علوم پایه (دانشگاه آزاد اسلامی)
سال:1386 | دوره:17 | شماره:66/1 (ویژه نامه زیست شناسی) |تعداد مقالات:18

توسعه روشهای تولید نانوذرات یکی از مهمترین جنبه های علم نانوتکنولوژی می باشد. مقالات اندکی در مورد بیوسنتز نانوذرات نقره توسط میکروارگانیسم ها گزارش شده است. در این تحقیق تولید نانوذرات نقره توسط برخی از باکتری ها مورد بررسی قرار گرفته است. میکروارگانیسم های مورد آزمایش در محیط های مناسب خاص هر میکروارگانیسم کشت داده شد و نیترات نقره با غلظت 10-3 به طور جداگانه به مایع رویی باکتری ها اضافه شد. خصوصیات نانوذرات نقره تولید شده به وسیله میکروسکوپ الکترونی SEM و اسپکتروفتومتر فرابنفش (UV-siV) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان دادند باکتری کلبسیلا نومونیا، اشریشیا کلی و انتروباکتر کلوآکی قادرند نانوذرات نقره تولید کنند و بقیه میکروارگانیسم های مورد آزمایش از جمله استافیلوکوکوس اورئوس، باسیلوس سرئوس، لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس، کاندیدا آلبیکنس و آسپرژیلوس نایجر قادر به تولید این نانوذرات نبودند. این تحقیق برای اولین بار در دنیا انجام شده است و تا به حال تولید خارج سلولی این ذرات به وسیله باکتری ها گزارش نشده است.

سیست آرتمیا نتیجه تولید مثل به روش تخم گذاری است که جنین در درون آن در مرحله گاسترولا و به حالت کمون قرار می گیرد و از مهمترین اشکال تجاری آرتمیا در پرورش آبزیان می باشد. مهمترین زیستگاه آرتمیا در ایران دریاچه ارومیه است، وجود دو گروه سیست آرتمیا اورمیانا با توانایی های متفاوت در شناوری سبب گردید تا این مطالعه در جهت بررسی علل شناوری یا ته نشست سیست ها با هدف بررسی تفاوت های ساختاری سیست های شناور و ته نشین شده، تعیین نقش ضخامت لایه های پوسته در شناوری و یا ته نشست سیست ها و بررسی رابطه بین تغییرات عمق و ضخامت لایه های مختلف پوسته سیست آرتمیا اورمیانا انجام گردد. سیست های آرتمیا اورمیانا بعد از جمع آوری از سطح و بستر و جداسازی سیست های ناسالم و عوامل زاید برای بررسی الکترومیکروسکوپی با گلوتارآلدئید و تترااکسید اسمیوم تثبیت، با درصدهای مختلف اتانول و اکسید پروپیلن آبگیری، و در زرین آگار 100 قالب گیری گردید. برش های 70-80 نانومتری تهیه شده و در دو مرحله با استات اورانیل و سیترات سرب رنگ آمیزی شدند. مقایسه برش های عرضی نمونه های سطح و بستر تفاوت 4.5 تا 16 میکرونی در ضخامت لایه حبابچه و 0.65 تا 5.5 میکرونی در ضخامت لایه فیبری را نشان داد. نتایج به دست آمده ضمن آشکارسازی تفاوت های ساختاری قابل ملاحظه در بین دو گروه سیست ذکر شده به دلیل مطابقت تفاوت در ضخامت بویژه در لایه حبابچه با عمق قرارگیری سیست ها نشانگر نقش ضخامت این لایه ها در شناوری یا ته نشست و عمق قرار گیری سیست ها است. این نتایج، برخلاف تصورات قبلی در زمینه عدم ارتباط شناوری و ضخامت لایه های کوریون است و این نظر را که سیست ها بر اساس ضخامت لایه های مختلف کوریون بویژه لایه حبابچه در اعماق مختلف قرار می گیرند را تایید می کند.

در این تحقیق اثر تابش نوترون (سریع و حرارتی) روی طول ریشه، سطح برگ، وزن خشک و کلروفیل گیاه یونجه بررسی گردید. در نتیجه تابش دو نوع نوترون (سریع و حرارتی) در مدت زمان های 120، 180 و 360 دقیقه پارامترهای رشد اثرات متفاوتی نشان داد. تابش سریع، اثرات معنی دار روی کلروفیل و وزن خشک داشته در حالی که سطح برگ و طول ریشه تحت تاثیر تابش حرارتی قرار گرفتند. به عنوان یک نتیجه گیری کلی، انواع تابش نوترون و طول مدت تابش اثرات متفاوتی روی پارامترهای رشد نشان داد.

تحمل و وابستگی دو مشکل عمده ناشی از مصرف مرفین می باشند که سبب ایجاد عوارض و خطرات جدی در استفاده از آن شده اند. شواهد قبلی پیشنهاد نموده اند که داروهای مختلف می توانند بر وابستگی روانی ناشی از مرفین تاثیر بگذارند.بر این اساس هدف پژوهش حاضر بررسی اثر پرفیوژن درون بطنی و طولانی مدت تستوسترون انانتات بر اکتساب ترجیح مکان شرطی شده ناشی از مرفین در موش صحرایی نر نژاد ویستار می باشد.ابتدا هر حیوان با میانگین وزنی 250 تا 300 گرم با کلرال هیدرات (500 میلی گرم / کیلوگرم به صورت تزریق درون صفاقی) بیهوشی و یک کانول راهنما در بطن جانبی طرف راست توسط دستگاه استریوتاکسیک کاشته شد. بعد از یک هفته دوره بهبودی پس از جراحی، تزریق زیر جلدی مرفین بهمراه پرفیوژن درون بطنی و طولانی مدت تستوسترون انانتات (دو میکرو لیتر در دقیقه به مدت دو ساعت) توسط پرب میکرودیالیزوکانول راهنما انجام شد و القا ترجیح مکانی شرطی شده با استفاده از متد طرفدار مورد استفاده قرار گرفت. پس از ثبت تمامی تغییرات، آنالیز آماری بر مبنای داده های مطلق و آزمون آنالیز واریانس یکطرفه انجام گرفت و اختلاف کوچکتر از 0.05 به عنوان تغییر معنی دار در نظر گرفته شد.مصرف زیر جلدی مقادیر مختلف مرفین سولفات (0.5-10 میلی گرم / کیلوگرم به صورت تزریق زیر جلدی) به صورت وابسته به دوز، ترجیح مکان شرطی شده معنی داری را ایجاد کرد، در صورتیکه پرفیوژن درون بطنی و طولانی مدت تستوسترون انانتات (2 میلی گرم / کیلوگرم) به تنهایی ترجیح مکان شرطی شده معنی داری ایجاد نکرد، ولی پرفیوژن درون بطنی و طولانی مدت تستوسترون انانتات، اکتساب ترجیح مکانی شرطی شده ناشی از مرفین (10 میلی گرم / کیلوگرم) را به طور معنی داری تغییر داد.این نتایج پیشنهاد می کنند که تستوسترون می تواند اثر سرخوشی آور (وابستگی روانی) مرفین را تحت تاثیر قرار دهد.

جنس آئروموناس باکتری گرم منفی، اکسیداز مثبت است که به طور وسیع در آب های سطحی، رودخانه ها و دریاچه های تمام نقاط دنیا یافت می شود این جنس عامل بیماری های مختلف در حیوانات دریایی، پستانداران و شامل انسان می شود. بعضی از گونه های این جنس در بیماری های گوارشی و خارج از دستگاه گوارشی نقش دارند. و در هنگام وقوع بلایای طبیعی مثل سیل، بیماری های گوارشی ناشی از آن زیاد می شود. در این مطالعه سعی شده است نمونه های آب برداشت شده از سیل استان گلستان از نظر گونه های آئروموناس بررسی شود برای جداسازی اولیه این گونه ها از آب پپتون قلیایی و بلادآگار استفاده شد و با آزمون های بیوشیمیایی استاندارد شامل اکسیداز، لیزین دکر بوکسیلاز، اورنیتین دکر بوکسیلاز، آرژینین دی هیدرولاز، Dnase. بایل اسکولین، VP، سیمون سیترات، اندول،ONPG  رشد در %6, %1, %0 نمک و استرینگ تشخیص نهایی انجام شد. از 60 نمونه برداشت شده، 27 مورد آئروموناس جدا شد که 21 مورد A.hydrophila (%77)، سه مورد A. caviae, (%11) و سه مورد A. media (%11) بود.

Salvia bracteata گیاهی است علفی و پایا متعلق به تیره نعناع که در بعضی از مناطق استان لرستان به صورت وحشی می روید. بخش های هوایی این گیاه در مرحله پس از گلدهی از ارتفاعات شمال شهرستان الشتر واقع در استان لرستان جمع آوری گردید و بخش های هوایی گیاه پس از خشک شدن در سایه با روش تقطیر با آب  (Hydrodistillation)به مدت 2.5 ساعت مورد اسانس گیری قرار گرفت (بازده اسانس %0.8 بود). اسانس به دست آمده از این گیاه بوسیله دستگاه GC و GC/MS آنالیز گردید. 46 ترکیب در روغن اسانسی این گیاه شناسایی گردید که %91.7 از کل اسانس را شامل می شود.a-pinene (31.9%)، myrcene (8.6%)، limonene (8.1%)، b-pinene (6.8%) ترکیبات اصلی روغن اسانسی این گونه را تشکیل می دهند.

تالاب انزلی اکوسیستم با اهمیتی است که در پرورش و رشد آبزیان در حاشیه جنوبی دریای خزر نقش با ارزشی دارد. نرمتنان از جمله کفزیان این اکوسیستم هستند که در این میان دو کفه ای Anodonta cygnea نیز جایگاه ویژه ای را دارا می باشد. با توجه به اهمیت دو کفه ای ها در صنایع غذایی، طبی و ... لذا شمارش کلونی های باکتریایی این آبزیان می تواند در استفاده بهینه از آنها مفید باشد.در این مطالعه از منطقه سلکه تالاب انزلی که دریافت کننده آب حوضه آبریز بخش جنوبی تالاب می باشد در فصل پاییز سال 1383 و فصل بهار سال 1384 نمونه برداری صورت گرفت. دلیل انتخاب منطقه سلکه وجود صدف دو کفه ای آنودونت در این منطقه و عدم دسترسی به آن در فصل پاییز در دیگر مناطق بوده است.پس از نمونه برداری، صدف ها بطور زنده به آزمایشگاه منتقل و بیومتری گردیدند و پارامترهای طول، عرض، ارتفاع، وزن کل و وزن تر قسمت های نرم داخلی آنها مورد سنجش قرار گرفت و سپس شمارش کلونی های باکتریایی نیز در بافت نرم این دو کفه ای (بصورت تازه و منجمد) و در معده آن مورد بررسی قرار گرفت. شمارش کلونی های باکتریایی در این دو کفه ای به روش POUR PLATE تعیین گردید.نتایج به دست آمده نشان داد که در دو فصل پاییز و بهار کلونی باکتری ها در معده دو کفه ای بیشتر از بافت نرم دو کفه ای بصورت تازه و در نمونه تازه بیشتر از نمونه منجمد می باشد.تعداد باکتری های هتروتروف در دو فصل پاییز و بهار به ترتیب در هر گرم از بافت نرم دو کفه ای (تازه) 4×105 و 7×105، در نمونه بافت نرم (منجمد) 1×103 و در نمونه معده در دو فصل پاییز و بهار به ترتیب 7×105 و 9×105 بود.

گیاهان جنس هیوسیاموس از خانواده سیب زمینی تولید کننده آلکالوئیدهای تروپان می باشند. برای بررسی میزان آلکالوئیدهای تروپان در دو گونه از این جنس نمونه های گیاهی از رویشگاه های طبیعی آنها در سه منطقه جمع آوری شدند. جمع آوری گیاهان در سه مرحله رویشی، گل دهی و میوه دهی انجام گرفت. پس از استخراج و خالص سازی آلکالوئیدهای بخش های مختلف گیاهان به طور جداگانه، میزان آلکالوئیدهای هیوسیامین و اسکوپولامین با دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا مورد اندازه گیری قرار گرفت. همچنین در هر منطقه تاثیر بعضی عوامل محیطی روی میزان این آلکالوئیدها بررسی شد. بیشترین میزان آلکالوئید هیوسیامین در برگ های این دو گونه در مرحله گل دهی و بیشترین میزان اسکوپولامین در بذرهای این گیاهان مشاهده شد، در حالی که ساقه ها از نظر این آلکالوئیدها فقیرتر از بخش های دیگر گیاه بودند. آلکالوئید غالب در بخش های گوناگون این گیاهان در مراحل مختلف رشد، به استثنای بذرها، هیوسیامین بود. به علاوه، میزان هیوسیامین و اسکوپولامین در بخش های مختلف این گیاهان و در مراحل مختلف رشد آنها تفاوت داشت. به طوری که بالاترین میزان آنها در ریشه، ساقه و برگ در مرحله گل دهی دیده شد. در هر سه منطقه گیاهان H. arachnoideus Pojark هیوسیامین و اسکوپولامین بیشتری نسبت به گیاهان H. reticulatus L. دارا بودند. بیشترین مقدار این آلکالوئیدها در گیاهان جمع آوری شده از اطراف روستای سفیده خوان دیده شد. نتایج حاصل از بررسی تاثیر برخی عوامل محیطی روی میزان هیوسیامین و اسکوپولامین نشان داد که با افزایش ارتفاع و میزان نیتروژن و فسفر خاک میزان هیوسیامین و اسکوپولامین هر دو گونه افزایش می یابند، در حالی که بر عکس، کاهش پتاسیم خاک باعث افزایش آنها می شود.

در دنیای امروزی افزایش جمعیت، توسعه صنعتی و فشار محیطی باعث تخریب زیستگاه ها و بیوم ها می شوند. به جهت چاره اندیشی، بکارگیری علم اکولوژی جوامع در غالب مطالعات تنوع گونه ای ضروری به نظر می رسد. با نگاهی اجمالی به منابع می توان شاخص های عددی متفاوتی از تنوع را یافت که هر کدام به نحوی تنوع جوامع را نشان می دهند ولی به دلیل عدم تفسیر مناسب نتایج توسط آنها، بهتر است متغیرهای دیگر یعنی استفاده از مدل ها را ملاک شناسایی وضعیت تنوع جوامع قرار دهیم. بدین منظور در این تحقیق، از مدل های توزیع فراوانی، منحنی های نیمرخ تنوع و همچنین از روش نموداری دسته – فراوانی استفاده شد. در این مطالعه دو منطقه با شرایط اقلیمی یکسان ولی با مدیریت های متفاوت انتخاب و اقدام به جمع آوری اطلاعات گردید. پس از تجزیه و تحلیل های لازم، نتایج نشان داد که منطقه محافظت شده به دلیل بالاتر قرار گرفتن نیمرخ تنوع آن نسبت به منطقه تحت چرا متنوع تر است. همچنین منطقه بدون چرا دارای منحنی با شیب کمتری بوده، یعنی یکنواختی بیشتری دارد. از طرفی منطقه تحت چرا منحنی با شیب تندی داشته و توابع آن حرکتی از حالت Log normal به سمت مدل Logarithmic دارد که این وضعیت بیانگر این موضوع است که منطقه تحت فشار و تخریب قرار گرفته است.

در ضمن تحقیق بر فلور گلسنگ استان خراسان، کلید شناسایی 26 جنس گلسنگ وابسته به 16 تیره بر اساس خصوصیات ریخت شناسی و تشریحی، تست های شیمیایی و ساختار بستر رویش طراحی شده است. 12 جنس گلسنگ از خراسان و دو جنس Farnoldia Hertel و Teloschistes Norman برای اولین بار از ایران گزارش می شوند.

جنس Ageratum متعلق به تیره آفتاب گردان (Asteraceae) می باشد.Ageratum houstonianum  گیاهی زینتی است که به دلیل وجود انواع فلاونوئیدها و آلکالوئیدها و نیز چربی های ضروری دارای اهمیت دارویی است. در این پژوهش ضمن بررسی های تشریحی بر روی گیاه فوق، کشت بافت گیاه با استفاده از دو تیمار هورمونی ایندول استیک اسید (IAA) و کینتین (Kin) صورت گرفته است. جدا کشت ها از دانه رست های سترون بدست آمده در محیط کشت MS فاقد هورمون تهیه شدند و قطعاتی از ریشه، محور زیرلپه، برگ های لپه ای، محور روی لپه، برگ ها و مریستم راسی در محیط پایه –MS با مکمل های ویتامینی و هورمونی IAA) و (Kin- انتقال یافتند. پس از انتقال جدا کشت ها حدودا پس از 1 هفته نسبت به محیط واکنش داده و شروع به کالزایی کردند. بررسی ها نشان داد که جداکشت های مریستم راس ساقه و محور روی لپه بهتر از دیگر جداکشت ها کالزایی کردند و در نهایت تشکیل گیاهک از کالوس حاصل از جدا کشت مریستم راس ساقه در محیط کشت دارای kin-IAA به غلظت های به ترتیب (mg.1-1) 4-2; 1-0.4; 1-1 صورت گرفت. همچنین باز تمایز ساقه و ریشه از کال های حاصل از ریشه در محیط کشت دارای kin-IAA به ترتیب در غلظت های 0.4-1 و (mg.1-1) 1-0.4 و در مورد کالهای حاصل از محور روی لپه در غلظت های 2-2 و (mg.1-1) 2-4 انجام گرفت.با استفاده از روش های متداول سلول – بافت شناختی، ساختار تشریحی مریستم رویشی، مریستم زایشی، محور گل آذین، برگ، دمبرگ، ساقه و ریشه گیاه Ageratum houstonianum مورد بررسی قرار گرفت.

برخلاف علم و آگاهی ما درباره آنتی بیوگرام ها، آگاهی های نسبی کمی در مورد مواجه شدن مواد شیمی درمانی مختلف، با شرایط متنوع، وجود دارد. فلوئوروکینولونهای در دسترس، به صورت تجاری، عوامل شیمی درماین سنتتیک جدید هستند که علیه عفونت های باکتری های گرم مثبت و گرم منفی و بی هوازی ها استفاده می شوند. در این مطالعه، اثرات فاکتورهای انتخابی مانند دما، pH، کاتیون های Fe+2, Mn+2, Na+, Ca+2 و Zn+ روی فعالیت های سیپروفلوکساسین، افلوکساسین، انروفلوکساسین و نالیدیکسیک اسیدف علیه باکتری های کلی فرم، توسط استفاده از روش تهیه رقت در لوله یا میکرودایلوشن در محیط مولر هینتون، بررسی گردید. نتایج گرفته شده، مشخص کرد که دمای 25 تا 35oC، فعالیت کینولونها و فلوئوروکینولونها را کاهش داد. در حالیکه دمای 40oC، کارایی این عوامل را افزایش داد. pH اسیدی، (تا 5.5)، باعث افزایش فعالیت کینولونها و کاهش فعالیت فلوئوروکینولونها، علیه باکتری ها گردید. pH قلیایی، (تا 8.5)، اثر عکس نشان داد. غلظت کلرید سدیم (تا (250 mg/ml، در کارایی این عوامل تاثیر قابل ملاحظه ای نداشت. افزایش غلظت کلرید سدیم، سولفات منگنز، سولفات آهن، (تا (250 mg/ml، فعالیت کینولونها و فلوئوروکینولونها را کاهش داد. افزودن مقدار 100 mg/ml کلرید روی، به محیط، تاثیر کمی روی فعالیت این داروها دارد. این نتایج نشان می دهد، فعالیت های مواد شیمی درمانی استفاده شده، تحت فاکتورهای متنوع محیطی، تفاوت می کند. در هر مورد، باید شرایط بهینه این عوامل را در in vivo را پیدا کرد تا بهترین اثر را علیه عفونت ها داشته باشند.

در سال های اخیر کشت گلخانه ای ارقام مختلف خیار در ایران رو به گسترش بوده است. گیاه خیار (Cucumis sativus L.)  پارتنوکارپ، رقم استار رویال هلند که از بازده عملکرد خوبی برخوردار است در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. افزایش عملکرد و تولید بیشتر محصول در واحد سطح، توسعه و گسترش تولید خیار داربستی و رابطه مستقیم آن با اشتغال زایی، ضرورت روز افزون بهره گیری از یافته های جدید علمی در کشاورزی نوین، هر چه بیشتر اقتصادی نمودن تولید محصولات گلخانه ای و بررسی رابطه استفاده از فیتوهورمون های اگزوژن بر ساختار تشریحی گیاه از جمله اهداف این پژوهش بوده است. در این پژوهش از دو هورمون GA3, IAA در غلظت های100 ppm  و500 ppm  به صورت مجزا و ترکیبی در قالب 8 تیمار هورمونی به صورت افشانه پاشی استفاده شد. پارامترهای مربوط به رشد رویشی (ارتفاع گیاه و تعداد برگ) و زایشی (تعداد گل ماده، تعداد گل نر و تعداد میوه) مورد بررسی قرار گرفت. جمعیت شامل 288 پایه، 4 بلوک 9 تایی در قالب 36 قطع با ابعاد 1×2 متر مربع که هر یک شامل 8 پایه خیار بود. بررسی متغیرها هر 7 روز یکبار انجام شد. بررسی های تشریحی نیز با استفاده از تکنیک های رایج انجام گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش آنالیز واریانس (ANOVA) در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی استفاده شد. نتایج نشان داد: تیمار هورمونی T8 دارای اکسین به مقدار 500 ppm و اسید جیبرلیک به میزان 100 ppm، بیشترین تاثیر بر تعداد برگ ها، رشد طولی و تعداد گل های ماده را داشته است. طی پدیده ای نادر در گیاهان پارتنوکارپ بیشترین تعداد گل های نر در تیمار هورمونی با اکسین به میزان 100 ppm و اسید جیبرلیک به میزان 500 ppm مشاهده شد. تیمار T8 ضمن تاثیر مثبت بر رشد رویشی گیاه تاثیر معنی دار و فزاینده ای در تشکیل میوه در مقایسه با گیاهان شاهد داشته است (2.76 برابر افزایش محصول). بررسی های تشریحی نشان داد که در تیمارهای مختلف هورمونی بخش های مختلف گیاه از جمله پارانشیم پوست، پارانشیم مغز، بافت های استحکامی و سیستم آوندی تحت تاثیر قرار گرفته است.

دو پدیده خشکی و شوری مهمترین عوامل محیطی محدود کننده رشد گیاهان محسوب می شوند و با توجه به محدود بودن آب و خاک مناسب بیش از پیش نظر فیزیولوژیست های گیاهی را به سوی خود جلب نموده است. این پژوهش به منظور بررسی چگونگی اثر متقابل دو پدیده خشکی و شوری بر رشد دو گونه مرتعی آلروپوس لیتورالیس و آلروپوس لوگوپوئیدس بصورت آزمایشی چند عاملی با طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در شرایط گلخانه انجام شد. عوامل مورد آزمایش شامل چهار سطح خشکی (-0.3, -5, -10, -15 bar) چهار سطح شوری 20, 25, 30dSm-1)، صفر) و دو گونه گیاهی آلروپوس بود. برای اعمال سطوح خشکی ابتدا با استفاده از صفحات فشار درصد رطوبت خاک در پتانسیل های مختلف آب تعیین و سپس با توجه به وزن خاک گلدان ها، میزان آبیاری مشخص شد و کنترل سطوح خشکی روزانه به صورت وزنی انجام شد. سطوح شوری با اضافه کردن میزان لازم کلراید سدیم به خاک اعمال شد، بطوریکه به مرور نمک به همراه آبیاری های اولیه به گلدانها اضافه شد. یک ماه پس از اعمال تیمارها، با فواصل دو هفته ای در مدت دو ماه سطح برگ در هر بوته، تعداد پنجه در هر بوته، ارتفاع گیاه، طول ریشه، وزن تر و خشک اندام های مختلف گیاهی و سرعت رشد نسبی (RGR) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی و شوری سطح برگ در هر بوته، وزن خشک اندام های هوایی، ریشه، ارتفاع گیاه، طول ریشه و سرعت رشد نسبی روند کاهشی داشت در حالیکه نسبت طول ریشه به ساقه افزایش نشان داد. شوری و خشکی بر اکثر شاخص های اندازه گیری شده اثر متقابلی از خود نشان دادند به نحوی که در حضور هر دو نوع تنش افزایش یا کاهش مربوطه شدیدتر بروز کرد.