سیاستگذاری عمومی
سال:1395 | دوره:2 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

در این مقاله ضمن ارایه تعاریفی چند از فرهنگ و نقش آن در اجتماع انسانی، به بررسی نقش و اهمیت مطالعات تطبیقی فرهنگی می پردازیم. اگر این گفته مشهور را بپذیریم که «تجربه پدر علم است»، از مطالعات تطبیقی می توان به عنوان یکی از اصلی ترین راه های استفاده از تجربه در علوم انسانی یاد کرد. در مطالعات تطبیقی می توان به موضوعات مختلف با رویکردهای متفاوتی نزدیک شد و یکی از آ ن ها در مطالعه سیاست فرهنگی، استفاده از مفهوم مرجعیت هاست. مرجعیت به ما کمک می کند تا سمت و سوی سیاست های فرهنگی کشورها را دریافته و میزان اثربخشی سیاست هایشان را تا حد قابل قبولی ارزیابی کنیم. کشورها رویکردهای مختلفی به سیاست فرهنگی اتخاذ می کنند که آنها را بر طیفی از مداخله حداقلی تا حداکثری قرار می دهد. امروزه حفظ تنوع فرهنگی به عنوان یک مرجعیت کلان بین المللی در عرصه سیاستگذاری فرهنگی پذیرفته شده و بر اهمیت آن در دستیابی به توسعه متوازن تاکید می شود.

امروزه مسکن یک کالای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی محسوب می شود و تنها یک سرپناه نیست. همچنین از آنجایی که مسکن بزرگترین دارایی خانوار و کالایی بدون جانشین است، لذا بررسی بازار آن بسیار حائز اهمیت است. این بخش در دهه اخیر با رکود، رونق تورمی و افزایش بی رویه قیمت همرا بوده است. این نوسانات قیمتی غیر معمول باعث حذف قشر با درآمد متوسط و ضعیف جامعه از زمره تقاضای موثر شده و داشتن مسکنی مناسب را برایشان به آرزویی دست نیافتنی بدل کرده است. دولت نهم با انگیزه عدالت محوری برای این قشر، برنامه تولید مسکن مهر و قانون هدفمندی یارانه ها را بنیان نهاد. در این مطالعه درصدد پاسخ به سه سوال کلیدی هستیم: یک- آیا طرح مسکن مهر که با هدف تامین مسکن اقشار کم درآمد بودجه ریزی شد به اهداف خود رسید؟ دو- آیا این اجرای قانون هدفمندی یارانه ها بر افزایش قیمت مسکن تاثیر گذار بوده است؟ سه- سطح دستیابی به اهداف مسکن مهر و قانون هدفمندی یارانه ها به چه میزان بوده است؟برای پاسخ به این سوالات از روش تحلیلی-توصیفی استفاده کرده و به دلیل نارسایی های دیدگاه نئوکلاسیکی در پاسخ به این سوالات، با رویکرد نهادگرایی به تحلیل و توصیف پرداخته ایم. یافته های این پژوهش حکایت از آن دارد که گروه های هدف یعنی دهک های درآمدی یک و دو، توانایی بهره مندی از این طرح را نداشته و پرژه مسکن مهر در تحقق اهداف خود موفق عمل نکرده است. همچنین از آنجا که نهاده های تولید مسکن انرژی بری قابل ملاحظه ای دارند، شوک قیمت حامل های انرژی به افزایش قیمت مصالح ساختمانی و در نتیجه افزایش هزینه ساخت بنا و قیمت تمام شده مسکن انجامید. به عبارت دیگر شوک درمانی در اقتصاد ایران، که با هدف عدالت محوری اجرا شد، نابرابری اجتماعی و اثرات ضد توسعه ای داشته است.

در سال های اخیر توجه به مفهوم نظام نوآوری به عنوان رویکردی برای تحلیل و سیاست گذاری در عرصه علم، فناوری و نوآوری مورد توجه سیاستگذاران این حوزه قرار گرفته است. از سوی دیگر دستیابی به فناوری های نوظهور مانند نانوفناوری، انرژی های تجدیدپذیر و...، مسیر رو به رشدی را در توسعه علمی و فناورانه کشورها در پیش گرفته اند. لذا شناخت نحوه شکل گیری و توسعه حوزه های نوظهور و نحوه سیاست گذاری برای توسعه آن ها از جمله مسائل اساسی می باشد. مقاله حاضر بدنبال تبیین مدل توسعه فناوری پیل سوختی ایران برمبنای مدل نظام نوآوری فناورانه می باشد. از اینرو 89 رویداد موثر بر توسعه این فناوری شناسایی و با استفاده از نرم افزار MAXQDA، این رویدادها دسته بندی و با کارکردهای مدل پایه پژوهش تطابق داده شده است. با توجه به شواهد موجود در روند توسعه فناوری پیل سوختی در ایران و با تایید خبرگان این حوزه، کارکردهای توسعه منابع انسانی و تامین منابع مالی به دو کارکرد مجزا از هم در مدل پیشنهادی توسعه این فناوری لحاظ شده است. در نهایت با تایید خبرگان حوزه مدیریت فناوری و پیل سوختی، مدل نظام نوآوری فناورانه پیل سوختی ایران با 8 کارکرد اصلی ارائه گردید. در نهایت نقطه ضعف اصلی توسعه این فناوری و شکل گیری ضعیف نظام نوآوری فناورانه پیل سوختی در کشور، ناکارآمدی کارکردهایی نظیر کارآفرینی و شکل دهی بازار می باشد که این مورد باعث تجاری سازی محدود این فناوری و ارائه آن به بازار شده است.

در چند دهه اخیر، سلامت بعنوان هدفی اجتماعی که نیاز به همکاری همه جانبه دارد، توسعه طیفی از سازوکارهای سیاستی را بدنبال داشته است. یافتن، معرفی و تجزیه و تحلیل سیر تحولات مفهومی سیاستگذاری سلامت، هدف اصلی این مطالعه کیفی است، تا چگونگی تکامل آن را نمایان سازد و مبانی اطمینان بخش و مرزهای اقدام شناخته شود. نتایج بررسی نشان می دهد، «اقدامات بین بخشی برای سلامت»، «سیاستگذاری های عمومی سالم» و اخیرا «سلامت درهمه سیاست ها» سه موج اصلی سیاستگذاری هستند که همراه با تغییر پارادایم سیاسی، چشم انداز تازه ای از «حکمرانی برای سلامت» را نمایان کرده اند. گذار به الگوی حکمرانی شدیدا شبکه ای، چند سطحی و چند ذینفعی، مبتنی بر بسیج «کل دولت» و «کل جامعه» برای سلامت، همان بخش مهم تعهد سیاسی و اجتماعی برای عدالت و پیشرفت پایدار است.

امروزه نماد سیاست بهتر و هوشمندانه تر، پیش ارزیابی سیاست است که در قالب مدل ها، روش ها و ابزار ها منجر به آگاه سازی سیاستگذاران و ذی نفعان شده و در نتیجه سبب بهبود کیفیت سیاست عمومی و ارتقاء هبستگی سیاستی می گردد. در این مقاله بر طبقه بندی روش ها و مدل های/ابزارهای پیشینی ارزیابی سیاست مانند تجزیه وتحلیل هزینه فایده، هزینه اثربخشی، ارزیابی اثر و... تاکید شده است و طبقه بندی ازنوع عملیاتی ابزارهای پیش ارزیابی سیاست با روش کیفی گروه های کانونی انجام شده است که چهارده مدل و روش /ابزار پیش ارزیابی با توجه به سازه های مبنایی «قابلیت» و «ماهیت روش» طبقه بندی شده اند در این طبقه بندی توجه به برجسته نمودن رویکرد بدیل محورنه تنها به عنوان حوزه ای کمک کننده به آگاه سازی سیاستگذاران بلکه به عنوان تحولی قابلیتی و روش شناختی در ابزارهای پیش ارزیابی سیاست مطرح است، اما یافته های تحقیق نشان می دهد که اکثر روش های مرسوم و متداول پیش ارزیابی با رویکرد آینده محوری طراحی و به کار گرفته نشده اند و بیشتر این روش ها و ابزار ها دارای قابلیت برنامه ریزی محوری می باشند و همچنین به لحاظ ماهیت روش نیز کمی گرا هستند.

طی یک دهه اخیر، در جمهوری اسلامی ایران به دلایلی از قبیل کاهش حجم آب در اثر عوامل طبیعی و انسانی، ورود آلاینده های مختلف بیولوژیکی، شیمیایی و فیزیکی به محیط های تالابی و عدم رعایت حریم زیست محیطی و اکولوژیکی تالاب ها، تغییر کاربردی اراضی تالابی، عدم رعایت حقابه طبیعی محیط های طبیعی از سوی مجریان مختلف طرح های آبی، عدم ملاحظات زیست محیطی در اجرای پروژه های عمرانی و شکار و صید غیرمجاز و قاچاق، تالاب های کشور در معرض تهدیدات جدی قرار گرفته اند. هامون که به عنوان هفتمین تالاب بین المللی جهان و بزرگ ترین دریاچه آب شیرین کشور شناخت شده است، به دلایل مختلف به کانون بحرانی حرکت شن های روان تبدیل شده و موجب بروز معضلات عدیده اجتماعی و اقتصادی در منطقه شده است. بنابراین هدف از نگارش مقاله حاضر که با روش تحلیلی توصیفی محتوا انجام شده است بررسی چالش های محیط زیستی موجود در هامون و سیاستهای زیست محیطی جمهوری اسلامی ایران در این حوزه است. مقاله حاضر از دو بخش تشکیل شده است. در بخش اول به معرفی اهمیت زیست محیطی هامون و چالش های موجود در این منطقه پرداخته شده است و در بخش دوم ضمن بررسی سیاستهای زیست محیطی جمهوری اسلامی ایران در این حوزه، سیاستهایی هم برای مقابله با چالش ها ارائه شده است.

گردشگری پزشکی زمانی اتفاق می افتد که افراد تصمیم می گیرند با هدف اولیه درمان های پزشکی به آن سوی مرزها سفر کنند. در سال های اخیر بیماران از کشورهای دیگر با هدف درمان با هزینه کمتر و کیفیت بالاتر نسبت به کشور خود، عازم سفر می شوند. شناسایی عوامل موثر در تصمیم گیری گردشگر پزشکی برای انتخاب کشور مقصد، از عوامل مهم در جهت سرمایه گذاری در این صنعت رو به رشد است که در این پژوهش به بررسی آن پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان داد که عوامل مقررات، ارائه خدمات و منابع انسانی به ترتیب برانتخاب ایران به عنوان کشور مقصد توسط گردشگران پزشکی تاثیر مثبت و معناداری دارد. در حالی که عامل حکومت و تامین منابع مالی بر انتخاب گردشگران تاثیری ندارد. برمبنای نتایج پژوهش پیشنهاد می گردد سیاستگذاری های لازم جهت ارتقا کیفیت ارائه خدمات به گردشگران پزشکی در سطح بین المللی صورت گیرد و مراکز درمانی استانداردهای بین المللی را در ارائه خدمت رعایت نمایند.