مطالعات دفاعی استراتژیک
سال:1390 | دوره:- | شماره:44 |تعداد مقالات:7

کشف و تبیین نظرات امام خمینی (ره) رهبر انقلاب اسلامی در خصوص موضوعات امنیتی مساله مهمی است که باید بدان پرداخت. تبیین محیط امنیت، از نظر رهبر کبیر انقلاب اسلامی، ماموریت این مقاله است تا بعد از گذشت سه دهه از آغاز حیات این نظام، با تحقیق عمیق و مطالعه دقیق به بررسی کلیه سخنان، پیام ها، احکام، آثار و... رهبری آن، امام خمینی (ره)، در طول ده سال مدیریت نظام (طی سال های57 تا 68) بپردازیم و با تحلیل محتوا به پاسخ پرسش و ابهام مذکور دست یابیم. پس از دو سال تحقیق و استخراج حدود 4000 برگه با استفاده از روش تحلیل کمی و کیفی، تحلیل محتوا و توصیفی آن ها، و نظرخواهی از نخبگان (طوفان مغزی) یافته های مهمی به دست آمد که در این مقاله آمده است و ماحصل آن چنین است: محیط امنیت در بیانات امام به ترتیب بیشترین؛ داخلی و کشوری با 76% است و سپس امنیت کشورهای اسلامی با حدود 11% و امنیت محلی با 7% و امنیت جهانی با حدود 5% در مراحل بعد قرار دارد. امنیت منطقه ای و مرزی و شهری و روستایی نیز هر یک کمتر از 1% است و محیط محیطی مطلوب و آرمانی ایشان را می توان؛ ملی و مرزی 50%؛ کشورهای اسلامی، محلی و منطقه ای فراملی هر یک 20% جهانی و بین المللی و شهری هر یک 10% و روستایی 5% دانست.

در این مقاله سعی شده تا با مطالعه انواع دیدگاه ها نسبت به بحران های حوادث غیرمترقبه طبیعی، نقش رسانه ملی در کمک به مدیریت آن ها در مرحله پس از وقوع بررسی شود و سپس راهکارهای عملیاتی و شیوه های مقابله و مواجهه با بحران حوادث طبیعی از ناحیه رسانه ملی به عنوان کمک و همکاری با سازمان مدیریت بحران ارائه شود. فقدان راهکارهای مدون و برنامه ریزی شده رسانه ملی در همراهی و مشارکت در مدیریت بحران های حوادث غیرمترقبه، مساله اصلی این تحقیق را تشکیل می دهد. لذا، هدف از این تحقیق ارائه راهکارهایی برای ایفای نقش رسانه ملی در رویکردهای مدیریت بحران های حوادث غیرمترقبه طبیعی در مرحله پس از وقوع می باشد. بر این اساس، چیستی راهکارهای ایفای بهینه این نقش ها در کمک به مدیریت بحران، سوال اصلی تحقیق را تشکیل می دهد. جامعه آماری در این تحقیق تعداد 220 نفر از خبرگان است که پس از بررسی نظری اهداف و نقش های رسانه ملی و نیز طرح مباحث نظری مربوط به بحران های حوادث غیرمترقبه و نحوه مدیریت آن ها، با رویکرد ایجابی صرفا بر نقاط قوت رسانه ملی تاکید نمودند. این بررسی منجر به تدوین بیست راهکار برای ایفای نقش رسانه ملی در کمک به مدیریت بحران حوادث غیرمترقبه طبیعی در دوره زمانی پس از وقوع بحران گردید.

بدون شک امروزه فناوری یکی از مهم ترین عوامل توسعه اقتصادی و صنعتی و در بعد نظامی، برای دفاع یا تحمیل اراده به کشورها مطرح است. به خصوص فناوری پیشرفته که در رشد و ترقی صنایع نظامی آن ها بسیار موثر است. جمهوری اسلامی ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و برای کسب و ارتقای تجهیزات و فناوری های پیشرفته فعالیت ها و اقدام های چشم گیری در سال های اخیر انجام داده است و در چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران رسیدن به جایگاه اول فناوری در آسیای جنوب غربی نیز هدف قرار گرفته است. مقاله حاضر پس از ارائه مطالبی راجع به فناوری، بنیه دفاعی، چالش های موجود و قوانین حاکم بر تجهیزات و تسلیحات و توانمندی های صنایع نظامی داخلی نیروهای مسلح، به عملکرد بعضی از کشورهای قدرتمند در استفاده از تجهیزات و فناوری پیشرفته می پردازد. سپس با استفاده از روش تحقیق موردی زمینه ای و با جمع آوری اطلاعات به صورت اسنادی و پیمایشی و کسب نظر استادان دانشگاه و کارشناسان نظامی آشنا و مرتبط با راهبرد ارتقاء بهره وری تجهیزات و فناوری پیشرفته و چشم انداز بیست ساله، راهبردهایی را در زمینه ارتقای بهره وری در استفاده از تجهیزات پیشرفته نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران ارائه می دهد.

مقاله حاضر به تعیین عوامل موثر بر چابک سازی سازمان نظامی ج. ا. ا با نگرش به تهدیدات آینده پرداخته است. پس از بررسی دیدگاه های نظری پیرامون تعاریف چابکی، مولفه های چابکی، ویژگی های سازمان های چابک، چابکی در حوزه های نیروی انسانی و فناوری اطلاعات نسبت به بررسی 8 مورد از مصادیق چابکی در ارتش های جهان پرداخته است. سپس نمونه مفهومی پژوهش بر اساس مطالعات انجام یافته طراحی و اجزای آن طی یک پرسشنامه 71 سوالی به نمونه آماری ارسال شد. نوع پژوهش حاضر موردی زمینه ای، جامعه آماری کلی معادل 527 نفر که پس از نمونه گیری به روش تصادفی طبقاتی تعداد 174 را شامل شده است. همچنین از نظرات تعداد 15 نفر خبره نظامی به روش تمام شماری بهره برداری شده است. یافته ها نشان می دهد که با نگرش به تهدیدات آینده به ترتیب 7 عامل زیرساخت چابکی شامل: فناوری نظامی بومی، تولید دانش، انعطاف پذیری سازمانی، نوع سازماندهی، نظام ها و روش ها، بصیرت راهبردی و آماده سازی نیروی انسانی و 9 عامل قابلیت چابکی شامل: واکنش دقیق و به موقع، آمادگی روحی و جسمی، تداوم پشتیبانی، جامع نگری، آمادگی حرفه ای، تامین و حفاظت، پاسخگویی به موقع، اعلام خطر به موقع، سرعت و دقت عمل به عنوان عوامل موثر بر چابک سازی سازمان های نظامی ج. ا. ا هستند.

موضوع اعتماد به نفس ملی از موضوعات حساس، راهبردی و حیاتی برای همه جوامع محسوب می شود. حضرت آیت الله امام خامنه ای (مد ظله العالی)، مقام معظم رهبری، اولین کسی است که این عبارت را در معنای واقعی آن در کشور به کار برد و وارد ادبیات کشور کرد. در واقع می توان ایشان را واضع این اصطلاح در ادبیات معاصر کشورمان ذکر کرد. از این رو این مقاله تلاش می کند تا اهمیت و ضرورت، آفت ها و آسیب ها و سازوکارهای تقویت و تحکیم اعتماد به نفس ملی از نظر حضرت آیت الله امام خامنه ای (مد ظله العالی) را پیش روی خود قرار داده و گفتمان ایشان را واکاوی کند و با دقت در ابعاد و دقایق آن ها موجب گشایش فصل جدیدی در ادبیات مربوط به اعتماد به نفس ملی و گفتمانی وسیع و راهبردی در فرهنگ ملی کشور شود.

مهمترین هدف در عملیات روانی تحمیل اراده خود بر کشور یا جمعیت آماج با هدف تامین منافع ملی است. میزان تاثیر این نوع عملیات به محیط، شرایط، ابزار، فناوری، اندیشه ها و نگرش ها بستگی دارد. لذا در شرایط کنونی و با توجه به ابزارهای جدید با چالش های گوناگونی روبه رو هستیم که ضرورت اقدامات متناسب را ایجاب می کند. شناخت عوامل داخلی و خارجی از مسائل مهم در اجرای عملیات روانی اعم از پدافندی و آفندی است. مقاله حاضر با عنوان «بررسی مزیت های عملیات روانی در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران» از نوع کاربردی و روش مورد استفاده موردی - زمینه ای است. در این مقاله بر اساس ادبیات تحقیق و با استفاده از نظر صاحب نظران و از طریق پرسشنامه عوامل محیطی تاثیرگذار بر اجرای مطلوب عملیات روانی اعم از محیط داخلی، یعنی قوت ها و محیط خارجی یعنی فرصت ها احصا و پس از پالایش آن ها و با استفاده از ماتریس های تجزیه و تحلیل IFE، EFE، IE، به بررسی مزیت ها پرداخته شده است. در نهایت با توجه به مزیت های بررسی شده راهکارها و پیشنهادهایی ارائه شده است. جامعه نمونه را صاحب نظرانی تشکیل می دهند که از اطلاعات و تجارب کافی برخوردارند و در مسوولیت های اجرایی و تصمیم گیری های کلان در زمینه موضوع پژوهش دارای تجارب عملی هستند.

مدیریت راهبردی منابع انسانی به ایجاد پیوندهای عمودی فعالیت های منابع انسانی با راهبرد سازمانی و همچنین پیوندهای افقی که فعالیت های عملیاتی مدیریت منابع انسانی را ادغام می کند، می پردازد. اکثر نمونه ها یا به پیوندهای افقی یا به پیوندهای عمودی می پردازند. پژوهش حاضر از تئوری توافق سامانمند و چهار طبقه بندی تناسب فرد محیط بهره می جوید تا بتواند هر دو پیوند عمودی و افقی را بسازد و بر پایه چارچوب راهبردی اقتضایی نشان می دهد که چگونه تناسب فرد محیط به شایستگی های محیطی مربوط می شود که راهبرد سازمانی را حمایت می کند. از این گذشته این پژوهش نشان می دهد که چگونه می توان از تناسب فرد محیط در راستای ارتقای هماهنگ سازی فعالیت های مدیریت منابع انسانی استفاده کرد. با توجه به ادبیاتی که بر پایه تئوری های یادشده مرور شده است، تدوین راهبردهای منابع انسانی در چهار نظام اصلی (کارمندیابی و انتخاب، آموزش و بهسازی، ارزیابی عملکرد و جبران خدمت و پاداش) در سطح کسب و کار برای رسانه ملی حاصل نهایی پژوهش حاضر است.