پژوهشنامه مطالعات مرزی
سال:1396 | دوره:5 | شماره:2 (مسلسل 16) |تعداد مقالات:6

زمینه و هدف: هم جواری مرز شیخ صله با کشور عراق، آشفتگی ها و نابسامانی های این کشور در بیش از یک دهه اخیر، همجواری با اقلیم کردنشین حاکم در کشور عراق و نبود نظارت از طرف دولت مرکزی عراق باعث شده است این مرز یکی از مناطقی مستعد برای قاچاق، به ویژه قاچاق اسلحه و مواد منفجره باشد. از ای نرو با درک اهمیت چنین موضوعی، هدف اصلی در این نوشتار بر بیان مهم ترین شیوه های پیشگیری وضعی از قاچاق اسلحه در منطقه مرزی شیخ صله متمرکز است.روش: پژوهش حاضر از جمله تحقیقات توصیفی می باشد. جامعه آماری آن تمامی نیروهای کادر سپاه پاسداران مستقر در مرز شیخ صله بوده که با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران و و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم، 80 نفر انتخاب و مورد مصاحبه ژرفایی قرار گرفته اند.یافته ها و نتایج: احداث پایگاه ها در فاصله دور نسبت به مرز و عدم وجود فاصله منطقی بین برخی از پایگاه ها با یکدیگر، باعث ایجاد مشکلاتی در راستای مقابله با پدیده قاچاق اسلحه در این مرز شده است. براین اساس و به جز رفع نواقص ذکر شده، افزایش گشت های پیاده و موتوری در مناطق مرزی و محدود کردن مناطق قابل تردد بومیان منطقه به مسیرهای اصلی به عنوان راهکارهای پیشگیری وضعی از جرم قاچاق اسلحه در مرز شیخ صله به شمار می آیند.

زمینه و هدف: امروزه ضرورت توجه به نیروی انسانی به عنوان محور توسعه بسیار مورد توجه قرار گرفته است. با عنایت به جایگاه ویژه نظام روستایی در توسعه ملی، بدیهی است که تبیین وضعیت توسعه نظام جمعیتی در مناطق روستایی می تواند گام بلندی در جهت شناسایی آسیب ها و موانع توسعه انسانی در کشور قلمداد گردد. در این راستا این مطالعه با هدف سنجش توسعه شاخص های جمعیتی توسعه در مناطق روستایی مرزی استان گلستان انجام گرفته است.روش: پژوهش حاضر کاربردی و روش بکار گرفته توصیفی- تحلیلی است. در این مطالعه که با تکیه بر مطالعات اسنادی و با استفاده از تکنیک وایکور به انجام رسیده است، برای تحلیل سکونتگاه های روستایی در مناطق مرزی، نظام جمعیتی دهستان های مرزی استان گلستان به عنوان محدوده مورد مطالعه انتخاب و با 21 مولفه جمعیتی در قالب آخرین داده های رسمی مرکز آمار ایران مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.یافته ها و نتایج: این پ‍ژوهش ضمن صحه بر توسعه ناموزون استان گلستان در ابعاد جمعیتی و مشهود بودن شکاف توسعه در مناطق مرزی، حاکی از آن است که دهستان کرند به لحاظ میانگین برخورداری از مولفه های جمعیتی، دارای بیشترین توسعه و دهستان های پالیزان و مزرعه جنوبی و مراوه تپه در زمره محروم ترین مناطق به لحاظ توسعه نظام جمعیتی قرار دارند. تفاوت در توزیع نامتوازن خدمات و منابع در این مناطق موجب شده تا این مناطق به لحاظ سرمایه انسانی از توسعه پایینی برخوردار باشند.

زمینه و هدف: امنیت پایدار جوهره استقلال، تمامیت ارضی و حاکمیت یک کشور بوده و زمینه ساز تحقق سایر اهداف کشورها است و البته ایجاد امنیت پایدار، با داشتن مرزهای مطمئن ممکن است. بنابراین اگر بتوانیم با اتخاذ راهبردهای مناسب، ایجاد و حفظ امنیت مرزها را تضمین نماییم، اولین گام برای پایداری امنیت فراهم شده است. این پژوهش با هدف ارائه راهبردهای امنیت پایدار در مرز انجام می شود.روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا کیفی است. برای اجرای پژوهش با 20 نفر از خبرگان مرزبانی ناجا مصاحبه شده و پس از شناسایی فرصت ها و تهدیدات و نقاط قوت و ضعف مرزبانی در تامین امنیت، با تشکیل ماتریس SWOT، این عوامل وزن دهی و بر اساس آن ها راهبردهای توسعه امنیت مرزها ارائه شده است.یافته ها و نتایج: پژوهش نشان داد انسداد کامل نرم افزاری و سخت افزاری مرزها، توسعه و تقویت یگان های مرزبانی، مشارکت دهی مرزنشینان در طرح های امنیتی، توسعه فعالیت های اطلاعاتی و تقویت دیپلماسی مرزی به همراه توسعه اقتصادی و ایجاد بنگاه های اقتصادی زودبازده، استقرار جمعیت در نوار مرزهای آبی، توسعه کشاورزی و دامداری در مناطق مرزی مستعد و انتقال و ایجاد مراکز صنعتی و تولیدی در راستای کارآفرینی و ارتقای سطح کیفیت و معیشت مرزنشینان، راهبردهایی هستند که در نتیجه اجرای آنها، می توان به امنیت مرزها امید داشت.

زمینه و هدف: مرزهای شمالی ایران، به ویژه مناطق همجوار با کشور جمهوری آذربایجان به دلیل همگونی و مجاورت ژئوپلیتیک زبانی-قومی با آن سوی مرز، از حساسیت ویژه ای برخودار است. از این روی، اتخاذ سیاست منطقی و تنش زدا در برابر مسائل مرزی این حوزه می تواند ثبات مرزی و تحکیم روابط را در پی داشته باشد.روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی-تحلیلی است. داده ها و اطلاعات مورد نیاز این پژوهش از طریق مطالعات کتابخانه ای و اسنادی گردآوری شده است. بنیاد نظری-تحلیلی این پژوهش، بر هشت منبع اسنادی قرار گرفته که دیدگاه های تاریخی-سیاسی مبتنی بر مدیریت مرزهای ایران و جمهوری آذربایجان را پوشش داده اند.یافته ها و نتایج: این پژوهش نشان داد که تنش و مناقشات مرزی، رابطه مستقیمی با تنش در ساخت های درونی و بیرونی و نیز روابط خارجی دارد. به علاوه سیاست های پیشین در رابطه با مدیریت مرزی، نتوانسته اند ثبات دیرنده و صلح پایدار را در مرزهای ایران تضمین نمایند. بنابراین اتخاذ رویکرد مبتنی بر بنیادهای ژئوپاسیفیک می تواند از تنش های مرزی-سیاسی میان ایران و جمهوری آذربایجان بکاهد.

نابرابری های فضایی و عدم توزیع متوازن نماگرهای توسعه چالشی فرا راه توسعه پایدار در سطح مناطق به ویژه در نواحی مرزی است. کاهش نابرابری در بهره مندی از منابع، دستاوردها و امکانات جامعه یکی از مهم ترین معیارهای توسعه به شمار می آید. مقاله حاضر باهدف تعیین سطوح توسعه یافتگی دهستان های شهرستان سرخس، رتبه بندی آن ها ازنظر میزان برخورداری و تحلیل نابرابری های فضایی به منظور استفاده در توسعه متوازن نواحی مرزی تدوین گردیده است.روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی می باشد. برای تعیین و تحلیل سطوح توسعه یافتگی، از مدل topsis و vikor، با انتخاب 50 متغیر در قالب 7 بعد در سطح دهستان های شهرستان سرخس استفاده شده است. درنهایت با بهره گیری از سیستم های اطلاعات جغرافیایی نرم افزار Arc View به ترسیم نقشه های موردنظر پرداخته شده است.نتایج رتبه بندی نهایی بر اساس مدل تاپسیس نشان داد دهستان مرزداران و پل خاتون نسبت به دیگر دهستان ها از سطح توسعه یافتگی بیشتری برخوردارند و بدترین وضعیت توسعه یافتگی مربوط به دهستان های گل بی بی و تجن می باشد. درحالی که نتایج حاصل از مدل ویکور نشان داد که دهستان تجن و سرخس بهترین وضعیت رادارند و دهستان های گل بی بی و مرزداران بدترین وضعیت را ازلحاظ توسعه یافتگی دارا می باشند.

زمینه و هدف: تعارض کار و خانواده زمانی بوجود می آید که فرد در ایفای صحیح وظایف شغلی و خانوادگی خود دچار مشکل گردد. ساعت کار زیاد یکی از مهم ترین دلایل بروز تعارض کار و خانواده است، امری که در مورد کارکنان نیروی انتظامی و از جمله مرزبانی این نیرو، بسیار متداول است. این پژوهش به بررسی رابطه ساعت کاری زیاد با تعارض کار و خانواده در بین کارکنان هنگ مرزی اترک در استان گلستان می پردازد.روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها پیمایشی- توصیفی است. جامعه پژوهش کارکنان هنگ مرزی اترک در استان گلستان هستند و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 171 نفر تعیین و با روش طبقه ای تصادفی انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از شش مقیاس میزان ساعت کاری (آلفای کرونباخ 0.79)، تعارض کار و همسر (آلفای کرونباخ 0.75)، تعارض کار و فرزند (آلفای کرونباخ 0.76)، تعارض کار و فراغت (آلفای کرونباخ 0.77) استفاده شد که از برخی شاخص های مقیاس کارلسون و همکاران (2000) و مدل لمبرت و همکاران (2007) و نظریات صاحب نظران و تحقیقات پیشین برای طراحی آن ها بهره گرفته شد. برای تحلیل داده ها نیز از نرم افزار SPSS و آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون استفاده شد.یافته ها و نتایج: پژوهش نشان داد حدود 75.4 درصد از کارکنان، ساعت کاری خود را زیاد دانسته و بیش از 65 درصد از آنان تعارض کار و خانواده را تجربه نموده اند. همچنین رابطه مستقیم و معناداری بین ساعت کاری زیاد و تعارض کار و خانواده در بین کارکنان مرزبانی هنگ مرزی اترک وجود دارد و 72.9 درصد تغییرات در تعارض کار و خانواده را می توان به ساعت کار زیاد این کارکنان نسبت داد. بنابراین با اصلاح زمانبندی ساعات کار می توان تا حد زیادی این تعارضات را از بین برد.