نامه انجمن حشره شناسی ایران
سال:1391 | دوره:32 | شماره:1 |تعداد مقالات:6

ویژگی های زیستی سن شکارگر Andrallus spinidens (F.) روی لارو سن چهارم پروانه برگ خوار مصری چغندر، Spodoptera littoralis (Bois.)، در دمای 1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±60 درصد و طول روشنایی 16 و تاریکی 8 ساعت تعیین شد. داده های به دست آمده بر اساس جدول زندگی دو جنس (نر و ماده)، مراحل رشدی - سنی و با در نظر گرفتن تغییرات رشدی افراد و جنسیت آن ها تجزیه و تحلیل شدند. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm)، نرخ متناهی افزایش جمعیت(l) ، نرخ خالص تولید مثل (R0)، نرخ ناخالص تولید مثل (GRR) و متوسط مدت زمان یک نسل (T) سن شکارگر A. spinidens روی لارو سن چهارم S. littoralis به ترتیب 0.0821 روز 1-، 1.0821 روز 1- ، 102.77 نتاج ماده، 192.16 تخم ماده و 85.68 روز برآورد شد. میانگین مقدار تولید مثل این سن، 48.18±342.58 تخم به ازای هر ماده برآورد شد. نرخ ذاتی تولد (b) و نرخ ذاتی مرگ (d) برای سن شکارگر A. spinidens پرورش یافته روی لارو سن چهارم S. littoralis، به ترتیب 0.0894 و 0.0073 محاسبه شد. پوره سن اول سن شکارگر فقط از آب تغذیه می کند. پوره های سن دوم، سوم و چهارم برای تکمیل دوره پورگی به ترتیب از 12.22، 26.22 و 41.28 عدد لارو پروانه S. littoralis تغذیه کردند و در سن پنجم شدت تغذیه افزایش یافت و به میزان 70 درصد (94.36 عدد لارو) لاروهای در اختیار رسید. حشرات ماده و نر نه تنها طول دوره تغذیه طولانی تری داشتند، بلکه از حدود 85 درصد لاروهای در اختیار تغذیه کردند. نتیجه گیری می شود سن شکارگر فوق می تواند به عنوان عامل کنترل بیولوژیک کارآ علیه S. littoralis استفاده شود.

ترجیح طعمه ای لاروهای سن دوم و سوم مگس Eupeodes corollae Fabricius نسبت به پوره های سنین مختلف شته مومی کلم، Brevicoryne brassicae (L.)، در دو حالت انتخابی و غیرانتخابی در دمای 2±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره نوری  16 ساعت روشنایی به 8 ساعت تاریکی بررسی شد. در شرایط غیرانتخابی، از هر مرحله زندگی شته (سنین پورگی یک تا چهار) به صورت جداگانه 40 فرد و در شرایط انتخابی در هر تکرار 10 فرد از هر مرحله انتخاب شد. بر اساس نتایج حاصله، در شرایط غیرانتخابی بین میزان تغذیه لاروهای سن دوم و سوم مگس E. corollae از سنین پورگی یک تا سه شته مومی کلم تفاوت معنی داری وجود نداشت. میزان تغذیه لاروهای سنین دوم و سوم به ترتیب از پوره های سن اول و سن دوم شته مومی کلم با میانگین 2.61±25.00 و 0.58±38.2 شته در روز مشاهده شد. در شرایط انتخابی، بیش ترین میزان تغذیه لاروهای سنین دوم از پوره های سن سه با میانگین 0.84±5.00 شته در روز بود. ولی بین میزان تغذیه لارو سن سوم روی سنین مختلف پورگی شته تفاوت معنی داری مشاهده نشد. تغییر در ترجیح لاروهای سن سوم در ارتباط با تراکم های متفاوت سنین مختلف پورگی (نسبت های 50:10، 40:20، 30:30، 20:40 و 10:50 پوره سن دو: پوره سن سه) بررسی شد و نتایج حاصله نشان داد که تراکم های مختلف تاثیری در میزان ترجیح لاروهای سن سوم نداشت. در شرایط انتخابی، لاروهای سن دوم مگس پوره های سن سوم را ترجیح می دهند ولی لاروهای سن سوم در شرایط متفاوت نیز ترجیحی نسبت به سنین مختلف از خود نشان نمی دهند.

پسیل معمولی پسته، Agonoscena pistaciae Burckhardt & Lauterer، یک آفت اقتصادی در بین پسیل های موجود در باغ پسته می باشد. گسترش و طغیان این آفت، تشخیص و به کارگیری روش های کنترل غیرشیمیایی، به ویژه کنترل بیولوژیک را ایجاب می کند. کفشدوزک Hippodamia variegata (Goeze) یکی از شکارگر های توانا در باغ های پسته است. این شکارگر همه چیز خوار بوده و از شته ها و پسیل ها تغذیه می کند. در این پژوهش، میانگین تغذیه روزانه سنین مختلف لاروی و حشرات کامل و واکنش تابعی این کفشدوزک با تغذیه از پوره های سن چهار پسیل معمولی پسته در دو دمای 25 و 30 درجه سلسیوس و تاثیر تراکم میزبان بر میزان تخم ریزی کفشدوزک در شرایط کنترل شده با دمای ثابت 1±25 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5±55 درصد و دوره روشنایی: تاریکی 16:8 ساعت بررسی شد. نوع واکنش تابعی به وسیله رگرسیون لجستیک و پارامترهای واکنش تابعی با استفاده از رگرسیون غیرخطی تعیین شد. نتایج نشان داد که واکنش تابعی روی تراکم های مختلف شکار در دو دمای مذکور از نوع دوم است. مقادیر قدرت جستجو (a) و زمان دست یابی (Th) در دمای 25 درجه سلسیوس به ترتیب 0.012±0.088 بر ساعت و 0.011±0.0647 ساعت و برای دمای 30 درجه سلسیوس به ترتیب 0.031±0.195 بر ساعت و 0.056±0.0698 ساعت برآورد شد. اثر دما و تراکم بر میزان شکارگری معنی دار بود. نتایج این پژوهش نشان می دهد که این کفشدوزک احتمالا می تواند گزینه مناسبی برای کنترل بیولوژیک پسیل معمولی پسته در برنامه مدیریت تلفیقی آفات در باغ های پسته باشد.

سوسک های خانواده Carabidae یکی از فراوان ترین و متنوع ترین گروه های شکارگر عمومی خوار در بوم سامانه های کشاورزی به شمار می روند و در نگه داشتن جمعیت آفات زیر آستانه ی اقتصادی نقش مهمی را ایفا می کنند. در این بررسی که طی سال های 1388 و 1389 در شهرستان آزادشهر واقع در شرق استان گلستان انجام گرفت، با استفاده از تله های گودالی، از جوامع سوسک های این خانواده در باغ های زیتون، هلو و مخلوط هلو- زیتون نمونه برداری و با استفاده از شاخص های Shannon-Weaver و Margalef، تنوع زیستی آن ها برآورد گردید. سوسک های این خانواده در باغ های منطقه از غنای گونه ای بالایی برخوردار بودند و تعداد 31، 19 و 12 گونه به ترتیب از باغ های مخلوط هلو - زیتون، هلو و زیتون جمع آوری و شناسایی شدند. گونه های غالب در این بوم سامانه ها به ترتیب عبارت بودند از Harpalus rufipes (De Geer)، H. rufipes و Calathus peltatus Kolenati. مقادیر شاخص تنوع Shannon در این سه بوم سامانه به ترتیب0.18 ±1.95، 0.21±1.25 و 0.23±1.75 و ضریب یکنواختی Brillouin در آن ها به ترتیب 0.40±0.46، 0.07±0.15 و 0.13±0.65 محاسبه شدند. بین مقادیر شاخص های تنوع در باغ های مطالعه شده تفاوت معنی داری مشاهده نشد، ولی یکنواختی فراوانی سوسک های Carabidae در باغ های زیتون از باغ های دیگر به طور معنی داری بزرگ تر بود. هم چنین، تنوع زیستی این سوسک ها در حاشیه های باغ های مطالعه شده از بخش های مرکزی آن ها به طور معنی داری بیش تر بود. با توجه به تنوع بالای سوسک های این خانواده در باغ های منطقه، رعایت برخی از اصول بوم شناختی مانند عدم برداشت پوشش های گیاهی در حاشیه ها و یا درون باغ ها به حفاظت و افزایش کارایی این گروه از دشمنان طبیعی کمک خواهد نمود.

اهمیت کاهش مصرف ترکیبات شیمیایی در مبارزه با آفات درختان میوه موجب شده است که روغن ها در بسیاری از موارد جایگزین سموم شیمیایی شوند. روغن ولک یکی از اشکال تجاری روغن های گروه پارافینی در کشور است که معمولا به صورت روغن امولسیون شونده فرموله و عمدتا برای کنترل شپشک های خانواده Diaspididae، به ویژه سپردار زرد شرقی مرکبات، Aonidiella orientalis (Newstead)، و شپشک های آرد آلود، شته ها و کنه های گیاهی استفاده می شود (Khalaf & Sokhansanj, 1992, Farid, 1993).

در بررسی های انجام شده در رابطه با زیست شناسی و دینامیسم جمعیت بید چغندرقند، Scrobipalpa ocellatella Boyd، از مزارع چغندرقند دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه شاهد واقع در جنوب تهران (شهر ری)، از اوایل تیر لغایت پایان مهر ماه 1388 نمونه برداری انجام شد. لارو ها و شفیره های بید چغندرقند به همراه غده چغندرقند جمع آوری و در شرایط دمایی 25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 65 درصد و 14 ساعت روشنایی تا زمان خروج حشرات کامل پارازیتوئید های احتمالی نگه داری شدند. در صورت نیاز، غده تازه گیاه میزبان در اختیار لاروها قرار می گرفت.این نمونه ها ب ه صورت روزانه برای جمع آوری پارازیتوئید ها بررسی و زنبورهای خارج شده در الکل 75 درصد نگه داری شدند. در میان نمونه ها دو گونه زنبور پارازیتوئید از خانواده Braconidae به شرح زیر مورد شناسایی قرار گرفت که از جمله مهم ترین پارازیتوئید های بید چغندرقند می باشند.