رهیافت انقلاب اسلامی
سال:1395 | دوره:10 | شماره:35 |تعداد مقالات:7

اعتماد سیاسی ازجمله مسائل مهم در مطالعات سیاسی به ویژه در حوزه مشارکت سیاسی است. سنجش این مقوله به ویژه در نگرش جوانان می تواند به شناخت میزان موفقیت نظام های سیاسی و استمرار حاکمیت کمک شایان توجهی بکند. برای سنجش میزان اعتماد سیاسی از دید نسل سوم انقلاب، بر آن شدیم تا با استفاده از داده های موجود تغییرات نگرشی این گروه جمعیتی را بررسی کنیم. در این تحقیق تلاش کردیم، با استفاده از پیمایش های ملی انجام شده در دهه 1380 و با استخراج گویه هایی که می توانستند در سنجش میزان اعتماد سیاسی مورد بهره برداری قرار گیرند و سپس با همسان سازی سنجه ها، روند تغییرات نگرشی نسل سوم انقلاب را در طول دهه 1380 مشخص کنیم. به این منظور، با مطالعه پژوهش های انجام شده با تقسیم مفهوم اعتماد سیاسی به دو مقوله «اعتماد به نهادهای سیاسی و روند تصمیم گیری در نظام سیاسی» و «اعتماد به کنشگران سیاسی» گویه هایی که معرف هر کدام از این مقوله ها بودند در هر یک از بازه های زمانی استخراج شدند و در نهایت روند تغییرات نگرشی در زمینه اعتماد سیاسی در دهه 1380 ترسیم شد. در این تحقیق از تحلیل ثانویه داده های به دست آمده از پیمایش های ملی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد گرچه سطح کلی اعتماد سیاسی در طول دهه 1380 در میان نسل سوم انقلاب مناسب و در حد قابل قبولی بوده، با برخی تغییرات و نوسان ها در آن دوره زمانی مواجه بوده است. در عین حال برخی عواملی که بیشترین سهم را در کاهش شاخص کلی اعتماد سیاسی داشته و نیاز به ترمیم و اصلاح دارند در این پژوهش معرفی شده اند.

نظریه تساهل از جمله دستاوردهای نظری مغرب زمین به شمار می رود که بیش از یک دهه است وارد گفتمان سیاسی و فلسفی کشورهای جهان سومی شده است. ریشه های این نظریه در جهان معاصر را باید در دوران موسوم به نوزایی و سده های پس از آن جست. مساله تساهل و مدارا از مباحثی است که در قلمرو ادبیات سیاسی مطرح است و امروزه در روند تکامل سیاسی دولت ها ضرورت پیدا می کند و هر دولتی ناگزیر از تساهل و مدارا و حدود و میزان آن مواجه می شود. در این پژوهش پس از بیان معنا و مفهوم تساهل در اندیشه سیاسی اسلام، به طرح مساله پرداخته شده و سپس اصول متعارف نظریه در قالب و اصول و پشتوانه نظری تساهل در اندیشه سیاسی اسلامی مطرح شده است. در ادامه با جستجوی تساهل در اندیشه سیاسی اسلام و بررسی مواردی از تساهل در قلمرو جامعه اسلامی، نظریه تساهل و شواهد آن ارائه شده است. این نوشتار در تلاش برای برداشتن گام های مقدماتی در جهت ارائه یک نظریه در زمینه نقش تساهل و مدارا در طراحی الگوی مطلوب سیاستگذاری جمهوری اسلامی ایران است.

این پژوهش در پی شناسایی و تبیین اولویت ها، محورها و کارکردهای آموزشی، پژوهشی و سیاست گذاری دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور در جهت عملیاتی سازی و تحقق سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی است. بدین منظور پس از بررسی پیشینه نظری و پژوهشی، مولفه های اصلی مورد بررسی با استفاده از روش تحقیق کیفی بر محتوای سخنان مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد مقاومتی در بازه زمانی 1389-1394 مورد مداقه و تحلیل قرار گرفته است و محورهای اساسی فعالیت های مربوط به اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی شناسایی شده و سپس پرسشنامه تدوین شده به روش پیمایش در اختیار 50 نفر از خبرگان دانشگاه ها و حوزه آموزش عالی قرار گرفته است. نتایج این بررسی نشان داد که همه عوامل 16 گانه مستخرج از بیانات مقام معظم رهبری از دید پاسخ دهندگان در فعالیت دانشگاه ها حائز اهمیت تلقی شده و سه عامل مفهوم سازی و ترویج گفتمان، تناسب علم با نیازهای کشور و تجاری سازی علم از بالاترین اولویت در برنامه ریزی آموزشی و پژوهشی دانشگاه ها برخوردار است و بر این اساس پیشنهادهایی برای ایفای نقش اثربخش دانشگاه ها در تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی ارائه شده است.

روابط راهبردی ایران و سوریه در سه دهه گذشته مصداق یکی از دیرپاترین اتحادها در منطقه خاورمیانه بوده است. ریشه های این روابط راهبردی را می توان در تغییرگفتمان نظام ایران ناشی از پیروزی انقلاب اسلامی و ایجاد سازه های ارزشی جدید از یک طرف و تهدیدات مشترک این دو بازیگر در منطقه از طرف دیگر جستجو کرد، موضوعی که به ویژه در بحران اخیر سوریه نمود و بروز بیشتری یافت. از این رو، در پژوهش حاضر با بهره گیری از یک چارچوبی توصیفی و تحلیلی در صدد پاسخ به این سوال هستیم که چه عواملی در شکل گیری و تداوم روابط راهبردی این دو کشور طی سال های پس از انقلاب اسلامی ایران تا وقوع بحران سوریه به عنوان دو نقطه عطف بنیادین در تاریخ سیاسی منطقه خاورمیانه موثر بوده است؟ در این مقاله مناسب ترین نظریه هایی که قابلیت تبیین اتحاد پیچیده و راهبردی میان ایران و سوریه داشته اند، شناسایی شده و در میان آنها از دو نظریه سازه انگاری و نئورئالیسم استفن والت برای تبیین روابط راهبردی دو کشور بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در بین نظریات موجود در روابط بین الملل، بهترین مدل تبیینی برای بررسی منافع راهبردی مشترک ایران و سوریه در سال های موردمطالعه، ترکیب دو نظریه سازه انگاری و نئورئالیسم استفن والت می باشد.

عموما استدلال می شود که دولت های حاکم با تاثیرگذاری در اقتصاد کلان، زمینه انتخاب مجدد خود را از طریق انتخابات فراهم می کنند؛ موضوعی که ذیل مفهوم سیکل تجاری- سیاسی نمود پیدا می کند. بدین سان، مقاله پیش رو تلاش می کند تا در مطالعه ای موردی، سیاست ها و اقدامات سید محمد خاتمی و محمود احمدی نژاد را از منظر سیکل تجاری- سیاسی مورد تشریح قرار دهد. از این رو، مقاله حاضر درصدد ارزیابی چرایی روی کار آمدن و انتخاب مجدد دولت های سید محمد خاتمی (1380) و محمود احمدی نژاد (1388) است. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی صورت گرفته و گردآوری اطلاعات به صورت مطالعات کتابخانه ای و اسنادی شامل کتاب ها، مقالات تخصصی و اینترنت بوده است. نتایج تحقیق نشان می دهد، دولت های مورد مطالعه از طریق سیاست های انبساطی پولی و مالی، زمینه تغییر در متغیرهای اقتصادی را فراهم آوردند که به عرصه ای برای جلب آراء مردم و پیروزی در انتخابات تعین یافت.

کلیه نظریه های روابط بین الملل، بر انسان شناسی «عقل محور» یا «میل محور» خاصی استوارند، با اندکی تامل می توان تقسیم بندی جدیدی از پارادایم های امنیتی روابط بین الملل ارائه داد. بنابراین می توان در کنار دو پارادایم «عقل محور» و پارادایم «میل محور» از پارادایم سوم و جدیدی بنام پیش پارادایم «روح محور» نام برد. لذا با توجه به پیش پارادایم روح محور، سوال اصلی پژوهش پیش رو بر این اساس شکل گرفته که آیا مفاهیم دیگری بجز کسب «قدرت» و «امنیت» همچون «عزت جویی و منزلت طلبی» قابلیت تبیین سیاست خارجی ج.ا.ایران را در دوران دفاع مقدس دارد؟ بنابراین مقاله حاضر با کاربست «نظریه انسان شناسی فلسفی» و مفهوم تحلیلی «عزت جوئی و منزلت طلبی» در پی نشان دادن این فرضیه است که مفاهیم دیگری بجز کسب قدرت و امنیت همچون «عزت جوئی و منزلت طلبی» قابلیت تبیین سیاست خارجی ج.ا.ایران را در دوران دفاع مقدس دارد؟ یافته های تحقیق نشان خواهد داد که رفتار و اقدامات ج.ا.ایران به عنوان موجودیتی اجتماعی در دوران دفاع مقدس با هدف تامین عزت نفس ملی و کسب عزت و منزلت بوده است. همچنین می توان مفهوم «عزت جوئی و منزلت طلبی» را به سه مولفه «محدودیت خودخواسته در منازعات»، «اولویت هویت» و «منزلت جوئی» تبدیل و منازعات ج.ا.ایران در دفاع مقدس را تشریح و تبیین کرد.

انقلاب اسلامی ایران فراتر از یک انقلاب نسلی و مقطعی، به عنوان انقلابی پیوسته و تعالی یابنده با چشم انداز تمدنی مطالعه شود. مطالعه آینده فرهنگی_تمدنی انقلاب اسلامی، نیازمند نظریات و الگوهای مناسب آینده نگری می باشد و استفاده از نظریات و الگوهای آینده پژوهی مدرن، بدون توجه به ماهیت فرهنگی و تمدنی آنها، نتایج مطلوبی نخواهد داشت. بازشناخت آینده پژوهی مدرن بازاندیشی سیاستی به منظور تعریف بایسته های آینده پژوهی فرهنگی_تمدنی انقلاب اسلامی ضروری می نماید. مطالعه سیر تطور فرارشته آینده پژوهی و نظریات بنیادی آینده نگر غربی در نیمه دوم قرن بیستم، ماهیت فرهنگی_تمدنی این فرارشته و کارکرد نجات بخشی آن را، برای گذار مدرنیته از نظریات پساتجددی نشان می دهد. آینده پژوهی مدرن توانست با استخدام نظریات جهانی سازی، در یک فرآیند تاخیری و انتقالی، چشم انداز امیدبخشی را برای مدرنیته فراهم آورد و شرایط بحرانی آن را، از حوزه درون تمدنی غرب به حوزه بین تمدنی ارجاع دهد. بازخوانی سویه تهاجمی این فرآیند انتقالی نسبت به انقلاب اسلامی، به فهم بهتر جایگاه انقلاب در گستره پارادایم نوین فرهنگی-تمدنی حاکم بر نظام جهانی منجر می شود و با تاکید بر ظرفیت و چشم انداز فرهنگی-تمدنی انقلاب اسلامی، ضرورت بازاندیشی سیاستی در نظریه ها و الگوهای آینده نگر انقلاب اسلامی را ایجاب می کند.