امنیت پژوهی
سال:1391 | دوره:11 | شماره:37 |تعداد مقالات:8

دولت به عنوان مقتدرترین و مشهورترین کارگزار سیاست در خاورمیانه، اخیرا انحصار کلاسیک کاربرد زور را از دست داده است. مجموعه از تحولات گریز ناپذیر و تحرکات هدفمند [مانند تجهیز و تسلیح حرکتهای گریز از مرکز]، طی دهه اول قرن 21، منطقه شرق خاورمیانه را متلاطم ساخته است. با فرض اینکه حرکتهای مزبور صبغه قومی / مذهبی دارند و تمهید چشم اندازهای آتی، مستلزم شناخت و تحلیل آنهاست، مقاله حاضر به طرح این پرسش پرداخته است که «الگوی مناسب برای تخمین وزن حرکتهای قومی / مذهبی در کشورهای شرق خاورمیانه (عراق، عربستان، ترکیه و ایران) کدام است و مولفه های آن کدامند؟» نگارنده برای پاسخ به پرسش مزبور، ابتدا مبحثی کوتاه به عنوان چارچوب نظری ذکر می کند و سپس الگوی پیشنهادی خود را در قالب دو مقوله سخت و نرم افزاری [و شامل یازده مولفه] ارائه می نماید.

برخی مشاغل از قدرت استرس زایی بالایی برخوردارند. استرس پیامدهای ناگوار متعددی به دنبال دارد که از مهمترین آن ها می توان به اختلالات روانی اشاره کرد. موضوع اختلالات روانی از ابعاد گوناگونی مورد توجه کارشناسان بهداشت روانی قرار گرفته است. از جمله این ابعاد می توان به همه گیرشناسی، سبب شناسی، اقدامات پیشگیرانه و نیز مداخلات درمانی اشاره کرد. اولین و مهمترین گام در این خصوص بررسی وضعیت همه گیر شناسی و میزان شیوع و بروز اختلالات روانی است. حیطه عملکردی و وظایف مدیران اجرایی بنا به شرایط کاری حاکم بر آن ها از جمله مشاغل پر استرس محسوب می شود. مدیرن اجرایی به دلیل هدایت افراد زیر دست خود و جوابگویی به مدیران رده های بالاتر خود بیشتر در معرض استرس های شغلی و پیامدهای ناگوار آن قرار دارند. با توجه به این که در سوابق پژوهشی از میزان و شیوع اختلالات روانی در بین مدیران اجرایی اطلاعات دقیقی وجود ندارد، در نوشتار حاضر با استفاده از روش مطالعه توصیفی مقطعی و با استفاده از جامعه آماری مدیران اجرایی سازمان های دولتی مستقر در شهر تهران شامل وزارتخانه های نیرو، آموزش و پرورش، کار و امور اجتماعی، ارشاد و نفت در سال 1389 انجام گرفت سعی شده است تا به این مهم پرداخته شود. سوال اصلی نوشتار حاضر این است که: میزان شیوع و بروز اختلالات روانی در بین مدیران اجرایی چگونه است و هر یک از اختلالات مورد بررسی تا چه حد در بین آن ها شیوع دارد؟

با نگاه تحقیقی در سیر مراحل تکاملی زندگی بشر و بررسی وقایع حادث شده، آنچه بیش از هر عاملی در رسیدن یا نرسیدن به پیروزی و موفقیت ها تاثیرگذار بوده، فاکتور شناخت و آگاهی از موضوع مطرح شده بوده، و در این راستا شناخت یا به بیان بزرگان دینی بصیرت، در رشد و تکامل رسیدن به اهداف و آرمان های تعریف شده و همچنین مقابله کردن با مشکلات و موانع سطح راه برای هر امتی کارگشا بوده است.با این نگاه انسان به این حقیقت می رسد، افراد با بصیرت کسانی هستند که بشنوند و بیندیشند، و در مسیر اهداف تعریف شده جامعه حرکت نمایند و از فراز و فرودهای جبری عبرت گرفته و مانع از سقوط خود و جامعه گردد. در قرآن کریم خداوند انسان ها را به تعقل کردن دعوت می کند و می فرمایند، «آیا در زمین سیر نمی کنند تا صاحب دل هایی گردند که بدان تعقل کنند و گوش هایی که بدان بشنوند؟» (سوره حج، آیه 46).با توجه به اهداف بلند نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و وظیفه سنگین سربازی، تهیه کنندگان این نوشتار به دنبال پاسخ این سوال هستند، بصیرت سیاسی تا چه اندازه ای در پرورش عناصر نظامی ولایت مدار اثر گذار است؟ در پاسخ به این سوال، فرضیه ای که به ذهن نگارنده متبادر می شود، نقش بصیرت سیاسی در پرورش نظامی سبب حاکمیت افکار ولایتی در مجموعه نظامی می شود، جهت تحقق این هدف والا، تحقیق حاضر به روش توصیفی - تحلیلی صورت گرفته است. تا دریچه ای را در مراکز آموزشی و پژوهشی، برای فرماندهان و اساتید در رده های مختلف باز نماید، و سبب شود تا نگاهشان بیشتر معطوف به دیدگاه ولایت گردد و با این دیدگاه کارکنانی بصیر را تربیت نمایند.

پیشرفت و توسعه سریع و تغییرات پرشتاب محیطی در جهان امروز، منجر به پیدایش عصری به نام عدم قطعیت شده و محیطی سرشار از فرصت و تهدید را پیش روی سازمان های امنیتی قرار داده است، موفقیت و پویایی در سازمان های امنیتی امروزی فقط در سایه مدیریت و برنامه ریزی راهبردی امکان پذیر بوده و برنامه های راهبردی نیز زمانی موفق خواهند بود که با نگاه جدی به آینده با بهره گیری از علوم کاربردی آینده پژوهی، تدوین گردند.هدف اصلی در تحقیق حاضر، بررسی تاثیر آینده پژوهی بر برنامه ریزی راهبردی در سازمان های امنیتی است. روش تحقیق حاضر توصیفی - تحلیلی بوده و پژوهشگر تلاش نموده با مطالعه در ادبیات موضوع و بهره گیری از نظرات استادان و محققان این رشته در منابع علمی معتبر، تاثیر آینده پژوهی بر برنامه ریزی راهبردی در این سازمان ها را بررسی نماید.نتایج حاصله از تحقیق بیانگر این است که، آینده پژوهی با پایش تغییرات و تحولات محیط درونی و بیرونی سازمان و تشخیص هوشمندانه فرصت ها و تهدیدهای پیش روی سازمان (آینده شناسی) و تقویت تفکر راهبردی در مدیران سازمان های امنیتی، باعث بهبود برنامه ریزی راهبردی در این سازمان ها می شود.

مدیریت اطلاعات ملی امریکا جایگاهی است که پس از حادثه یازدهم سپتامبر ایجاد شد و طبق تعریف کمیسیون ویژه 11 سپتامبر، وظیفه آن، مدیریت برنامه های اطلاعات ملی و نظارت بر سازمان هایی است که در این امر مشارکت دارند. نویسنده در این مقاله با تامل در نظریه توازن تهدید استفان ام. والت در تلاش است که این سوال را بررسی کنند «روند تهدیدات اعلامی از سوی شورای اطلاعات ملی امریکا از 2006 تا 2012 علیه جمهوری اسلامی ایران چگونه بوده است؟» پاسخ اولیه ای که به عنوان فرضیه به ذهن متبادر می شود این است که روند کلی تهدیدات اعلامی مدیریت اطلاعات ملی در بررسی ارزیابی تهدیدات سالانه امریکا در سال های 2006 تا 2011 در ایران حاکی از افزایش ادراک تهدید تا سال 2009 از سوی ج.ا.ا. نسبت به سایر تهدیدات بوده و در سال 2010 کاهش یافته است. بدیهی است این ارزیابی ها با امنیتی ساختن یا غیرامنیتی کردن تهدیدات علیه کشور ایران ربط وثیق داشته و آگاهی از روند ارزیابی ها می تواند در مرحله پیشگیری از وقوع تهدیدات امنیتی موثر واقع شوند یا به هنگام وقوع آنها، مدیریت به موقع و موثر رویداد را امکان پذیر سازند.

رویکردهای متعارض کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای در ارتباط با تحولات عرب را چگونه می توان تئوریزه نمود؟ این تحولات در چه ابعادی و چگونه بر امنیت جمهوری اسلامی تاثیر خواهد گذاشت؟ این ها مهم ترین سوالاتی هستند که مقاله حاضر در پی پاسخ گوی به آنهاست. واقعیت آنست که تحولات جهان عرب زمینه را برای رقابت بین بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای مهیا نموده است. ایران، ترکیه و عربستان سعودی به عنوان مهم ترین بازیگران منطقه ای و آمریکا، روسیه و چین به عنوان مهم ترین بازیگران فرامنطقه ای در پی تاثیرگذاری بر روند تحولات موجود در راستای ایجاد نظمی جدید و یا حداقل عدم تغییر نظم کنونی به ضرر خود هستند. هرچند هر کشوری بنا به ملاحظات و منافع خاص خود سیاست ویژه ای را نسبت به تحولات جهان عرب و تک تک کشورهای عربی اتخاذ نموده است، اما به شکلی کلی می توان با تبین رقابت های موجود در قالب مفهوم «نظم منطقه ای» از دو جریان کلی صحبت نمود. جریانی که مخالف تغییر منطقه به سوی ایده ها و ارزش های آمریکایی در قالب دموکراسی های ترکیه محور است و از آن می توان تحت عنوان جریان مقاومت نام برد. در این جریان کشوری همچون ایران قرار دارد که خود ارائه دهنده نظمی متفاوت بر اساس نظم اسلامی و ضدغربی است. در مقابل جریان دیگری قرار دارد که در پی تغییر مسیر تحولات جهان عرب به سوی نظم غربی در چارچوب دموکراسی های ترکیه محور است و از آن می توان تحت عنوان جریان تغییرات نام برد.

یکی از جریان های انحرافی که در قرون میانی به تدریج در حوزه اندیشه و مذاهب اسلامی اثر گذاشت و خط فکری جدیدی را بنیان نهاد جریان سلفی گری است که در عصر اخیر نه به عنوان یک مکتب فکری خاص با یک سلسله اصول و فروع عقیدتی بلکه به شکل یک جریان گذشته گرای فکری با یک ساختار سیاسی ویژه، توانسته است به پشتوانه ادبیات فقهی و کلامی و نیز نشانه شناسی متکی بر شبکه معنایی گسترده نیاز به گرایشها و جریان های سیاسی سلفی مجسم و آنها را در اشکال روز باز تولید کند. در این میان عراق با موقعیت حساس و وابستگی های عمیق ژئوپولیتیکی متقابل با جمهوری اسلامی ایران یکی از معدود کشورهایی است که همواره از بطن شکل گیری ایده سلفی گری درگیر آن بوده است به طوری که پس از اشغال عراق این کشور به کانون اصلی فعالیت گروه های سلفی تبدیل شد. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و استنتاجی است به این معنا که ابتدا با نگرشی اسنادی به توصیف و سپس تحلیل سلفی گری در عراق جدید و با توجه به متغیرهای دخیل پرداخته می شود و درنهایت فرضیه پژوهش در قالب مبحث نتیجه گیری مورد آزمون قرار می گیرند. نتایج حاصله مبنی براین است که عراق از نظر جامعه شناختی با بافت اجتماعی موزاییکی و شکافت های متعدد قومی و فرقه ای از قابلیتهای بالایی برای انتقال تنش های اجتماعی و ناامنی ها و بی ثباتی ها به سراسر منطقه از جمله ایران است و از طرفی تحولات درونی عراق با منافع و برداشت های طیف وسیعی از بازیگران منطقه ای ازجمله ایران، کشورهای عربی و ... گره خورده است و مناقشات و درگیری های داخلی این کشور می تواند موجب تشدید اختلافات در سطح منطقه شود در این مقاله، این تاثیرات را بر قومیت گرایی و نقش آن در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران مورد مطالعه قرار خواهیم داد.

در این تحقیق، ابتدا، چارچوب بعضی از آسیب های امنیتی حوزه فن آوری اطلاعات با ذکر مصادیقی از انواع حملات انجام شده به شبکه های رایانه ای، تبیین شده است. سپس آسیب های امنیتی فن آوری اطلاعات در حوزه های جمع آوری، پردازش، ذخیره سازی و انتقال اطلاعات استخراج گردیده است و سرانجام عوامل موثر بر آن بیان شده است.داده های این پژوهش با استفاده از آمار توصیفی (شامل میانگین، واریانس، انحراف معیار) و آمار استنباطی (شامل تحلیل عوامل، آزمون آماره استنباطی، آزمون فریدمن با استفاده از نرم افزار SPSS) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. اعتبار پرسشنامه از طریق به دست آوردن ضریب آلفای کرانباخ با استفاده از نرم افزار SPSS صورت گرفته است. بومی سازی سامانه های فن آوری اطلاعات به معنای واقعی با رویکرد تاکتیک های نوآوری و خلاقیت در این حوزه، کنترل فریب سایبری حریفان، کنترل ساختاریافته دقیق فضای انتقال اطلاعات و همچنین تبیین سناریوی چگونگی پردازش اطلاعات حریفان در آینده، از نتایج مهم این پژوهش است.