مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی
سال:1388 | دوره:7 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

زمینه و هدف: غلظت بالای مواد آلی و آمونیاک و ورود ترکیبات سمی منجر به عملکرد ضعیف سامانه های تصفیه شیرآبه مراکز دفن به هنگام کاربرد مستقیم تصفیه زیستی می گردد. هدف از این پژوهش تعیین عملکرد راکتور در تغذیه ناپیوسته در تصفیه زیستی شیرآبه دفن بهداشتی همراه با کاربرد پودر کربن فعال می باشد.روش کار: شیرآبه خام قبل از مرحله تصفیه زیستی، از طریق فرآیندهای انعقاد و لخته سازی پیش تصفیه شده و آمونیاک موجود در آن به وسیله فرآیند عریان سازی با هوا در pH بالا حذف گردید. در این مطالعه، شیرابه پیش تصفیه شده در یک حوضچه هوادهی به روش تغذیه ناپیوسته مورد تصفیه زیستی قرار گرفت. سه چرخه زمانی مختلف (1×40، 4×10 و 5×8) ساعت در حضور و عدم حضور 2g/L پودر کربن فعال بررسی شد.نتایج: نتایج نشان داد که کاربرد پودر کربن فعال به شکل قابل توجهی بازده حذف COD را بهبود بخشید. مقدار COD در راهبری به صورت تغذیه ناپیوسته با چرخه زمانی 5×8 ساعت در حضور 2g/L پودر کربن فعال، از مقدار اولیه3900mg/L  به 169mg/L و در هنگام عدم کاربردPAC  به622mg/L  کاهش یافت.نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش و سایر مطالعات انجام شده توسط دیگران، میتوان اظهار داشت که راکتور تغذیه ناپیوسته دارای عملکرد بسیار خوبی در تصفیه شیرآبه پیش تصفیه شده می باشد.

زمینه و هدف: نگاهی به آمار و برون دادهای منتشره در زمینه شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی در کشورهای مختلف جهان و ایران، اهمیت و ضرورت پرداختن به بررسی وضعیت ارگونومیک مشاغل را نمایانتر می کند. این اختلالات در اثر مواجهه طولانی مدت با عوامل ایجاد کننده آنها بتدریج در یک فرایند طولانی یا بر اثر وارد شدن ضربه بر بخشی از دستگاه اسکلتی عضلانی ایجاد شوند. از آنجا که درصد زیادی از نیروی کار در کارگاههای سد سازی و ساخت و ساز مشغول بکار بوده و این کارگران بیشتر زمان کار خود را با وضعیت های بدنی نامناسب متعدد سپری می کنند لذا پرداختن به بررسی وضعیت ارگونومیک مشاغل این صنعت حایز اهمیت است.روش کار: این پژوهش یک مطالعه توصیفی تحلیلی - مقطعی است که در سال 1387 انجام شد. نمونه پژوهش، کارگران یک کارگاه سد سازی در شهرستان تکاب (110 نفر مرد) و مشاغل مختلف موجود در این کارگاه (25 شغل) و ابزار پژوهش پرسشنامه نوردیک و چک لیست  National Institute of Occupational Health-Center to Protect Workers Rights (NIOSH-CPWR) و نمونه گیری به روش تصادفی ساده بود در نهایت برای آنالیز داده ها از نرم افزار SPSS  استفاده گردید.نتایج: میانگین سابقه کار کارگران 36.6±86.86 ماه بود. بررسی ها نشان داد که بیشترین شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی در ناحیه کمر (%55.5) بوده و بین شیوع اختلالات با شغل، ساعات ایستاده و نشسته در حین کار، سابقه کار، سن، مصرف سیگار، تحصیلات، وزن، وضعیت نشیمن گاه و ایستاده بودن، فشار تولید، داشتن وضعیت های بدنی نامطلوب و سطوح کار و پیاده روی رابطه معنی دار وجود داشت. مهمترین دلیل ایجاد اختلالات اسکلتی عضلانی نیز داشتن وضعیت های بدنی نامطلوب در حین کار بود.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نیز مشابه سایر تحقیقات در این زمینه، نشان داد که بررسی وضعیت ارگونومیکی مشاغل می تواند اطلاعات ارزشمندی در زمینه اتخاذ تدابیر پیشگیری، برنامه های آموزشی، انجام معاینات کارگری در اختیار کارفرمایان و مسولان ایمنی و بهداشت قرار دهد.

زمینه و هدف: بر اساس تعاریف مختلف، نسبت خروجی به ورودی هر بنگاه را کارآیی آن بنگاه گویند. بطور کلی به منظور ارزیابی کارآیی دو دسته روش وجود دارد که عبارتند از: روشهای پارامتری و روشهای ناپارامتری، در این مطالعه با توجه به روشهای ناپارامتری که برپایه تکنیک های برنامه ریزی خطی استوار است، و به طور خاص از روش تحلیل پوششی داه ها که جزو این دسته از روشها به شمار می آید به ارزیابی کارآیی کارگاه های خدمات بهداشت و درمان کشور پرداخته شده است. مزیت عمده روش تحلیل پوششی داده ها نسبت به سایر روشهای موجود برای ارزیابی کارآیی بنگاهها، این است که می توان به وسیله آن کارآیی بنگاه های که دارای چند ورودی و چند خروجی می باشند را ارزیابی نمود.روش کار: بر این اساس با استفاده از روش تحلیل پوششی دادهها (برنامه ریزی خطی) و در نظر گرفتن ورودی ها و خروجی های کارگاه های خدمات بهداشت و درمان در طی سال 1385، ارزیابی کارآیی آن ها با دو فرض بازدهی ثابت نسبت به مقیاس و بازدهی متغیر نسبت به مقیاس ارایه می گردد.نتایج: نتایج نشان می دهد که با فرض اول، استان های: بوشهر، فارس، کرمان، مازندران و یزد از بیشترین کارآیی برخوردار بوده و متوسط کارآیی تحت این فرض 0.80 می باشد، لذا عملا کارگاه های بهداشتی کشور 20 درصد زیر ظرفیت عمل می نماید. با در نظر داشتن فرض دوم، استان های: ایلام، چهار محال و بختیاری، سمنان و کهکیلویه و بویراحمد نیز به جمع استان های کارآ می پیوندند که متوسط کارآیی تحت این فرض 0.85 می شود، که در این حالت ظرفیت بلا استفاده کارگاه های بهداشتی کشور 15 درصد خواهد بود.نتیجه گیری: در مجموع می توان بیان داشت بر اساس یافته های این تحقیق کارگاه های خدمات بهداشت و درمان در استانهای کشور برای ارتقا کارآیی خود و استفاده حداکثر از ظرفیتهای موجود باید عملکرد استان چهارمحال و بختیاری را الگوی خود قرار دهند.

زمینه و هدف: بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی 150-100 میلیون نفر در سراسر جهان از آسم رنج می برند و تعداد آن هنوز هم در حال افزایش است. بیماری آسم میزان شیوع بالایی دارد و نیازمند خود مدیریتی همیشگی توسط بیمار جهت کنترل علایم، حفظ عملکرد طبیعی ریه و حفظ سطح فعالیت طبیعی می باشد. الگوی برنامه ریزی آموزش بهداشت گرین، یک فرآیند سیستماتیک را جهت برنامه ریزی، اجرا و ارزشیابی برنامه های ارتقا سلامت برای یک جمعیت هدف بدست می دهد. این فرآیند برای محدوده وسیعی از موضوعات ارتقا سلامت بکار گرفته شده است که خودمدیریتی بیماران مبتلا به آسم نیز از این موضوعات مستثنی نیست، لذا هدف از این مطالعه، تعیین عوامل پیش بینی کننده رفتارهای خود مدیریتی در بیماران مبتلا به آسم بر اساس الگوی فوق در شهر یزد می باشد.روش کار: یک مطالعه تحلیلی به روش مقطعی بر روی 94 نفر از بیماران آسمی مراجعه کننده به درمانگاه بیمارستان شهید صدوقی یزد که طی نمونه گیری آسان بدست آمدند، طراحی شد. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه مبتنی بر الگوی برنامه ریزی آموزش بهداشت گرین و مشتمل بر متغیر های عوامل مستعد کننده، قادر کننده، تقویت کننده و رفتارهای خود مدیریتی بود. پایایی و روایی پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی انجام گرفت.نتایج: آزمودنیها به ترتیب 68.6، 67.3، 61.2 و 49.5 درصد نمره های قابل اکتساب عوامل مستعد کننده، عوامل تقویت کننده، عوامل قادرکننده و رفتارهای خودمدیریتی را بدست آوردند. همبستگی مثبت و معنی داری بین رفتار خود مدیریتی و متغیرهای الگوی گرین مشاهده شد (p<0.01). درمجموع متغیرهای الگو %34.6 از واریانس خودمدیریتی را پیش بینی نمودند و از میان این متغیرها عوامل مستعد کننده قویترین پیش بینی کننده (b=0.480) بود.نتیجه گیری: با توجه به توان بالاتر عوامل مستعد کننده در پیش بینی رفتار خود مدیریتی و نتایج بدست آمده، ارایه یک برنامه آموزشی خود مدیریتی برای بیماران مبتلا به آسم و خانواده های آنها که تاکید بیشتری روی عوامل مستعد کننده مشتمل بر آگاهی و نگرش داشته باشد، پیشنهاد می شود. نتایج نشان دهنده آن است که با در نظر گرفتن شرایط فرهنگی جامعه ایران و با توجه به اینکه الگوی گرین در اصل یک مدل جهت برنامه ریزی است، می توان این الگو را در ایران به عنوان چارچوبی جهت برنامه ریزی مداخلات در جهت بهبود و ارتقا رفتارهای خود مدیریتی بیماران مبتلا آسم به کار گرفت.

زمینه و هدف: مواد آلی طبیعی که بر اساس کربن آلی اندازه گیری می شوند، بواسطه واکنش با کلر موجب تشکیل فرآورده های فرعی گندزدایی (Disinfection By-Products) (DBPs) می گردند که سرطان زایی بعضی از این فرآورده های فرعی گندزدایی به اثبات رسیده است. فرآیند های متداول تصفیه آب قادر به حذف کامل مواد آلی طبیعی در آب نمی باشند. در نتیجه علاوه بر تشکیل فرآورده های فرعی گندزدایی، با ورود به شبکه توزیع آب موجب رشد مجدد میکروارگانیسم ها و ایجاد طعم و بو نامطبوع و مشکلات ویژه می گردند. لذا هدف از این مطالعه تعیین غلظت کربن آلی و پتانسیل تشکیل فرآورده های جانبی گندزدایی در شبکه توزیع آب شرب تهران در برخی مواقع سال می باشد.روش کار: عمل نمونه برداری در طی شش ماه متوالی (شهریور تا بهمن سال 1385) و هر ماه یک نمونه طبق روش استاندارد از چهار نقطه از شبکه توزیع آب شرب تهران انجام گردید. به علت بروز مشکلات امکان نمونه برداری در ماه های گرم سال نبوده است. نمونه ها از نظرpH ، UV254 (جذب نور فرابنفش در طول موج 254 نانومتر)،EC ،DOC  وSUVA  مورد آنالیز قرار گرفتند.DOC  و UV254 به ترتیب توسط دستگاه TOC آنالایزر و اسپکتروفتومتر اندازه گیری شدند.SUVA  از نسبتUV254  وDOC  محاسبه شد.نتایج: نتایج اندازه گیری غلظت کربن آلی محلول در چهار نقطه از شبکه توزیع آب شرب تهران نشان داد که غلظت آنها در تمام نمونه کمتر از 0.7 میلی گرم در لیتر بوده است. حداقل و حداکثر غلظت کربن آلی محلو ل به ترتیب 0.12 و 0.687 میلی گرم در لیتر بود. همچنین میانگین غلظت 0.3±0.14 میلی گرم در لیتر بود. میانگین مقدار پارامتر SUVA حدود 1.3±0.7 بود. غلظت کربن آلی محلول در شبکه توزیع از تغییرات زمانی خاصی پیروی نمی نمایند.نتیجه گیری: از نتایج می توان استنباط نمود که تصفیه خانه های آب تهران قادر به حذف کامل مواد آلی نمی باشند. مقدار پارامترSUVA  دلالت بر آن دارد که تصفیه خانه های تهران قادر هستند که بخش اعظم مواد آب گریز را حذف نمایند. بنابراین احتمال تشکیل هالواستیک اسیدها بیش از تری هالومتانها می باشد.

زمینه و هدف: برخی گونه های حایز اهمیت پزشکی از مگس ها در خانواده موسیده و فانیده وجود دارند که جزء مگس های سینانتروپیک (اهلی) بوده و می توانند ناقل مکانیکی بسیاری از عوامل بیماریزا به انسان باشند. شناخت و تعیین گونه های مگس ها برای آگاهی از وضعیت موجود و برنامه ریزی کنترل آنها ضروری است. با توجه به اینکه گونه های مگس های موسیده و فانیده تاکنون بطور کامل در تهران مشخص نگردیده است، لذا مطالعه حاضر برای این منظور طراحی شد.روش کار: بررسی حاضر یک نوع مطالعه توصیفی - مقطعی و تاکسونومیک می باشد که در دو نوبت در طی سال های 76-1375 و 81-1379 به مدت سه سال در شهر تهران و اطراف آن به انجام رسیده است.صید مگس ها در مناطق مورد مطالعه، با استفاده از توری دستی حشره  گیری انجام گرفت. همچنین برای تعیین فون مگس ها در زیستگاه های مختلف، 4 بیوتوپ شامل لاشه حیوانات، فضولات حیوانی (دامی و پرندگان) و انسانی، زباله ها و مواد آلی در حال فساد و اماکن داخلی انسانی انتخاب گردید. برای صید مگس های فعال در این محیط ها از توری بزرگ حشره گیری (با دهانه دایره ای شکل و به قطر 95 سانتی متر) استفاده شد.نتایج: در مطالعه حاضر جمعا تعداد 2418 نمونه از مگس های بالغ شامل 8 خانواده Muscidae, Fanniidae, Calliphoridae Sarcophagidae, Tachinidae, Syrphidae, Conopidae,  و Anthomyiidae صید گردید که از این میان تعداد 1279 نمونه صید شده اختصاصا از خانواده موسیده و فانیده بود. از دو خانواده اخیر، 4 جنس و 5 گونه حایز اهمیت پزشکی صید گردید.نتیجه گیری: بر اساس مستندات علمی موجود، دو گونه موسینا استابولانس و فانیا اسکالاریس برای اولین بار از ایران گزارش می شوند. البته موسینا استابولانس یک گونه با انتشار جهانی است و وجود آن در ایران محتمل بوده است.

زمینه و هدف: انسانهای سازمانی در عصر حاضر با عوامل تنش زای مختلفی روبرو شده و به طور مداوم شخصیت و جسم و روان آنها تحت تاثیر این تنش ها قرار گرفته، به تدریج فرسوده می شوند. این تنش ها به راحتی قابل سنجش و درمان نیست و بدین لحاظ آثار نا مطلوبی در فرسودگی نیروی انسانی پرورش یافته سازمانی بویژه مدیرانی که یکی از مهمترین عوامل در حیات، رشد و بالندگی و یا مرگ سازمان ها هستند دارند. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل تنش زا و تاثیر تنش بر عملکرد مدیران بخشهای مختلف بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده است.روش کار: این مطالعه به روش توصیفی - تحلیلی و به صورت مقطعی در سال 1387 انجام گرفت که 220 نفر از مدیران بخشهای مختلف بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تهران در این مطالعه شرکت نمودند. به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نیاز در این پژوهش از پرسشنامه استاندارد لوتانز که مشتمل بر 70 سوال در چهار قسمت می باشد، استفاده شد.نتایج: یافته های پژوهش نشان داد 68.2 درصد از مدیران زن، 72.8 درصد متاهل و 47.7 درصد دارای سابقه کار بین 10 تا 20 سال بودند 93.4 درصد مدیران طی 2 سال اخیر با تنش شدید مواجه شده بودند. همچنین محیط کار با میزان 84.5 درصد پرفشار کارترین محیط برای مدیران بوده و زیادبودن حجم کار و انتطارات مسوولین بالاتر بیشترین شدت تنش زایی را برای آنها داشته اند و بیشترین تاثیر تنش بر عملکرد مدیران نیز از بین رفتن تمرکز فکری آنها جهت تصمیم گیری موثر بوده است. بین عوامل خانوادگی تنش زا و وضعیت تاهل رابطه معنی داری وجود داشت (p=0.05)، همچنین بین مدرک تحصیلی و عوامل تنش زا رابطه معنی داری مشاهده شد (p=0.01) و تاثیر تنش بر عملکرد نیز با سابقه کار رابطه معکوس و معنی داری داشت (p=0.01) و (r=-0.17).نتیجه گیری: از آنجا که در رتبه بندی عوامل چهارگانه تنش زا، عوامل مربوط به محیط کار و از جمله زیاد بودن حجم کار در راس قرار داشتند بنابراین پیشنهاد می گردد مسولان دانشگاه و مدیران ارشد بیمارستانها تمهیداتی بیندیشند تا عوامل تنش زا در محیط کار تا اندازه ای کاهش یابد و از طریق اعمال مدیریت منابع انسانی صحیح و حمایت های اجتماعی از پرسنل و بهبود شرایط کار و اصلاح محیط کار از طریق برنامه ریزی اصولی و افزایش امکانات، تا حدی عوامل تنش زا در محیط کار را کاهش دهند. همچنین ضرورت طراحی مجدد مشاغل و تفویض اختیار بیشتر به زیردستان و استفاده از برنامه های مدیریت زمان می تواند تا حد زیادی از میزان تنش مدیران در محیط کار بکاهد.

زمینه و هدف: سوء رفتارهای خانگی نسبت به زنان یکی از مشکلات عمده بهداشت عمومی می باشد و زنان نیز راههای مختلفی را جهت مقابله با سوء رفتار اتخاذ می کنند. پژوهش حاضر نیز با  هدف تعیین شیوع سوء رفتار و برخی از روشهای مقابله با آن از دیدگاه زنان شهر اراک صورت پذیرفته است.روش کار: در طی یک پژوهش مقطعی تحلیلی 1037 نفر از مادران شهر اراک از طریق پرسشنامه و مصاحبه سازمان یافته مورد بررسی قرار گرفتند و در نهایت داده ها با استفاده از آزمونهای آماری تجزیه تحلیل شدند.نتایج: در این پژوهش شایعترین فرم سوء رفتار به ترتیب عبارت بودند از سوء رفتار عاطفی (%64.6)، کلامی (%57.1)، مالی (%32.3) و جسمی (%26.8). برخی از روشهای مقابله ای موثر از نظر مادران شامل صحبت و گفتگو پس از آرامش (%93)، کمک و راهنمایی خواستن از بزرگان فامیل (%81) و برخی از روشهای غیر کارآمد شامل قهر به مدت طولانی (%51) و مقابله به مثل (%46) بوده است. همچنین ارتباط معنی داری بین بروز سوء رفتار و میزان تحصیلات، شغل، درآمد همسر، سابقه بیماری عصبی در زن یا شوهر، اعتیاد همسر و تعداد فرزندان مشاهده شد (P<0.05).نتیجه گیری: یافته های این مطالعه نشان داد که تعداد زیادی از زنان مورد مطالعه تحت تاثیر انواعی از سوء رفتار قرار داشتند به نظر می رسد با افزایش آگاهی زنان متاهل و دختران در خصوص روشهای مقابله ای موثر با سوء رفتار بتوان گامی در جهت کاهش این معضل برداشت.