هنرهای زیبا
سال:1381 | دوره:- | شماره:12 |تعداد مقالات:10

نهضت هنر و پیشه انگلستان 1850-1914) م( یکی از جنبش های فکری - هنری اروپایی است که از پیشقراولان هنر در قرن بیستم به شمار می رود. شکل گیری این جنبش ریشه در سرگشتگی اندیشمندان و هنرمندانی دارد که خشمگین از موج فزاینده تکنولوژی بر آن شدند تا با برگزیدن هدفی مشترک و رها از هر قید و بندی به یکدیگر پیوسته و از طریق ارتقا مقام هنرهای کاربردی به رتبه هنرهای زیبا و نیز احیا صنایع دستی، به اصلاح مبانی طراحی و زیبا شناسی و از طریق آن اصلاح اجتماعی بپردازند.ویلیلم موریس 1834-1896) م( که پایه گذار این جنبش به شمار می رود اولین هنرمندی است که تحت تاثیر قدرتمندترین متفکران و اصلاح گران عصر ویکتوریا اگوستوس پیوجین 1812-1852) م. (A.W.N Pugin و جان راسکین 1819-1900) م(John Ruskin . قرار گرفت. وی با یاری هنرمندانی چون ویلیام دمورگن 1839-1917) م(William de Morgan .، چارلز اشبی 1863-1942) م(Charles Ashbee . و سایر دوستان و هم فکرانش کوشید تا با ارتقا محاسن و مزایایی چون سادگی، سودمندی و صداقت در صنایع دستی باعث وحدت در کلیه هنرها گردد.این هنرمندان در جستجو برای یافتن زبانی نو و متفاوت با لهجه های رایج در آن زمان، از تزیینات پر زرق و برق و نخوت بار دنیای غرب گذر کرده و با گرایش به شرق، زیباترین و با شکوه ترین زبان هنری همه اعصار را در هنرهای اسلامی ایران به ویژه تزیینات ایرانی یافتند، زبانی که می توانست به بهترین نحو بیانگر تفکرات و اندیشه های اخلاقی و معنوی آنها در مقابله با سیطره روز افزون ماشین باشد. آنها در مواجهه با زیبایی و خضوع نهفته در هنرهای تزیینی ایرانی به وجد آمده و با دریافت روح عمیق و تفکر ارزشمند هنرمند مسلمان ایرانی که مبین بی زمانی و بی مکانی هنر اوست، از سر شیفتگی آثاری آفریدند که در عین تعارض با گرایش های هنری آن زمان، مورد استقبال نواندیشان اروپایی قرار گرفت، آثاری که محققا به عنوان شالوده های هنری قرن بیستم در اروپا شناخته می شوند.در این مقاله کوشیده شده تا با ترسیم پیش زمینه های تاریخی، اجتماعی و صنعتی قرن نوزدهم در انگلستان به شناخت اهداف، گرایش های فکری و شخصیت های نهضت هنر و پیشه دست یافته و علل تاثیرپذیری آثار این هنرمندان از تزیینات ایرانی - اسلامی را در رمز و راز موجود در این نقوش بجوییم. این مهم از طریق مقایسه تحلیلی برجسته ترین آثار این هنرمندان با شاهکارهای ایرانی میسر خواهد شد.

گروه وسیعی از آثار هنری، امروز با عنوان هنر اسلامی شناخته می شوند. شناسه اسلامی، در کنار هنر، به تصورات مبهم نشانه شناسانه و مفاهیم روشن پدیدار شناسانه ای اشاره می کند، که بر ساخته از مفاهیم اولیه (بدون تعریف، اما معلوم) و اصول موضوع (مفاهیم پیشادانشی) مربوط به هنر اسلامی می باشد. تئوری های متنوع، نتوانسته اند تعریفی جامع و مانع، از هنر اسلامی ارایه نمایند و این پرسش باقی مانده که براستی هنر اسلامی چیست؟ واپژوهی دستاوردهای هنر پژوهان در این زمینه منجر به بازشناسی شش تعریف پایه ای گردید. که سایر فرضیات را می توان زیر مجموعه ای از آنها به شمار آورد. در این تعاریف هنر اسلامی به مثابه هنر مقدس، هنر جهان اسلام، هنر مسلمانان، هنر با محتوای دینی و اسلامی، هنر عربی، هنر انتزاعی و هندسی و یا ترکیبی از تمامی موارد فوق معرفی شده که هیچکدام نمی توانند، به تنهایی و به صورت جامع و مانع معرفی هنر اسلامی باشند، اما هر یک به نوبه خود، روزنه ای به ارایه تعریفی فرهیختار، در این زمینه می گشایند، که تجلی عناصر سلبی و ثبوتی الهی، وحدت و یگانگی است، به عبارت دیگر ترابر نمایه هنر اسلامی، هنر توحید است.

مقاله بر مبنای پژوهشی در مبانی نظری و بنیان های تجربی نظریه های مدافع نقش توسعه ای شهرهای متوسط تهیه شده و هدف از آن معرفی مساله، اهداف، روش و یافته های تحقیق است.در اغلب کشورهای در حال توسعه گرایش برنامه ریزان به تمرکززدایی فضایی، کاهش نابرابری های منطقه ای و دوگانگی های شهری – روستایی در دههه های اخیر؛ منجر به اتخاذ راهبردهای شهرنشینی متفاوتی گردیده است و یک از مهم ترین این راهبردها؛ تقویبت شهرهای متوسط و حمایت از آنها است. این خط مشی برمبنای این فرض کلی که شهرهای متسط در فرایند توسعه فضایی مناطق و در نشت آثار توسعه به پیرامون نقش مثبت ایفا می کنند، قرارد دارد.از آنجا که تاکنون شناخت کافی از ارتباط بین این راهبرد و نتایج عملی و عینی آن حاصل نگردده و مطالعات پیرامون آن محدود می باشد، پژوهش مذکور با هدف تبیین نقش این شهرها؛ فرضیه هایی را در خصوص وجود رابطه معنی دار بین تقویت بنیان های کالبدی، اجتماعی و اقتصادی (ظرفیت سازی در) شهرهای متوسط و متوازن تر شدن نظام شهری منطقه و انگیزش اقتصاد سکونتگاه ههای پیرامون؛ به آزمون نهاده است.بررسی روندهای موجود نشان می دهد که درشرایط تمرکزگرایی جمعیت شهری و بالا بودن نسبت تمرکز جینی (GINI) در سطح کشور و شدت تمرکز و تجمع جمعیت شهری در استان مورد مطالعه و وجود پدیده نخست شهری (PRIMACY)؛ تعدیل قطب گرایی در توسعه شهری و تمرکززدایی از شهر مسلط، از طریق راهکار تقویت شهرهای متوسط، اقدامی منطقی در جهت توسعه فضایی منطقه ای می باشد. در این میان پرسش اصلی تحقیق آن است که آیا عملا رابطه مثبت بین حمایت از شهرهای متوسط و کاهش درجه نخست شهری و توسعه سکونتگاه های پیرامون وجود دارد؟ و به عبارت دیگر آیا فرضیه های حاکم بر دیدگاه های مدافع نقش توسعه ای (DEVELOPMENTAL) شهرهای متوسط  در کشور ما، به ویژه در منطقه مورد نظر قابل پذیرش است و آیا می توان از آن به عنوان یک ابزار نسبتا  معتبر جهت اصلاح شبکه شهری به منظور توسع فضایی استفاده کرد؟با تدقیق فرض ها و پرسش های فوق و سپس تجمعین آنها، الگوی مفهومی و دستگاه فرشیه های تحقیق شکل گرفته است. آنگاه با تعریف فرضیه های قابل آزمون، شاخص مربوط به آنها در قالب یک الگوی تحلیل ارایه گردیده و سپس فرضیه های انتخابی مورد آزمون واقع شده است.مقابله الگوی تحلیل با داده های مورد بررسی در منطقه خراسان بجنورد چنین نتیجه داد که: با تقویت  شهر متوسط، علایمی از افزایش فاصله نقطه جدایی از سوی شهر متوسط به شهر مسلط، کاهش درجه نخست شهری، انگیزش اقتصادی سکونتکاه های پیرامون و افزایش کشش پذیری و جاذبه جمعیتی شهر پدیدار گردیده است. 

مقاله ابتدا نقدی کوتاه خواهد داشت بر تقسیم بندی رایج شیوه های آموزش معماری به دو اردوگاه "سنتی" و "دانشگاهی (آکادمیک)" و آنگاه با نگاهی دیگر گونه به شیوه ها و دوران های آموزش معماری، و با قرار دادن "تعین" و "عدم تعین" به عنوان وجه تمایز، به دسته بندی جدیدی در این میدان دست زده و آموزش معماری را به دو دوران "هم گرا" و "واگرا" تقسیم و تعریف خواهد کرد.معرفی گونه های متفاوت آموزش در هر یک از دو دستگاه "هم گرا" و "واگرا" و سپس تحلیل و نقد و آسیب شناسی این گونه ها، بدنه و ساختار اصلی مقاله را تشکیل می دهد.پایان بخش مقاله اشاره به ناکار آمدی شیوه های کنونی آموزش معماری در ایران و پیشنهاد بازنگری و بازسازی بنیان های فکری - فلسفی این مهم با درک شرایط روز می باشد.

رشد و گسترش شهر تهران و تغییر مداوم ابعاد شهری، ضرورت ایجاد شبکه ای منسجم و به هم پیوسته از راه های شهری را، به صورت سلسله مراتبی معین و تعریف شده ایجاب می کند. شبکه ای منطبق با ظوابط و آیین نامه های موجود که در آن ترتیب قرار گیری و ارتباط راه های دسترسی از راه های فرعی تا جمع کننده ها و در نهایت بزرگراه های درون شهری کاملا رعایت شده باشد. در چنین مجموعه ای، بزرگراه به عنوان بیرونی ترین عنصر شبکه راه های درون شهر، در نظام سلسله مراتب (مبتنی بر تعاریف موجود در آیین نامه) بیشتر واحد ارزش و نقش جابجایی و دسترسی خواهد بود. بدین ترتیب، بزرگراه های درون شهری باید بتواند سواره ها را از مکانی به مکانی دیگر منتقل کند و وظیفه تامین دسترسی را بر مبنای سلسله مراتب شبکه، به خیابان های شریانی واگذار نماید. اما مساله ای که اغلب از نظر طراحان شبکه راه ها به دور می ماند، این است که با توجه به وضعیت فعلی شهر تهران شبکه راه های شهری باید با تغییرات درونی محله ها ساماندهی گردد، نه اینکه مانند یک نقشه از پیش تعیین شده بر روی نقشه فعلی شهر قرار گیرد، بلکه به مقتضای وضعیت پیشنهادیش تغییر حالت ها و اتفاقات ناگهانی را در زمینه و بافت شهر سبب گردد.برای رسیدن به این هدف، نکاتی باید مد نظر طراحان قرار گیرد که نقطه مشترک کار طراحان شهری و طراحان بزرگراه ها می باشد. از اصلی ترین این نکات، مساله حریم راه و ارتباط آن با بافت مجاور است که به طور کلی در قالب مسایلی مثل آلودگی ها و ایمنی و دید بصری، موضوع منظر شهری بزرگراه ها را شکل می دهد. بنابراین در این مقاله که با همکاری خانم مهندس غزال کرامتی تهیه شده است سعی گردیده با این نکات، که برای رسیدن به طراحی مناسب بزرگراه و همخوانی آن با زمینه بافت شهری، باید مد نظر طراحان بزرگراه از سویی و طراحان راه از سوی دیگر قرار گیرند، بررسی و تحلیل شده و منظر بزرگراه های شهری موجود در تهران نیز بر این مبنا ارزیابی شود.

زیبایی جاذبه ای است ازلی، که هنر پل ارتباط بین آن و انسان است.درک زیبایی موهبتی است الهی و پایگاهی ذهنی که به عینیت می انجامد؛ و هنر بدون آن کالبدی است بی روح و خالی از جاذبه.در اینجا، از چنین منظری به معماری نگریسته می شود. که آمیزه ای است از تمام هنرها. بدین ترتیب، تجلی روح زیبایی آن - که فرایند معنوی و جلوه ای ظاهری دارد - در قالب هر گونه گرایشی (از سنت گرایی گرفته تا واقع گرایی و نوگرایی) تبیین می گردد و به شیوه های نقد و ارزیابی آن - بر پایه مولفه های شناخته شده - اشاره می شود. در خاتمه نیز نتیجه گیری به دست داده می شود.

این مقاله به معرفی بخشی از مطالعات نگارنده در ارتباط با چالش های آموزش طراحی معماری می پردازد که در آن روش نظرسنجی استفاده شده است. از آنجا که عوامل متنوعی در میزان موفقیت یک نظام آموزشی دخالت دارند. در اینجا سعی گردیده تا ضمن اشاره به برخی از آن عوامل، و با بهره گیری از نظرات اساتید و دانشجویان، توجه برنامه ریزان آموزشی و اساتید طراحی معماری را به ضرورت دقت در انتخاب دانشجو، بازنگری به روش های آموزشی، و نهایتا به ضرورت بازنگری در نحوه ارزشیابی کار دانشجویان جلب نماید.

در این مقاله ابتدا مباحث توسعه پایدار و جایگاه آن در برابر سایر مکتب های توسعه تبیین می شود. سپس شاخصه های موجود در تبیین پایداری توسعه مورد نقد و بررسی قرار می گیرد. رویکرد مبنا در این پژوهش، لزوم در نظر گرفتن مولفه های پویش فرهنگی و درونزایی صنایع بومی کشور به مثابه شاخص هایی است که در کنار توجه به محیط زیست به عنوان مولفه های توسعه پایدار جای طرح می یابد. نتیجه به دست آمده از این پژوهش، محوریت پارادایم طراحی در اجرای الگوی توسعه پایدار است که در برابر پارادایم مهندسی و سایر الگوهای توسعه قابلیت تبیین می یابد. در نهایت راهکارهای برهم کنش دو سویه این دو رهیافت در جهت گسترش صنایع کشور به بحث گذاشته می شود.

فرضیه و محور اصلی این مقاله مبتنی بر آنست که تحولات سیاسی - اقتصادی در شکوفایی فرهنگی - هنری این دوره بسیار موثر بوده و در حقیقت "اعتبار فرهنگی - هنری" این دوره نتیجه و برآمد اعتبار "سیاسی - اقتصادی" آن بوده است کارگاه هنری سلطان حسین بایقرا خلاصه و فشرده بالندگی های فرهنگی - هنری ادوار پیشین بوده که تحت سایه او و مشاور بزرگش میر علیشیر نوایی با آگاهی تمام به شکوفایی و اوج کمال رسید و فضایی از تحولات هنری پدید آمد که در قیاس با گذشته، پیشرفته و مترقی بوده است. در این دوره نقاشی که در دوره پیش مکتب هرات فرع بر خطاطی بود، پیش تاخت و با آن هم دوش و هم کنار گردید.

کمانچه یکی از سازهاییست که در مشرق زمین سابقه تاریخی مفصل دارد و به خصوص در کشورهای مشرق زمین به کار می رفته است. در ایران قبل از اسلام سازی به نام غژک نظیر آن اکنون در منطقه سیستان و بلوچستان فراوان است در سیستان غژک دارای سیم های فراوان می باشد حتی عده آنها در بعضی موارد به هفده عدد می رسد که در منطقه افغانستان هم دارای قدمت است، ساز کمانچه در منطقه لرستان هم دارای سابقه تاریخی است اصولا در لرستان تمام مردمی که به موسیقی علاقمند هستند حتما دارای کمانچه ای در خانه هستند و در آن منطقه کمانچه سازهای فراوانی وجود دارند که نوع کمانچه آنها به صورت بلندگو بوده و دهنه آن پوست و قسمت روبروی کاسه طنین پشت باز است و صدای آن خیلی با قدرت از آن خارج می گردد و معمولا مطرب ها از بلندگو استفاده نمی کنند و حتی در فضای باز هم از آن استفاده نوازندگی می شود. فارابی در کتاب موسیقی کبیر از سازی گفتگو می کند که شبیه غژک است و دارای دو سیم بوده کمان برای به صدا درآوردن آن نداشته نام این ساز رباب است که شعرای متاخر فارابی از آن یاد کرده اند رباب، سازی است شبیه طنبور، بزرگ شکم و دسته کوتاه و صفحه رویی آن به جای استفاده از چوب که هم اکنون بر روی رباب های فعلی هست از پوست استفاده می کرده اند بیشتر از پوست آهو استفاده می کرده اند (برهان قاطع) کمانچه در لرستان دارای سه سیم بوده که سیم سوم به صورت مضائف به هم می پیچیدند و در قدیم از سیم های برق استفاده می شد. مسعود سعد سلمان در اشعارش از کمانچه یاد می کند و فرخی هم در مورد غژ یا غژک و نزهت اشعاری دارد.هر روز یکی دولت و هر روز یکی غژ          هر روز یکی نزهت و هر روز یکی تارنزهت سازی است شبیه قانون به شکل مربع مستطیل که اختراع آن را به صفی الدین ازموی نسبت می دهند رباب هم در قدیم سازی شبیه به کمانچه بوده و در کشورهای بلوک شرق، به طور فراوان با نام های گوناگون که تصویر آنها در مقاله موجود است یافت می شود به خصوص در چین، ژاپن، هندوستان، مالزی، یوگسلاوی، آنگولا، اندونزی، برمه، کنیا، نپال، اوگاندا و حتی در عرب و ترک در بیشتر ارکسترهای آنها موجود است و از آنها استفاده می شود.