مجله دیابت و متابولیسم ایران
سال:1399 | دوره:20 | شماره:1 (ویژه نامه) |تعداد مقالات:9

پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم (EMRI) در سال 1372 تاسیس شد. EMRI از ابتدا مرحله به مرحله پیشرفت کرد و در 25 سال گذشته به بلوغ خود رسید. EMRI در جنبه های مختلف از جمله منابع انسانی و زیرساخت ها (آزمایشگاه ها و فن آوری های جدید) گسترش یافته، پیشرفت کرده و در تحقیقات غدد درون ریز رتبه اول کشور را کسب کرده است. همچنین با سازمان های منطقه ای و بین المللی مانند سازمان جهانی بهداشت (WHO)، بنیاد بین المللی پوکی استخوان (IOF) و انجمن غدد درون ریز بالینی آمریکا (AACE) همکاری کرده است. این مقاله مروری بر فعالیت های EMRI طی یک ربع قرن دارد.

مقدمه: پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم (EMRI) یکی از بزرگترین موسسات تحقیقاتی در ایران است که برای ایجاد راهبردهای تحقیقاتی و مدیریت بیماری های غدد و متابولیک مانند دیابت ایجاد شده است. هدف این گزارش مرور و جمع بندی فعالیت های تحقیقاتی انجام شده مرتبط با دیابت در ربع قرن در EMRI است. روش ها: یک جستجوی جامع در PubMed، Scopus و Embase برای یافتن مطالعات مرتبط با دیابت در EMRI انجام شد. پس از استخراج داده ها، مقالات براساس نوع مقاله، سطح شواهد، انواع دیابت و موضوع آنها طبقه بندی شدند. یافته ها: پس از حذف موارد تکراری و غربالگری در نهایت 228 مقاله باقی ماند که طبقه بندی شدند. بیشتر تحقیقات دیابت انجام شده در مرکز تحقیقات دیابت (DRC) در مورد دیابت نوع دو (37%) بود. براساس نوع مقاله، بیشتر مقالات اورجینال بودند. علاوه بر این، مطالعات بالینی بیشترین شواهد را در مستندات به دست آمده تشکیل می دادند. براساس موضوع، بیشتر مقالات مربوط به علوم پایه و عوامل مرتبط با دیابت بود و به دنبال آن مطالعات مربوط به مدیریت و پیشگیری از دیابت قرار داشتند. نتیجه گیری: بیشتر تحقیقات انجام شده در مرکز تحقیقات دیابت در ربع قرن اخیر از نوع مطالعات اصیل و در موضوعات علوم پایه در حوزه ی دیابت نوع دو است و بیشترین شواهد تولید شده مربوط به مطالعات مشاهده ای هستند.

مقدمه: استیوپروز به دلیل عارضه ی شکستگی یکی از معضلات مهم بهداشتی کشور است. مرکز تحقیقات استیوپروز با بیش از 20 سال سابقه ی فعالیت در این حوزه تلاش می کند تا با ارایه ی مجموعه دستاوردها و فعالیت های این حوزه ضمن معرفی این مرکز تصویری از وضعیت مدیریت و درمان استیوپروز در کشور ارایه دهد. روش ها: در این مطالعه مروری، فعالیت های مرکز تحقیقات استیوپروز در خصوص برنامه ی راهبردی و عملیاتی ارایه شده است. به منظور دستیابی به مستندات، جستجو در پایگاه های رسمی بین المللی و ملی و همچنین گزارشات و اسناد چاپ نشده و غیر رسمی و وب سایت پژوهشگاه علوم غدد و مرکز تحقیقات استیوپروز صورت گرفته است. یافته ها: مرکز تحقیقات استیوپروز براساس برنامه ی راهبردی در سه حوزه ی تحقیقات (مطالعات مبتنی بر جمعیت، مطالعات بالینی، مطالعات علوم پایه و مطالعات نظام سلامت)، فن آوری (فن آوری های تشخیصی، درمانی، مدل های ارایه خدمات) و آموزش (تربیت دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلات تکمیلی، آموزش به بیماران، آموزش عمومی، و آموزش ارایه دهندگان خدمت)، فعالیت می نماید. نتیجه گیری: مرکز تحقیقات استیوپروز پژوهشگاه علوم غدد دانشگاه علوم پزشکی تهران، به عنوان تنها مرکز تحقیقات تخصصی استیوپروز در سطح ملی شناخته شده است. این مرکز تلاش دارد با تکیه بر برنامه ی راهبردی و برنامه ی عملیاتی مدون ماموریت اصلی خود را که فراهم آوردن شواهد لازم برای تصمیم گیری در حوزه ی تخصصی استیوپروز است به خوبی انجام دهد.

بیماری های غیرواگیر شایع ترین علت مرگ و میر زودرس و ناتوانی در اثر بیماری ها در سطح جهان هستند که بار سنگینی را بر سیستم های سلامت وارد می کنند. چهار دسته ی اصلی بیماری های غیرواگیر شامل بیماری های قلبی عروقی، بدخیمی ها، دیابت و بیماری های مزمن تنفسی است. ایران دومین کشور بزرگ در منطقه ی خاورمیانه، در دهه های گذشته در حال طی یک دوره ی گذار بسیار مهم از اپیدمی بیماری های واگیر به سمت اپیدمی بیماری های غیرواگیر بوده است. یکی از روش های موثر کنترل بیماری های غیرواگیر، پیاده سازی مطالعات و مداخلات جمعیتی است که سعی می کند با انجام مطالعات و ارایه ی خدمات در سطح وسیعی از جمعیت، عوامل خطر مختلف این دسته از بیماری ها را کاهش داده و مانع بروز هر چه بیشتر این بیماری ها شود. پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران قطب علمی پژوهشی غدد درون ریز و متابولیسم و مرکز تحقیقات بیماری های غیرواگیر پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم تلاش های ارزنده ای در زمینه ی پیاده سازی مطالعات جمعیتی پایش و بررسی بیماری های غیرواگیر داشته اند. در این مطالعه سعی شده است با مروری بر این مطالعات و طرح های اجرا شده و در حال اجرا، نمونه ای برای پیاده سازی سیاست های پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر معرفی شود.

مقدمه: شناسایی عوامل خطر سلامت سالمندان و نیز طراحی مداخلاتی در جهت ارتقاء سلامت سالمندان از اولویت های سیستم خدمات بهداشتی-درمانی در دنیای کنونی است که در قدم اول نیازمند ارتقاء دانش علمی در زمینه ی مشکلات سلامتی سالمندان است. روش ها: در این مطالعه ی مروری که در سال 1399 انجام شده است، تمام مطالعاتی که با کلید واژه ی سالمندی یا بیمارهای مرتبط با سالمندی نظیر آترواسکلروز، پوکی استخوان، دیابت، دمانس، فریلتی، اختلالات شناختی، عملکرد روزمره زندگی، وضعیت تغذیه ای با وابستگی سازمانی مرکز تحقیقات علوم غدد و متابولیسم و یا مرکز تحقیقات سلامت سالمندان دانشگاه علوم پزشکی تهران بدون محدودیت زمانی در بانک های اطلاعاتی PubMed Web of Science, Scopus, و موتور جستجوی گوگل اسکالر مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: در مجموع 115 مقاله با این کلمات کلیدی یافت شد که با بررسی نحوه ی نمونه گیری، روش کار، آنالیز داده ها و نیز حذف داده های مشابه در نهایت 63 مقاله مورد استفاده قرار گرفت. نتیجه گیری: در این راستا، مرکز تحقیقات سلامت سالمندان مطالعات متعددی در جهت بومی سازی ابزارهای ارزیابی سلامت سالمندان، شناسایی بیمارهای شایع سالمندی، شیوع و بار بیماری ها و سندرم های سالمندی و طراحی چندین مطالعه ی مداخله ای در قالب سه مطالعه ی بزرگ شامل مطالعه ی سالمندان کهریزک، مطالعه ی سلامت سالمندان بوشهر و مطالعه ی طولی سالمندی بیرجند انجام داده است که در این مطالعه ی مروری مورد بحث قرار گرفته است.

مقدمه: یافتن درمان های مدرن ومناسب برای بیماری ها به ویژه بیماری های مزمن (مانند بیماری های مزمن متابولیکی) یکی از مهم ترین موضوعات درگیر کننده ذهن بشر است. از سویی دیگر، محدودیت هایی مرتبط با پیوند اعضاء وجود دارد که نیازجدی برای رفع آنها، محققان را به انجام مطالعات گسترده در راستای یافتن بهترین روش های جایگزینی اعضاء تشویق نموده است. در این زمینه، محققان به مزیت سلول های بنیادی به عنوان رویکردی مناسب پی برده اند. بر این اساس تاکنون استفاده از سلول های بنیادی برای درمان بیماری های مختلف در بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران مورد توجه بوده است و مراکز تحقیقاتی زیادی به انجام مطالعه در جهت به روز رسانی علم سلول درمانی می پردازند. روش ها: مروری بر تاریخچه ی مطالعات سلول های بنیادی در ایران و جهان انجام گرفت و مرکز تحقیقات سلول درمانی و پزشکی بازساختی به عنوان یکی از مراکز پیش رو در این حوزه معرفی و مروری بر فعالیت های این مرکز انجام شد. یافته ها: سابقه ی مطالعات مرتبط با سلول درمانی در ایران به سال 1369 باز می گردد. به دنبال آن، مرکز تحقیقات سلول درمانی و پزشکی بازساختی با ارایه خدمات مبتنی بر اصول GMP، اقدام به ارایه خدمات بالینی مطابق با استانداردهای جهانی و انجام پژوهش های مختلف در این حوزه نموده است. نتیجه گیری: هدف نوشته حاضر بررسی راهبردها، چالش ها و فرصت های تحقیق و درمان با استفاده از سلول های بنیادی در این مرکز است.

مقدمه: پزشکی فرد محور یک رویکرد جدید و در حال ظهور در عرصه ی علوم پزشکی است که از مشخصات ژنتیکی هر فرد همراه با اطلاعات بالینی در جهت هدایت تصمیمات مربوط به پیشگیری، تشخیص زود هنگام بیماری ها به ویژه بیماری های غیرواگیر استفاده می نماید. مرکز تحقیقات پزشکی فردی تنها مرکز مصوب وزارت بهداشت در حوزه ی پزشکی فرد محور است که در زمینه ی مفهوم پزشکی فرد محور و علوم مرتبط فعالیت می کند. روش ها: در این بررسی مروری، مطالعات انجام شده در مرکز تحقیقات پزشکی فردی با موضوعیت پزشکی فرد محور براساس معیارهای ورود و خروج مشخص و همچنین تدوین راهبرد جستجو در سه پایگاه اطلاعاتی PubMed، Scopus وWeb of Science (WoS) در فاصله زمانی دسامبر 2016 تا دسامبر 2019 بازیابی شدند. یافته ها: در نهایت با توجه به معیارهای ورود و خروج، 18 مطالعه با تمرکز بر پزشکی فرد محور در بیماری های غیر واگیر (دیابت) و سرطان (پروستات و تیرویید) جهت بررسی ها بیشتر انتخاب شد. نتیجه گیری: از آنجا که یکی از اهداف مهم پزشکی فرد محور پیش بینی و پیشگیری است، از تغییرات ژنتیکی شناسایی شده می توان در تشخیص افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری استفاده کرد. با چنین مطالعاتی می توان به اهداف پزشکی فرد محور برای افزایش کیفیت مراقبت های سلامت دست یافت.

مقدمه: در این مطالعه به شناسایی الگوهای به اشتراک گذاری اطلاعات بین مجلات پزشکی مبتنی بر شواهد برای تعیین حوزه های اصلی این حیطه و ارایه ی افق علمی برای بهبود نشر پژوهش های حوزه ی پزشکی مبتنی بر شواهد در ایران و شناسایی روند موضوعی حوزه ی پزشکی مبتنی بر شواهد مرکز پزشکی مبتنی بر شواهد پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران پرداخته شده است. روش ها: این مطالعه از نوع مطالعات توصیفی-مقطعی با رویکرد علم سنجی است. جامعه ی آماری شامل 121 مدرکی است که در سال های 2004 تا 2019 در پایگاه داده ی Scopus نمایه شده اند، منتشر شده است. ترسیم شبکه ی هم رخدادی واژگان و شبکه های هم نویسندگی با کمک نرم افزار VOS Viewer انجام شد. یافته ها: مجله ی دیابت و اختلالات متابولیک شامل مجموعه ی بزرگی از اطلاعات مربوط به پزشکی مبتنی بر شواهد است و مطالب آن به طور گسترده در بسیاری از مجلات در ایران ذکر شده است. بررسی شبکه ی همکاری نویسندگی مشترک نشان داد که از 121 مقاله در حوزه ی پزشکی مبتنی بر شواهد از 191 نویسنده، اکبر سلطانی بیشترین استناد را در پژوهش های حوزه ی پزشکی مبتنی بر شواهد دارد و به عنوان فردی پیشگام در این حوزه به شمار می روند. سهم علمی مجله ی دیابت و اختلالات متابولیک به پزشکی مبتنی بر شواهد در حوزه های کنترل و درمان بیماری است. مرکز تحقیقات پزشکی مبتنی بر شواهد بیشتر در زمینه هایی مانند آموزش، درمان و تحقیقات، طبابت بالینی مبتنی بر شواهد، سیاست گذاری مبتنی بر شواهد و بهبود استدلال بالینی و تفکر بالینی متمرکز شده است. در شبکه ی هم رخدادی واژگان، بیشترین تولیدات علمی در پوکی استخوان بود. مجله های اصلی که بیشترین انتشار را داشتند، مجله ی دیابت و اختلالات متابولیکی (GDMD) بود. پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دارای مجموعه ای گسترده از مقالات مرتبط با پزشکی مبتنی بر شواهد است که به طور گسترده در 171 سازمان در ایران مورد استناد قرار گرفته اند. نتیجه گیری: در بحث مشارکت علمی، شبکه ی هم نویسندگی پزشکی مبتنی بر شواهد در ایران شامل 191 نویسنده ی اصلی، در 23 طبقه بندی مختلف موضوعی است، که نویسندگان هسته در این شبکه را اکبر سلطانی، باقر لاریجانی، شیرین حسنی رنجبر، آرش معیری، آرش حسین نژاد، ایرج نبی پور، رامین حشمت، حمیده موسی پور، آزاده آل طه، محبوبه خباز مافی نژاد تشکیل داده اند. همچنین حیطه های موضوعی تخصصی پزشکی مبتنی بر شواهد به طور گسترده ای به سایر زمینه های پزشکی مانند پوکی استخوان و چاقی مرتبط است که از طبابت بالینی مبتنی بر شواهد به مدیریت مبتنی بر شواهد تغییر کرده است.

مقدمه: همکاری های علمی باعث افزایش بهره وری علمی می شود. هدف مطالعه حاضر ترسیم شبکه ی همکاری علمی تحقیقات پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران در دو پایگاه استنادی است. روش ها: این پژوهش از نوع توصیفی-مقطعی و به روش علم سنجی انجام شده است. جامعه ی پژوهش شامل کل مقالات پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم (EMRI) در پایگاه های هسته ی Web of Science و Scopus از سال 2002 تا 30 اکتبر 2020 بود. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی و نرم افزارهایExcel، HistCite، VOSviewer وScientoPy استفاده شد. یافته ها: مجموعا 4190 رکورد با وابستگی سازمانی پژوهشگاه در دو پایگاه بین المللی نمایه گردیده که 89480 استناد به آنها شده است. به طور متوسط هر مقاله 3/21 استناد دریافت کرده است. محققان پژوهشگاه تحقیقات خود را در 1118 مجله منتشر کردند. روند رشد سالانه انتشار تولیدات علمی پژوهشگاه در دو پایگاه Web of Science و Scopus به ترتیب 3/20 و 7/22 درصد بود. در انتشار مقالات مجموعا 17662 نویسنده از 186 کشور مشارکت داشتند. در این مطالعه الگوی هم تالیفی (وابستگی سازمانی و کشور) و کلید واژه ها (بسامد واژگان) طبقه بندی و مصورسازی شدند. نتیجه گیری: این یافته ها الگوی همکاری ها در مقالات پژوهشگاه را تعیین کرد که در نتیجه ی همکاری های بین المللی، تعامل با کشورهای پیشرو و همکاری های بین رشته ای، جریان دانش میان محققان پژوهشگاه افزایش می یابد. مطالعات دیگری برای تهیه تصویری جامع از شبکه ی همکاری ها پیشنهاد می شود تا وضعیت موجود را با سایر شاخص های تحلیل شبکه ی اجتماعی تحلیل نمایند.