پژوهش های کاربردی در گزارشگری مالی
سال:1397 | دوره:7 | شماره:12 |تعداد مقالات:9

هدف این مقاله بسط مجموعه ای از معادلات جبری و نظری و همچنین مدل های تجربی برای تبیین، اندازه گیری و کنترل مولفه های موثر بر فرایندهای ایجاد اقلام تعهدی در سطح شرکت است. به لحاظ نظری انتظار می رود این گونه مولفه های شرکتی، به طور متعامل با شوک های فروش، باعث تغییر اقلام تعهدی عادی سرمایه در گردش شوند. بر اساس مشاهده 2642 از شرکت های عضو بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1380 تا 1394، یافته ها نشان می دهد که ناهمگونی در فرایندهای ایجاد اقلام تعهدی در شرکت های درون یک صنعت، خطای اندازه گیری مدل جونز را که در قالب قدر مطلق باقی مانده های مدل اندازه گیری می شود، افزایش می دهد. نتایج برازش مدل تعهدی پیشنهادی، که به صورت پانلی در سطح 17 صنعت و به صورت سری زمانی در سطح 200 شرکت برازش گردید، نشان می دهد که تصریح مولفه های موثر بر فرایندهای ایجاد اقلام تعهدی باعث افزایش توان توضیح دهندگی متغیرهای مشاهده شده می گردد.

رکود تورمی، پدیده ای است که امروزه از آن به عنوان چالش اصلی در محیط اقتصادی ایران یاد می شود. در این اقتصاد، تجهیز و تخصیص منابع عمدتا از طریق نظام بانکی صورت می گیرد. مساله اصلی در پژوهش حاضر، افشای ناقص برخی اطلاعات مالی و غیرمالی بانک ها به دلیل نبود الگوی مدون است. نظریه اقتصاد سیاسی و شهروند شرکتی، از مهم ترین نظریه های مطرح در این مقاله می باشند. بر اساس این نظریه ها، بنگاه اقتصادی به عنوان نوعی شهروند تلقی می شود و تمرکز گزارش های مالی و غیرمالی آن مبتنی بر تضاد طبقاتی و بی عدالتی است. از این رو، بانک ها به عنوان یک شهروند در قبال جامعه پاسخ گو هستند و جهت ایفای این امر نیاز است تا به گزارشگری شهروند شرکتی بپردازند. این نوع گزارشگری به این موضوع اشاره دارد که، چگونه بانک ها نقش خود را در جامعه ایفا می کنند. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، تدوین الگویی برای گزارشگری مالی و غیرمالی بانک ها از طریق شاخص سازی گزارشگری شهروند شرکتی است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی است و از نظر شیوه گردآوری و تحلیل اطلاعات، از نوع توصیفی و پیمایشی (پرسش نامه) است. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار لیزرل صورت گرفته و برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش ساختار چند بعدی و تحلیل عاملی تاییدی مرتبه اول، دوم و سوم استفاده شده است. الگوی نهایی به دست آمده شامل چهار بعد، 15 مولفه و 90 شاخص است که می تواند به عنوان الگوی بومی و بدیع برای گزارشگری مالی و غیرمالی بانک های ایرانی مورد استفاده قرار گیرد.

کیفیت افشای اطلاعات در صورتهای مالی بنگاه های اقتصادی در راستای حمایت از منافع سرمایه گذاران و کاهش عدم تقارن اطلاعاتی نقش مهمی در شفافیت بازار سرمایه ایفا می کند. مدیران توانمند، آگاهی بیشتری درباره وضعیت شرکت و صنعت دارند و در شرایط مختلف می توانند با افزایش سطح افشای اطلاعات علامت دهی مناسبی به بازار سرمایه داشته باشند و هزینه های نمایندگی را کاهش دهند. در این پژوهش با نمونه ای متشکل از 520 مشاهده (سال - شرکت) طی دوره زمانی 1394- 1390 به بررسی رابطه بین کیفیت افشا و توانایی مدیریت با تاکید بر محافظه کاری پرداخته شد. یافته های پژوهش نشان می دهد، توانایی مدیران تاثیر مثبت و معناداری بر کیفیت افشای اطلاعات دارد. همچنین محافظه کاری بر کیفیت افشای اطلاعات تاثیر منفی و معناداری دارد. اما شواهدی مبنی بر تاثیرگذاری محافظه کاری بر رابطه بین توانایی مدیر و کیفیت افشای اطلاعات مشاهده نشد.

افشای اطلاعات به عنوان بخشی از سیستم گزارشگری مالی، تحت تاثیر عوامل سازمانی زیادی است که تمرکز سازمانی از جمله این عوامل قلمداد می شود. انتظار می رود در سازمان های غیرمتمرکز، با گسترش سیستم های اطلاعاتی حسابداری، افشای اطلاعات در سطح وسیع تر و تجمیع یافته تری صورت گیرد. از این رو هدف از مقاله حاضر بررسی تاثیر تمرکز سازمانی بر هر دو شکل افشای اطلاعات (اجباری و اختیاری) می باشد. در همین راستا با جمع آوری اطلاعات مربوط به میزان تمرکز سازمانی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از طریق پرسشنامه تمرکز سازمانی رابینز در سال 1393، تاثیرگذاری تمرکز سازمانی بر میزان افشای اطلاعات مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که تمرکز سازمانی بر افشای اجباری و اختیاری اطلاعات تاثیر معناداری داشته و با متمرکزتر شدن سازمان ها سطح افشای اطلاعات کاهش می یابد. این نتایج علاوه بر توسعه ادبیات مربوط به عوامل موثر بر افشای اطلاعات، می تواند برای مدیران شرکت ها از جهت چگونگی تصمیم گیری در مورد تمرکز و غیر متمرکز بودن سازمان مفید بوده و در نهایت سبب افزایش شفافیت اطلاعاتی و بهبود تصمیم گیری های اقتصادی شود.

بر اساس تئوری نمایندگی، شرکت های دولتی مشکلات نمایندگی شدید و اهداف متضادی دارند. هدف از مقاله حاضر، تبیین اثر مالکیت دولتی بر رابطه بین مدیریت سود واقعی و عملکرد آتی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. با استفاده از اطلاعات 1035 سال - شرکت و روش داده های ترکیبی در رگرسیون چند متغیره، این تبیین صورت گرفت. نتایج پژوهش، بیانگر تاثیر منفی معنادار مالکیت دولتی بر مدیریت سود واقعی شرکت ها و تاثیر مثبت معنادار مدیریت سود واقعی بر عملکرد آتی شرکت ها می باشد. همچنین در این تحقیق تاثیر متغیر مالکیت دولتی بر رابطه بین مدیریت سود واقعی و عملکرد آتی شرکت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج، بیانگر تاثیر مثبت و معنادار مالکیت دولتی بر رابطه بین مدیریت سود واقعی و عملکرد آتی شرکت ها با پراکسی جریان نقد عملیاتی آتی بوده است. همچنین مالکیت دولتی اثر معناداری بر رابطه بین مدیریت سود واقعی و عملکرد آتی با پراکسی حقوق صاحبان سهام شرکت ها ندارد. شرکت های دولتی بیشتر تمایل به تعقیب اهداف سیاسی دارند و به ندرت به دنبال حداکثرسازی سود هستند. دخالت دولت در این شرکت ها معمولا منجر به عدم کارایی آن ها می شود. با این حال، مالکیت و وابستگی دولتی باعث دریافت رانت های اطلاعاتی و سایر مزایای اقتصادی برای شرکت ها می شود. توجه به هر دو بُعد سهامداران و سرمایه گذاران بالقوه، توصیه می شود.

تغییرات اطلاعات موجود در صورت های مالی شرکت ها، به عنوان یکی از این مهم ترین منابع اطلاعاتی جهت تصمیم گیری، برای سرمایه گذاران بسیار حیاتی است. هر چه دامنه تغییرات اقلام صورت های مالی زیاد باشد نشان دهنده وجود ریسک اطلاعات یا آنتروپی صورت های مالی است. این مقاله یکی از اولین تلاش هایی است که به بررسی رابطه بین کمیته حسابرسی و آنتروپی صورت های مالی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته است. برای این منظور داده های 80 شرکت (320 سال – شرکت) در بازه زمانی سالهای 1391 تا 1394 مورد بررسی قرارگرفته است. آزمون فرضیه ها از طریق رگرسیون چندمتغیره حداقل مربعات معمولی انجام شده است. کمیته حسابرسی از طریق متغیرهای اندازه، تخصص و استقلال و آنتروپی صورت های مالی هم به صورت کلی و هم از طریق مدل آنتروپی پیوسته رنی ارزیابی شد. نتایج نشان دهنده کاهش آنتروپی صورت های مالی در صورت افزایش استقلال و تخصص کمیته حسابرسی می باشد. همچنین آزمون استحکام یافته ها نشان داد فارغ از اندازه شرکت ها این رابطه در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد.

در این مقاله تلاش شده است از طریق ساز و کار تاثیر تمایلات سرمایه گذاران بر رشد سود مورد انتظار و روش رگرسیون سلسله مراتبی به بررسی هدف اصلی پژوهش، سازوکار تحلیل تمایلات سرمایه گذاران و اطلاعات حسابداری بر قیمت بازار سهام پرداخته شود. برای اندازه گیری شاخص تمایلات سرمایه گذاران، از یک شاخص ترکیبی متشکل از پنج معیار خرد و دو معیار کلان اقتصادی استفاده شده است تا بتوان اثرات کلان اقتصادی را نیز کاهش داد. بدین منظور نمونه ای متشکل از 560 سال - شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1394-1387 بررسی شده است. یافته های پژوهش نشان داد بین تمایلات سرمایه گذاران و نرخ رشد سود مورد انتظار رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین، رفتارهای احساسی سرمایه گذاران تاثیر اطلاعات حسابداری در قیمت گذاری سهام را کاهش می دهد. علاوه بر این، نتایج تحلیل بیشتر نشان داد بین اثرات تعاملی تمایلات سرمایه گذاران و اطلاعات حسابداری رابطه مثبت و معناداری با قیمت سهام وجود دارد.

هزینه نمایندگی نوع اول (هزینه نمایندگی ناشی از جدایی مالکیت و مدیریت) در شرکت های خانوادگی نسبت به شرکت های غیرخانوادگی کم تر است. در حالی که، هزینه نمایندگی نوع دوم (هزینه نمایندگی ناشی از اختلاف سهامداران کنترل کننده و غیرکنترل کننده) در شرکت های خانوادگی نسبت به شرکت های غیرخانوادگی بیشتر است. تفاوت شرکت های خانوادگی و غیرخانوادگی در این دو نوع هزینه نمایندگی منجر به تفاوت کیفیت گزارشگری می شود. بنابراین، پژوهش حاضر تفاوت کیفیت گزارشگری مالی و سطح افشای داوطلبانه را در شرکت های خانوادگی و غیرخانوادگی بررسی می کند. برای سنجش کیفیت گزارشگری مالی از جمع اقلام تعهدی اختیاری به کل دارایی ها استفاده شده است و سطح افشای داوطلبانه از طریق چک لیست بوتوسان، تعدیل شده به وسیله کاشانی پور و همکاران، اندازه گیری شد. نمونه مورد بررسی شامل 27 شرکت خانوادگی و 78 شرکت غیرخانوادگی است. نتایج آزمون t مستقل نشان می دهد که بین کیفیت گزارشگری مالی و سطح افشای داوطلبانه در شرکت های خانوادگی و غیرخانوادگی تفاوت معناداری وجود ندارد.

در این مقاله به تاثیر نوع اظهارنظر حسابرس بر پایداری سود سهام تقسیمی و جریان نقد آزاد پرداخته می شود. در این پژوهش نوع اظهارنظر حسابرس به عنوان متغیر مستقل و پایداری سود سهام تقسیمی و جریان نقد آزاد به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است. نمونه آماری این پژوهش شامل 102 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارتهران طی سال های 1391- 1395 و در مجموع 510 سال - شرکت بوده است. داده های مورد نیاز از کتابخانه بورس اوراق بهادار تهران، نرم افزار ره آورد نوین و سایت کدال جمع آوری و با استفاده از نرم افزار افزار Eviews 9 تجزیه و تحلیل شده است. در این پژوهش برای آزمون فرضیه ها از الگوی رگرسیون چند متغیره و روش داده های تابلویی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که میان نوع اظهارنظر حسابرس با پایداری سود تقسیمی رابطه منفی و میان نوع اظهارنظر حسابرس با جریان نقد آزاد رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.