مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان (طبیب شرق)
سال:1384 | دوره:7 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

پژوهش در ماهیت بیماری های ارثی و کشف راه چاره برای درمان آنها، رشته علمی نوینی به نام ژن درمانی را پدید آورده که بر پایه دانش های مهندسی ژنتیک و  DNAنوترکیب استوار است. ژن درمانی نیاز به ناقل هایی کارا و غیر سمی دارد که بتواند ژن های دارویی را به طور موثر به سلول های هدف انتقال دهد. لیپوزم ها یا گویچه های لیپیدی، به عنوان یکی از موفق ترین سامانه های انتقال عوامل زیست فعال مانند DNA به فراوانی استفاده می شوند. به کارگیری لیپیدهای کاتیونی در ساختار بعضی از انواع لیپوزم ها و یا استفاده از حلال های آلی و یا دترجنت ها در طی مراحل ساخت این غشا های لیپیدی منجر به سمی شدن آن ها ( هم در آزمایشگاه و هم در بدن موجود زنده) می شود. لذا یافتن روش هایی برای تهیه لیپوزم غیر سمی به منظور بهره برداری در ژن درمانی امری بسیار ضروری است که این مقاله به این مهم پرداخته است. همچنین سیمای کلی لیپوزم ها، رفتار آنها در بدن موجود زنده و کشفیات اخیر در زمینه کاربردهای درمانی آنها عرضه می شود. مشخصات نسل دوم لیپوزم های آنیونی که به روشی غیر سمی تحت عنوان روش حرارتی ساخته شده اند، نیز عنوان خواهد شد.

مواد و روش کار: 35 قطعه خرگوش نر سالم انتخاب و به طور تصادفی به 7 گره پنج تایی تقسیم شدند. خرگوش ها از نژادNew Zealand white و به وزن تقریبی 5 کیلوگرم بودند. به هر گروه آزمایشی (شامل 5 قطعه خرگوش) درصدهای متفاوتی از روغن پسته وحشی به تنهایی و به صورت مخلوط با روغن نباتی، روغن دنبه و کلسترول داده شد. چربی ها و لیپوپروتیین های سرم خون به روش های متداول آزمایشگاهی مورد سنجش قرار گرفتند.یافته ها: نتایج بدست آمده نشان داد که پس از مصرف جیره های حاوی 10 و 20 درصد روغن پسته وحشی غلظت تری گلیسیرید، کلسترول، لیپیدتام، – کلسترول، VLDL – کلسترول و LDL – کلسترول سرم در دفعات مختلف نمونه گیری دارای اختلاف آماری معنی دار هستند (0.05>P)، به طوریکه با پیشرفت زمان مصرف جیره های حاوی 10 و 20 درصد روغن پسته وحشی، روند کاهش معنی داری در غلظت تری گلیسیرید، کلسترول، لیپید تام، VLDL – کلسترول و LDL – کلسترول و افزایش معنی داری در غلظت HDL – کلسترول سرم دیده شد (0.05>P).مصرف روغن پسته وحشی به صورت مخلوط با روغن دنبه و یا روغن نباتی و کلسترول با درصدهای مختلف نشان داد که غلظت چربی ها و لیپوپروتیین های سرم خون خرگوش های نر با پیشرفت زمان مصرف، تغییرات کاهشی یا افزایشی مشخی و معنی داری ندارند.نتیجه گیری: مصرف روغن پسته وحشی سبب کاهش LDL – کلسترول و افزایش HDL کلسترول سرم می شود.

زمینه و هدف: تا قبل از اضافه شدن مت فورمین به داروهای خوراکی ضد دیابت، در صورتی که بیماران دیابتی نوع 2 به سولفونیل اوره پاسخ نمی دادند، از انسولین جهت کنترل دیابت استفاده می شد و به همین علت مصرف انسولین در بیماران دیابتی نوع 2 بیشتر از حال حاضر بود. هدف از این مطالعه بررسی میزان موفقیت جایگزین انسولین با داروهای خوراکی ضد دیابت در بیماران دیابتی نوع 2 که با انسولین درمان می شدند، می باشد.مواد و روش کار: این مطالعه بر روی 32 بیمار دیابتی نوع 2 که با انسولین درمان می شدند و دارای مدت بیماری کمتر از 30 سال و مدت استفاده از انسولین کمتر از 10 سال بوده و کمتر از 40 واحد انسولین دریافت می کردند انجام شد. در این بیماران درمان ترکیبی مت فورمین و گلی بن کلامید جایگزین انسولین شد. این بیماران به روش نمونه گیری غیر احتمالی آسان انتخاب شدند.یافته ها: در این مطالعه از 32 بیمار، در 20بیمار (62.5%) موفق به تبدیل انسولین به داروهای خوراکی ضد دیابت شدیم و در 12 بیمار (37.5%) این امر موفقیت آمیز نبود (0.014=P). دربیمارانی که کمتر از 10 سال سابقه دیابت داشتند، 13 نفر از 16 نفر و در بیمارانی که بیش از 10 سال سابقه دیابت داشتند، در 7 نفر از 16 نفر تبدیل انسولین به قرص های خوراکی ضد دیابت موفقیت آمیز بود (0.028=P). در بیمارانی که 10 تا 25 واحد انسولین دریافت می کردند، میزان موفقیت 76.5% و در گروهی که 26 تا 40 واحد انسولین دریافت می کردند موفقیت 46.7% بود (0.05=P). بین موفقیت در کنترل قند خون با داروهای خوراکی ضد دیابت با سن، مدت انسولین درمانی، میزان انسولین مصرفی و شاخص توده بدنی رابطه ای وجود نداشت.نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد هر چه طول دیابت نوع 2 و میزان مصرف انسولین کمتر باشد، احتمال جایگزینی با داروهای خوراکی ضد دیابت بیشتر است.

زمینه و هدف: با توجه به شیوع اضطراب در نوجوانان و تاثیر شرایط محیطی بر آن، هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان اضطراب در نوجوانان ساکن در شبانه روزی ها و مقایسه آن با نوجوانان ساکن در خانواده در دو شهر زاهدان و گناباد می باشد. مواد و روش کار: در این پژوهش دو شهر در مجموع 268 نفر آزمودنی (134 نفر ساکن در شبانه روزی و 134 نفر ساکن در خانواده) که دارای دامنه سنی بین 13 تا 19 سال بودند به روش نمونه گیری غیر تصادفی در افراد ساکن در شبانه روزی و به روش تصادفی در افراد ساکن در خانواده انتخاب شدند. در هر دو گروه آزمون اضطراب کتل (شامل 40 سوال) اجرا شد. یافته ها با استفاده از آزمون (Z)، معنی دار بودن دو نسبت مستقل مورد مقایسه قرار گرفت. یافته ها: بین دو گروه ساکن در شبانه روزی و ساکن در خانواده از نظر اضطراب شدید اختلاف معنی داری وجود دارد. (0.05>P)  همچنین در دو گروه دختر ساکن شبانه روزی و ساکن خانواده از نظر اضطراب متوسط (0.001>P) و در دو گروه پسر ساکن شبانه روزی و ساکن خانواده از نظر اضطراب شدید نیز اختلاف معنی دار مشاهده گردید. (0.01>P)علاوه براین بین پسران و دختران (در کل) نیز از نظر اضطراب شدید 0.001>P و متوسط 0.04>P بدون در نظر گرفتن محل سکونت اختلاف معنی داری مشاهده شد. نتیجه گیری: با توجه به یافته های فوق به نظر می رسد سکونت در شبانه روزی و جنسیت (مونث) فرد را برای ابتلا به اضطراب مستعد می سازد.

زمینه و هدف: هورمون های استروئیدی پرولیفراسیون سرطان پستان را تحت تاثیر قرار می دهند.هدف از این پژوهش بررسی اثرات 17- b استرادیول، پروژسترون و تستوسترون بر رده های سلولی سرطان  پستان MCF-7و MDA-MB468 می باشد. مواد و روش کار: سلول ها در محیط کشت با سرم استریپ شده توسط چارکول محتوی غلظت های مختلف هورمون های استروژون، پروژسترون  تستوسترون و در محیط کشت با سرم استریپ شده محتوی استرادیول (10 nM) و غلظت های مختلف پروژسترون و تستوسترون به مدت 72 ساعت کشت داده شدند. پرولیفراسیون سلولی با روش MTT ارزیابی شد. یافته ها: نتایج نشان می دهد که استرادیول به طور معنی داری سبب پرولیفراسیون رده سلولی MCF-7 می شود (0.05>P)، اما بر رده سلولی MDA-MB468 اثری ندارد. در حالی که پروژسترون به تنهایی اثر معنی داری بر رده های سلولی مورد مطالعه ندارد، ولی در حضوراسترادیول از پرولیفراسیون رده سلولی سلولی MCF-7 جلوگیری می کند. تستوسترون به طور معنی داری از پرولیفراسیون رده سلولی MCF-7 در حضور و غیاب استرادیول جلوگیری می کند ولی بر روی رده سلولی MDA-MB-468 اثری ندارد. نتیجه گیری: پرولیفراسیون سلول های سرطان پستان وابسته یا غیر وابسته به هورمون هستند.

زمینه و هدف: گیاهان دارویی، به طور سنتی در درمان بسیاری از بیماری ها استفاده شده است. برای بررسی اثرات عصاره گیاهان مختلف روی دستگاه قلبی عروقی، پنج گیاه از منطقه جنوب خراسان تهیه و غلظت های مختلف از عصاره جوشانده کاکوتی، بومادران و عصاره خیسانده سنبل الطیب (علف گربه)، بنفشه و اسپند ساخته شد. مواد و روش کار: تعداد 25 سر از موشهای صحرایی از نژاد اسپراگ داولی با وزن تقریبی 200 تا 250 گرم انتخاب شدند. حیوانات با تیوپنتال سدیم (30 میلی گرم به ازای هر کیلو گرم وزن بدن رت) به صورت داخل صفاقی بیهوش شدند.، سپس فشار خون سیستمیک شریانی (سیستولیک، دیاستولیک و فشار متوسط) اندازه گیری شد. یافته ها: فشار خون متوسط 5 ±140میلی متر جیوه بود. تجویز داخل وریدی عصاره گیاه کاکوتی، سنبل الطیب و بومادران فشار خون شریانی را کاهش داد. به عنوان مثال تجویز0.03 میلی گرم بر کیلو گرم از عصاره خیسانده سنبل الطیب فشار خون را از 5±140 به 4 ± 77 میلی متر جیوه تغییر داد (0.0001>P). با تجویز این عصاره برادی کاردی غیر معنی داری مشاهده شد. نتیجه گیری: این نتایج نشان داد که عصاره سنبل الطیب، بومادران، اسپند، بنفشه و کاکوتی اثرات کاهندگی فشار خون در موش های صحرایی دارند و قوی ترین عصاره، سنبل الطیب می باشد. با توجه به عدم تغییر معنی دار ضربان قلب احتمالا اثر کاهنگی فشار خون این عصاره ها از طریق کاهش مقاومت عروق محیطی می باشد. در بررسی آئورت جدا شده موش های صحرایی ملاحظه شد که این عصاره انقباض ناشی از فنیل افرین را رفع می کند که این اثر شل کنندگی در حضور L-NAME (5- 10 مولار) به مدت 20 دقیقه هم ادامه می یابد. هم چنین احتمالا اثر وازادیلاتوری عصاره سنبل الطیب به صورت مستقل از اندوتلیوم اما از طریق شل کردن عضلات صاف جدار عروق اعمال می گردد. مطالعه بیشتر اثرات این عصاره ها روی موش های صحرایی مبتلا به فشار خون در آینده و در صورت دریافت نتایج مشابه و اثبات بی خطر بودن این عصاره ها بر سایر دستگاه های بدن می توان مصرف آن را در کنار سایر درمان ها توصیه نمود.

زمینه و هدف: نظارت و ارزیابی رشد جسمی کودکان از روش های مهم در جهت تعیین وضعیت تغذیه ای و سلامتی آنان است و پایش رشد کودکان می تواند در تشخیص اختلال در رشد و سو تغذیه در مراحل اولیه زندگی نقش مهمی داشته باشد، بر این اساس هدف از این مطالعه تعیین رشد کودکان زیر 6 سال براساس صدکهای وزن و قد و میانگین آنها در مقایسه با استاندارد NCHS بوده است. مواد و روش کار: در مطالعه توصیفی تحلیلی در سال 1381 تعداد 4500 کودک زیر شش سال (2250 دختر و 2250 پسر) مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر زاهدان به روش سهمیه ای و سپس تصادفی از پنج منطقه شهر زاهدان انتخاب شدند. سنجش وزن بر حسب کیلوگرم و قد برحسب سانتیمتر برای تمام نمونه ها در شرایط یکسان انجام شد. جهت آنالیز آماری با استفاده از نرم افزار SPSS از آمار توصیفی و تحلیلی استفاده گردید. یافته ها: نتایج نشان داد رشد وزنی دختران تا یک سالگی در صدکهای 3 و 5 در ماههای مختلف بیشتر از پسران بوده، اما در صدک 50 و بالاتر، وزن پسران بیشتر از دختران بود و با توجه به دامنه تغییرات گسترده شاخص های وزن و قد، سو تغذیه به درجات مختلف در کودکان مورد بررسی وجود داشت، همچنین در مقایسه با استاندارد NCHS براساس وزن برای سن به ترتیب 29.7 و 21.9% پسران و دختران 61 تا 72 ماه زیر صدک 3 و 5.1 و 5.8% پسران و دختران بالای صدک 97 بودند. براساس شاخص قد برای سن 36.6 و 31% دختران و پسران 61 تا 72 ماه زیر صدک 3 قرار داشتند و دارای سندرم کوتاه قدی تغذیه ای بودند. تفاوت معنی داری بین گروه های سنی پسران درخصوص صدکهای مختلف قد برای سن در مقایسه با استاندارد وجود نداشت (0.05<P)، اما این تفاوت در دختران معنی دار بود (0.0002>P). در صدکهای بالاتر از 3 روند رشد قدی پسران از دختران بیشتر بود. با افزایش سن درصد شیوع کم وزنی و لاغری و کوتاه قدی در پسران نسبت به دختران افزایش داشت (0.0001>P). همچنین شیوع کم وزنی (براساس صدک وزن برای سن)، لاغری (صدک وزن برای قد) و کوتاه قدی (صدک قد برای سن) در پسران به ویژه در سنین 61 تا 72 ماه بیشتر از دختران این گروه سنی بود و این اختلاف از نظر آماری معنی دار بود (0.05>P). نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاکی از آن است که با توجه به اختلاف میانگین، صدک های وزن و قد دختران و پسران منطقه در مقایسه با استاندارد NCHS سو تغذیه مزمن (کوتاه قدی تغذیه ای) بیشتراز سو تغذیه حاد (کم وزنی) در کودکان وجود داشته و موارد سو تغذیه پسران به مراتب بیشتر از دختران بوده که با افزایش سن این روند سیر صعودی داشت، هم چنین یک استاندارد جهانی را نمی توان به شکل الگویی برای تعیین قد و وزن کودکان ایرانی با ویژگیهای اپیدمیولوژیک و دموگرافیک متنوع بکاربرد و لزوم بررسی های طولانی مدت جهت ارزیابی های دقیق تر توصیه می گردد.

زمینه و هدف: گلومرولونفریت حاد از بیماری های شایع کلیوی در کودکان است. این بیماری به صورت اولیه یا به همراه بیماریهای سیستمیک ایجاد می شود. در مناطق مختلف تنوع و پیش آگهی انواع گلومرلونفریت با هم متفاوت می باشد. این مطالعه با هدف بررسی انواع گلومرولونفریت در کودکان جنوب ایران و پیش آگهی آن صورت گرفت.مواد و روش کار: این مطالعه با بررسی پرونده 140 کودک مبتلا به گلومرولونفریت بین سال های 1381- 1370 صورت گرفت. اطلاعات در مورد نوع گلومرولونفریت، سرانجام بیمار، علایم زمان تظاهر بیماری و غیره با مراجعه با پرونده بیماران جمع آوری شد.یافته ها: بیماران در محدود سنی 2 تا 18 سال و اغلب دختر بودند . شایع ترین نوع گلومرولونفریت نفریت لوپوس با شیوع 34.3% و به دنبال آن MPGN (%24.3) بود. 20% بیماران بهبود یافته، 19.2% دچار فشار خون بالا، 31.4% نارسایی مزمن کلیوی و 5.7% فوت شدند. بیشترین عامل در ارتباط با پیش آگهی پروتیین اوری شدید، سونوگرافی غیر طبیعی، نوع پاتولوژی و نوع گلومرولونفریت بود. میانگین بقای بیماران 3.1± 90.1 ماه و میانگین بقای کلیه 4.4±56.6 ماه بود.نتیجه گیری: در بررسی کودکان مبتلا به گلومرولونفریت باید فراوانی و شیوع انواع گلومرولونفریت در منطقه و عوامل موثر در پیش آگهی را در نظر گرفت و توجه داشت که در پیش بینی سرانجام یک کودک مبتلا به گلومرونفریت چند عامل موثر است و باید مجموعی از عوامل را در نظر گرفت.

زمینه و هدف: اختلاف نظر زیادی در بررسی معمولی شمارش تام سلول های خونی در هنگام رادیوتراپی وجود دارد. در حالی که عده ای انجام هفتگی آن را لازم می دانند عده ای انجام آن را غیر لازم می دانند. به دلیل اهمیت زیاد کاهش اجزا شمارش خونی در نتایج درمانی، این مطالعه طراحی شد تا به بررسی این تغییرات در زمان اشعه درمانی بپردازد. مواد و روش کار: این مطالعه از نوع کوهورت آینده نگر به صورت قبل و بعد انجام شد. با حذف بیمارانی که در ابتدا فرمول شمارش خونی آنها مشکل داشت یا آنهایی که دوره درمان را به پایان نرساندند، 51 بیمار مورد مطالعه قرار گرفت که از آنها آزمایش فرمول شمارش خونی قبل از اشعه درمانی و 24 تا 48 ساعت بعد انجام شد. برای مقایسه میانگین شمارش خونی افراد در قبل و بعد از اشعه درمانی از آزمون t-test استفاده شد و برای بررسی اثر دوز و حجم درمان، پس از تقسیم بیماران به گروه های "کم"، "متوسط" و "زیاد" از آنالیز واریانس استفاده شد. یافته ها: 51% بیماران زن بودند. میانگین شمارش گلبول های سفید، گلبول های قرمز و پلاکت ها پس از پایان رادیوتراپی کاهش یافته بود که در مورد تعداد گلبول های قرمز و تعداد گلبول های سفید اختلاف آماری مشاهده شد. نتیجه گیری: علی رغم کاهش معنی دار شمارش گلبول های سفید و قرمز در هیچ یک از بیماران کاهش هموگلوبین به حدی نرسید که نیازمند جبران باشد و در مورد گلبول های سفید نیز کاهش گلبول سفید به حدی نرسید که باعث افزایش عفونت های فرصت طلب شود. بنابر این پیشنهاد می شود در بیمارانی که شمارش گلبول قرمز آنها در قبل از درمان طبیعی است، آزمایش هفتگی جهت بررسی شمارش تام سلول های خونی انجام نشود.

زمینه و هدف: آرتریت های بروسلوز یکی از انواع تظاهرات بالینی است که گاهی با بیماریهای روماتیسمی و یا آرتریت های عفونی اشتباه می گردد. هدف این مطالعه توصیف خصوصیات آرتریت های بروسلوز به همراه دیگر یافته ها است. مواد و روش کار: در این مطالعه توصیفی که طی سالهای 82- 1381 در دو بیمارستان کاشانی شهر کرد وبیمارستان الزهرا اصفهان انجام شد، طی 2 سال 40 بیمار با تشخیص بروسلوز که دچار نوعی از آرتریت یا تورم مفصل بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: 80% بیماران این مطالعه در طیف سنی 15 تا 30 سال قرار داشتند. مردان 5 برابر زنان و روستاییان دو برابر شهرستانیان بودند. از بین آرتریت ها، ساکروایلئیت شایع ترین نوع آرتریت در 70% بود ولی مجموع ساکروایلئیت و آرتریت در 12.5%، آرتریت محیطی در 15% و اسپوندیلیت در 2.5% موارد دیده شد. 60% موارد تب بالاتر از 38سانتیگراد داشتند و بقیه موارد بدون تب بودند. 90% موارد شمارش سلولی طبیعی و 70% لنفوستیوز داشتند لکوسیتوز در موردی دیده نشد. سرعت رسوب در 100% موارد بالاتر از 25 میلی متر در ساعت اول بود. آزمون Wright بیشترین شیوع را در تیتر 320: 1 و 2ME در تیتر 1:160 داشت. با درمان ضد بروسلوز و حمایتی همه موارد بهبودی نشان دادند و در پیگیری چند ماهه، عود دیده نشد. نتیجه گیری: این نتیجه بیانگر موید یافته های دیگر مطالعات است که آرتریت های بروسلوز سیر خوش خیم و بدون ایجاد عارضه بعدی را دارند ولذا بیشتر به نظر می رسد که یک التهاب مفصل و نه عفونت مفصل (آرتریت سپتیک) باشد.

عصب سیاتیک قطورترین عصب بدن با سه چهارم اینچ عرض در واقع امتداد تحتانی شبکه ساکرال است. این عصب از سگمان های L4 و S1 L5 و S2 و S3 در لگن تشکیل یافته و از طریق سوراخ سیاتیک بزرگ واز زیر عضله پیریفورمیس وارد ناحیه گلوتئال می گردد، پس از آن از فاصله تروکانتر بزرگ و برجستگی ایسکیال گذشته وارد خلف ران شده و در مجاورت زاویه فوقانی حفره پوپلیته به دو شاخه پرونئال مشترک و تی بیال تقسیم می شود. تزریقات عضلانی ناحیه گلوتئال در ربع فوقانی خارجی این ناحیه به داخل عضله گلوتئوس مدیوس و مینیموس و با فاصله از عصب صورت می گیرد که به منظور جلوگیری از آسیب این عصب است. اما وقوع این واریاسیون که در آن بخش هایی از عصب از بالای عضله پیریفورمیس و قسمت هایی از زیر عضله وارد ناحیه گلوتئال گردیده یک واریاسیون بسیار مهم است که با محل تزریقات عضلانی ناحیه گلوتئال مجاورت نزدیک تر و سطحی تری می یابد. به علاوه نوع واریاسیون می تواند در تشخیص سندرم پیریفورمیس کمک نماید خصوصا این خطر در بچه های تازه متولد شده زیاد استاین واریاسیون نادرترین نوع، از میان انواع پنج گانه واریاسیون عصب سیاتیک است که در اکثر منابع آناتومی ذکر نشده است.