پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال:1387 | دوره:14 | شماره:4 (50) |تعداد مقالات:7

در دو دهه گذشته، جهان شاهد تغییرات بی سابقه ای در سایه انقلاب جهانی شدن بوده است. در این مقاله شیوه های رهبری در میان رییسان دانشگاههای دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بررسی شده است. پرسشنامه روشهای رهبری که جزو نوآوریهای رهبری در عصر کنونی محسوب می شود، به عنوان چارچوب نظری برای بررسی روشهای رهبری رییسان دانشگاهها انتخاب شده و جامعه آماری شامل 960 نفر از اعضای شوراهای دانشگاههای کشور بوده است. از این میان، 472 پرسشنامه سودمند از سوی اعضای شوراها دریافت شد. برای شناسایی عوامل معنی دار از تحلیل عاملی و چرخش واریماکس استفاده شد. پس از اجرای تحلیل عاملی چهار عامل قدرشناسی، مشارکت پذیری، نوآوری و الگو قرار گرفتن شناسایی شدند که این عوامل 79.2 درصد از واریانس کل داده ها را تبیین کردند.

شواهد نشان می دهد که ارتباطات و فناوری مربوط به آن تاثیری بسزا در توسعه و دگرگونی سازمانها و از جمله آموزش عالی داشته و تصویر تازه ای از سازمان در پیش چشم گشاده و سبب شکل گیری پدیده جهانی شدن گردیده است. ارتباطات گشوده در این مسیر می تواند متضمن ارتقای کیفیت آموزش و پژوهش دانشگاهی باشد. از این رو، بررسی ارتباطات سازمانی جاری در ساختار کنونی آموزش عالی برای پی بردن به میزان فاصله دانشگاههای کشور با شرایط جهانی به منظور برنامه ریزی استراتژیک در این حوزه امری ضروری است. ارتباطات سازمانی رگهای حیاتی سازمان به شمار می روند که نقش تبادل اطلاعات و تسهیل جریان امور سازمان را، چه در درون و چه در بیرون از سازمان، برعهده دارند. شکل و نقشه جریان ارتباطات سازمانی در ساختار سازمان هویداست. هدف از پژوهش حاضر بررسی ساختار ارتباطات سازمانی در مراکز آموزش عالی دولتی خوزستان با توجه به فرایندهای جهانی شدن بوده است. این تحقیق با مدلسازی بر مبنای مدل دفت انجام شد. برای این منظور، دانشگاههای دولتی خوزستان شامل دانشگاههای شهید چمران اهواز، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین، دانشگاه علوم دریایی خرمشهر و مجتمع آموزش عالی فنی و مهندسی جندی شاپور دزفول مورد مطالعه قرار گرفتند. روش پژوهش پیمایشی و کیفی بود و از ابزار پرسشنامه و مصاحبه برای جمع آوری داده ها استفاده شد. یافته ها حاکی از آن است که ساختار سازمانی دانشگاههای دولتی خوزستان مکانیکی است و به سوی ساختار ارگانیک در حرکت و در حال تقویت زیرساختهای ارتباطی خود است.

جمعیت دانشجویی در کشور ایران از مرز 3.4 میلیون نفر گذشته است. پیش بینی می شود که تا پایان برنامه چهارم توسعه تعداد دانشجویان به چهار میلیون نفر افزایش یابد، اما افزایش دسترسی به آموزش عالی و تاکید بر کمیت بدون توجه کافی به کیفیت به پیشرفت کشور کمک چندانی نخواهد کرد. هدف از ارایه این مقاله بررسی وضعیت دانشگاههای شهر تهران در عصر جهانی شدن است. یافته ها بر گرفته از نظرهای 800 نفر از دانشجویان در شش دانشگاه تهران ارایه شده است. نتایج وضعیت کنونی در شش محور تسلط علمی و فنی استادان، مناسب بودن محتوای درسی استادان، تناسب شیوه های تدریس، ارزیابی پیشرفت تحصیلی دانشجویان و دسترسی به منابع علمی و فضای فیزیکی را توصیف می کنند. در پایان، پیشنهادهایی برای بهبود کیفیت دانشگاهها در عصر چالش برانگیز جهانی شدن ارایه شده است.

در «جامعه دانش» کیفیت آموزش عالی و نظام علمی به مساله ای راهبردی برای بقا و توسعه و حاکمیت سرزمینی ملتها بدل شده است و بدون آن امکان اداره خوب کشور فراهم نمی آید. آینده اندیشی کیفیت در آموزش عالی ایران نیاز به مدلی دارد که بر اساس آن امکان پایش کیفیت فراهم شود. روش «نظریه مبنایی» یا «نظریه برخاسته از داده ها» (GT) به ما کمک می کند تا این مدل را از ساختار درونی ارزشها، نگرشها و تجربه های زیسته کنشگران و ذینفعان نظام علمی ایران و شرایط و موقعیت خاص این جامعه درک کنیم. بر اساس مدل به دست آمده، پدیده اصلی اراده معطوف به بازی است؛ به عبارت دیگر، در این مدل توضیح داده می شود که یاران و ذینفعان آموزش عالی در چه شرایطی در بازی پایش کیفیت شرکت می کنند. اطلاع رسانان، این پدیده را از طریق موجبات علّی آن توضیح می دهند و بیان می کنند که چه عواملی در فرایند شکل گیری این بازی تاثیر دارند و این بازی در کدام زمینه و با چه ویژگیهایی و در چه شرایط محیطی صورت می گیرد و چه عاملیتها و کنشهایی (مداخلات و راهبردهایی) می تواند در این فرایند اثر بگذارد و چگونه این فرایند به پیامدهایی که متضمن کیفیت آموزش عالی و نظام علمی است، منجر می شود.

هدف از این پژوهش بررسی و شناسایی ویژگیهای طرح برنامه درسی دانشگاههای مجازی ایران و مقایسه آن با الگوی راهنمای طراحی برنامه درسی دانشگاه مجازی بود. در این پژوهش از بین دانشگاههای مجازی ایران دانشکده مجازی علوم حدیث، مرکز آموزش الکترونیکی دانشگاه علم و صنعت و مرکز آموزشهای الکترونیکی و آزاد دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی به صورت نمونه گیری هدفمندانه و در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات مربوط به طرح برنامه درسی این سه دانشگاه نیز از دو روش مصاحبه با آگاهان کلیدی و بررسی سامانه مدیریت یادگیری استفاده شد. داده های به دست آمده با استفاده از شیوه های تحلیل کیفی بررسی و تحلیل شدند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که در طرح برنامه درسی سه دانشگاه مجازی ایران به عوامل اثرگذار بر برنامه درسی دانشگاه مجازی توجه نشده است. برخی از عناصر برنامه درسی این دانشگاهها مانند رویکرد تدوین هدفها، شکل ارایه محتوا، تعیین فعالیتهای یادگیری و شیوه های ارزشیابی مطابق با الگوی راهنما تدوین نشده است. همچنین، در تدوین و طراحی عناصر دیگر برنامه درسی همچون مواد و منابع یادگیری، انتخاب راهبردهای تدریس، زمان و فضا به اصول و نمونه ها مطابق الگوی راهنما توجه شده است.

هدف از مطالعه حاضر بررسی نقش آموزش کارآفرینی بر اشتغال دانش آموختگان آموزش عالی ایران در دنیای در حال تغییر است. نمونه پژوهش 46 نفر از متخصصان کارآفرینی بوده اند که با استفاده از روش دلفی مورد مطالعه قرار گرفتند. داده ها پس از گردآوری با استفاده از آزمونهای مجذور آزادی کای و همبستگی کندال تحلیل شدند. بررسی نتایج نهایی نشان داد که اغلب متخصصان معتقد بودند که در گستره جهانی شدن، آموزش سبک تفکر و فرهنگ کارآفرینانه، گسترش مراکز تحقیق و توسعه (R & D) کارآفرینی، برگزاری کارگاههای آموزش کارآفرینی دیجیتالی، کسب و کارهای الکترونیکی، سیاستگذاریها و برنامه ریزیهای آموزشی و پژوهشی دانشگاهها با ارزشهای کارآفرینی، همکاریهای علمی با مراکز آموزشی و پژوهشی کشورهای توسعه یافته، تبادل استاد و دانشجو و.... می تواند راهکار ارزشمندی برای ایجاد تفکر کارآفرینی و اشتغال دانش آموختگان آموزش عالی باشد.

یکی از معضلات و چالشهای جدی کشور ما در دوران کنونی پدیده مهاجرت نخبگان است. تحلیلها و پژوهشهای بسیاری در زمینه علل و راهکارهای مقابله با این پدیده ارایه شده اند، اما هیچ یک از راهکارهای اجرا شده تاکنون نتوانسته اند در ایران با این پدیده به صورت ریشه ای مقابله کنند. در این مقاله تلاش شده است تا پس از شناسایی عوامل کلیدی اثرگذار بر مهاجرت و ارایه یک مدل دینامیکی در این زمینه، اثر سیاستهای مختلف و نقش آموزش عالی بر این پدیده بررسی شود.