پژوهشی خون
سال:1385 | دوره:3 | شماره:5 (ویژه نامه سلامتی خون پیاپی 12) |تعداد مقالات:9

بررسی روند شیوع بیماری های عفونی منتقله از راه خون به منظور بررسی سلامت خون، کارآیی روش های غربالگری اهداکنندگان و تخمین خطر باقیمانده انتقال عفونت از طریق خون و فرآورده های خونی ضروری است. هدف از این مطالعه بررسی میزان شیوع هپاتیت B ، C و HIV در اهداکنندگان شیراز بود. مواد وروش ها : این مطالعه یک مطالعه مقطعی گذشته نگر بود که با بررسی اطلاعات اهداکنندگانی که به سازمان انتقال خون شیراز بین سال های 1381 تا آخر سال 1385 مراجعه کرده بودند انجام شد. سپس وضعیت دموگرافیک و شیوع هپاتیت B، هپاتیت C و HIV در جمعیت اهداکنندگان طی این سال ها بررسی شد. نتایج توسط آزمون کای دو و نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: بین سال های 1381 تا 1385، 507531 اهداکننده، خون خود را اهدا نموده بودند. شیوع HIV بین سال های 1381 تا 1385 به ترتیب 19 درصد هزار، 8 درصد هزار،7 درصد هزار و 9 درصد هزار، شیوع هپاتیت B 5.7 در هزار، 5.2 در هزار، 5.3 در هزار و 3.5 در هزار و هپاتیت 1.9 C در هزار، 1.3 در هزار، 0.9 در هزار و 1.6 در هزار بود. شیوع HIV در سال 1381 بیشتر بوده که به تدریج کاهش یافته بود. شیوع HCV بین سال های 1381 تا 1385 تغییر خاصی نکرده و شیوع هپاتیت B در سال 1384 کمتر بود. شیوع هپاتیت B، هپاتیت C و HIV در اهداکنندگان بار اول، مرد و متاهل بیشتر بود. شیوع هپاتیتB ، هپاتیت C و HIV ارتباطی به سن اهداکنندگان نداشت. نتیجه گیری: به طور کلی به نظر می رسد شیوع ویروس های قابل انتقال از طریق خون در طی 4 سال در اهداکنندگان خون افزایش نیافته که نشان دهنده موثر بودن روش های غربالگری و انتخاب صحیح اهداکنندگان و یا شیوع کمتر این عفونت ها در اهداکنندگان خون باشد. پایین تر بودن شیوع ویروس های قابل انتقال از طریق خون در اهداکنندگان مستمر نشانه نقش اهداکنندگان مستمر در تامین خون سالم و کافی می باشد.

سابقه و هدف: بروز هپاتیت B پس از انتقال خون با غربالگری خون های اهدایی برای HBsAg کاهش یافته ولی هنوز HBV مسـوول بروز تعدادی موارد هپاتیت پس از انتقال خون در سراسر جهان است. برآورد و تخمین میزان anti-HBc و HBV DNA مثبت در واحدهای خون های اهدایی جهت ارزیابی لزوم غربالگری اهداکنندگان خون از نظر anti-HBc مهم است. در این مطالعه واحدهای خون اهدایی که HBsAg منفی بودند از نظر anti-HBc مورد بررسی قرار گرفته و وجود HBV DNA در نمونه های anti-HBc مثبت با روش PCR ارزیابی شدند. مواد و روش ها: مطالعه انجام شده از نوع توصیفی بود. در این مطالعه 2000 اهداکننده خون که در آزمایش های غربالگری HBsAg، anti-HCV، anti-HIV و RPR منفی بودند، از نظر وجود anti-HBc(Total) بررسی شدند. کلیه نمونه های مثبت به صورت منفرد از نظر anti-HBs و وجود HBV DNA با روش PCR مورد آزمایش قرار گرفتند. حساسیت آزمایش HBV DNA(PCR) به میزان geq/ml 300 طبق پانل های تاییدی VQC برآورد شده است. یافته ها: از 2000 نمونه اهداکننده، (11.5%) 230 اهداکننده anti-HBc مثبت و از این گروه، 179 نمونه anti-HBs مثبت بودند. 227 نمونه در بررسی HBV DNA(PCR) منفی گزارش شدند. 3 اهداکننده برای بررسی مجدد فراخوان شدند که 2 نفر آنان مراجعه کرده و نمونه جدید منفی گزارش شد. نتیجه گیری: تحقیقات آینده برای ارزیابی حضور HBV DNA در نمونه های خون اهداکنندگان anti-HBc مثبت با بهره برداری از دستگاه های تمام اتوماتیک و استفاده از کیسه های خون دارای ضمایم جانبی توصیه می گردد.

سابقه و هدف: بروز عوامل عفونی جدید احتمال انتقال عفونت از طریق خون را افزایش داده و بالا بردن ایمنی خون را تهدید می نماید. علیرغم وجود روش های جدید تشخیص هپاتیت، هنوز برخی از موارد هپاتیت ناشناخته است. در سال 1997 ویروس DNA دار جدیـدی از فـرد مبتلا به هپاتیت پس از انتقال خون (Non-A-G) جداسازی شد که امروزه به نام ‏TTV معروف است. این ویروس حلقوی تک رشته ای بدون پوشش و مقاوم به فرآیندهای ویروس کشی، اولین سیرکو ویروس انسانی بوده و دارای شیوع جهانی است. ویروس در ایجاد هپاتیت و آنمی آپلاستیک، نقش دارد. مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان شیوع ویروس TT در اهداکنندگان سالم خون شهر اهواز و راه اندازی روش مولکولی PCR - N22 جهت مطالعات بعدی ویروس انجام شد. مواد و روش ها: مطالعه انجام شده از نوع توصیفی بود و جامعه مورد مطالعه، اهداکنندگان خون از نظر هپاتیت A-C و HIV در سال 1382 در شهر اهواز بودند. 253 اهداکننده خون که آزمون های سرولوژیک هپاتیت های A-C و HIV-Ab آن ها منفی بود، از نظر وجود TTV DNA در پلاسما به روش PCR و با استفاده از آغازگرهای Okamoto مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته ها توسط آزمون های کای دو (Chi-square) و دقیق فیشر و نرم افزار آماری 11.5 SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: مطابق یافته های این تحقیق شیوع TTV در میان اهداکنندگان خون اهواز در سال 1382، 23.7%(60.253) بود و تفاوت معنی داری میان شیوع ویروس و متغیرهای زمینه ای یافت نشد.نتیجه گیری: نتایج این تحقیق در مقایسه با کشورهای همسایه، شیوع یکسان TTV را نشان می دهد ولی در مقایسه با شیوع TTV در بیماران تالاسمی که هم زمان با این مطالعه انجام شده، تفاوت معنی دار است (56.7%). این امر اهمیت انتقال خون را در گسترش ویروس نشان می دهد.

سابقه و هدف: هدف اصلی سازمان انتقال خون تهیه خون سالم و کافی است. طبق تحقیقات، سالم ترین خون از اهداکنندگان داوطلب مستمر تهیه می شود. بنابراین جذب اهداکنندگان مستمر و افزایش تعداد آن ها نیز از اهداف سازمان می باشد. طبق گزارش ها اگر اهداکننده بار اول را 3 الی 4 ماه پس از اولین اهدای خون برای اهدای مجدد با ارسال کارت یا تماس تلفنی، دعوت کنیم احتمال این که اهداکننده مستمر شود بیشتر است. هدف از این مطالعه تعیین میزان بازگشت اهداکنندگان خون بار اول اصفهان برای اهدای مجدد با ارسال کارت یادآور اهدای خون و بدون ارسال آن در شهر اصفهان است. مواد و روش ها: در یک مطالعه آینده نگر به 1500 اهداکننده بار اول مراجعه کننده به پایگاه اصفهان پرسشنامه ای داده شد که 939 نفر در مطالعه باقی ماندند (416 نفر در گروهی که کارت یادآور اهدای خون ارسال شد و 523 نفر در گروه شاهد). پس از اهدای خون و بررسی نتایج آزمایش های غربالگری (HBsAg ،HCV-Ab ،HIV-Ab ،RPR) افرادی که دارای نتیجه منفی بودند انتخاب شده و به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. برای یک گروه 3 تا 4 ماه پس از اولین اهدا، کارت یادآور اهدای خون ارسال شد و برای گروه دوم (شاهد) کارت ارسال نشد. حداقل یک سال پس از اولین اهدای خون تعداد دفعات اهدای خون مجدد، برای هر اهداکننده بررسی شد. نتایج توسط آزمون کای دو (Chi-square) و پیرسون با نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: به طور کلی تعداد افرادی که پس از ارسال کارت یادآور برای اهدای مجدد مراجعه نمودند 117 نفر (28.1%) و افرادی که بدون ارسال کارت یادآور برای اهدای مجدد مراجعه نمودند 114 نفر (21.8%) بودند که این اختلاف معنی دار می باشد (0.013= p، 5.002=2 c). نتیجه گیری: اهدای خون مستمر یکی از موارد مهم در سلامت خون است بنابراین حفظ اهداکنندگان مستمر، آموزش و جذب اهداکنندگان با سابقه و بار اول می تواند باعث افزایش میزان اهدای خون مستمر و در نتیجه افزایش سلامت خون گردد. با توجه به این که ارسال کارت یادآور به طور کلی بر مراجعه مجدد اهداکنندگان بار اول اصفهان موثر واقع شده است پیشنهاد می گردد برای همه اهداکنندگان بار اول پس از 3 یا 4 ماه کارت یادآور اهدای خون ارسال گردد (که روش مقرون به صرفه ای است) تا این افراد به اهداکننده مستمر تبدیل شده و قدم مثبتی برای تامین خون سالم برداشته شود.

سابقه و هدف: تامین خون کافی و سالم برای نیازمندان به خون و فرآورده های خونی وظیفه اصلی سازمان انتقال خون ایران می باشد، لذا بررسی میزان رضایتمندی اهداکنندگان از شرایط اهدا، نحوه ارتباط پزشک و پرسنل خون گیری با اهداکننده و سهولت دسترسی به مراکز خون گیری در جلب اهداکنندگان سالم و مستمر و افزایش تعداد آن ها و نهایتا تامین خون سالم و کافی اهمیت به سزایی دارد. تحقیق حاضر به منظور آگاهی علمی و منطقی از میزان رضایتمندی اهداکنندگان جهت استفاده برنامه ریزان و مسوولان واحدهای فنی و آموزش، جذب و حفظ اهداکنندگان سازمان انتقال خون انجام شده است.مواد وروش ها: مطالعه انجام شده از نوع توصیفی ـ تحلیلی بود. نمونه ها با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای، فرمول های آماری و تعیین شاخص رضایتمندی مشخص شدند. جامعه مورد مطالعه شامل حجم کل اهداکنندگان (2508 نفر) بود و پرسش نامه ها از طریق مراجعه مستقیم پرسشگران به هر یک از اعضای جامعه مورد مطالعه تکمیل شد. یافته ها توسط آزمون های آماری کای دو (Chi-square) و ((T-test با نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: بین نحوه مواجهه، ارتباط پزشک و پرسنل خونگیری در طی مدت مشاوره و خونگیری و هم چنین مراقبت های پس از اهدای خون با میزان رضایتمندی ارتباط مستقیم وجود داشت. بین شرایط فیزیکی محل خونگیری و خدمات ارایه شده پس از اهدای خون، با میزان رضایتمندی ارتباط مستقیم وجود داشت. بین تحصیلات و شاخص کلی رضایت، اختلاف معنی داری وجود داشت به این معنی که هر چقدر تحصیلات بالاتر رود، میزان رضایت پایین می آید (0.05>p). بین جنس مذکر و مونث، اختلاف معنی داری مشاهده نگردید. میزان رضایت از مراکز سیار به شکل معنی داری بیشتر از مراکز ثابت بود (0.006= p). در مورد دفعات مراجعه برای اهدای خون، رضایت گروه مراجعه کنندگان مجدد (دو بار بیشتر) بیشتر از گروهی بود که یک بار مراجعه کرده بودند (0.04= p).نتیجه گیری: بیشترین سطح رضایت اهداکنندگان از نحوه مواجهه و ارتباط پرسنل بخش خونگیری طی مدت خونگیری با اهداکنندگان می باشد و کمترین سطح رضایت اهداکنندگان از فواصل مکانی پایگاه های اهدای خون و سهولت دسترسی به پایگاه های انتقال خون است و سطح رضایت بالاتر از میزان 50% می باشد.

سابقه و هدف: فشار خون بالا علاوه بر عوارض جانبی، به عنوان یکی از علل معافیت از اهدای خون مطرح می باشد. شناخت موارد خفیف فشار خون بالا در اهداکنندگان علاوه بر این که سبب بیماری یابی موارد جدید می گردد، با انجام درمان سریع سبب حفظ سلامتی اهداکنندگان و کاهش مرگ و میر و ناتوانی های ناشی از آن و جلوگیری از معافیت اهداکنندگان (با کنترل فشار خون) نیز خواهد شد. این مطالعه با هدف تعیین میزان شیوع فشار خون بالا در داوطلبین اهدای خون سازمان انتقال خون سنندج و عوامل مرتبط با آن در سال 1384 انجام شد. مواد وروش ها: مطالعه انجام شده از نوع توصیفی ـ تحلیلی بود. جامعه آماری کلیه مراجعین جهت اهدای خون به سازمان انتقال خون سنندج بودند. حجم نمونه 1854 نفر بود که با روش سرشماری در مدت زمان 6 ماه (تابستان و پاییز 1384) وارد مطالعه شدند. فشار خون داوطلبین توسط پزشک در بدو ورود و بعد از 15 دقیقه کنترل شد و فشار دوم به عنوان فشار خون آن ها در نظر گرفته شد. اطلاعات دموگرافیک اهداکنندگان توسط پرسشنامه گرفته شد و داده ها پس از ورود به کامپیوتر و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS WIN و با استفاده از آزمون آماری کای دو (Chi-square) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: جامعه مورد مطالعه 1854 نفر بود که از این تعداد 80.9% مرد و 19.1% زن بودند. میانگین سنی نمونه های مورد مطالعه 11.19 ± 35.53 سال بود. میانگین فشار خون سیستولیک نمونه ها 132.3 ± 123.03 میلی متر جیوه و میانگین فشار خون دیاستولیک آن ها 88.8 ± 77.35 میلی متر جیوه بود. فشار خون سیستولیک ایزوله بالا در 7.5% داوطلبین و فشار خون دیاستولیک ایزوله بالا در 4.5% داوطلبین وجود داشت (فشار سیستول بالای 140 و دیاستول بالای 90 میلی متر جیوه). 3.4% از داوطلبین هم زمان فشار بالای سیستولیک و دیاستولیک خفیف داشتند. بین جنس، سن، سطح تحصیلات، سابقه اهدای خون و فشار خون سیستولیک رابطه معنی داری وجود داشت (0.05 p<). بین فشار خون دیاستولیک بالا و سن و سطح تحصیلات رابطه معنی داری وجود داشت (p<0.005). بین فشار خون دیاستولیک بالا و وضعیت اهدای خون و جنس رابطه معنی داری وجود نداشت.نتیجه گیری: نتایج به دست آمده شیوع پایینی از فشار خون را در داوطلبین اهدای خون نشان می دهد که می تواند ناشی از جوان و میانسال بودن درصد بیشتری از داوطلبین اهدای خون در پایگاه سنندج باشد. هم چنین با اعمال دقت بیشتر در کنترل فشار خون اهداکنندگان خصوصا اهداکنندگان دارای فشار خون خفیف می توان از معافیت این دسته از اهداکنندگان جلوگیری به عمل آورد.

سابقه و هدف: همه گیریHIV  و ایدز به علت رشد چشمگیر و هزینه های مراقبتی بالا و هم چنین تاثیر گسترده ای که از معضلات اجتماعی همانند اعتیاد تزریقی و رابطه جنسی نامطمئن می پذیرد، به عنوان یکی از مهم ترین مشکلات جوامع امروزی محسوب می شود. یکی از راه های انتقال HIV از طریق دریافت خون و فرآورده های آن است که برای پیشگیری از این امر مراکز انتقال خون اقدام به حذف داوطلبین پرخطر از طریق مشاوره قبل از خون گیری و کنار گذاشتن واحد آلوده از طریق آزمایش می نمایند. نظر به این که حذف داوطلبین پرخطر در جریان مشاوره توسط پزشکان سازمان نقش مهمی در کاهش موارد HIV در خون های اهدایی دارد و از آن جا که رفتارهای پرخطری که افراد را در معرض مواجهه با HIV قرار می دهد اغلب از نوع تابو بوده و افراد در مورد صحبت کردن درباره آن ابا دارند، در این مطالعه سعی شده است تا تاثیر استفاده از بارکد را در جلب اعتماد مراجعین بررسی نماییم. مواد و روش ها: مطالعه انجام شده از نوع توصیفی بود. در این مطالعه بعد از آموزش پزشکان اعزامی از پایگاه های مرکز استانی، مقرر شد آن ها مراجعینی را که به هر علت از اهدای خون معاف می گردند در صورت تمایل از نظر سابقه اعتیاد تزریقی و رفتار جنسی نامطمئن مورد پرسش قرار داده و نتایج را با استفاده از روش بارکد به صورت مثبت یا منفی گزارش کنند. سپس نمونه خون گرفته شده از آن ها از نظر HIV آزمایش می شود. کلیه نتایج بعد از وارد نمودن در برنامه SPSS توسط آزمون کای دو (Chi-square) مورد بررسی و تحلیل آماری قرار گرفت.یافته ها: از مجموع 36312 نفر معاف شدگان شرکت کننده در طرح، تعداد 349 نفر (1 درصد) سابقه رفتار جنسی نامطمئن و اعتیاد تزریقی هر دو را اعلام کردند، تعداد 1735 نفر (4.8 درصد) فقط سابقه رفتار جنسی نامطمئن، 267 نفر (0.7 درصد) فقط سابقه اعتیاد تزریقی و مابقی شامل 33961 نفر(93.5 درصد) هیچ گونه سابقه ای از رفتار جنسی نامطمئن و اعتیاد تزریقی ذکر نکردند. از تعداد 43 نفر مبتلا به HIV یک نفر (0.58 در هزار) در گروه دوم و 42 نفر (1.2 در هزار) در گروه چهارم قرار داشتند.نتیجه گیری: با توجه به این که شایع ترین راه های شناخته شده سرایت HIV در ایران از طریق اعتیاد تزریقی (60.8 درصد) و رفتار جنسی نامطمئن (7.3 درصد) می باشد، شیوع بالای HIV در معاف شدگان که هیچ گونه سابقه ای از رفتار جنسی نامطمئن و اعتیاد تزریقی را ذکر نکرده اند، این فرضیه را تقویت می کند که حتی استفاده از روش بارکد نتوانسته است در جلب اطمینان معاف شدگان جهت ارایه اطلاعات محرمانه خویش موفق عمل کند. لذا به نظر می رسد در صورت اطلاع رسانی کافی به پزشکان در مورد اهمیت استفاده از روش بارکد در انتقال خون و هم چنین صرف وقت و حوصله کافی از طرف ایشان، احتمال کسب نتایج صحیح و دقیق در این زمینه دور از انتظار نیست.

سابقه و هدف: آلودگی با ویروس سایتومگال (CMV) شیوع بالایی دارد. افراد آلوده می توانند از طریق اهدای خون خود، ویروس را به دریافت کنندگان سالم انتقال دهند. آلودگی با این ویروس در افراد با ایمنی طبیعی عموما با ایجاد هیچ گونه عارضه مضری همراه نیست، حال آن که انتقال آن به افراد دارای نقص ایمنی می تواند به بروز عوارض جدی و مرگ و میر منجر گردد. به همین علت مطالعه ای به منظور تعیین شیوع آنتی بادی های ضد سیتومگالو ویروس در بین اهداکنندگان خون در مرکز انتقال خون شهرستان ارومیه طراحی شد. مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی ـ مقطعی، شیوع آنتی بادی های ضد سیتومگالو ویروس (IgM, IgG) در نمونه های سرمی گرفته شده از 180 اهداکننده سالم خون در گروه های سنی و جنسی مختلف ارومیه به روش الیزا مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده توسط نرم افزار آماری SPSS و آزمون کای دو ( Chi-square) تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: بر اساس یافته های به دست آمده تمامی (100%) سرم های تحت بررسی صرف نظر از سن و جنس اهداکنندگان برای IgG مثبت بود. در عین حال فقط 5 نفر (%2.8) دارای IgM ضد CMV در سطح قابل اندازه گیری بودند که 4 نفر مذکر و یک نفر مونث بود. این افراد ساکن نواحی شهری بوده و در طیف سنی 20 تا 50 سال قرار داشتند. نتیجه گیری: شیوع بالای آزمایش مثبت در اهداکنندگان نشان دهنده آن است که تقریبا تمامی خون های اهدا شده حداقل برای بیماران دارای نقص ایمنی می توانند دارای ماهیت عفونی باشند. یافته های این مطالعه به وضوح نشان می دهد که زمان آن فرا رسیده است که خون های اهدایی حداقل برای گروه گیرندگان دارای نقص ایمنی هم چون بیماران بدخیم تحت شیمی درمانی و دریافت کنندگان پیوندهای آلوگرافت از جهت احتمال آلودگی با ویروس CMV تحت غربالگری قرار گیرند یا حداقل ترتیبی اتخاذ شود که این گروه از بیماران نیز هم چون بیماران تالاسمیک از روش های محافظتی مثل فیلترهای لکوسیتی جهت انجام ترانسفوزیون بهره مند گردند، روشی که استفاده از آن در کشور ما در حال حاضر محدود به بیماران تالاسمیک شده است.