با توجه به موقعیت تاریخی ویژه ای که در آن قرار داشتند بسیار حائز اهمیت است که در آن میان حدیث شریف سلسله الذهب از حلاوت و بلاغت خاصی برخوردار است.لزوم مطالعه در عمق فرمایش های امام رضا(ع) مساله ای مهم است که طی قرون گذشته اغلب با شهود عرفانی انجام می پذیرفت، با پیشرفت چشمگیر زبان شناسی غربی لزوم بررسی مجدد این احادیث با استفاده از مفاهیم دانش نشانه شناسی و زبان شناسی متن مورد توجه جدی قرار گرفت، به همین علت مقاله حاضر با بهره گیری از ظرفیت های دانش نشانه شناسی به بررسی این حدیث می پردازد. سوال اصلی این است که ویژگی های ساختاری و انسجام متنی حدیث شریف سلسله الذهب از لحاظ شکل گیری بافتار متنی و عوامل دخیل در آن چیست؟نوشتار پیش رو با استفاده از مفاهیم دانش نشانه شناسی در قالب مفاهیم عملیاتی شده روش تحلیل زبان شناسانه هلیدی به بررسی ویژگی های ساختاری و انسجام متنی این حدیث شریف می پردازد. از نتایج مطالعه حاضر این است که متن این حدیث شریف از لحاظ تمامی عناصر انسجام بخشی متن از دیدگاه تحلیلی هلیدی در بالاترین سطح ممکن قرار دارد.

یکی از مهم ترین وظایف ائمه اطهار(ع) ترویج معارف دین اسلام، بسترسازی برای تعمیق این معارف و تربیت جامعه اسلامی برای نیل به کمال و سعادت است. بی شک این راهبرد از طریق اقدام های متعددی انجام می شده که یکی از آنها، آموزش دعا و ترویج آن به مناسبت های مختلف در راستای ایجاد سبک زندگی اسلامی در میان افراد جامعه است. در این مقاله تلاش بر این است تا با مطالعه روشمند و تحلیلی گزاره های بیان شده در ادعیه امام رضا(ع)، نقش و کارکردهای این ابزار دینی و فطری در راستای تربیت افراد جامعه اسلامی، بازشناسی و استخراج شده و مدل کلی و شیوه های تربیتی مدنظر آن امام(ع)، برای چگونگی هدایت افراد و جامعه اسلامی، که همان تحقق سبک زندگی اسلامی است، تبیین شود. بدین منظور با استفاده از روش تحلیل محتوا، در ابتدا قالب های بیانی و جهت گیری های هر یک از ادعیه رضویه استخراج و طبقه بندی موضوعی شده و سپس به تجزیه و تحلیل آنها پرداخته ایم تا نظام حاکم بر این ادعیه را شناسایی کرده و به کشف راهکارهای تربیتی و بومی سازی آنها در نظام آموزشی جامعه و ترویج سبک زندگی اسلامی نائل شویم.

در هنر مصورسازی نسخه ها که همواره تحت تاثیر تفکر مذهبی هنرمندان و حامیان آنها قرارداشتهاست، بخش عمده ای از آنها روایت های مربوط به پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) ایشان را متجلی ساخته اند. رویکرد هنرمندان به این مضامین موجب بروز جلوه های خاصی از پردازش تمثیلی، نشانه ای و انتزاعی در جهت روایتگری نسبت به سایر موضوع ها در نگارگری شده است تا مضامین شیعی را به زبان تصویری انعکاس دهند. مهم ترین منابع تصویرسازی برای هنرمندان شیعی، کتاب های حدیثی مانند عیون اخبارالرضا هستند که به ویژه به فضائل و معجزه های ائمه اطهار(ع) پرداخته اند. یکی از نسخه های مصورکه به مضامین شیعی پرداخته فالنامه تهماسبی است که در آن، نگاره هایی منتسب به امام رضا(ع) احتمالا با الهام از روایت های شیخ صدوق به تصویر درآمده اند. این نوشتار ضمن بررسی زندگانی شیخ صدوق، ویژگی های نگاره های رضوی موجود در فالنامه و نحوه انعکاس روایت های رئیس المحدثین در آن را به شیوه توصیفی- تحلیلی مطالعه کرده است. براساس پژوهش ها، هنرشیعی با بهره مندی از آموزه های ناب تشیع و عناصر نمادین، تلاش بی شائبه فرهیختگان دینی وهنری در دوره های مختلف را به نمایش گذاشته است.

عملکرد خانواده به عنوان واحد اجتماعی، نقش انکارناپذیری در برقراری نحوه تعامل ها و واکنش های اجتماعی داشته و عملکرد سالم و سازنده، ضامن سلامت و نشاط جامعه خواهد بود. فرد، تحت تاثیر روابط سالم حاکم بر خانواده، شیوه های ارتباط پذیری و تعامل های سازنده با جامعه را یاد می گیرد. بر عکس، هرچه خانواده دارای عملکرد بد و آشفته باشد به همان نسبت سلامت آن جامعه بیشتر تهدید می شود. هدف اساسی مقاله حاضر بررسی موانع و راهکارهای تحکیم نهاد خانواده از منظر سیره و آموزه های رضوی بوده که به روش توصیفی و از نوع تحلیل اسنادی انجام شده است. در این ارتباط کلیه اطلاعات و منابع مربوط به موضوع گردآوری شده و به شیوه کیفی به ارائهیافته های پژوهشی پرداخته شده است.نتیجه بررسی نشان می دهد که پایبندی به آموزه های دینی و عمل به سیره و اندیشه های معصومین(ع) سد محکمی در برابر موانع تحکیم نهاد خانواده خواهد بود. برای تحکیم روابط میان اعضای خانواده باید با ایجاد فضایی عاطفی و با درک نیازها و خواسته های مشروع طرفین اقدام کرد. عمل به آموزه های دین مبین اسلام به ویژه سیره و آموزه های امام رضا(ع) به طور مستقیم رفتارهای فردی را کنترل می کند و به طور غیرمستقیم از طریق بهبود روابط بین اعضای خانواده، موجب استحکام بیشتر نهاد خانواده می شود.

یکی از بارزترین ویژگی های شخصیتی امام رضا(ع) ارتباط عمیق معنوی ایشان با خداست که در کثرت عبادت و خویشتن داری حضرت تجلی کرده است. آن حضرت، در زندگی، اصول معنوی خاصی را رعایت کرده اند که به یقین با پیروی از سبک زندگی معنوی آن بزرگوار، انسانبه آرامش روحی و روانی خاصی می رسد. در این مقاله با بررسی زندگی امام رضا(ع) سعی شده است، به این سوال پاسخ داده شود که چگونه امام هشتم(ع) در نهایت آرامش روانی به سر می بردند؟ یافته های این نوشتار نشان می دهد که انسان با پیروی از سبک زندگی معنوی امام هشتم(ع) به خدا توکل خواهد کرد و با صبر در برابر مشکلات از آنچه خداوند به او داده است، راضی خواهد بود، زندگی را بر خود آسان خواهد گرفت و به آرامش روانیمی رسد. روش پژوهش در این نوشتار، کیفی مبتنی بر رویکرد توصیفی و تحلیلی است.