اخلاق زیستی
سال:1392 | دوره:3 | شماره:9 |تعداد مقالات:7

در میان شاخه های اخلاق حرفه ای، اخلاق پزشکی به دلیل منزلت خاص حرفه پزشکی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. عدالت یکی از اصول چهارگانه اخلاق زیست پزشکی است که اغلب مترادف با انصاف در نظر گرفته شده و منظور از آن تعهدی اخلاقی برای عمل بر اساس قضاوت های عادلانه در حیطه پزشکی است. عدالت در اخلاق اسلامی در اصطلاح به معنای قرار دادن هر چیز در جای مناسب خویش و دادن حق به میزان استحقاق می باشد. در این مقاله تلاش شده است تا اصل عدالت به عنوان یکی از اصول چهارگانه اخلاق پزشکی، بررسی و در مطالعه ای تطبیقی، مزیت ها و چالش های نگاه دین باورانه و نگاه غیردین باورانه نسبت به عدالت و جایگاه آن در اخلاق پزشکی مورد واکاوی و ارزیابی قرار گیرند.این مقاله مروری حاصل یک مطالعه توصیفی است. برای جمع آوری اطلاعات از مطالعه کتب معتبر و جستجو در منابع اینترنتی و مقالات مرتبط استفاده شده است. پس از توضیح مفاهیم و مبانی عدالت در اخلاق پزشکی، همچنین اخلاق فضیلت گرای اسلامی، در بررسی تطبیقی، اشتراک ها و تفاوت های این دو دستگاه اخلاقی در مساله مفهوم عدالت بررسی و تبیین می شود.صرف نظر از تاکید اخلاق حرفه ای پزشکی و اخلاق اسلامی بر ضرورت و اهمیت عدالت، عدالت به مفهومی که در اخلاق اسلامی بر آن تاکید می شود، فراگیرتر از اخلاق پزشکی است. زیرا عدالت در اخلاق پزشکی، برآمده از عدالت اجتماعی است که جز با تدوین قوانین و راهکارهای متناسب و متوازن، قابل دسترسی نیست. اما عدالت به مفهوم دینی آن امری نهادینه شده در درون آدمی و دربرگیرنده تمامی ساحت های فردی و اجتماعی زندگی اوست.

یکی از عرصه هایی که معیارها و ارزش های اخلاقی نقش غیرقابل انکاری را در تصمیم گیری ها و رفتارهای نهایی ایفا می کند تحصیل علم و دانش است. فرایند ارزشیابی موثر، دانشجویان باصلاحیت را وارد عرصه عمل می کند، از این رو انتظار می رود که نظام آموزشی بر آماده سازی دانشجویان جهت مراقبت در شرایط پیچیده و کسب دانش، نگرش و مهارت های لازم تاکید کند. بدین منظور پژوهش حاضر با هدف تبیین فرایند ارزشیابی بالینی دانشجویان پرستاری در بخش های داخلی جراحی انجام شد.روش: پژوهش حاضر مطالعه گراندد تئوری است که در سال 1390 انجام شد. مشارکت کنندگان 14 نفر از اساتید و 24 نفر از دانشجویان دانشکده پرستاری بودند و نمونه گیری به صورت مبتنی بر هدف و تا رسیدن به اشباع داده ها انجام گرفت. گردآوری داده ها با روش مصاحبه بود. تمام مصاحبه ها ضبط، دستنویس و سپس خط به خط تحلیل شد و از نرم افزار One Note 2010 برای ثبت مصاحبه ها و کدهای استخراج شده استفاده شد. به منظور تحلیل داده ها از روش اشتراس کوربین 1998 استفاده شد.یافته ها: در روند تحلیل داده ها از 63 طبقه اولیه، طبقاتی که دارای ویژگی یکسان بودند در یک طبقه قرار گرفته و به 16 طبقه و سپس بر اساس خصوصیات مشترک و در سطح انتزاعی تر به 6 درونمایه تبدیل شدند. درون مایه ها عبارت بودند از احترام (احترام به شخصیت و فردیت دانشجو)، شناسایی (شناسایی استاد و دانشجو از موقعیت آموزشی)، ارائه (ارائه استاد و ارائه دانشجو از فعالیت های خود)، درک (درک استاد و دانشجو از توانمندی های خود و درک تعارضات واقعی کار)، قضاوت (سطحی نگر، مبتنی بر اهداف غیرواقعی، شرطی و ناکامل)، پاسخ (رضایتمندی، بی علاقگی، تغییر در سیستم، تلاش در جهت ارزشیابی منصفانه) و در نهایت متغیر مرکزی تلاش برای عدالت آموزشی شناخته شد.

خدمات سلامت، پیش نیاز توسعه پایدار است؛ لازمه این کار، دسترسی متوازن به امکانات و خدمات بخش سلامت در نواحی مختلف جغرافیایی می باشد. بنابراین در ابتدا لازم است وضعیت نابرابری در دسترسی به خدمات سلامت در مناطق مختلف شناسایی شود. رویکرد پژوهش، توصیفی تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش را شهرستان های استان یزد تشکیل داده است. شاخص های مورد مطالعه با استفاده از مدل آنتروپی شانون وزندهی شده و سپس با بهره گیری از تکنیک تاپسیس، به ارزیابی هر یک از شهرستان ها پرداخته شد. نتایج حاکی از آن است که امکانات و خدمات سلامت در استان یزد به صورت متوازن توزیع نشده و اختلاف زیادی بین شهرستان ها از نظر توسعه خدمات سلامت وجود داشت. همچنین شهرستان های تفت و صدوق، برخوردارترین و محروم ترین شهرستان های استان یزد از نظر شاخص های مورد بررسی تشخیص داده شدند. بنابراین علاوه بر این که مسوولان و سیاست گذاران می بایست در برنامه ریزی منطقه ای و تخصیص امکانات و بودجه، اولویت ها را با توجه به درجه توسعه یافتگی مشخص نمایند صاحبنظران اخلاق نیز می بایست در زمینه رعایت عدالت و انصاف و توجه به همه اقشار و گروه های مستقر در نواحی مختلف جغرافیایی، برای رفع مشکلات گره گشایی کنند و دید وسیع تری به سیاست گذار ارائه دهند.

تاثیر عوامل جغرافیایی بر جسم انسان چه از حیث تاثیر در سلامت و چه از لحاظ بروز بیماری ها از زمان های قدیم بر طبیعی دانان و پزشکان کم و بیش معلوم بوده است، اما پرسش مهمی که همواره در علم اخلاق مطرح بوده آن است که «تاثیر عوامل جغرافیایی بر اخلاق تا چه حد است؟» پاسخ های فراوانی به این مساله داده شده که می توان مجموع آن ها را در سه مکتب:1- جبرگرا 2- اراده آزاد و 3- مکتب امکان گرا جای داد. در این پژوهش با توجه به ابتنای اخلاق بر نفس و ارتباط تنگاتنگ آن دو با هم، سعی شده با تبیینی از هستی شناسی انسان این مساله مورد بررسی و مداقه قرار گیرد. نوشتار حاضر نظرات مطرح شده در مورد هستی شناسی انسان را در سه قسم:1- دوئالیسم 2- فیزیکالیسم و 3- نظریه صدرائی جای داده و از بین دیدگاه های موجود در این رابطه، دیدگاه صدرائی را مناسب دانسته، زیرا بنابر دیدگاه صدرائی نفس امری «جسمانیه الحدوث» است؛ بدین معنی که در آغاز امر، از همین مواد و عناصر سازنده بدن و موجود در این عالم پدید آمده و با تحول ذاتی و جوهری در مسیر تکامل قرار می گیرد. این گوهر روحانی مادامی که انسان در این جهان است کاملا مجرد نیست، لذا همواره با جسم در تفاعل و تعامل خواهد بود. بنابراین عواملی همچون «شرایط جغرافیایی» که بر جسم تاثیر می گذارند، بر نفس و به تبع آن بر اخلاق نیز تاثیرگذار خواهند بود.از طرف دیگر چون دیدگاه صدرایی، دیدگاه فیزیکالیستی محض نیست، لذا با پذیرش «تاثیر عوامل جغرافیایی بر اخلاق» همچنان فلسفه ای زنده و پویا خواهد بود. بنابر توضیحات فوق، پاسخ مناسب برای پرسش اصلی نوشتار بر اساس «مکتب امکان گرایی» می باشد.

این مقاله بنابر روش تحقیق توصیفی - تحلیلی به رشته تحریر در آمده است و هدف آن، بررسی نقش اخلاق در پیشگیری از قانون شکنی است. چگونگی ارتباط اخلاق و قانون گریزی در وضع قوانین و اجرای احکام، سوال اصلی این تحقیق است. فرض ما بر این است که اخلاق یکی از منابع حقوق است - بر خلاف نظر بسیاری از حقوق دانان - و توجه به این منبع، مانع از ناهنجاری ها و قانونشکنی ها می شود. در نهایت به این نتیجه می رسیم که اخلاق به طور غیرمستقیم موجب پیشگیری از قانون گریزی می گردد و عرف رابط بین آن ها می باشد. عرف به عنوان منبع معتبر قانون گذاری، مورد قبول اکثریت حقوق دانان است. در واقع اخلاق عرف را به وجود می آورد و عرف نیز مبنای اخلاق قرار می گیرد. بنابراین قانون گذار باید به اخلاق و وجدان عمومی توجه داشته باشند تا در جامعه به جای بی احترامی به قوانین شاهد آسانی اجرای آن ها و استقبال مردم از آن ها باشند.

پرستاران یکی از بزرگ ترین گروه های کاری در بیمارستان و تسهیل کنندگان مراقبت بیمارستانی هستند. با وجود اهمیت کیفیت زندگی کاری، منابع اساسی و پایه ای مورد نیاز کار پرستاران فراهم نمی شود. مطالعات اندکی ماهیت کار پرستاری و محیط های کاری و کیفیت زندگی کاری پرستاران را بررسی کرده است. در این راستا، پژوهشی با هدف بررسی رابطه کیفیت زندگی کاری و بهره وری پرستاران بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی کرمان انجام گرفت. این پژوهش یک مطاله توصیفی از نوع همبستگی و به روش مقطعی می باشد که روی 266 نفر از پرستاران بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی کرمان که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده بودند، انجام گرفت. روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای میدانی بود. جامعه آماری این تحقیق را کلیه پرستاران بخش های مختلف بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی کرمان تشکیل دادند. بهره وری پرستاران به وسیله پرسشنامه پژوهشگر ساخته توسط دهقان نیری پس از تایید روایی و پایایی بکار گرفته شد. همچنین کیفیت زندگی کاری پرستاران توسط پرسشنامه بروکس (2005 م.) پس از تایید روایی و پایایی مورد استفاده قرار گرفت. اطلاعات حاصل به کمک نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون های آماری، توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شد. نتایج این تحقیق حاکی از آن بود که میزان کیفیت زندگی کاری پرستاران در سطح متوسط و سطح بهره وری اکثر پرستاران از میزان متوسط کم تر است. همچنین یافته های این پژوهش، دلالت بر آن داشت که بین کیفیت زندگی کاری و بهره وری پرستاران رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. از یافته های این تحقیق می توان نتیجه گرفت که بهبود کیفیت زندگی کاری پرستاران موجب ارتقای سطح بهره وری خواهد شد. همچنین نتایج این پژوهش می تواند به عنوان راهنمایی برای مدیران بیمارستان ها و مدیران خدمات پرستاری و سرپرستارها مورد استفاده قرار گیرد و در نهایت موقعیت بیمار،کیفیت خدمات بهداشتی درمانی و موقعیت حرفه پرستاری را ارتقا بخشد.

ثبت اختراع یا پتنت امتیازی است که دولت یا موسسه خاص در یک کشور به مبتکران و مخترعان برای ایجاد یک ابداع نو و جدید که از نظر اقتصادی حائز اهمیت باشد اهدا می کند. دارایی فکری، امتیازی است که برای صاحب آن حقی را به همراه می آورد. این حق برای دارنده انگیزه ای ایجاد می کند تا برای رفع نیازهای انسان ها تلاش نموده و از قبل آن خود نیز منتفع گردد. کلیه کارآفرینان، نخبگان و صاحبان ایده اعم از شخصیت های حقیقی یا حقوقی در طول تاریخ منشا خدماتی برای پیشرفت و رفاه بوده اند. در عین حال در بعضی مواقع وجود این حق می تواند محدودیت هایی را برای خدمت گیرندگان بخصوص در حوزه سلامت ایجاد نماید. تامین برخی از داروهای ضروری که امتیاز آن در اختیار تعداد معدودی از شرکت های بزرگ دارویی می باشد برای مددجویان در کشورهای در حال توسعه یا کم تر توسعه یافته مشکل ایجاد می نماید و موجب از دست رفتن جان انسان ها می شود. توازن بین این پارادوکس، یعنی استمرار حق مالکیت دارایی از یک طرف و حفاظت از جان انسان های نیازمند به داروهای ضروری از جمله داروهای ضد ایدز از سوی دیگر در این مقاله بررسی می شود.