فیزیولوژی گیاهان زراعی
سال:1395 | دوره:8 | شماره:32 |تعداد مقالات:8

به منظور مطالعه عملکرد، تجمع ماده خشک، سرعت و طول دوره پر شدن دانه گندم در واکنش به سطوح مختلف سایکوسل در شرایط شوری خاک، آزمایش فاکتوریلی بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در طول فصل زراعی 1393 اجرا شد. تیمارهای مورد مطالعه شامل شوری خاک در چهار سطح (صفر به عنوان شاهد، 25، 50 و 75 میلی مولار در خاک) با استفاده از NaCl و محلول پاشی با سایکوسل در چهار سطح (عدم مصرف، 400، 800 و 1200 میلی گرم در لیتر) بود. نتایج نشان داد با افزایش شوری خاک عملکرد، سرعت و مدت پر شدن دانه، وزن ریشه، زیست توده کل و سرعت رشد محصول کاهش یافت. مقایسه میانگین ها نشان داد بالاترین تعداد دانه در سنبله (25.66)، سرعت پر شدن دانه (1.48 گرم در روز)، طول دوره موثر پر شدن (38.51 روز)، دوره پر شدن دانه (42.21 روز) و حداکثر وزن دانه (38.51 گرم) از محلول پاشی 1200 میلی گرم در لیتر سایکوسل در شرایط عدم اعمال شوری به دست آمد. محلول پاشی 400، 800 و 1200 میلی گرم در لیتر سایکوسل عملکرد گندم را به ترتیب 8.86، 24.05 و 41.77 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. به نظر می رسد محلول پاشی 1200 میلی گرم در لیتر سایکوسل می تواند برای بهبود عملکرد گندم در شرایط شوری خاک توصیه شود.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی محرک های رشد و عناصر ریز مغذی بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ، این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ساعتلو شهرستان ارومیه در سال زراعی 1389-1388 انجام شد. عامل اول شامل پنج سطح محلول پاشی محرک های رشد (شاهد بدون کود، دالجین، هوموس p.k، هورت پلاس و کدامین 150) و عامل دوم شامل زمان محلول پاشی در دو سطح (ظهور غنچه گل، ظهور غنچه گل + گل دهی) بود. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که محلول پاشی محرک های رشد بر درصد روغن، شاخص برداشت، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، وزن دانه در بوته، تعداد دانه در کلاپرک و تعداد کلاپرک در بوته دارای اختلاف معنی داری بودند و درصد پروتئین تحت اثر تیمارهای محلول پاشی و زمان محلول پاشی معنی دار گردید. بیش ترین عملکرد دانه مربوط به تیمار دالجین با میانگین عملکرد 2137 کیلوگرم در هکتار و کم ترین میزان عملکرد دانه مربوط به تیمار شاهد بدون کود با میانگین 1201 کیلوگرم در هکتار بود. بیش ترین عملکرد روغن با میانگین 557 کیلوگرم در هکتار مربوط به محرک رشد دالجین و کم ترین عملکرد روغن با میانگین 315 کیلوگرم در هکتار مربوط به سطح شاهد بود. بیش ترین عملکرد پروتئین مربوط به محلول دالجین با میانگین 304 کیلوگرم در هکتار و کم ترین این میزان مربوط به سطح شاهد با میانگین 149.8 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج نشان داد که محلول پاشی با کدامین 150 باعث افزایش رشد رویشی و دالجین باعث افزایش عملکرد در گیاه گلرنگ شده است.

به منظور بررسی عملکرد دانه، وزن صد دانه، شاخص تحمل به خشکی (STI)، غلظت کلروفیل (a + b)، میزان پرولین و قندهای محلول هیبریدهای ذرت در پاسخ به تنش خشکی، این آزمایش به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار طی دو سال 1390 و 1391 در مزرعه ایستگاه تحقیقاتی مغان اجرا شد. عامل اصلی آبیاری در دو سطح (آبیاری عادی و قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه) و عامل فرعی هیبریدهای ذرت (سینگل کراس 700، سینگل کراس KLM و سینگل کراس 704) بودند. تجزیه مرکب داده ها نشان داد که تنش خشکی بر همه صفات اثر معنی داری داشت. تنش خشکی باعث کاهش 32.67 درصدی عملکرد دانه، 18.59 وزن صد دانه و 15.71 درصدی غلظت کلروفیل (a + b) شد، اما تنش خشکی باعث افزایش 88.77 درصدی میزان پرولین و 45.51 درصدی میزان قندهای محلول گردید. مقدار STI برای سینگل کراس 704، سینگل کراس KLM و سینگل کراس 700 به ترتیب 1.01، 0.70 و 0.50 بودند. بیش ترین مقدار عملکرد دانه، وزن صد دانه، غلظت کلروفیل (a + b)، میزان پرولین و کم ترین مقدار قندهای محلول مربوط به سینگل کراس 704 بود. بر اساس نتایج حاصل سینگل کراس 704، سینگل کراس KLM و سینگل کراس 700 مورد مطالعه به ترتیب جزء ارقام متحمل، نیمه متحمل و حساس به تنش خشکی شناسایی شدند.

به منظور بررسی اثر پلیمرسوپرجاذب بر عملکرد و برخی ویژگی های فیزیولوژیکی ذرت بهاره تحت تنش کمبود آب، این آزمایش به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه ای واقع در شهرستان حمیدیه اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل فواصل آبیاری (60، 90 و 120 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A) در کرت های اصلی و مقادیر مختلف سوپرجاذب (صفر، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار) در کرت های فرعی بودند. نتایج نشان داد که اثر فواصل آبیاری و سوپر جاذب، بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد، شاخص کلروفیل و محتوی نسبی رطوبت برگ معنی دار بود. بیش ترین عملکرد دانه و اجزای عملکرد و شاخص کلروفیل از تیمار 60 میلی متر تبخیر و 150 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب به دست آمد. بیش ترین عملکرد دانه با میانگین 606 گرم در مترمربع از تیمار 60 میلی متر تبخیر حاصل شد. تنش خشکی باعث کاهش معنی دار شاخص کلروفیل و محتوای رطوبت نسبی برگ گردید. در مجموع مصرف سوپر جاذب به میزان 75 کیلوگرم در هکتار در شرایط تنش ملایم باعث جبران خسارت ناشی از تنش شد.

تنش خشکی از تنش های بسیار مهم در کاهش جوانه زنی گیاهان می باشد. به منظور ارزیابی تاثیر تنش خشکی بر ویژگی های جوانه زنی بذر و رنگیزه های فتوسنتزی ژنوتیپ های پایه مادری گلرنگ، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه شاهد در سال 1394 انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل بذرهای تولید شده در دو سطح شامل آبیاری مطلوب و اعمال تنش خشکی بعد از مرحله گل دهی بر گیاه مادری و چهار ژنوتیپ گلرنگ شامل صفه اصفهان، گلدشت، مکزیک 12 و لاین 411 بود. نتایج نشان داد ژنوتیپ و تنش خشکی تاثیر معنی داری بر صفات مورد بررسی داشت. افزون بر این، نتایج نشان داد که تنش خشکی صفات میانگین مدت زمان جوانه زنی، طول ریشه چه، محتوای کلروفیل b و محتوای کارتنوئید را افزایش و دیگر صفات مورد ارزیابی را کاهش داد. بذرهای تولید شده در شرایط تنش خشکی بر پایه مادری ژنوتیپ مکزیک12 دارای بیش ترین درصد جوانه زنی (94.59 درصد)، شاخص طولی بنیه گیاهچه (202.44)، شاخص وزنی بنیه گیاهچه (8.51) و میزان کلروفیل b (0.42 میلی گرم بر گرم وزن تر) بود. به طور کلی، اعمال تنش خشکی آخر فصل بر گیاه مادری ژنوتیپ های بررسی شده سبب کاهش خصوصیات جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه ژنوتیپ های گلرنگ گردید. در مجموع بذر آن دسته از ارقامی که پایه مادری آن ها با تنش خشکی مواجه شده اند جهت کاشت در مناطقی با محدودیت آبیاری و یا احتمال خشکسالی در این مناطق وجود دارد، مناسب نمی باشند.

به دلیل اثر مثبت پریدوکسین و کینتین بر جوانه زنی و القای تحمل به شوری در آفتابگردان این آزمایش در مرکز تحقیقات کشاورزی رشت در سال 1393 به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل پیرودکسین (صفر، 0.03 درصد و 0.06 درصد)، کینتین (صفر، 10 و 20 میلی گرم در لیتر) و شوری (صفر، 50 و 100 میلی مولار کلرید سدیم) بودند. نتایج نشان داد که برهمکنش شوری ´ کینتین ´ پریدوکسین بر تمامی صفات اندازه گیری شده به استثنای آنزیم های اکسیداتیو معنی دار شد. برهمکنش کینتین ´ پریدوکسین بر آنزیم پراکسیداز معنی دار بود. همچنین اثر پریدوکسین و برهمکنش شوری ´ کینتین بر مقدار پرولین و آنزیم کاتالاز معنی دار بود. در تنش شوری (100 میلی مولار)، بالاترین درصد جوانه زنی در تیمار محلول 10 میلی گرم کینتین ´ عدم مصرف پریدوکسین به دست آمد. برهمکنش شوری (50 میلی مولار کلرید سدیم) ´ کینتین (صفر) ´ پریدوکسین (0.06 درصد) بالاترین سرعت جوانه زنی را نشان داد. نتایج این آزمایش نشان داد که بالاترین مقدار آنزیم پراکسیداز به برهمکنش کنیتین 20 میلی گرم ´ پریدوکسین (0.06 درصد) اختصاص داشت. بالاترین مقدار پرولین در برگ گیاه چه آفتابگردان، به ترتیب در برهمکنش تیمارهای کنیتین (20 میلی گرم) ´ شوری (100 میلی مولار) و پریدوکسین (0.06 درصد) ´ شوری (100 میلی مولار کلرید سدیم) مشاهده شد. بر اساس یافته های این تحقیق، پیش تیمار بذرها با کینتین (20 میلی گرم در لیتر) و پریدوکسین (0.06 درصد) سبب افزایش میزان آنزیم پراکسیداز و پرولین و بهبود تحمل به تنش شوری در گیاه چه های آفتابگردان شد.

به منظور بررسی اثر تنش کمبود آب و مواد سوپرجاذب بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم، در سال زراعی 95-1394 این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل آبیاری در سه سطح 100، 70 و 50 درصد نیاز آبی گیاه (به ترتیب FC،FC 0.7 و 0.5FC) و مصرف سوپرجاذب استاکوزورب در سه سطح عدم مصرف، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار (به ترتیب S0، S1 و S2) بود. نتایج نشان داد اعمال تنش کمبود آب بر تمام صفات مورد ارزیابی در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. اثر مصرف سوپرجاذب بر طول سنبله غیر معنی دار، ارتفاع بوته و شاخص برداشت در سطح احتمال پنج درصد و سایر صفات در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. برهمکنش تنش و سوپرجاذب نیز بر عملکرد دانه، تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله و بهره وری مصرف آب در سطح احتمال یک درصد و وزن هزار دانه در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود. بیش ترین میزان عملکرد به میزان 7.51 تن در هکتار از تیمار FC S2- به دست آمد که با تیمار S1-0.7FC اختلاف معنی داری نداشت. بالاترین بهره وری مصرف آب نیز به میزان 1.33 کیلوگرم بر مترمکعب از تیمار S1-0.7FC به دست آمد که با تیمار S2-0.7FC اختلاف معنی داری نداشت. در مجموع تیمار S1-0.7FC عملکرد دانه و بهره وری مصرف آب را نسبت به تیمار شاهد به ترتیب به میزان 12.3 و 33 درصد افزایش داد. اگرچه نتایج تحلیل اقتصادی نشان داد که مصرف سوپرجاذب به تنهایی توجیه اقتصادی ندارد. اما تیمار S1-0.7FC به دلیل افزایش عملکرد و نیز افزایش سطح زیر کشت ناشی از کاهش مصرف آب توصیه می گردد.

به منظور بررسی عملکرد، اجزای عملکرد، شاخص های رشدی و فیزیولوژیکی هیبریدهای ذرت دانه ای در واکنش به کاربرد کود زیستی نیتروکسین حاوی مایه تلقیح باکتری های Azotobacter choorcoccum و Azospirillum brasilenese به همراه مقادیر کود شیمیایی نیتروژن، این آزمایش به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. کرت های اصلی شامل تیمار تلفیق چهار سطح کودی (100 درصد کود شیمیایی، 75 درصد کود شیمیایی + 100 درصد کود زیستی، 50 درصد کود شیمیایی+ 100 درصد کود زیستی و 25 درصد کود شیمیایی+ 100 درصد کود زیستی) و کرت های فرعی شامل هیبریدهای ذرت دانه ای (هیبرید سینگل کراس 704، هیبرید مبین و هیبرید کارون) بود. نتایج نشان داد بیش ترین عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه، وزن هزار دانه و طول بلال از کاربرد تلفیقی 50 درصد کود شیمیایی نیتروژن به همراه 100 درصد کود زیستی نیتروکسین در هیبرید کارون به دست آمد. هیبرید سینگل کراس 704 در مقادیر کاربرد 100 درصد کود شیمیایی، بیش ترین تعداد دانه در بلال، تعداد دانه در ردیف، درصد تلقیح پذیری و کم ترین طول کچلی بلال و درصد کچلی بلال را دارا بود. بیش ترین طول کچلی و درصد کچلی بلال در تیمار کاربرد 75 درصد کود شیمیایی نیتروژن به همراه 100 درصد کود زیستی وهیبرید مبین حاصل شد. بررسی نتایج نشان داد تفاوت معنی داری در میان تیمارهای کودی و نیز هیبریدها از لحاظ شاخص کلروفیل وجود نداشت. با این حال هیبرید کارون ازشاخص کلروفیل بیش تری نسبت به دو هیبرید دیگر برخوردار بود.