اقتصاد و توسعه منطقه ای (دانش و توسعه)
سال:1389 | دوره:2 | شماره:4 |تعداد مقالات:15

تاثیر کاربری اراضی، نوع محصول و شیوه مدیریت کشاورزی بر جامعه فون خاک با پیمایش چهار نوع زیستگاه در سطح شهرستان جاجرم مورد ارزیابی قرار گرفت. زیستگاه ها شامل مراتع طبیعی، مزارع یونجه (Medicago sativa L.)، مزارع کم نهاده و مزارع پرنهاده گندم (Triticum aestivum L.) و هر یک متشکل از چهار واحد نمونه گیری بودند. در هر واحد نمونه گیری ماکروفون های خاک با استفاده از تله های چاله ای جمع آوری و به تفکیک خانواده شمارش شدند. از آنالیزهای تقابل، تشابه و تجزیه به مولفه های اصلی برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده گردید. غنای تاکسونومیک، شاخص تنوع سیمپسون و فراوانی گروه های مهم ماکروفون خاک در زیستگاه مرتعی به طور چمشگیری کمتر از زیستگاه های کشاورزی بود. این کاهش به دو عامل پایین بودن تنوع گیاهی و فشار چرا نسبت داده شد. عدم ورود نهاده های شیمیایی، تخریب کمتر و چند ساله بودن گیاه یونجه سبب فراوانی ماکروفون های مفید خاک در مقایسه با گندم گردید. شیوه مدیریت زراعی تاثیر قابل توجهی بر جامعه ماکروفون نداشت. با این حال گرایش ماکروفون های مفید خاک به سکونت در زیستگاه کم نهاده قابل درک بود.

به منظور بررسی ساختار و تنوع گونه ای جوامع علف های هرز باغات پسته بردسکن، تعداد 33 باغ از 12 روستای این شهرستان در سال زراعی 87-88 مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری با توجه به مساحت باغ ها بطور تصادفی و بر اساس الگوی W با استفاده از کوادرات های 1×1 مترمربعی انجام شد. در این تحقیق 44 گونه علف هرز از 15 خانواده گیاهی شناسائی شد که در بین آنها تعداد گونه های دو لپه ای (31 گونه) بیشتر از تک لپه ای ها (13 گونه) بود. هم چنین در این جامعه تعداد 26 گونه علف هرز سه کربنه و 18 گونه علف هرز چهار کربنه و 28 گونه علف هرز یک ساله و 13 گونه علف هرز چند ساله مشاهده شد. خانواده های Chenopodiaceae و Poaceae با 9 و 12 گونه به ترتیب بیشترین غنای گونه ای را در خانواده های دو لپه ای و تک لپه ای داشتند. مهمترین علف های هرز تک لپه یکساله شامل سوروف (علف انگشتیsanguinalis(L.) Scop. Digitaria (، دم روباهی سبز (Setaria viridis (L.) Beauv.) بودند. علف های هرز اویار سلام(Cyperus rotundus L.) ، پنجه مرغی (Cynodon dactylon (L.) Pers. (Bogdan)) و پیچک (Convolvulus arvensis L.) مهمترین علف های هرز چند ساله بودند. باغات مورد بررسی از نظر میانگین تراکم، فراوانی و یکنواختی علفهای هرز درسطح تشابه 75 % در هفت خوشه و از نظر میانگین تراکم نسبی، فراوانی نسبی و یکنواختی نسبی گونه ها در هشت خوشه قرارگرفتند. دامنه تغییرات شاخص تنوع شانون وینر بین 2.3 و  0.16و دامنه تغییرات شاخص غالبیت سیمپسون بین 0.97 و 0.17 بود. تفاوت در شاخص های تنوع گونه ای و غالبیت خوشه ها با میزان و نوع عملیات مدیریتی در باغات ارتباط داشت.

بمنظور بررسی میزان تولید خالص اولیه و برآورد تسهیم کربن به اندام های هوایی و زیرزمینی ذرت (Zea mays L.) تحت تاثیر نظام های مختلف زراعی، آزمایشی با چهار تکرار در دو سال زراعی 88-1387 و 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. چهار تیمار آزمایشی شامل دو نظام زراعی کم نهاده بر پایه مصرف کود دامی و کمپوست زباله خانگی، یک نظام متوسط نهاده و یک نظام پرنهاده به صورت زیر تعریف شدند: نظام کم نهاده با 30 تن کود دامی و نظام کم نهاده با 30 تن کمپوست، بدون عملیات آماده سازی زمین و با دو مرتبه وجین دستی، نظام متوسط نهاده شامل 15 تن در هکتار کمپوست، 150 کیلوگرم در هکتار اوره، دو مرتبه عملیات آماده سازی زمین و علفکش توفوردی (در مرحله پنج برگی ذرت، به میزان 1.5 لیتر در هکتار) و یکمرتبه وجین دستی و نظام پرنهاده شامل 300 کیلوگرم در هکتار اوره، چهار مرتبه عملیات آماده سازی زمین و پاراکوات (بعد از کاشت، به میزان 2 لیتر در هکتار) و توفوردی (در مرحله پنج برگی ذرت، به میزان 1.5 لیتر در هکتار) بودند. صفات اندازه گیری شده شامل وزن دانه، زیست توده اندام هوایی، وزن ریشه، زیست توده کل اندام هوایی و زیرزمینی و طول مخصوص ریشه ذرت بود. نتایج نشان داد که اثر مدیریت نظام زراعی و میزان نهاده خارجی بکار گرفته شده بر میانگین زیست توده اندام هوایی، وزن دانه، وزن ریشه، زیست توده کل اندام هوایی و زیرزمینی، نسبت زیست توده اندام هوایی به زیرزمینی، طول مخصوص ریشه و شاخص برداشت ذرت معنی دار (p£0.01) بود. با اعمال مدیریت فشرده نظام زراعی، زیست توده اندام هوایی و نسبت زیست توده اندام هوایی به زیرزمینی افزایش و وزن دانه، وزن و طول مخصوص ریشه کاهش یافت. بیشترین و کمترین میانگین زیست توده کل به ترتیب در نظام زراعی پرنهاده و کم نهاده در شرایط بهره گیری از کمپوست به ترتیب با 18.6 و 10.3 کیلوگرم در مترمربع در فصل زراعی مشاهده شد. بیشترین طول مخصوص ریشه در نظام زراعی کم نهاده برپایه کود دامی با 19.8 سانتی متر بر سانتی متر مکعب خاک و کمترین میزان آن در نظام زراعی پرنهاده با 1.3 سانتی متر بر سانتی متر مکعب خاک مشاهده شد. دامنه ضرایب نسبی تسهیم کربن برای بافت های مختلف ذرت در نظام های مختلف زراعی شامل RP، RS،RR  و RE به ترتیب برابر با 0.17-0.10، 0.52-0.19، 0.39-0.23 و 0.25-0.15 برآورد شد. با اعمال مدیریت کم نهاده با مصرف کود دامی نظام زراعی میزان کربن تسهیم یافته به دانه، ریشه و تراوه های ریشه ای افزایش و میزان تسهیم کربن به اندام های هوایی کاهش یافت. بیشترین و کمترین میزان تسهیم کربن به ریشه به ترتیب در نظام های زراعی کم نهاده بر مبنای مصرف کود دامی و نظام پرنهاده با 6.5 و 2.7 گرم کربن بر متر مربع در فصل زراعی بدست آمد. بیشترین و کمترین تولید خالص اولیه در نظام های زراعی کم نهاده با مصرف کود دامی (16.6 گرم کربن بر متر مربع در فصل زراعی) و نظام کم نهاده بر پایه مصرف کمپوست (8.9 گرم کربن بر متر مربع در فصل زراعی) حاصل شد. بطور کلی مدیریت نظام زراعی بر مبنای بهره گیری از اصول کم نهاده با مصرف کود دامی به دلیل بهبود ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک و همچنین آزادسازی تدریجی عناصر غذایی همراه با رشد گیاه باعث افزایش تسهیم کربن به بافت های زیرزمینی و به تبع آن افزایش زیست توده اندام های زیرزمینی ذرت شد که این امر از طریق اضافه کردن بقایای ریشه به خاک می تواند با حفظ کربن در خاک مانع انتشار آن به اتمسفر شده که در نتیجه برای کاهش تولید دی اکسید کربن و تغییر اقلیم موثر باشد.

کمبود دانه های روغنی و حجم بالای واردات روغن در ایران از یک سو و محدودیت منابع آبی در سر راه تولید بسیاری از دانه های روغنی از سوی دیگر، ضرورت شناسایی گونه ها و ارقام سازگار به این شرایط پر تنش و تعیین حساسترین مراحل رشدگیاه به تنش را آشکار می سازد. لذا به منظور بررسی واکنش ژنوتیپ های گلرنگ بهاره (Carthamus tinctorius L.) به قطع آبیاری در مراحل مختلف رشد زایشی و نیز تعیین حساسترین مرحله رشد این ژنوتیپ ها به محدودیت آبی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و در چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال 87-1386 انجام شد. کرت های اصلی شامل چهار سطح قطع آبیاری (آبیاری کامل، آبیاری تا مرحله دانه بندی، آبیاری تا مرحله گلدهی و آبیاری تا مرحله تکمه دهی) و کرت های فرعی، سه رقم گلرنگ بهاره (محلی اصفهان، اصفهان 28 و IL111) بود. نتایج نشان داد، افزایش مدت زمان قطع آبیاری موجب زودرسی، کاهش طول دوره رشد، میزان تجمع ماده خشک، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول و عملکرد دانه در هر سه ژنوتیپ شد و کاهش این پارامترها در رقم محلی اصفهان نسبت به دو رقم دیگر کمترین میزان بود. به طور کلی ژنوتیپ محلی اصفهان به دلیل بومی بودن، خوپذیری بیشتری به شرایط محدودیت آبی در خراسان جنوبی داشت و هر چه دیرتر در طی فصل رشد با تنش خشکی مواجه شود، عملکرد آن کمتر تحت تاثیر قرار می گیرد. در نهایت مشخص گردید که مرحله تکمه دهی در گلرنگ بسیار حساس به کمبود آب می باشد و وقوع تنش در این دوره منجر به کاهش شدید دوره رشد، شاخص های رشدی و عملکرد دانه می شود بنابراین تامین آب در دوره تکمه دهی گلرنگ اهمیت ویژه ای در بهبود عملکرد آن دارد.

این پژوهش به منظور مطالعه اثر رژیم های مختلف آبیاری بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک دو اکوتیپ کنجد (Sesamum indicum L.) در شرایط گلخانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دو عامل و سه تکرار در سال 1388 در شرایط گلخانه انجام شد. عامل اول شامل فواصل مختلف آبیاری (به فاصله 4، 8، 12 و 16 روز) و عامل دوم شامل دو اکوتیپ کلات و سه قلعه بود. نتایج نشان داد که افزایش فاصله آبیاری سبب کاهش معنی دار ارتفاع گیاه، تعداد گره، فاصله میان گره، تعداد کپسول و وزن خشک اندام هوایی شد. اکوتیپ سه قلعه در مقایسه با اکوتیپ کلات از نظر صفات فوق تحمل بهتری به تاخیر در آبیاری نشان داد. اثر متقابل رژیم های آبیاری و اکوتیپ نشان داد که بهترین شرایط در فاصله آبیاری چهار روز و برای اکوتیپ سه قلعه بدست آمد. سطح ریشه، متوسط قطر ریشه، مجموع طول ریشه، حجم ریشه و وزن خشک ریشه نیز تحت تاثیر معنی دار رژیم های آبیاری قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش فاصله بین آبیاری، سطح ریشه کمتر ولی عمق نفوذ ریشه بیشتر شد. اکوتیپ سه قلعه از نظر صفات ریشه مورد بررسی نیز بهتر از اکوتیپ کلات بود. نسبت وزن خشک ریشه به ساقه با افزایش دور آبیاری زیاد شد. سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق و هدایت روزنه ای با افزایش فاصله آبیاری کاهش یافت. در نهایت نتایج نشان داد که افزایش دور آبیاری منجر به کاهش سطح اندام فتوسنتز کننده و سطح ریشه شد، ولی طول ریشه تا فاصله 12 روز آبیاری زیاد شد و پس از آن کاهش نشان داد. در این بررسی اکوتیپ سه قلعه تنش خشکی را بهتر تحمل کرد.

با هدف بررسی اثر سطوح مختلف کود نیتروژن بر شاخص های رشد و توانایی رقابت کلزا (Brassica napus L.) با علف هرز خردل وحشی (Sinapis arvensis L.)، آزمایشی در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به صورت کرت های خرد شده، در سال زراعی 88-1387 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا، همدان انجام شد. تیمار های آزمایشی شامل مقدار نیتروژن از منبع کود اوره در چهار سطح (100، 150، 200 و 250 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) به عنوان عامل اصلی و سطوح تراکم خردل وحشی در پنج سطح (صفر، 4، 8، 16 و 32 بوته در متر مربع) به عنوان عامل فرعی بود. نتایج نشان داد که تاثیر تداخل خردل وحشی سبب کاهش شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشک، سرعت رشد، دوام شاخص سطح برگ، دوام ماده خشک و عملکرد دانه کلزا شد. در حالی که صفات مذکور در اثر کاربرد بیشتر کود نیتروژن افزایش یافتند. بیشترین مقدار شاخص های ذکر شده در سطح کودی 250 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و عدم تداخل خردل وحشی حاصل شد، اما کمترین افت در حداکثر شاخص سطح برگ، سرعت رشد، دوام شاخص سطح برگ و ماده خشک کلزا در اثر رقابت خردل وحشی در سطح 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار رخ داد. نتایج نشان داد که سطح کودی بهینه 200 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار، علاوه بر بهبود عملکرد و شاخص های رشد، سبب افزایش توان رقابتی کلزا در مقابل خردل وحشی شد.

استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی در دهه اخیر به منظور تولید بیشتر محصولات کشاورزی، آلودگی خاک و آب و محیط زیست را به همراه داشته است. از اینرو با توجه به تاثیر مثبت ماده آلی هیومیک اسید در کشاورزی اکولوژیک هدف تقلیل مصرف کودهای شیمیایی و تعیین مقدار مناسب مصرف ماده آلی هیومیک اسید آزمایشی جهت بررسی و تعیین مقدار مناسب مصرف ماده آلی هیومیک اسید بر روی سه رقم گوجه فرنگی (Lycopersicon esculentum L.) در خراسان رضوی در سال زراعی 89-1388 در مزرعه واقع در اراضی بخش احمد آباد (حومه مشهد) به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی انجام گرفت که طی آن چهار سطح هیومیک اسید به میزان 0، 1، 1.5 و 2 (کیلوگرم در هکتار) بر روی سه رقم گوجه فرنگی با نامهای (Super Chief ،Estern وSuper CH ) جمعا در 12 تیمار و سه تکرار مورد آزمایش قرار گرفت. در بررسی مقادیر مختلف مصرف هیومیک اسید سه صفت بیوماس، شاخص بریکس و وزن کل میوه در بوته در سطح 1% دارای اختلاف معنی دار شده و غلظت 1.5 کیلو گرم در هکتار بیشترین تاثیر را در افزایش میزان این صفات داشته است. در بررسی شاخص متوسط وزن تک میوه در بوته بیشترین مقدار به میزان 93.85 گرم متعلق به رقم Stern در مقابل مصرف 1.5 کیلو گرم در هکتار هیومیک اسید به دست آمد. بیشترین تعداد میوه در بوته در واکنش به سطح مصرف 2 کیلو گرم در هکتار هیومیک اسید متعلق به رقمSuper Chief می باشد. در بررسی تعداد برگ در بوته با دارا بودن 1% اختلاف معنی دار در بین ارقام، بیشترین تعداد برگ در رقمStern مشاهده شد. در تعیین میزان عملکرد کل میوه در بوته، برهمکنش رقمSuper Chief  به سطح مصرف 1.5 کیلو گرم در هکتار هیومیک اسید دارای بیشترین عملکرد بود که میزان آن 1.97 کیلوگرم در بوته می باشد.

به منظور بررسی کشت مخلوط ارزن دانه ای (Panicum miliaceum L.) و لوبیا چشم بلبلی (Vigna unguiculata L.) آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با شش تیمار و سه تکرار در سال زراعی 88-1387 در پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل کشت خالص ارزن، کشت خالص لوبیا، 25% ارزن+100% لوبیا چشم بلبلی، 50% ارزن+100% لوبیا چشم بلبلی، 75% ارزن+100% لوبیا چشم بلبلی و 100% ارزن+100% لوبیا چشم بلبلی بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس آماری داده ها نشان داد که تیمارهای نسبت مختلف کاشت اثر معنی داری (1%<P) بر عملکرد دانه دو گونه، نسبت برابری زمین (LER)، وزن خشک علف هرز، جذب تشعشع فعال فتوسنتزی (PAR)، دمای خاک و (P>5%) محتوی رطوبت حجمی داشت. بالاترین عملکرد دانه دو گیاه ارزن و لوبیا از کشت خالص آنها بدست آمد. میزان LER در اغلب تیمارهای مخلوط بزرگتر از یک بود که این امر نشان دهنده برتری کشت مخلوط در مقایسه با کشت خالص می باشد. در خصوص کنترل و مدیریت علف های هرز الگوهای مختلف کشت مخلوط نسبت به تک کشتی محصولات برتری نشان دادند، به طوری که کمترین وزن خشک علف های هرز از تیمار 100% ارزن+100% لوبیا چشم بلبلی بدست آمد. در هر چهار مرحله اندازه گیری PAR، بالاترین میزان PAR از نسبت های مختلف کشت مخلوط خصوصا تیمار 100% ارزن+100% لوبیا چشم بلبلی حاصل شد. کمترین میزان دما و کمترین محتوی رطوبت خاک در هر دو مرحله اندازه گیری از همین تیمار بدست آمد.

پتاسیم یکی از عناصر ضروری و پر مصرف برای گیاهان است. میکرو ارگانیزم های مختلف شامل برخی باکتری ها، قارچ ها، مخمرها، جلبک ها و نیز گلسنگ ها قادرند کانی های سیلیکاتی موجود در خاک را تجزیه کرده و عناصری چون پتاسیم، فسفر، آهن، روی و سیلیسیم را آزاد کنند که در این میان باکتری ها از اهمیت بیشتری برخوردارند. تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر دو باکتری Azospirillum lipoferumوAzotobacter chrococoum بر قابلیت جذب پتاسیم به وسیله گیاه سویا (Glycine max var. Williams) انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی شامل سه فاکتور با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول شامل دو نوع خاک، فاکتور دوم شامل دو جنس باکتری و تیمار بدون باکتری و فاکتور سوم شامل دو سطح کود پتاسه (0 و 75 میلی گرم بر کیلوگرم از منبع کلرید پتاسیم) بود. به این منظور تاثیر تیمارها بر وزن خشک و مقدار پتاسیم جذب شده توسط گیاه سویا در مدت چهار هفته مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که خاک سری های گرگان و قره سو همراه با ازتوباکتر بیشترین افزایش در وزن خشک گیاه را دارند. میزان جذب پتاسیم توسط گیاه در تیمار خاک سری قره سو همراه با ازتو باکتر بیشترین بود.

وجود تنوع اساس انتخاب در اصلاح نباتات است. تنوع صفات مورفولوژیکی بوسیله روش های مختلف چند متغیره قابل بررسی می باشد. در این تحقیق بمنظور مطالعه میزان تنوع موجود در هیبریدهای جدید ذرت (Zea mays L.) بر پایه صفات مورفولوژیک، عملکرد علوفه و دانه و اجزای آنها، 40 ترکیب جدید به همراه پنج رقم تجاری بعنوان شاهد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه طرق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در سال زراعی 87-1386 کشت و مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه خوشه ای نشان داد برای صفات مورفولوژیکی، عملکرد دانه و اجزای آن سه گروه به همراه دو گروه تک عضوی و برای عملکرد علوفه و اجزای آن پنج گروه حاصل شد. ضریب همبستگی بین ماتریس های شباهت تجزیه خوشه ای علوفه و دانه، 0.15 بود. نتایج حاصله نشان داد که گزینش هیبریدهای ذرت نمی تواند همزمان برای افزایش کمی عملکرد علوفه و دانه صورت پذیرد.

بررسی های اکولوژی فردی گیاهان مرتعی، اطلاعات پایه ای را در خصوص نیازمندی های اکولوژیک، روش کاشت و واکنش آنها به محیط در دسترس قرار می دهد که برای مدیریت صحیح مراتع قابل استفاده است. در این تحقیق برخی خصوصیات اکولوژیک گونه گون قشلاقی (Astragalus arpilobus Kar. & Kir.) در مراتع قشلاقی استان خراسان شمالی مورد بررسی قرار گرفت. این گونه در بخش جرگلان بجنورد، دامنه ارتفاعی 600-500 متر از سطح دریا، شیب های 20 تا 100 درصد و متوسط بارندگی سالانه 236.85 میلی متر پراکندگی داشت. خاک های عرصه رویش دارای بافت لومی، مقدار ماده آلی متوسط (1.2%)، حاصل خیزی کم، اسیدیته 7.32 و هدایت الکتریکی معادل  2.30 dS.m-1(شوری کم) بود. رشد رویشی گیاه اوایل اسفندماه، زمان ظهور گل ها اوایل اردیبهشت ، بذردهی خرداد و ریزش بذر تیر بود. ارزش غذایی و کیفیت علوفه این گونه در مراحل اولیه رشد در بیشترین مقدار بود که با افزایش سن کاهش یافت و در مرحله بذردهی به کمترین مقدار خود رسید. پروتئین خام و خاکستر تحت تاثیر مرحله فنولوژی رشد کاهش یافت، اما درصد دیواره سلولی منهای سلولز (ADF)، همی سلولز و لیگنین (NDF) و ماده خشک با افزایش سن گیاه افزایش یافت. استقرار اولیه گیاه در شرایط کشت گلدانی با موفقیت انجام شد، ولی درصد جوانه زنی آن پایین (24%) بود که با تیمار خراش دهی با سمباده تا 51% افزایش یافت. به طور کلی سهولت استقرار، ارزش غذایی بالا، تطبیق فنولوژی با زمان حداکثر نیاز دام ها به علوفه (فروردین و اردیبهشت)، این گیاه را به عنوان گونه امیدبخش برای اصلاح مراتع قشلاقی شمال شرق کشور معرفی می کند.

به منظور بررسی اثر کمپوست پسماند شهری و لجن فاضلاب بر غلظت فلزات سنگین در خاک و گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.)، آزمایشی با دو نوع کود آلی کمپوست پسماند شهری و لجن فاضلاب هر کدام در سه سطح (صفر، 15 و 30 تن در هکتار) بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. نتایج نشان داد که اثر کمپوست پسماند شهری و لجن فاضلاب و اثر متقابل آنها تاثیر معنی داری بر وزن خشک گیاه در گلدان داشت. با افزایش مقادیر لجن فاضلاب، وزن خشک گیاه در گلدان افزایش یافت، اما کاربرد کمپوست پسماند شهری به مقدار 15 تن در هکتار، وزن خشک گیاه در گلدان را افزایش داد و کاربرد مقادیر بالای کمپوست (30 تن در هکتار) موجب کاهش وزن خشک گیاه در گلدان شد. تاثیر لجن فاضلاب و کمپوست بر غلظت عناصر سنگین (نیکل و سرب) در گیاه به جزء کادمیم معنی دار شد. کاربرد کمپوست پسماند شهری و لجن فاضلاب سبب افزایش سرب و نیکل قابل دسترس در خاک شد، اما بر فراهمی کادمیم خاک تاثیر معنی داری نداشت. نتایج نشان داد غلظت نیکل بیش از حد مجازاین عنصردر گیاه شد. بنابراین در استفاده از پسماندهای آلی برای گیاه دارویی سیاهدانه باید دقت لازم را به عمل آورد.

به منظور بررسی تاثیر کودهای آلی و بیولوژیک در مقایسه با کودهای شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه ماریتیغال Silybum marianum L.))، آزمایشی در سال زراعی 87-1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و شش تیمار انجام گردید. تیمارهای آزمایش شامل تلقیح بذر با ازتوباکتر، کمپوست زباله شهری، ورمی کمپوست، ترکیب دو تیمار ازتوباکتر و کمپوست، کود شیمیایی NPK و شاهد (بدون کود) بودند. در این تحقیق صفاتی از جمله تعداد شاخه های فرعی در بوته، ارتفاع بوته، تعداد گل آذین در هر بوته، قطر گل آذین، تعداد دانه در هر طبق، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، درصد روغن، درصد سیلیمارین، درصد سیلیبین، عملکرد روغن و عملکرد سیلیمارین اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که مصرف انواع مختلف کودهای آلی و شیمیایی در خاک بر اجزای عملکرد و خصوصیات مورفولوژیکی این گیاه بی تاثیر بود، ولی بر روی درصد روغن، سیلیمارین و سیلیبین بذر تاثیر معنی داری داشت. گیاهان تیمار شده با کود کمپوست بیشترین درصد روغن (20.1) را نسبت به سایر گیاهان تحت تیمار داشت و بعد از آن تیمارهای کودی ازتوباکتر و مخلوط ازتوباکتر و کمپوست بیشترین تاثیر را بر درصد روغن دانه داشتند. تیمارهای شاهد، کود شیمیایی، کود کمپوست و ازتوباکتر از نظر تاثیر بر درصد سیلیمارین دانه و همچنین تیمارهای شاهد، کود کمپوست، ازتوباکتر، مخلوط ازتوباکتر و کمپوست از لحاظ تاثیر بر درصد سیلیبین دانه هیچگونه اختلاف معنی داری نداشتند. گیاهان تیمار شده با کود شیمیایی کمترین درصد سیلیبین (16.4) را داشت. از بین اجزای عملکرد، بیشترین همبستگی مثبت بین ارتفاع بوته با عملکرد دانه (**0.68r=) و بیشترین همبستگی منفی مربوط به تعداد دانه در کاپیتول با تعداد گل آذین در بوته بود. به نظر می رسد که کودهای زیستی می توانند در کشاورزی پایدار به عنوان یک جایگزین برای کودهای شیمیایی در گیاه دارویی ماریتیغال مطرح باشند.

یکی از روش های کنترل نماتود ریشه گرهی خیار (Meloidogyne incognita)، بکارگیری عصاره گیاهانی است که اثر ضد نماتودی دارند. در این تحقیق گیاهان کرچک و درمنه انتخاب شده و فعالیت ضد نماتودی آنها علیه نماتود مولد گره ریشه خیار در آزمایشگاه و گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور تحقیقی با طرح آزمایشی فاکتوریل در قالب کاملا تصادفی در شرایط آزمایشگاه و گلخانه به اجرا درآمد. برای این منظور، ابتدا در آزمایشگاه اثر عصاره های الکلی برگ درمنه و کرچک در غلظت های صفر، 50، 100، 200، 300، 400، 500 و 1000 پی پی ام در سه زمان 24، 48 و 72 ساعت روی درصد عدم تحرک لاروهای سن دوم و تفریخ تخم های نماتود مورد بررسی قرار گرفت. پس از اثبات فعالیت ضد نماتودی این گیاهان، این فعالیت در گلخانه با اضافه کردن عصاره گیاهان ذکر شده به گلدان های حاوی خاک آلوده به نماتود و نشا خیار بررسی شد. نتایج آزمایشگاه بالاترین فعالیت ضدنماتودی را در عصاره الکلی برگ کرچک با 61.33 درصد و برگ درمنه با 55.67 درصد در غلظت 1000 پی پی ام پس از 72 ساعت نشان داد. همچنین مشاهده شد که اضافه کردن عصاره به گلدان ها، به خوبی تعداد گال ها و جمعیت نماتود را کاهش داده است. نتایج حاصل از این تحقیق نویدبخش به کارگیری عصاره این گیاهان در کنترل نماتود ریشه گرهی خیار به جای سموم شیمیایی خصوصا در گلخانه ها می باشد.

به منظور بررسی اثر ریزوباکتری های محرک رشد گیاه و کود نیتروژنی بر صفات مورفولوژیک بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.)، در سال زراعی 87-1386، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی در این تحقیق را تلقیح با ریزوباکتری های محرک رشد (:B0 عدم تلقیح،:B1  تلقیح با ازتوباکتر کروکوکوم، :B2 تلقیح با آزوسپیریلوم لیپوفروم و :B3 تلقیح با مخلوط دو باکتری) و کود نیتروژنی (N0:0، N1:50، N2:100 و N3:150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) تشکیل دادند. نتایج نشان داد که تلقیح با باکتری ها به طور معنی داری سبب بهبود ارتفاع بوته، قطر ساقه اصلی، تعداد شاخه فرعی، تعداد گل در بوته، وزن خشک گل، برگ، ساقه و وزن خشک کل تک بوته گردید. این صفات در تیمارهای تلقیح با ازتوباکتر، تلقیح با آزوسپیریلوم و تلقیح با مخلوط دو باکتری از نظر آماری مشابه بودند. اثر کود نیتروژنی بر تمامی صفات (به جز تعداد شاخه فرعی) مثبت بود، ولی بین سطوح کودی 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار اختلاف معنی داری مشاهده نشد. بیشترین و کمترین تعداد و وزن گل تک بوته به ترتیب برای تلقیح با ازتوباکتر+kgN.ha-150 و عدم تلقیح+عدم مصرف کود نیتروژنی ثبت گردید. در مجموع، مصرف کودهای زیستی اثر مثبت و معنی داری بر صفات مورفولوژیک بابونه داشته است. بعلاوه با اضافه کردن kgN.ha-150 کارآیی باکتری ها افزایش یافته و بیشترین عملکرد گل تولید شده است.