مجله دیابت و متابولیسم ایران
سال:1390 | دوره:10 | شماره:6 (پیاپی 40) |تعداد مقالات:12

تکنیک های مهندسی بافت، چه به صورت سنتی و چه نوین، تلاش دارند تا بافت هایی با ویژگی های مشابه بافت های طبیعی بسازند؛ از این رو زیست شبیه سازی یکی از زمینه های مطرح در مهندسی بافت است. تلاش هایی مهندسان بافت در جهت ایجاد ساختارهایی با تقلید از ویژگی های بافت های بدن، سبب توسعه روشی نوین تحت «عنوان چاپ زیستی سلول ها و اندام ها» شده است. در این روش، به کمک رایانه و چاپگر سه بعدی، توده های سلولی و همچنین بستر رشد، در مکان دقیق و از پیش طراحی شده به صورت لایه های متوالی روی هم قرار داده می شوند. در شرایط ایده آل، توده های سلولی در طی فرایند اتصال بافتی به هم پیوسته و ساختار سلولی سه بعدی پیوسته ای را می سازند. فناوری چاپ زیستی نیازمند طراحی و مشارکت سه بخش اصلی می باشد: چاپگر زیستی، جوهر زیستی و کاغذ زیستی. با توجه به پیشرفت های حاصل در این زمینه در سال های اخیر، این فناوری توانایی بالایی در ساخت اعضای بدن در آینده خواهد داشت. مقاله حاضر، مروری بر جنبه های گوناگون و کاربردی چاپ زیستی، به عنوان روشی نوین در مهندسی بافت می باشد.

در بیماری دیابت، هیپرگلیسمی بیشترین نقش را در پیشرفت ضایعات بافتی دارد و با تاثیرگذاری بر روی عوامل ماتریکس بین سلولی می تواند منجر به تغییر ساختار، عملکرد و در نهایت نارسایی بافت یا ارگان مربوطه گردد. مهمترین اجزای تاثیرگذار بر روی ماتریکس، خانواده ماتریکس متالوپروتئین ها (MMPs) و آنزیم کنترل کننده تولید آنها در سلول یعنی 3-3-14 می باشد. در سال های اخیر حجم زیادی از مقالات و طرح های پژوهشی به شناخت دقیق عملکرد و ارتباطات درون و برون سلولی این آنزیم های پروتئینی اختصاص یافته که گویای نقش مهم این آنزیم ها در تغییرات ساختار بافت، ترمیم و نیز بسیاری فرآیندهای بیماری زا می باشد. چگونگی ایجاد عوارض ناخواسته دیابت (عوارض قلبی و عروقی، نفروپاتی، درگیری های سیستم عصبی و ...) و همچنین تغییرات بافتی ناشی از آن و ارتباط آن با ماتریکس متالوپروتئین ها هدف اصلی این مطالعه می باشد. از سوی دیگر با نگاه کوتاهی بر خانواده جدیدی از داروها که با تاثیر بر این آنزیم ها در کاهش عوارض دیابت دخیلند راه های ایجاد تغییرات درمانی در سطح این پروتئین ها را بررسی می کنیم. لذا در این مقاله بر آن شدیم با مروری بر تازه ترین داده های علمی به بررسی عملکرد و تاثیرگزاری این آنزیم ها و مولکول های کنترل کننده آنها در اختلالات هیپرگلیسمی بپردازیم.

مقدمه: آدیپونکتین از جمله هورمون های اختصاصی بافت چربی است که در سال های اخیر به دلیل نقش ویژه آن در حساس نمودن بافت ها به انسولین مورد توجه زیادی قرار گرفته است. هموستاز گلوکز و متابولیسم آن در بدن اصلی ترین فرآیند متابولیکی است و خصوصیات مهم آنتی دیابتیک و ضدالتهابی آدیپونکتین دلیل اصلی علاقه محققین به شناسایی فاکتورهای تنظیم کننده ترشح و بیان آدیپونکتین است. هدف اصلی در این مطالعه بررسی تاثیر دیابت تجربی نوع 1 بر بیان ژن گیرنده های 1 و 2 آدیپونکتین در بافت پانکراس موش صحرایی نر بوده است.روش ها: تعداد 30 قطعه موش صحرایی نر سالم نژاد Sprague Dawly انتخاب شدند و به طور تصادفی به 5 گروه کنترل، دیابتی 10 روزه، دیابتی 20 روزه، دیابتی 30 روزه و دیابتی 10 روزه تحت درمان با انسولین تقسیم شدند. موش های گروه های دیابتی در فواصل زمانی 10، 20 و 30 روز کشته شدند و بافت پانکراس آنها جدا شد. نسبت بیان ژن گیرنده های 1 و 2 آدیپونکتین به GAPDH به روش Real Time PCR مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: مقایسه نسبت های بیان ژن گیرنده های 1 و 2 آدیپونکتین در 5 گروه مطالعه شده نشان داد گروه های مورد مطالعه اختلاف معناداری با هم دارند (P<0.05).نتیجه گیری: از نتایج چنین بر می آید که در دیابت تجربی نوع 1 نسبت بیان ژن گیرنده های آدیپونکتین در بافت پانکراس افزایش پیدا می کند همچنین این افزایش نسبت پس از تزریق انسولین تعدیل یافته که نشان دهنده اثر مهاری انسولین بر بیان ژن گیرنده ها است.

مقدمه: آدیپونکتین، یک پروتئین مترشحه از بافت چربی است که طبق مطالعات متعددی که پیش از این انجام شده است سطوح پلاسمایی آن با پارامترهای مختلف سندرم متابولیک در ارتباط است. به نظر می رسد این اثر، نتیجه بر هم کنش ژنتیک (پلی مورفیسم های تک نوکلئوتیدی در ژن آدیپونکتین) با عوامل محیطی (چاقی) باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی احتمال همراهی دوپلی مورفیسم تک نو کلئوتیدی ژن آدیپونکتین در موقعیت های 45+ و 11391- با افزایش دور کمر و دیابت شیرین نوع دو در یک جمعیت ایرانی انجام شده است.روش ها: این مطالعه به روش مورد-شاهدی با انتخاب 243 بیمار دیابتی به عنوان گروه مورد و 173 فرد سالم به عنوان گروه شاهد انجام شده است. پس از استخراج DNA، تعیین ژنوتیپ به روش PCR-RFLP انجام شد.یافته ها: ما همراهی معنی داری بین پلی مورفیسم +45 G/T ژن آدیپونکتین با دور کمر مشاهده نکردیم. در افراد دیابتی بالای 40 سال همراهی معنی داری بین افزایش دور کمر با پلی مورفیسم -11391 G/A ژن آدیپونکتین مشاهده شد (P=0.024).نتیجه گیری: به نظر می رسد نقش پلی مورفیسم +45 T/G در ایجاد دیابت نوع 2 غیر وابسته به چاقی شکمی باشد و نقش پلی مورفیسم -11391 G/A در ایجاد دیابت نوع 2 در سن بالای 40 سال وابسته به چاقی شکمی (دور کمر90>) است.

مقدمه: افزایش لیپیدهای خون از شایع ترین تظاهرات در بیماری دیابت می باشد که منجر به تشدید بروز عوارض دیر هنگام دیابت می شود. روی (Zn) نقش مهمی در متابولیسم و عملکرد انسولین، متابولیسم لیپیدها و شاخص های التهابی دارد و به نظر می رسد کمبود آن در افراد دیابتی باعث تشدید عوارض ماکرووسکولار و میکرووسکولار در این بیماران گردد. هدف از این مطالعه بررسی اثر مکمل خوراکی گلوکونات روی بر وضعیت لیپیدهای سرم و شاخص التهابی hs-CRP در افراد دیابتی دارای اضافه وزن می باشد.روش ها: این پژوهش به روش کار آزمایی بالینی تصادفی دوسوکور بر روی 60 بیمار 50-30 ساله با نمایه توده بدنی 25-30 (BMI) مبتلا به نوع 2 دیابت ملیتوس صورت گرفت. افراد واجد شرایط به طور تصادفی به دو گروه دریافت کننده قرص گلوکونات روی (30 mg) و یا دریافت کننده دارونما تقسیم شدند و به مدت 12 هفته این مکمل ها را مصرف کردند. تاریخچه پزشکی و بالینی، دریافت های غذایی و اندازه گیری های تن سنجی و بیوشیمیایی برای کلیه بیماران مورد بررسی در شروع مطالعه و در انتهای ماه سوم به دست آمد.یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد 53.3% بیماران دچار کمبود روی بودند(<70 mg/dl) ؛ پس از 3 ماه مصرف مکمل گلوکونات روی، سطح سرمی روی در گروه مداخله افزایش معنی داری یافت (p=0.001) میزان TG، TC، LDL-c و hs-CRP با مصرف مکمل روی در طول 3 ماه تغییر معنی داری حاصل نکردند ولی میزان HDL-c افزایش معنی داری در مقایسه با گروه دارونما داشت (P=0.02).نتیجه گیری: با توجه به یافته های مطالعه حاضر در مورد تاثیر روی در افزایش کلسترول HDL، به نظر می رسد روی نقش مثبتی بر وقایع قلبی عروقی در بیماران دیابتی داشته باشد. در این بیماران بهبود وضعیت التهاب با مصرف مکمل روی تایید نشد. برای نتیجه گیری بیشتر نیاز به مطالعات گسترده ای وجود دارد.

مقدمه: بررسی حوادث قلبی-عروقی در فنوتیپ خاصی از دیابت به نام هیپرگلیسمی ایزوله پس از تست تحمل گلوکز (IPH)، در افراد 40 ساله و بالاتر که سابقه شناخته شده ای از دیابت یا بیماری های قلبی-عروقی نداشتند.روش ها: 3794 شرکت کننده به 3 دسته تقسیم شدند: 1- افراد غیر دیابتی (قند خون ناشتای کمتر از 126  mg/dlو قند خون 2 ساعته کمتر از mg/dl 200)، -2 هیپرگلیسمی ایزوله پس از تست تحمل گلوکز (IPH) قند خون ناشتا کمتر از  mg/dl 126و قند خون 2 ساعته بیشتر و مساوی mg/dl 200) و 3- هیپر گلیسمی در حالت ناشتا (قند خون ناشتا بیشتر و مساوی mg/dl 126)یافته ها: در آغاز مطالعه، از 486 فردی که به تازگی مبتلا به دیابت شده بودند، 190 نفر (39%) به IPH مبتلا بودند. پس از 8 سال پیگیری، در افراد مبتلا به IPH در مقایسه با افراد غیر دیابتی، نسبت خطر تعدیل یافته با سن و جنس برای بروز بیماری قلبی- عروقی 1.77 (با فاصله اطمینان 95%، 1.19 تا 2.64) (P=0.005) بود. پس از تعدیل عوامل مداخله گر بیشتری همچون فشار خون، تری گلیسرید بالا؛ کلسترول بالا و مصرف سیگار نسبت خطر برای بیماری های قلبی-عروقی معنادار نبود [1.32 (با فاصله اطمینان 95%، 0.88 تا 1.99) ([(P=0.2.نتیجه گیری: در افراد میانسال، IPH بعنوان فنوتیپی از مراحل اولیه دیابت نوع 2، فراتر از ناهنجاری های متابولیک معمول، نقشی در تعیین خطر بیماری های قلبی-عروقی در مبتلایان دیابتی ایفا نمی کند. به نظر می رسد سایر عوامل خطرساز متابولیک، از هیپرگلیسمی (به تنهایی) مهم تر باشند.

مقدمه: ایزوپروستان ها و oxidized LDL بیومارکرهای مهمی در بررسی استرس اکسیداتیو هستند. استرس اکسیداتیو، نقش مهمی در ایجاد عوارض میکروواسکولار و ماکرو واسکولار دیابت ایفا می کند. از آنجایی که اندازه گیری استرس اکسیداتیو با روش های دیگر فاقد ویژگی و حساسیت است و بر اساس مطالعات جدید می توان 8-iso-PGF2a را به عنوان استاندارد طلایی بررسی استرس اکسیداتیو در دیابت نوع 2 قلمداد کرد، و با توجه به عدم بررسی آن در ایران، بر آن شدیم که به بررسی این عامل و عوامل موثر بر آن بپردازیم.روش ها: در این مطالعه مورد-شاهدی مقطعی، 44 بیمار دیابتی نوع دو و 41 فرد داوطلب پس از بررسی، همسان سازی و اخذ رضایت نامه به مطالعه وارد شدند. بیومارکر اصلی مطالعه،8-iso-PGF2a  و مارکرهای هیپرگلیسمی و لیپید در افراد انتخاب شده اندازه گیری شد.یافته ها: 85 نفر (40 نفر مرد و 45 نفر زن) با میانگین سنی 10.36±54.00 بررسی شدند. میانگین8-iso-PGF2a (259.59 در برابر 229.3) در گروه مورد از گروه شاهد بالاتر بود ولی تفاوت دو گروه معنی دار نبود (P>0.05). در گروه مورد میزان ارتباط 8-Iso PGF2a با (r=0.4) FBS (P=0.001) و  (P=0.03) (r=0.32) HbA1Cمتوسط و معنی دار بود. اما رابطه 8-Iso-PGF2a با LDL, HDL, TG, از نظر آماری معنی دار نبود (P>0.05).نتیجه گیری: میزان8-Iso PGF2a  در بیماران دیابتی بالاتر از گروه کنترل بود. ارتباط8-Iso PGF2a  با FBS و HbA1C معنی دار بود. این یافته موید نقش مهم هیپرگلیسمی و نحوه کنترل آن در میزان استرس اکسیداتیو و به دنبال آن در پراکسیدایون لیپید می باشد. لذا این بیومارکر قابلیت استفاده جهت بررسی های بیشتردر پاتوژنز دیابت نوع 2 را داراست.

مقدمه: مطالعات مقطعی، اثر یائسگی را بر ترکیب بدن و عوامل خطر بیماری های قلبی و عروقی نشان داده اند، ولی مطالعات آینده نگر معدودی در این زمینه انجام شده است. این مطالعه آینده نگر با هدف بررسی اثر یائسگی بر تغییرات آنتروپومتریک و عوامل خطر بیماری های قلبی و عروقی در زنان انجام پذیرفت.روش ها: در این مطالعه 787 زن 35 تا 55 ساله شرکت کننده در مطالعه قند و لیپید تهران (TLGS) بررسی شدند. شرکت کنندگان در ابتدای مطالعه در مرحله پیش از یائسگی قرار داشتند و به طور میانگین به مدت 6.7 سال (87-1378) مورد پیگیری قرار گرفتند.یافته ها: میانگین وزن و نمایه توده بدن (BMI) در زنانی که بیش از دو سال از یائسگی آنها می گذشت، به ترتیب 1.5 کیلوگرم (0.001>P) و 0.4 (P=0.01)، کمتر از زنان در مرحله پیش از یائسگی بود. در زنان با گذشت کمتر از دو سال از یائسگی پس از کنترل عوامل مداخله گر، میانگین دور کمر 1.07 سانتی متر، کلسترول تام mg/dl 8.17 (P=0.001)، LDL کلسترول mg/dl 9 (P<0.001)، نسبت کلسترول به(P<0.01) 0.25 HDL  و LDL به HDL 0.25 (P<0.001) بیشتر از زنان در مرحله پیش از یائسگی بود.نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که عوامل خطر بیماری های قلبی و عروقی در زنانی که کمتر از دو سال از یائسگی آنها می گذرد، افزایش یافت. لذا اقدامات پیشگیرانه در اواخر دوره قاعدگی و اوایل یائسگی می تواند در کاهش بیماری های قلبی و عروقی در زنان یائسه موثر باشد.

مقدمه: Angiopoietin-related growth factor 6 [ANGPTL6] پروتئین موجود در گردش خون است که پیشنهاد شده در ابتلا به چاقی نقش دارد. هدف از این مطالعه ارزیابی ارتباط بالقوه سطح سرمی ANGPTL6 در حالت ناشتا و میزان متابولیسم پایه (RMR) و ترکیبات بدن در میان افراد چاق و افراد با وزن نرمال است.روش ها: در این مطالعه 62 فرد چاق و 41 فرد غیر چاق شرکت نمودند که میزان متابولیسم پایه بدنشان با استفاده از دستگاه کالری متری غیر مستقیم به دنبال 12 ساعت ناشتایی مورد ارزیابی قرار گرفت. ترکیب بدن با استفاده از دستگاه Bodystat اندازه گیری شد. سطوح ANGPTL6 نیز با روش الایزا تعیین شد.یافته ها: بر اساس نتایج حاصل از آنالیز ROC، بهترین مقدار آستانه برای پیشگویی خطر ابتلا به چاقی20 kcal/24h/kg  برآورد شد. افرادی که میزان RMR به ازای کیلوگرم وزن بدنشان برابر یا بیش از 20 kcal/24h/kg بود در گروه I و افرادی که کمتر از این میزان بود در گروه II قرار گرفتند. 72.3 درصد از افراد گروه I چاق بودند و این در حالی است که 47.4 درصد افراد گروه II مبتلا به چاقی بودند. سطوح HDL و ANGPTL6 به طور معناداری در افراد گروه II پایین تر بود. همچنین این گروه به طور معناداری سطوح تری گلیسرید و hs-CRP بالاتری داشتند. وزن، نمایه توده بدن، توده چربی، چربی احشایی، سطح گلوکز ناشتا، انسولین و hs-CRP در غلظت های سرمی مختلف ANGPTL6، به طور معناداری متفاوت بود. میزان RMR به ازای کیلوگرم وزن بدن در غلظت های بالای ANGPTL6 بیشترین مقدار را داشت.نتیجه گیری: ANGPTL6 بر میزان متابولیسم پایه تاثیر می گذارد و به طور معناداری باعث بهبود پروفایل چربی می شود که تا حدودی به علت تاثیر بر غلظت و حساسیت انسولین است. مطالعات بیشتری برای توجیه این مطلب مورد نیاز است. به نظر می رسد نتایج این مطالعه بتواند در زمینه پیشرفت درمان فارماکولوژیکی چاقی موثر باشد.

مقدمه: فاکتور مهار کننده مهاجرت ماکروفاژها (Macrophage migration inhibitory factor) MIF نقش مهمی در التهاب سیستمیک و موضعی و نیز پاسخ های ایمنی ایفا می کند. هدف از این مطالعه ارزیابی بیان ژن MIF در سلول های مونونوکلئار خون محیطی (Peripheral Blood Mononuclear Cells) PBMCs افراد چاق و مقایسه آن با افراد با وزن نرمال و بررسی هر نوع ارتباط بالقوه بین میزان متابولیسم پایه و چندین متغیر مرتبط با میزان بیان ژن MIF در PBMC بود. همچنین اثرات ضد التهابی ویتامین D به صورت in vitro بر بیان ژن MIF سلول های افراد چاق و با وزن نرمال مورد ارزیابی قرار گرفت و الگوی بیان ژن MIF در سلول های PBMC تحت القا با ویتامین D و گروه کنترل blank در دو گروه چاق و افراد با وزن نرمال مقایسه شد.روش ها: افراد شرکت کننده 30 فرد چاق و 18 فرد با نمایه توده بدنی کمتر از 30 بودند که میزان متابولیسم پایه بدنشان با کالری متری غیر مستقیم مورد ارزیابی قرار گرفت. میزان بیان mRNA MIF با استفاده از پرایمرهای ویژه و بیان ژن b-actin به عنوان کنترل داخلی با دستگاه Real-time PCR ارزیابی شد و نتایج به صورت نسبت میزان بیان MIF بر b-actin گزارش شد.یافته ها: سطح بیان ژن MIF سلول های PBMC تحت القا با ویتامین D در گروه با نمایه توده بدنی کمتر از 30 افزایش و در افراد چاق کاهش یافت. یکی از یافته های جالب مطالعه حاضر مشاهده ارتباط معکوس میزان بیان ژن MIF پس از القا با ویتامین D با توده و درصد چربی افراد می باشد. همچنین مواجهه با ویتامین D به صورت in vitro باعث تغییر در پاسخ ایمنی PBMC افراد چاق می شود.نتیجه گیری: چنین به نظر می رسد که تاثیر متفاوت ویتامین D بر بیان ژن عوامل التهابی به علت الگوی فعال ایمنی و وضعیت پیش التهابی موجود در افراد چاق باشد؛ که ممکن است بیانگر ارتباط علیتی آن با چاقی باشد.

مقدمه: هدف از این مطالعه، تعیین ارزش پیش بینی کننده نمایه توده بدنی و دور کمر در سندرم متابولیک و نیز تعیین نقطه برش برای آنها و تعیین بروز سندرم متابولیک در کودکان 12-6 ساله بود.روش ها: این مطالعه بر روی 888 کودک 6 تا 12 ساله با پیگیری متوسط 6.6 سال انجام شد. نمایه توده بدنی، دور کمر و بهترین نقطه برش برای آنها جهت پیش بینی سندرم متابولیک بررسی شد.یافته ها: بروز تجمعی (با فاصله اطمینان 95%) سندرم متابولیک 10.7% (16.9%-4.5%) بود. نسبت شانس های تعدیل شده برای سن، جنس و سابقه خانوادگی دیابت یا بیماری های قلبی عروقی در اقوام درجه اول جهت پیش بینی سندرم متابولیک برای نمره های Z (فاصله اطمینان 95%) نمایه توده بدنی و دور کمر به ترتیب 2.6 (3.5-2.0) و 2.6 (3.5-1.9) بود. میزان نقطه برش نمره های Z نمایه توده بدنی و دور کمر به ترتیب16.5 kg/m2 و 57.5 سانتی متر برای پسران و16.3 kg/m2  و 56.5 سانتی متر برای دختران بود.نتیجه گیری: نمایه توده بدنی و دور کمر قدرت یکسانی در پیش بینی سندرم متابولیک دارند و کودکان با نمایه توده بدنی یا دور کمر بالاتر، استعداد بالاتری در ابتلا به سندرم متابولیک دارند. به علاوه بروز بالای سندرم متابولیک در کودکان اهمیت راه کارهای مداخله ای را در اوایل دوران کودکی گوشزد می کند.

مقدمه: هدف از مطالعه حاضر مقایسه نقش دور کمر در تشخیص سندرم متابولیک و پیشگویی خطر دیابت در جوامع مختلف بود.روش ها: دو جمعیت مورد مطالعه در سال 1379 به صورت نمونه گیری خوشه ای تصادفی در تهران (n=8259) و استرالیا (n=9026) انتخاب و حدود 4 سال پیگیری شدند. میانگین سن در استرالیا 51 سال و در تهران 47 سال بود. ارتباط دور کمر با اجزای سندرم متابولیک با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و نقش دور کمر در پیشگویی بروز دیابت با استفاده از منحنی ROC تعیین شد.یافته ها: شیوع سندرم متابولیک (48 در برابر 28%)، دور کمر بالا (58.5 در برابر 54.5%)،HDL-C  پایین (35 در برابر 11.2%) و تری گلیسرید بالا (52.2 در برابر 29.6%) به طور معنی داری در ایران و گلوکز ناشتا 100 mg/dl≤در استرالیا بالاتر بود (26 در برابر 23%). فشارخون بالا در هر دو گروه تقریبا 38% بود. همبستگی بین دور کمر و اجزای سندرم متابولیک در استرالیایی ها قوی تر بود: گلوکز پلاسمای ناشتا (0.32 در برابر 0.2)، HDL (0.47 در برابر 0.16)، تری گلیسرید (0.38 در برابر 0.30) و فشارخون سیستولی (0.38 در برابر 0.36). ناحیه زیر منحنی ROC برای دور کمر به عنوان پیشگویی کننده دیابت در زنان استرالیایی بالاتر بود (0.76 در برابر 0.68، 0.001>P) اما در مردان تفاوتی نداشت (0.69 در برابر 0.71، P=0.4).نتیجه گیری: دور کمر ارتباط محکمی با اجزای سندرم متابولیک در استرالیا دارد. ارتباط بین دور کمر و سندرم متابولیک یا بروز دیابت بین قومیت های مختلف متفاوت است.