نامه انجمن حشره شناسی ایران
سال:1390 | دوره:31 | شماره:1 (پیاپی 48) |تعداد مقالات:7

شته برگ یولاف، Rhopalosiphum padi (L.)، گونه ا چندخوار با انتشار کم و بیش جهانی است که یکی از آفات مهم گندم و عامل اصلی انتقال ویروس کوتولگی زرد جو می باشد. در این تحقیق امکان وجود مقاومت در شش رقم گندم متداول در استان فارس شامل چمران، داراب 2، شیراز، قدس، مرودشت و نیک نژاد در مرحله رشدی 2 تا 3 برگی گندم در شرایط گلخانه ای و در دمای 5±24 درجه سیلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و تحت نور طبیعی از طریق بررسی آنتی زنوز، آنتی بیوز و تحمل در قالب طرح کاملا تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها در آزمایشات آنتی زنوز نشان داد که از نظر تعداد شته های جلب شده روی ارقام مختلف اختلاف معنی داری وجود دارد (P<0.01). بر این اساس بیشترین و کمترین جلب تعداد شته کامل به ترتیب مربوط به رقم شیراز (0.71±21) و داراب 2 (0.51±11.6) بود. در آزمایشات آنتی بیوز از نظر تعداد نتاج تولید شده به ازای هر حشره ماده نیز بین ارقام مورد بررسی تفاوت های معنی داری مشاهده گردید (P<0.01) و مقدار متوسط آن روی ارقام نیک نژاد، شیراز، قدس، مرودشت، چمران و داراب 2 به ترتیب 62.05، 55.84، 49.89، 47.63، 42.76 و 40.65 پوره بود. نتایج حاصل از آزمایش تحمل، نشان داد که ارقام داراب 2 و چمران با کمترین نرخ خسارت (1.33) بالاترین حد تحمل و ارقام نیک نژاد و شیراز با بیشترین نرخ خسارت (3.67 و 3.00) پایین ترین حد تحمل را داشتند. نتیجه این تحقیق نشان داد که در مرحله رشدی 2 تا 3 برگی گندم از بین شش رقم گندم مورد مطالعه ارقام نیک نژاد و شیراز نسبت به شته برگ یولاف حساس، ارقام قدس و مرودشت نیمه مقاوم، و ارقام چمران و داراب 2 مقاوم می باشند.

سفید بالک گلخانه، (Westwood) Trialeurodes vaporariorum، آفتی است که به خوبی در کشت های گلخانه ای گسترش پیدا کرده است و یکی از آفات مهم گلخانه ای در جهان می باشد. با توجه به تعداد نسل زیاد و پتانسیل مقاومت به آفت کش ها در سفید بالک ها، بررسی و تحقیق در مورد حشره کش های پرکاربرد از جمله ترکیبات نئونیکوتینوئیدی برای یافتن حشره کش های مناسب تر ضرورت دارد. در این تحقیق، سفید بالک ها از گلخانه ای در محلات از روی گیاه ژربرا جمع آوری و روی بوته های توتون در آزمایشگاه، در دمای حدود 2±25 درجه سیلسیوس، رطوبت نسبی 5±60 درصد، دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی پرورش داده شدند. حساسیت سفید بالک گلخانه به چند حشره کش نئونیکوتینوئیدی شامل ایمیداکلوپرید SC35% (کنفیدور)، تیامتوکسام SC21.6% (آکتارا) و دینوتفوران SG20% (استارکل) روی حشرات بالغ و پوره سن اول به وسیله آزمایش های زیست سنجی از نوع غوطه ور کردن برگ های آلوده مورد ارزیابی قرار گرفت. بررسی حساسیت و درصد تلفات حشرات بالغ 24 ساعت پس از تماس آن ها با برگ های تیمار شده انجام گردید. مقدار LC50 به دست آمده حشره کش های ایمیداکلوپرید، تیامتوکسام و دینوتفوران در آزمایش ها به ترتیب 130.48، 52.89 و 93.55 پی پی ام بر اساس ماده موثره تعیین گردید. نتایج نشان داد که حشرات بالغ بیشترین حساسیت را به تیومتوکسام دارند و پس از آن به ترتیب دینوتفوران و ایمیداکلوپرید قرار می گیرند. ارزیابی حساسیت و درصد تلفات پوره سن اول 72 ساعت پس از تماس آن ها با برگ های تیمار شده انجام شد. مقدار LC50 حشره کش های ایمیداکلوپرید، تیامتوکسام و دینوتفوران در آزمایش ها به ترتیب 26.65، 12.62 و 15.48 پی پی ام بر اساس ماده موثره تعیین گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، تمامی حشره کش های آزمایش شده روی پوره سن اول سفید بالک گلخانه خاصیت سمی بیشتری نسبت به حشرات بالغ داشتند و حشره کش تیامتوکسام در بین حشره کش های نئونیکوتینوئیدی، روی دو مرحله پوره سن اول و بالغ سفید بالک گلخانه سمی ترین بود. همچنین، حشره کش های دینوتفوران و ایمیداکلوپرید نیز در کنترل پوره سن اول و حشره بالغ موثر بودند.

واکنش تجمعی سن شکارگر Orius niger (Wolff) روی لکه های میزبانی (patch) به صورت دیسک برگی گیاه خیار (قطر 5 سانتی متر) همراه با تراکم های مختلف 5، 10، 20، 30، 40 و 50 پوره سن دوم تریپس پیاز Thrips tabaci Lind. مورد آزمایش قرار گرفت و تعداد سن های حاضر در هر لکه میزبانی و مدت زمان توقف در آن ثبت شد. مقادیرشاخص m طبق تجزیه و تحلیل رگرسیون غیرخطی Hassell & May در تراکم های شکارگر 1، 2، 4، 8، 16 و 32 بزرگ تر از صفر بود که بیانگر تمایل شکارگر به حضور در لکه های با تراکم بیشتر طعمه است. درصد زمان صرف شده شکارگر در لکه های میزبانی با تراکم های مختلف تریپس پیاز نشان داد که سن شکارگر O. niger زمان بیشتری را به لکه های با تراکم بالاتر طعمه اختصاص می دهد.

بالتوری سبز به دلیل پراکنش جغرافیایی وسیع، سازگاری مناسب با سامانه های کشاورزی، رفتار تغذیه ای، قدرت جستجوگری بالا و امکان پرورش و تکثیر نسبتا آسان آزمایشگاهی یکی از گونه های مهم مورد استفاده در برنامه های کنترل زیستی است. پرورش حشرات کامل بالتوری سبز با غذای مصنوعی و پرورش لاروها با تغذیه از تخم های شب پره مدیترانه ای آرد در گلخانه انجام شد. سمیت حشره کش های ایمیداکلوپرید، ایندوکساکارب و اندوسولفان روی مراحل تخم به روش غوطه ورسازی، لاروهای سن سوم به روش تماسی و شفیره به روش تیمار موضعی بررسی شد. اثرهای زیرکشندگی این حشره کش ها با تیمار لاروهای سن سوم با دز مزرعه ای هر حشره کش، به روش سم شناسی دموگرافیک در دمای 2±26 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 10±60 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و هشت ساعت تاریکی انجام شد. هیچ کدام از سه حشره کش مورد آزمایش حتی در غلظت های بالاتر از دز مزرعه ای، اثر تخم کشی قابل توجهی روی تخم بالتوری سبز نداشتند. در مرحله شفیرگی، مقادیر LD50 برای اندوسولفان، ایمیداکلوپرید و ایندوکساکارب به ترتیب 144، 33 و 21 میگروم ماده تکنیکال به ازای هر حشره برآورد گردید. حشره کش ها در غلظت های توصیه شده مزرعه ای اثر کشندگی قابل توجهی روی لاروهای سن سوم بالتوری سبز نشان ندادند، بنابراین مقادیر LC50 آن ها برای این مرحله زیستی تعیین نشد. اثرهای زیرکشندگی با استفاده از تیمار با دز مزرعه ای بررسی گردید. از بین فراسنجه های مورد بررسی فقط نرخ تولیدمثل خالص بین شاهد و تیمارها اختلاف معنی داری داشت. با وجود این، اختلاف بین تیمارهای حشره کش معنی دار نبود. بیشترین و کمترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت در شاهد (0.176) و تیمار ایندوکساکارب (0.152) به دست آمد. ترتیب سمیت این ترکیبات به روش سم شناسی حاد و دموگرافیک به صورت: ایمیداکلوپرید < اندوسولفان < ایندوکساکارب تعیین شد.

به منظور بررسی اجزای مقاومت در 33 رقم زراعی سیب زمینی نسبت به سوسک کلرادوی سیب زمینی، Leptinotarsa decemlineata (Say)، آزمایش هایی در سال 1387 در شرایط مزرعه ای و گلخانه ای انجام گرفت. در یک سری آزمون انتخاب در مزرعه، تعداد حشرات کامل جلب شده به هر یک از بوته ها به عنوان شاخص آنتی زنوز تعیین گردید. برای بررسی آنتی بیوز در شرایط گلخانه ای ارقام در گلدان هایی کشت شدند و در روی هر گلدان شاخه های تیمار به وسیله قفس های آستینی محبوس و درون هر کدام تعداد 15 عدد لارو سن اول تازه تفریخ شده رهاسازی شد. وزن لاروها در روز دوازدهم بعد از رهاسازی، درصد تلفات دوره های لاروی و شفیرگی و نیز طول دوره های مزبور به عنوان شاخص های آنتی بیوز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. برای مقایسه میزان تحمل ارقام آزمایشی، دو قطعه آلوده و غیرآلوده به آفت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و هر قطعه با سه بلوک طراحی گردید. پانزده روز قبل از گل دهی، روی هر بوته در قطعه آلوده 40 عدد لارو متوسط (سن 2 و اوایل سن 3) رهاسازی شد. در آخر فصل میزان برگ خوردگی و کاهش عملکرد در قطعه آلوده نسبت به قطعه غیرآلوده برای هر یک از ارقام تعیین گردید. بین ارقام مورد بررسی از نظر تمامی صفات مورد بررسی اختلاف معنی داری مشاهده شد. ارقام کاردینال، کارلیتا و سینجا با کمترین تعداد سوسک جلب شده به آن ها اثرات آنتی زنوزی از خود نشان دادند. با توجه به صفات مورد بررسی، در ارقام کارلیتا، سینجا، دلیکات، آپارت و بریجت اثرات آنتی بیوزی بیشتری در مقایسه با بقیه ارقام مشاهده گردید. ارقام سانتانا، ساتینا، نیکولا و بریجت نیز بیشترین میزان تحمل را در مقابل آفت از خود نشان دادند. با استفاده از تجزیه خوشه ای به روش UPGMA و بر اساس فاصله اقلیدسی، 33 رقم مورد بررسی در هفت گروه مجزا قرار گرفتند.

این پژوهش به منظور تهیه الگوی نمونه برداری دنباله ای شته گندم- گل سرخ، Metopolophium dirhodum (Walker)، در مزارع گندم آبی منطقه جلیل آباد ورامین انجام شد. برای این منظور نمونه برداری های هفتگی از جمعیت شته در طول دو فصل زراعی 1379 و 1380 انجام شد. در هر نمونه برداری، تعداد 50 ساقه گندم به طور تصادفی انتخاب و تعداد شته های موجود شمارش شد. با داده های به دست آمده، الگوی توزیع فضایی جمعیت شته به دو روش رگرسیونی Taylor و Iwao تعیین شد. هر دو روش نشان دادند که توزیع شته گندم- گل سرخ در مزارع گندم تجمعی می باشد، اما بر اساس مقدار ضریب تبیین (r2)، روش Taylor مناسب تر از روش Iwao بود. از پارامترهای دو روش فوق برای تهیه مدل های نمونه برداری دنباله ای به روش Green و Kuno با سطوح دقت D=0.30 و D=0.20 بر مبنای بازه اطمینان استفاده شد. در هر دو طرح نمونه برداری دنباله ای، اندازه نمونه لازم برای تخمین دقیق میانگین جمعیت با افزایش سطح دقت از 0.30 به 0.20، افزایش و با افزایش جمعیت، کاهش یافت. در تراکم های 0.8 و 8 شته در هر ساقه، اندازه نمونه لازم برای تخمین میانگین جمعیت شته تقریبا در هر دو مدل برابر بود. در تراکم کمتر از 0.8 و بیشتر از 8 شته در هر ساقه، مدل Green به دلیل اندازه نمونه لازم کمتر و صرفه جویی در زمان نمونه برداری، بهتر از مدل Kuno بود. مدل اخیر در تراکم بین 0.8 تا 8 شته در هر ساقه به تعداد نمونه های کمتری نیاز داشته و مناسب تر از مدل Green ارزیابی شد، ولی استفاده از آن در تراکم جمعیت پایین به دلیل نیاز به تعداد نمونه بسیار زیاد قابل توصیه نیست.

کنه های اریباتید خانواده Ceratoppiidae با دارا بودن 16 جنس و 51 گونه، به بالا خانواده Gustavioidea تعلق دارند (Subias, 2004). این کنه ها بیشتر در خزه ها و بقایای گیاهی یافت می شوند و رژیم قارچ خواری دارند (Smith et al., 1998). کنه های این خانواده به گروه Apterogasterina تعلق دارند، نوتوگاستر بدون پترومورف و اندام های اکتوتاکسیک است و پرودورسرم دارای لاملای حقیقی می باشد (Balogh & Balogh, 1992).