آفات و بیماریهای گیاهی
سال:1395 | دوره:84 | شماره:1 |تعداد مقالات:6

ذخیره منابع انرژی در حشرات کامل زمستان گذران سن گندمEurygaster integriceps Put.  اهمیت قابل توجهی در بقا زمستانی آنها دارد. در این تحقیق، اثر برخی از غلظت های پایریپروکسی فن (EC10%) به عنوان شبه هورمون جوانی بر میزان ذخایر انرژی در شرایط مزرعه ای بررسی گردید. آزمایشات به صورت آزمون فاکتوریل چهارمتغیره شامل غلظت حشره کش (0، 100، 300 و μI/I 500)، جنسیت (نر و ماده)، زمان نمونه برداری (3، 6 و 12 روز پس از سمپاشی) و تکرار سمپاشی (یک هفته پس از سمپاشی اول)، در چهار تکرار و در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا گردید. نتایج نشان داد که پایریپروکسی فن تاثیر معنی داری بر میزان چربی، گلیکوژن، قند، پروتئین و محتوای انرژی دارد. براساس نتایج حاصله، هر سه غلظت پایریپروکسی­فن سبب افزایش میزان چربی، به ترتیب به میزان 157.96، 39.38 و 103.24 درصد، در مقایسه با شاهد شده است و در بین غلظت های مذکور غلظت I/Iμ 300 بیشترین تاثیر کاهشی را بر میزان کربوهیدرات و پروتئین داشته است.

شته سبز هلو(Myzus persicae)  یکی از آفات مهم درختان میوه هسته دار مانند هلو و گوجه است. علاوه بر این ازگیاهان زراعی یک ساله مانند باقلا، گوجه فرنگی، سیب زمینی، چغندرقند و علف های هرز نیز تغذیه می نماید. این شته با استفاده از خرطوم باریک خود به بافت بین سلولی گیاه نفوذ کرده و مقدار زیادی از شیره آوند آبکش را مصرف می کند، که این امر باعث ایجاد خسارات زیادی برای گیاهان میزبان می شود. در این تحقیق توانایی بتاآمینو بوتیریک اسید و سالیسیلیک اسید به منظور ایجاد مقاومت بر علیه شته سبز هلو روی گیاه باقلا (Vicia faba) بررسی شده است. بدین منظور یک آزمایش فنوتیپی و یک آزمایش مولکولی انجام شد. نتیجه آزمایش فنوتیپی نشان داد که بتاآمینو بوتیریک اسید و سالیسیلیک اسید اثرات ممانعت کنندگی روی رشد و تکثیر شته سبز هلو داشته اند. این تیمارها با افزایش طول سیکل زندگی شته ها باعث کم شدن جمعیت شته   شدند. نتیجه آزمایش مولکولی نشان داد که تیمارهای مذکور با افزایش بیان ژن کیتیناز گیاه باقلا توانسته ند در این گیاه مقاومت القاء کنند.

خاکپوش های پلی اتیلنی طی سالیان اخیر برای کشت های سبزی و صیفی و با اهداف مختلفی توسعه یافته است. به منظور بررسی اثر خاکپوش های رنگی بر دور نمودن شته های ناقل، سرعت رشد بوته ها و کاهش آلودگی های ویروسی در محصول طالبی، این تحقیق طی سه سال در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کبوتر آباد اصفهان اجرا گردید. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار و با شش تیمار شامل خاکپوش های مشکی با نوار آلومینیومی، آلومینیومی، شفاف، قرمز، مشکی و بدون خاکپوش (شاهد) بود. تراکم جمعیت شته های ناقل توسط تله های تشتکی زردرنگ حاوی آب به طور هفتگی بررسی و جمعیت آن ها در هر تیمار ثبت گردید. سرعت رشد بوته ها و درصد آلودگی  بوته ها به ویروس های شایع منطقه شامل موزاییک خیار (CMV)، موزاییک هندوانه (WMV-2) و موزاییک زرد کدو (ZYMV) در هر تیمار تا مرحله گل و میوه دهی تعیین شد. نتایج نشان داد که خاکپوش های آلومینیومی و مشکی با نوار آلومینیومی، در دور کردن شته ها بسیار موثر و اختلاف معنی داری با سایر خاکپوش ها داشتند. از نظر درصد آلودگی به مجموع ویروس ها تیمارها در سه گروه قرار گرفتند. گروه اول شامل خاکپوش مشکی با نوار آلومینیومی و خاکپوش آلومینیومی با کمترین آلودگی (به ترتیب 12.22 و 10.69)، گروه دوم شامل خاکپوش های شفاف، قرمز و مشکی (به ترتیب 24.17، 24.54 و 28.43) و گروه سوم شامل تیمار شاهد با حداکثر آلودگی (38.82) بود. برای CMV، WMV-2 و  ZYMVحداکثر درصد آلودگی در تیمار شاهد (به ترتیب 11.28، 20.54 و 22.42) و حداقل درصد آلودگی در تیمار خاکپوش مشکی با نوار آلومینیومی (به ترتیب 7.00، 7.01 و 7.77) بود. حداکثر میانگین سه ساله تراکم جمعیت شته های ناقل مربوط به تیمار شاهد (522.42) و حداقل آن مربوط به خاکپوش مشکی با نوار آلومینیومی (141.92) بود. بوته ها در تیمارهای دارای خاکپوش  نسبت به تیمار شاهد بدون خاکپوش 7 روز زودتر به 50 درصد سبز شدن و 10 روز زودتر به مرحله گلدهی رسیدند. بدین ترتیب مشخص شد که علاوه بر اثر بازتاب نور خورشید در دور کردن شته های ناقل، افزایش سرعت رشد بوته ها نیز در کاهش آلودگی های ویروسی نقش داشته است.

طی سال های 1391-1392، تعداد 422 نمونه تصادفی و 223 نمونه علائم دار شامل موزاییک، پیسک، لکه حلقوی، زردی، سبزردی، کاهش رشد و بد شکلی برگ ها از مزارع توت فرنگی مناطق رشت، صومعه سرا و سنگر در استان گیلان و بابلسر، جویبار و بهشهر در استان مازندران جمع آوری شد. آلودگی این نمونه ها به ویروس لبه زرد خفیف توت فرنگی (Strawberry mild yellow edge virus-SMYEV)، ویروس پیسک توت فرنگی (Strawberry motlle virus-SMoV)، ویروس چروکیدگی توت فرنگی (Strawberry crinkle virus-SCV)، ویروس لکه حلقوی نهان توت فرنگی (Strawberry latent ring spot virus-SLRSV)، ویروس موزاییک تمشک (Raspberry ringspot virus-RpRSV)، ویروس موزاییک آرابیس (Arabis mosaic virus-ArMV) و ویروس لکه حلقوی گوجه فرنگی (Tomato ringspot virus-ToRSV) با استفاده از آزمون سرولوژیکی الایزا (DAS-ELISA) و آنتی بادی های اختصاصی بررسی شد. نتایج بیانگر آلودگی 32.3 و 13.7 درصدی به ترتیب نمونه های علائم دار و تصادفی به حداقل یکی از هفت ویروس یاد شده بود. واکنش گیاهان محک در برابر جدایه­های چهار نپوویروس ArMV، RpRSV، ToRSV و SLRSV بدست آمده در این تحقیق، با اطلاعات توصیف شده در مورد این ویروس ها مطابقت داشت. در ردیابی مولکولی SMoV و SMYEV، توالی ژن پروتئین پوششی دو جدایه ایرانی SMoV بیشترین شباهت (97 درصد) را با جدایه 1278 SMoV از کشور هلند (رس شمار AJ496145) و سه جدایه ایرانی SMYEV دارای بیشترین مشابهت (99 درصد) با جدایه D/M.110 SMYEV (رس شمار AJ577352) از آلمان بود. این نخستین گزارش از ردیابی ویروس های فوق از مزارع توت فرنگی ایران می باشد.

شناخت دقیق تنوع ژنتیکی بیماری زایی عامل بیماری لکه برگی سپتوریایی برای مقاومت به بیماری ضرورت است، تا بر اساس آن ارقام مقاوم متناسب حاوی ژن های موثر مقاومت برای هر منطقه تهیه شود. جهت تعیین تنوع ژنتیکی جدایه های قارچMycosphaerella graminicola ، واکنش گیاهچه ای 21 رقم افتراقی بین المللی گندم که هر کدام حاوی یک یا چند ژن شناخته شده مقاومت به بیماری لکه برگی سپتوریایی بودند همراه چهار رقم به عنوان شاهد حساس، نسبت به 13 جدایه ی قارچM. graminicola  که در طی سال های 1390، 1391 و 1392 از مزارع آلوده ی استان های گلستان، خوزستان و ایلام جداسازی شده بودند، در دو تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی در گلخانه های بخش غلات موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه ی نهال و بذر کرج بررسی شد. واکنش گیاهچه ای ارقام، 21 روز پس از مایه زنی براساس، میزان علائم نکروتیک و پیکنیدیوم بعنوان دو پارامتر بیماری بصورت جداگانه و با استفاده از مقیاس مک کارتنی و همکاران تعیین شد. براساس واکنش ارقام نسبت به جدایه ها و ارتباط آن با ژن های شناخته شده مقاومت به سپتوریای برگی موجود در ارقام، بیماری زایی / عدم بیماری زایی (Avir/Vir)، جدایه ها تعیین شد. در این بررسی سیزده پاتوتیپ مختلف شناسایی گردیدند. در بین ارقام افتراقی گندم مایه زنی شده با جدایه ها ی قارچ عامل بیماری، ارقام Arina،Riband ،M3 ‎ به ترتیب حاوی ژن های Stb15,6،Stb15  و Stb16,17 نسبت به تمام جدایه ها مقاوم بودند. فراوانی ژن های بیماری زایی جدایه های قارچ M. Graminicola نشان داد که برای ژن هایStb17، Stb16 و Stb15 در هیچیک از جدایه ها فاکتور یا ژن بیماری زایی وجود نداشت.

سپتوریوز سنبله گندم (Phaeosphaeria nodorum) یکی از مهم ترین بیماری هایی است که خسارت قابل ملاحظه ای به این محصول در دنیا وارد می کند. به منظور بررسی واکنش ارقام مختلف گندم به جدایه های P. nodorum، گندم های آلوده از چهار استان فارس، خوزستان، گلستان و کهگیلویه و بویراحمد جمع آوری شدند. از میان 200 جدایه بدست آمده، 15 جدایه بر اساس پراکنش جغرافیایی برای مطالعات بیماری زایی انتخاب شدند و شدت بیماریزایی آنها روی 26 رقم گندم آزمایش شد. نتایج آزمون، در قالب طرح فاکتوریل کاملا تصادفی با نرم افزار SAS تجزیه و تحلیل شد. بیشترین درصد شدت بیماریزایی مربوط به سه جدایه از استان فارس روی رقم چمران بود. جدایه های P. nodorum علف هرز فالاریس استان گلستان (علی آباد و کردکوی) هیچ گونه بیماریزایی روی ارقام مختلف گندم نشان ندادند. در واکنش به جدایه ها، رقم چمران کاملا حساس، ارقام استار، بهرنگ، کویر، الوند، بزوستایا، هیرمند و گاسپارد حساسیت داشته، ارقام یاواروس، توس، شیرودی، سپاهان، قدس، کاسکوژن و بک کراس روشن مقاوم و ارقام الموت، فلات، شهریار، شیراز، مرودشت، اترک و نوید نیمه مقاوم بودند.