پژوهشنامه بازرگانی
سال:1387 | دوره:12 | شماره:46 |تعداد مقالات:18

از جمله مشکلات مهم امروز صنعت کشور عدم رقابت پذیری می باشد. یکی از ارکان این مشکل عدم وجود یک رویکرد مشخص بمنظور افزایش رقابت پذیری است. همچنین ارتباط مستقیمی بین افزایش توان رقابتی یا رقابت پذیری یک کشور و توان رقابتی بنگاه ها وجود دارد. لذا در این مقاله قصد داریم که مدلی برای بررسی و اندازه گیری رقابت پذیری یا توان رقابتی بنگاه ارایه نماییم. این تحقیق در شرکت صنایع پتروشیمی ایران انجام شده است. برای استخراج مدل مفهومی، از یک طرف نظریات، تئوری ها، مدل ها، رویکردها و چارچوب های مرتبط با رقابت پذیری در سطوح مختلف بنگاه، صنعت و ملی و از طرف دیگر تحقیقات پیشین مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه آن شناسایی رویکردهای اصلی مورد استفاده در تدوین مدل مفهومی اولیه بود که عبارتند از: رویکردهای سیستمی، دارایی – فرآیند - عملکرد، مبتنی بر قابلیت و مبتنی بر بازار. بر اساس این رویکردها مدلی با سه جز اصلی منابع ورودی سازمان، موقعیت بنگاه در بازار و توان خلاقیت و نوآوری توسعه داده شد. سپس با استفاده از تکنیک های تحلیل عاملی و مدلسازی معادلات ساختار یافته این مدل با چند بار اصلاح نمودن، نهایتا به اثبات رسید. طبق نتایج کسب شده از این کار تحقیقاتی، مشخص شد که توان رقابتی شرکت صنایع پتروشیمی ایران بیش از هر چیز وابسته به منابع است. به عبارت دیگر رویکرد این شرکت رویکرد مبتنی بر منابع ورودی بنگاه است که پیشنهاد می شود به رویکرد ترکیبی مبتنی بر منابع و خلاقیت و نوآوری تغییر یابد.

بررسی ادوارتجاری بین المللی و انتقال آن ها ازکشوری به کشور دیگر از اهمیت ویژه ای درهمکاری بین منطقه ای برخوردار است.به علاوه تجارت کالاها وخدمات به عنوان معمول ترین و تا حدی مبهم ترین کانال انتقال نوسانات اقتصادی قلمداد شده است. دراین مقاله با توجه به نقش مهم سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در خاورمیانه و از آنجا که مهمترین حیطه فعالیت این سازمان تجارت می باشد با استفاده از داده های کشورهای عضو (به استثنای افغانستان) و با به کارگیری روش حداقل مربعات معمولی به مطالعه نقش تجارت خارجی در همبستگی ادوار تجاری اکو در دوره زمانی 2006-1993 پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهدکه تجارت در ایجاد همبستگی ادوار تجاری اعضا اکو نقش مثبت و معناداری داشته است. به علاوه اثر متغیرهای مجازی مرز و زبان مشترک بر همبستگی ادوار تجاری مثبت و معنادار بوده است.

هدف مقاله حاضر بر آورد و بررسی میزان انواع تجارت درون صنعت متقابل ایران و اتحادیه اروپا طی دوره زمانی 2003-1997، با توجه به پیشرفت های اخیر در زمینه اندازه گیری تجارت درون صنعت می باشد. بر اساس نتایج بدست آمده، میزان تجارت درون صنعت متقابل ایران و اتحادیه اروپا در سطح پایین ولی در حال رشد قرار دارد. همچنین، سهم قابل ملاحظه ای از تجارت درون صنعت متقابل ایران و این اتحادیه به تجارت درون صنعت عمودی اختصاص پیدا کرده است. بعلاوه، میزان تجارت درون صنعت متقابل حاشیه ای ایران و اتحادیه اروپا در سطح پایین ولی در حال رشد می باشد. به عبارت دیگر، بخش مسلط تغییر تجارت خارجی ایران با اتحادیه اروپا به شکل تجارت بین صنعتی می باشد. همچنین طی دوره زمانی مورد بررسی، صنایع تولیدات کارخانه ای و صنایع شیمیایی و تولیدات وابسته، صنایع پیشرو در زمینه تجارت درون صنعت متقابل ایران و اتحادیه اروپا می باشند. بر اساس نتایج بدست آمده، توصیه می شود ضمن مراقبت و ارتقا مزیت های نسبی موجود، عوامل تعیین کننده انواع تجارت درون صنعت نظیر تمایز افقی و عمودی، صرفه های ناشی از مقیاس، مخارج تحقیق و توسعه، سرمایه گذاری مستقیم خارجی و مشارکت در همگرایی های اقتصادی مورد توجه جدی قرار گیرد.

سازمان ها همواره به دنبال کسب برتری در بازارهای سنتی (غیر اینترنتی) از طریق سخت کوشی و تکیه بر منابع و قابلیت های موجود و در بازارهای مدرن و اینترنتی با تکیه بر فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده اند. بنگاه ها در بازارهای الکترونیکی مزیت رقابتی خود را بر پایه شایستگی های اطلاعاتی و ارتباطی تعیین می کنند. چنانچه بنگاه ها از شایستگی های اطلاعاتی و ارتباطی بالایی برخوردار باشند، به نوعی از شایستگی استراتژیک برخور دارند و چنانچه این شایستگی ها کم باشند، شایستگی بنگاه ها عملیاتی محسوب می شود. بر این اساس می توان شایستگی هایی که تعیین کننده مزیت رقابتی در بنگاه می شوند را در قالب سه شایستگی اطلاعاتی، ارتباطی و عملیاتی در نظر گرفت.هدف مطالعه حاضر شناسایی مزیت های رقابتی بنگاه ها در بازارهای اینترنتی و ارزیابی مزیت های رقابتی پایدار اینترنتی شرکت های تولیدی برتر ایران می باشد. داده های تحقیق حاضر از جامعه شرکت های برتر تولیدی ایران و از یک نمونه 44 تایی با 32 پاسخ قابل تحلیل گردآوری شده و با استفاده از آزمون t مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

صنعت چای ایران علی رغم داشتن استعداد های بالقوه در زمینه تولید، فرآوری و تجارت در چند سال اخیر دچار بحران شده است. وابستگی مستقیم بیش از 60000 خانواده به کشت و تولید چای و همچنین جایگاه خاص چای در سبد مصرفی خانواده های ایرانی، ضرورت تدوین استراتژی و ساختار مناسب برای صنعت چای ایران را دو چندان کرده است. از این رو در این مقاله وضعیت جهانی و داخلی تولید و تجارت چای ارزیابی شده و با استفاده از مدل الماس گون پورتر - به عنوان چارچوب مطالعه رقابت پذیری - نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید صنعت چای مورد بررسی قرار گرفته است. علاوه بر این زنجیره عرضه چای کنیا به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در تولید و تجارت چای ارزیابی شده است. یافته های این مقاله نشان می دهد که فقدان مدیریت یکپارچه در زنجیره عرضه صنعت چای مهمترین و اساسی ترین عامل تضعیف این صنعت بوده است. همچنین ایجاد ساختارهای پشتیبان در بخش های مختلف زنجیره عرضه چای و حاکم شدن تفکر مدیریت یکپارچه بر زنجیره تولید چای و ایجاد وابستگی بین سرنوشت بخش های در گیر در زنجیره عرضه می تواند به عنوان عاملی در شکل گیری مکانیزم های تقویت کننده مزیت رقابتی صنعت چای مطرح شود.

هدف از این مطالعه، بررسی امکان پذیری گسترش صادرات ایران به شرکای تجاری منتخب است. این کشورها شامل 26 شریک عمده تجاری ایران می شوند که تراز تجاری ایران با آن ها طی سال های 2003-1999، بیش از منفی یکصد میلیون دلار بوده است. در این بررسی، سعی شده با استفاده از معیار کسینوس (Cosine)، درجه اکمال تجاری میان ایران و هر یک از این کشورها مورد اندازه گیری قرار گیرد.نتایج نشانگر آن است که بیشترین امکان توسعه صادرات ایران از میان این گروه از شرکای تجاری مرتبط با کشور هند است. کشورهای ژاپن، کره جنوبی، تایلند، ایتالیا، سوئد، فرانسه، اسپانیا، هلند، چین، آلمان و اوکراین شرکایی هستند که می توانند برای گسترش صادرات ایران مورد توجه قرار گیرند. زیرا صادرات ایران با نیازهای وارداتی این کشورها از درجه اکمال بالایی برخوردار است. ضمن آنکه در روند زمان، ساختار کالاهای وارداتی این کشورها و ساختار کالاهای صادراتی ایران به گونه ای بوده که امکان توسعه صادرات ایران را تقویت کرده است.

امروزه وجود رقابت های جهانی برای ورود به بازار از یک سو و محدودیت های منابع از سوی دیگر ضرورت توجه به بهره وری را بر همگان روشن ساخته است.بسیاری از دولت ها در بحران های اقتصادی توانسته اند با اتخاذ تدابیر و سیاست هایی با بهره مندی از نیروی کار زنان بر بحران های جامعه خود فایق آیند و در مسیر توسعه موفق شوند. در دو دهه اخیر، در سراسر جهان مطالعات بر روی کار آفرینی زنان در حال گسترش است، زیرا زنان در زمان کوتاهی توانستند با ورود به عرصه کسب و کار تحولات عظیمی در توسعه اقتصادی کشورها ایجاد کنند.از این رو مقاله حاضر به بررسی شاخص های تعیین کننده بهره وری زنان کار آفرین پرداخته است و بر اساس نظر سنجی از زنان کار آفرین میزان شاخص های بهره وری در آنان تبیین شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که بر اساس نظر خبرگان شاخص های رشد در فروش و نوآوری در تولید، روش تولید و نوآوری در بازار و همچنین تامین نیازهای اقتصادی خانواده، کسب قدرت و اعتبار در جامعه، دستیابی به رضایت شغلی، رفاه خانواده و ایجاد تعادل در زندگی خانوادگی و کاری، شاخص های تعیین کننده بهره وری زنان کار آفرین محسوب می شوند که از بین شاخص های فوق، نوآوری در روش تولید و ایجاد تعادل در زندگی خانوادگی و کاری از مهمترین شاخص های بهره وری زنان کارآفرین محسوب می شوند.بر اساس شاخص های به دست آمده، زنان ایرانی توانسته اند بین زندگی کاری و شخصی خود تعادل ایجاد کرده و در کسب قدرت و اعتبار در جامعه بسیار موفق باشند. همچنین در محصولات و روش تولید خود نوآوری بالایی داشته باشند، به عبارت دیگر زنان کار آفرین در این زمینه ها بهره وری قابل توجهی داشته اند.

هدف این مقاله بررسی تاثیر رشد اقتصادی شرکای تجاری بر رشد اقتصادی ایران طی دوره زمانی 1384-1338 است. برای این منظور از روش خود رگرسیون با وقفه های توزیع شونده (ARDL) استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که در بلند مدت رشد اقتصادی شرکای تجاری اثر مثبت و معنی داری بر رشد اقتصادی ایران دارد. همچنین وجود رابطه همگرایی بین رشد اقتصادی شرکای تجاری، رشد اقتصادی ایران و سایر متغیر های مدل مورد تایید قرار گرفته است. بررسی استحکام نتایج، تاثیر مثبت رشد اقتصادی شرکای تجاری بر رشد اقتصادی ایران را تایید می کند. همچنین بررسی آزمون پایداری مدل های برآورد شده نشان دهنده وجود پایداری ضرایب برآورد شده در بلندمدت است.

از آنجا که هدف این تحقیق بررسی اثر رشد نقدینگی بر نرخ پس انداز ملی در ایران می باشد، با ثابت در نظر گرفتن سایر عوامل، فرضیه تحقیق مبنی بر رابطه معکوس بین متغیر های مذکور، با استفاده از روش های اقتصاد سنجی خود توضیح برداری و تصحیح خطای برداری مورد آزمون قرار گرفت. نتایج این مدل ها نشان می دهد که اثر تغییرات نقدینگی بر نرخ پس انداز ملی در بلند مدت مثبت و در کوتاه مدت منفی است که با گذر زمان این آثار خنثی می شوند. شایان ذکر است با توجه به نقش غیر قابل کتمان رشد اقتصادی بر پس انداز ملی، این متغیر به عنوان متغیر مستقل وارد مدل شد و نتایج برآوردها نشان می دهد که اثر آن بر نرخ پس انداز در کوتاه مدت و بلند مدت مثبت می باشد که این نتیجه با تئوری های اقتصادی سازگاری دارد.