پژوهش های کاربردی در گزارشگری مالی
سال:1397 | دوره:7 | شماره:13 |تعداد مقالات:9

پژوهش حاضر به بررسی سودمندی روش های ریلیف و داده کاوی در پیش بینی فرار مالیاتی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، با استفاده از داده های حسابداری و الگوهای درخت تصمیم، در دو حالت بدون انتخاب متغیرها و با انتخاب متغیرها، می پردازد. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1384 تا 1394 است و نمونه پژوهش برابر با 1081 سال شرکت می باشد. از روش های آماری تحلیل واریانس یک طرفه، آزمون t-test نمونه های مستقل، الگوریتم های داده کاوی درخت تصمیم و روش انتخاب متغیر ریلیف برای تحلیل داده ها استفاده شد. داده های پژوهش با استفاده از نرم افزارهای SPSS و Weka مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج حاصل از الگوریتم ریلیف نشان داد که متغیرهای نسبت سود عملیاتی به جمع دارایی ها، نسبت بازده دارایی ها و ارزش بازار شرکت برای پیش بینی فرار مالیاتی مناسب تر از سایر متغیرها هستند. همچنین، نتایج آزمون تحلیل واریانس نشان داد که تفاوت در دقت پیش بینی روش های مختلف درخت تصمیم از لحاظ آماری نیز معنادار است. افزون بر این، نتایج نشان داد در هنگام مقایسه هر یک از الگوریتم ها به تنهایی در دوحالت با و بدون مرحله انتخاب متغیر، تفاوت تنها در الگوریتم LMT معنادار بود و در سایر الگوریتم ها، اگرچه دقت نتایج بهتر شده بود، اما این دقت از لحاظ آماری معنادار نبود. به عبارت دیگر، استفاده از روش انتخاب متغیر ریلیف، در هر حالتی موجب به بهبود عملکرد الگوریتم ها نمی شود.

نتیجه برخی پژوهش ها نشان می دهد مدیران با استفاده از افشای پیچیده و طولانی، برخی از اطلاعات موردنظر خود را از نظر سرمایه گذاران و سایر ذی نفعان مخفی نگه می دارند تا اخبار بد یا عملکرد بد آن ها در گزارش های شرکت به سادگی مشخص نشود. مدیران شرکت هایی که مبادرت به مدیریت سود کرده اند نیز با وجود اینکه اخبار خوبی را افشا می کنند، انگیزه دارند که ابزارهای دسترسی به این اخبار را مخفی نگه دارند. به عبارت دیگر زمانی که مدیران اقدام به مدیریت سود می کنند، تلاش می کنند گزارش ها را با خوانایی کمتری ارائه کنند تا تشخیص رفتار آن ها در مدیریت سود دشوار باشد. این مقاله به بررسی تاثیر مدیریت سود واقعی بر خوانایی گزارشگری مالی می پردازد. در این راستا، برای سنجش خوانایی از دو شاخص فلش دیانی (دیانی، 1369) و شاخص طول سند و برای اندازه گیری مدیریت سود واقعی، مانند تحقیقات کوهن و زاروین1 (2008) از سه معیار جریان نقدی عملیاتی غیرعادی، تولید غیرعادی و هزینه های اختیاری غیرعادی استفاده شده است. فرضیه های تحقیق با استفاده از نمونه ای متشکل از 57 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1384 تا 1394 و با بهره گیری از الگوی رگرسیون چندمتغیره مبتنی بر تکنیک داده های تلفیقی مورد آزمون قرار گرفت. تمرکز این پژوهش بر روی خوانایی گزارش فعالیت هیأت مدیره شرکت ها می باشد. نتایج مقاله حاضرنشان می دهد مدیریت سود واقعی بر خوانایی گزارشگری مالی شرکت ها تأثیر معناداری دارد به این معنی که شرکت ها در هر سال مالی که اقدام به مدیریت سود واقعی نمایند، گزارش سالانه خود را در آن سال با خوانایی کمتری منتشر می کنند.

سودآوری یکی از اهدافی است که هر بنگاه اقتصادی آن را دنبال می کند. کسب سود نیازمند دسترسی به منابع مالی است، اگر چه تأمین مالی اغلب ساده نیست و از برخی موانع رنج می برد. در این رابطه، سهامداران کنترلی ممکن است مقداری از منابع کسب شده را مسدود کنند. از این رو، این پژوهش رابطه ی بین خطر اخلاقی سهامداران کنترلی و محدودیت های تأمین مالی را بررسی می کند. خطراخلاقی سهامداران کنترلی از طریق متغیر شکاف مالکیتی-کنترلی اندازه گیری شده است. اطلاعات مالی 17 گروه تجاری که شرکت اصلی آن ها در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس پذیرفته شده اند طی سال های 1390 الی 1395 (611 سال-شرکت) جمع آوری شده است. داده ها با استفاده از روش حداقل مربعات تعمیم یافته تجزیه و تحلیل شده است. نتایج نشان می دهد شرکت هایی که خطر اخلاقی بالاتری دارند از مشکلات تأمین مالی بیشتری رنج می برند. بنابراین، شرکتهای با شکاف مالکیتی-کنترلی بیشتر، حساسیت جریان نقدی بیشتری را تجربه می کنند و هزینه حقوق صاحبان سهام بالاتری را متحمل می شوند. علاوه بر این، شکاف مالکیتی-کنترلی در شرکت های دارای ساختارهای مالکیت پیچیده با هزینه های نمایندگی و عدم کارایی سرمایه گذاری همبستگی مثبتی دارد.

حقوق بازنشستگی به عنوان یک سیستم انگیزشی و تأمین امنیت مالی آینده کارکنان در رضایت شغلی آن ها نقش مؤثری دارد؛ با وجود اهمیت گزارشگری مالی صندوق های بازنشستگی، تاکنون استاندارد حسابداری این نهادها مورد بررسی قرار نگرفته است. این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی استاندارد 27 با استفاده از رویکرد ارزیابی پس از اجرا و روش پژوهش ترکیبی صورت پذیرفته است. داده های پژوهش با استفاده از ابراز پرسشنامه و مصاحبه گردآوری شده است: به منظورگردآوری نظرات خبرگان 104 پرسشنامه جمع آوری و با استفاده از تکنیک دلفی فازی تحلیل گردید؛ برای تجزیه و تحلیل مصاحبه ها نیز از روش تحلیل محتوا استفاده شد. نتایج بیانگر این است که استاندارد 27 به اهداف تدوین آن دست یافته و فزونی منافع بر هزینه ها نیز توجیه کننده بکارگیری الزامات استاندارد است. از سوی دیگر استاندارد 27 در صندوق های بازنشستگی کشور قابل اجرا است، اما لازم است برای سایر طرح های به جز مزایای بازنشستگی استانداردهای حسابداری مناسب تدوین شود. همچنین مشخص شد زیرساخت های حقوقی لازم برای بکارگیری استاندارد 27 در کشور وجود ندارد؛ این بسترها را می توان به زیرساخت های محاسبات اکچواری، مسائل مالیاتی، ارزش منصفانه و مغایرت های قانونی و ساختاری طبقه بندی نمود.

سوگیری رفتاری مدیران از نظرکوته بینی و خوش بینی باعث تورش رفتاری می شود و این امر عدم تقارن اطلاعاتی و مشکلات نمایندگی را در شرکت ها بیشتر تشدید می کند؛ در واقع علت چنین رفتارهای ناشی از انگیزه های شخصی مدیران است که آنها برای دست یابی به اهداف و موضع خویش به شفافیت اطلاعات مالی نمی پردازند. بدین منظور، مطالعه حاضر اثر رفتارهای کوته بینانه و خوش بینانه مدیریت را بر شفافیت اطلاعات مالی شرکت ها بررسی کرده است. نمونه آماری پژوهش با توجه به اندازه گیری متغیرهای پژوهش شامل 97 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی 1388-1395 می باشد. برای تجزیه و تحلیل آزمون فرضیه های پژوهش از مدل رگرسیونی چند متغیره استفاده شده است. نتایج آزمون فرضیه های پژوهش نشان داد که رفتار خوش بینی مدیران باعث کاهش شفافیت اطلاعات مالی شرکت ها می شود. این یافته نشان می دهد که مدیران بر اثر تعصبات، بیش از حد خوش بین هستند و به دلیل مغرضانه بودن، به شفافیت سازی اطلاعات مالی نمی پردازند. نتایج دیگر پژوهش نشان داد که رفتار کوته بینانه مدیران بر شفافیت اطلاعات مالی شرکت ها اثر منفی می گذارد. این یافته نشان می دهد مدیران در پی انگیزه و دست یابی به اهداف خود بیشتر به عملکرد کوتاه مدت می نگرند و به شفافیت سازی اطلاعات مالی نمی پردازند.

ترکیب برخی از منابع اطلاعاتی منجر به افزایش محتوای اطلاعاتی گزارش های مالی می گردد و ترکیب برخی دیگر از منابع اطلاعاتی محتوای اطلاعاتی گزارش های مالی را کاهش می دهد. به لحاظ نظری، هرچقدر استقلال بین متغیرهای صورت های مالی در زمان ترکیب منابع اطلاعاتی بیشتر باشد، محتوای اطلاعاتی بیشتری تولید می شود و تاثیر بیشتری بر بازده خواهد داشت. دراین پژوهش به بررسی تاثیر ترکیب محتوای اطلاعاتی اقلام صورت های مالی با توجه به سطح همبستگی این اقلام صورت گرفته است. فرض می شود نسبت ترکیب نااطمینانی متغیرهای صورت های مالی با بازده سالانه ی شرکت رابطه ی منفی داشته باشند و شرکت هایی که نسبت ترکیب نااطمینانی پایین تری دارند، بازده سالانه ی بالاتری را تجربه می کنند. برای آزمون فرضیه های تحقیق، با توجه به این محدودیت که شرکت ها نباید در بازه ی زمان انتخابی زیان ده باشند، از اطلاعات مالی 1020 سال-شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی بین سال های 1379 تا 1395استفاده شده است. یافته های حاصل از پژوهش حاکی از آن است که با توجه به همبستگی متغیرهای صورت های مالی تاثیر ترکیب محتوای اطلاعاتی صورت های مالی در برخی ازسال های پژوهش درصنایع مختلف دارای اثر بیشتر یا کمتر بر بازده سهام شرکت ها بوده است.

مالیات یکی از مهم ترین هزینه های کسب و کار تحمیل شده به شرکت ها است که تاثیر مستقیمی بر سودآوری و ثروت سهامداران دارد. شرکت ها در سراسر جهان با بکارگیری روش های مدیریت مالیاتی اغلب به دنبال راهکارهایی برای کاهش میزان مالیات تعلق گرفته به سود حاصل از عملکرد خود هستند. مدیریت مالیاتی در واقع استراتژی های مختلف برنامه ریزی مالیاتی جهت کاهش تعهدات مالیاتی می باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش تعدیل کننده اندازه شرکت بر رابطه بین بحران مالی، ساختار مالکیت و مدیریت مالیاتی است. ساختار مالکیت مورد استفاده در این تحقیق شامل مالکیت نهادی، مالکیت مدیریتی و مالکیت دولتی می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها از الگوی رگرسیون خطی چندگانه، به روش حداقل مربعات تعمیم یافته تخمینی (EGLS) استفاده شده است. شواهد و نتایج تجربی پژوهش نشان داد که متغیرهای بحران مالی و مالکیت مدیریتی تاثیر مستقیم و معنادار و متغیر مالکیت نهادی تاثیر منفی بر مدیریت مالیاتی شرکت ها دارند. بین مالکیت دولتی و مدیریت مالیاتی رابطه معناداری یافت نشد. همچنین اندازه شرکت رابطه بین بحران مالی و مدیریت مالیاتی را تقویت و رابطه بین مالکیت نهادی و مدیریت مالیاتی را تضعیف می نماید. بنابراین می توان دریافت شرایط شرکت ها شامل نظام راهبری و توانایی آنها در تامین منابع مالی جزء عوامل تعیین کننده مدیریت مالیاتی محسوب می گردد. همچنین اندازه شرکت نقش این عوامل را در تعیین مدیریت مالیاتی تعدیل می کند.

این مقاله با هدف تحلیل محتوایی استانداردهای حسابداری ایران و بررسی قابلیت فهم و درک آن ها توسط دو گروه اصلی استفاده کننده از استانداردها انجام شده است. تحلیل محتوا با رویکرد سنجش خوانایی یکی از شیوه های ارزشیابی قابلیت فهم پیام های متنی است. در این پژوهش از روشهای فلش و کلوز برای ارزیابی خوانایی استفاده شده است. جامعه آماری شامل همه کلمات و جملات موجود در متن استانداردهای حسابداری منتشر شده توسط سازمان حسابرسی است و نمونه آماری شامل سه متن از بخش های اول، وسط و آخر هر استاندارد می باشد که بصورت تصادفی انتخاب شده است. هم چنین برای اجرای روش کلوز، نیاز به سنجش سطح خوانایی فراگیران و مخاطبان است که ابزار آن یک آزمون محقق ساخته و تکمیل آن توسط حسابداران و حسابرسان انجام شده است. نتایج تحقیق نشان داد طبق روش سنجش خوانایی فلش/دیانی اغلب استانداردهای حسابداری از لحاظ سطح خوانایی در مرتبه بسیار دشوار یا دشوار قرار دارند. هم چنین بر اساس روش کلوز متن استانداردها برای حسابداران و حسابرسان در سطح فشار روانی و بیانگر عدم قابلیت درک و یادگیری آن هاست که این موضوع می تواند موجب عدم بکارگیری درست استانداردها و در نتیجه کاهش کیفیت گزارشگری مالی شود.

یکی از بحث برانگیزترین مباحث مدیریت مالی، مدیریت نقد است. چگونگی به کارگرفتن منابع شرکت و به ویژه وجوه داخلی، تصمیمی مهم در تضاد بین سهامداران و مدیران است. مدیران با انتخاب ترکیب مناسبی از داراییها و بدهی ها سعی دارند تا به هدف حداکثر کردن ارزش سهام شرکت برسند. مقاله حاضر، به بررسی تاثیر قابلیت مقایسه صورت های مالی و سطح نگهداشت وجه نقد با تاکید بر نقش کیفیت گزارشگری مالی، محدودیت در تامین مالی و حاکمیت شرکتی می پردازد. قلمرو زمانی این تحقیق برای دوره10 ساله از ابتدای سال 87 لغایت پایان سال 96 بوده و نمونه تحقیق شامل 133 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. نتایج تحقیق با استفاده از الگوهای رگرسیونی چندمتغیره بیانگر آن است قابلیت مقایسه صورت های مالی بر سطح نگهداشت وجه نقد اثر معکوس و معنادار دارد. به عبارتی قابلیت مقایسه صورت های مالی از رفتارهای مدیریت در جهت نگهداشت سطح بالای وجه نقد جلوگیری می کند که این رابطه هم از طریق کیفیت گزارشگری مالی و محدودیت در تامین مالی هم تحت تاثیر قرار می گیرد، اما حاکمیت شرکتی بر رابطه قابلیت مقایسه صورت های مالی و سطح نگهداشت وجه نقد اثرگذار نیست.