مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی
سال:1395 | دوره:14 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

زمینه و هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی اثرات متقابل بین سرمایه سلامت و آموزش در ایران در دوره زمانی1392- 1359 است.روش کار: به منظور برآورد الگو از روش اقتصادسنجی الگوی تصحیح خطای برداری (VECM) استفاده شده است. برای تخمین الگو از نرم افزار Eviews 9 استفاده شده است.نتایج:یافته ها نشان داده است که هر دو ضریب مربوط به اثر شاخص آموزش بر شاخص سلامت و ضریب اثر شاخص سلامت بر شاخص آموزش منفی است. به عبارت دیگر، بهبود وضعیت آموزش، منجر به ارتقای سرمایه سلامت و بهبود سرمایه سلامت منجر به ارتقای شاخص آموزش شده است.نتیجه گیری: این پژوهش نشان داد که بهبود وضعیت آموزش، منجر به کاهش نرخ مرگ و میر کودکان و ارتقای سرمایه سلامت می شود. همچنین ارتقای سطح سرمایه سلامت منجر به بهبود شاخص آموزش می شود. بنابراین ارتباط متقابل این دو شاخص در ایران به طور تجربی مورد تایید است. از این رو، سرمایه گذاری در هر دو بخش می تواند به طور همفزون سبب شتاب در شاخص های سرمایه سلامت و آموزش در کشور شوند. در ماده 24 فصل سوم برنامه پنجم توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران «ارتقاء شاخص توسعه انسانی کشور به سطح کشورهایی با توسعه انسانی بالا و هماهنگی در رشد شاخص های آموزش، بهداشت و اشتغال» مورد تاکید قرار گرفته است. با عنایت به تصریح جایگاه نظام سلامت در برنامه پنجم توسعه کشور، توجه ویژه سیاستگذاران اقتصادی در تامین مالی بخش های آموزش و بهداشت، پیشنهاد سیاستی این مقاله را تشکیل می دهد.

زمینه و هدف: اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع از روستاها و شهرهای زیر 20 هزار نفر جمعیت، مهمترین اصلاح یک دهه اخیر در نظام ارایه خدمات سلامت کشور است. این برنامه با کمی تغییرات به سایر نقاط شهری در دو استان پیشروی فارس و مازندران توسعه یافت. برای گسترش برنامه به دیگر استان های کشور دستاوردها و آسیب شناسی چالش های مرتبط با این طراحی و اجرا بررسی شد.روش کار: این پژوهش به شیوه کیفی در زمستان سال 1392 و با استفاده از روش های مرور اطلاعات موجود در متون و مستندات، مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با مطلعان کلیدی و بحث گروهی متمرکز انجام پذیرفت. جلسات مصاحبه و بحث گروهی با طیف های متفاوتی از سیاست گذاران مرتبط با برنامه پزشک خانواده تا ارائه دهندگان خدمات در دو استان مجری صورت گرفت. داده های به دست آمده بعد از جمع آوری به روش تحلیل محتوا صورت بندی شد.نتایج: یافته های حاصل از مرور متون و مصاحبه ها حاکی از این امر است که برنامه پزشک خانواده شهری با چالش های متعددی در اهداف و حوزه های تولیت، نحوه ارائه خدمات و تامین منابع مالی، انسانی و اطلاعاتی روبرو بوده است. هر چند که اجرای طرح در دو استان با دستاوردهایی در زمینه افزایش دسترسی به خدمات، بهبود هماهنگی سازمان های بیمه گر پایه و دانشگاه ها، و ساماندهی پرونده های سلامت همراه بوده است.نتیجه گیری: بهتر است از توسعه برنامه به استان های دیگر پیش از بازطراحی آن جلوگیری کرد تا ارزش این کار بزرگ حفظ شده و اطمینان، تعهد و ضمانت کافی برای همه ذینفعان به وجود آید. ضروری است در مورد اهداف کلی و اختصاصی برنامه در یک دوره 5 ساله بین ذینفعان توافق شود و برای هر هدف اختصاصی برنامه عملیاتی مشخصی تدوین و به اجرا درآید.

زمینه و هدف: تالاسمی ماژور یکی از شایعترین اختلالات ژنتیکی اتوزومال مغلوب در دنیاست. از این رو در برنامه های پیشگیری در اولویت قرار دارد. انجام غربالگری تالاسمی در زمان ازدواج، یکی از موفق ترین گام های پیشگیری ازبروز بیماری تالاسمی در کشور می باشد.روش کار: این تحقیق، یک مطالعه توصیفی – تحلیلی مداخله ای است که طی دو مرحله در شهرستان بابلسر انجام شده است، در مرحله اول مطالعه توصیفی گذشته نگری است که طی آن به بررسی علل زمینه ساز بروز بیماران تالاسمی زیر 18 سال (متولدین سال های بعد از سال 1376) پرداخته و در مرحله دوم روش مطالعه تحلیلی مداخله ای است که با انجام غربالگری مجدد تالاسمی که همراه با آزمایشات قبل بارداری یا اوایل بارداری انجام شده، می باشد.نتایج: مرحله اول این بررسی، مطالعه توصیفی مقطعی است که بر روی پرونده 25 بیمار تالاسمی زیر 18 سال انجام شد که 15 بیمار (60%) والدین شان مزدوجین قبل از 1376 بوده اند که والدین 4 بیمار (16%) دارای فرزند تالاسمی ماژور بودند (s2). والدین 10 بیمار دیگر (40%) مزدوجین بعد از سال 76 بوده اند (s1). با توجه به نتایج فوق، در مرحله دوم تحقیق، از مهرماه سال 85 یک برنامه مداخله ای تحت عنوان غربالگری تالاسمی بر روی 9750 نفر از مادران باردار و یا پیش از بارداری انجام شد، که نتایج این برنامه مداخله ای، شناسائی 20 زوج ناقل بتا تالاسمی جدید، شامل: 10 زوج از مزدوجین قبل از 1376 و 10 زوج از مزدوجین بعد از 1376 (بدون مجوز رسمی ازدواج، خطای آزمایشگاهی و هموگلوبینوپاتی ها)، که پس از شناسائی این 20 زوج ناقل بتا، در اسرع وقت ارجاع به مرکز ژنتیک شدند که از تولد 4 نوزاد تالاسمی ماژور پیشگیری شد.نتیجه گیری: با توجه به بررسی نتایج این مداخله در 9 سال اخیر (94-1385)، با شناسایی بهنگام، از تولد 4 نوزاد تالاسمی پیشگیری نمود که در مقایسه بروز 18 نوزاد تالاسمی در 9 سال قبل از اجرای طرح مذکور (1377-85) به روش (before-after-RCT)، می توان به ارزشمندی این طرح پی برد.

زمینه و هدف: از نیمه اردیبهشت ماه سال 1393برنامه تحول نظام سلامت در هفت برنامه، اجرایی گردیده و هدف آن ارتقای سطح سلامت مردم، کاهش پرداخت از جیب، توسعه و ارتقای شاخص های سلامت جامعه است. هدف این مقاله تعیین اثراین طرح بر شاخص های عملکردی بیمارستان های دانشگاهی استان همدان می باشد.روش کار: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی طولی داده های مربوط به شاخصهای عملکردی بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی همدان به روش سری زمانی منقطع در بازه زمانی 15 ماهه (هفت ماه قبل و هفت ماه بعد از اجرای طرح و یک ماه فاصله زمانی برای استقرار طرح) جمع آوری و با کمک نرم افزار SPSS تحلیل های توصیفی و تحلیلی انجام گردید.نتایج: تغییراتی در همه شاخص های منتخب بعد از اجرای طرح تحول سلامت رخ داد که بیشترین تغییر در تعداد اعمال جراحی اورژانسی و انتخابی و کمترین در نسبت تخت فعال به ثابت بوده است. البته با مقایسه وضعیت شاخصها بین ماه های متناظر، تعداد کمی از این تغییرات معنی دار بود (نسبت گردش تخت و تعداد اعمال جراحی اورژانسی).نتیجه گیری: بر اساس یافته های این پژوهش تمام شاخص های منتخب به نسبتی بعد از اجرای طرح تحول سلامت تغییر پیدا کردند که به نوعی نشان دهنده اثر این طرح بر عملکرد بیمارستان ها بوده است. البته باید در کنار این تغییرات به سایر پیامدهای آن همچون افزایش حجم کاری بیمارستان ها و تقاضای القایی احتمالی نیز توجه نمود و در کل اثرات طرح را با احتیاط و در بلند مدت مورد قضاوت قرار داد.

زمینه و هدف: امروزه در راستای انتخاب یک روش نگهداری مناسب در مدیریت پسماندهای خدمات مراقبت بهداشتی، تصمیم برای انتخاب یک فناوری بهینه به منظور از بین بردن پسماندهای بیمارستانی یک مساله تجزیه و تحلیل تصمیم گیری چند معیاره پیچیده است که شامل عوامل و معیارهای کیفی و کمی می باشد. براین اساس، این مقاله یک مدل تصمیم گیری جدید برای انتخاب گزینه برتر مدیریت پسماندهای بیمارستانی در شهر تهران ارائه می نماید.روش کار: در این مطالعه، انتخاب فناوری های نگهداری پسماندهای بیمارستانی بر مبنای اطلاعات غیردقیق یا داده های غیرقطعی بوده و متغیرهای کلامی توسط تصمیم گیرندگان (خبرگان) به منظور ارزیابی رتبه ها و اوزان معیارها و گزینه های توصیف شده استفاده می گردند. بر این اساس، در این پژوهش از مدل تصمیم گیری چندمعیاره ترکیبی شامل روش های فرآیند شبکه ای تحلیلی فازی و روش مالتی مورای فازی استفاده می شود. مدل از فرآیند شبکه ای تحلیلی فازی برای بدست آوردن وزن های مرتبط با معیارها و زیر معیارهای ارزیابی فناوری برتر نگهداشت پسماندهای خدمات مراقبت بهداشتی و از روش مالتی مورای فازی برای ارزیابی 5 فناوری موجود بر اساس معیارهای مذکور استفاده می نماید.نتایج: نتایج مطالعه نشان داد که معیارهای «محیط زیستی» و «فنی» مهم ترین معیارهای انتخاب فناوری برتر و «روش هیدروکلاو» مناسب ترین فناوری نگهداشت پسماندهای بیمارستانی در شهر تهران می باشد.نتیجه گیری: چارچوب پیشنهادی ارائه شده برای ارزیابی فناوری های نگهداری پسماندهای بیمارستانی اثربخش بوده و روش هیدروکلاو، به عنوان بهترین راه حل و مناسب ترین گزینه از دیدگاه محیط زیستی، بهداشت عمومی و فنی برای شهر تهران محسوب شود.

زمینه و هدف: هر ساله 200 میلیون حاملگی در سطح جهان اتفاق می افتد، در حدود یک سوم آنها ناخواسته و نیمی از آنها به سقط منجر می گردد. مطالعه حاضر به منظور تعیین فراوانی بارداری ناخواسته و سقط عمدی در طی دوران باروری زنان در یک بازه زمانی 33 ساله انجام گردید.روش کار: این پژوهش یک مطالعه مقطعی بود که بر روی 518 زنان 15-55 سال ازدواج کرده ساکن تهران و دارای حداقل یک بارداری، در سال 1393 انجام گرفت. جهت گردآوری داده ها از، پرسش نامه ای حاوی سوالات مرتبط به خصوصیات فردی، جمعیت شناختی و سقط استفاده شد. بازه های زمانی در دسته بندی 5 ساله تقسیم شد. پس از جمع آوری داده ها اطلاعات توسط نرم افزار SPSS16 تجزیه و تحلیل شد. سطح معنی داری در این مطالعه کمتر از 0.05 در نظر گرفته شد.نتایج: از 966 بارداری از 518 زن مورد بررسی، 665 مورد بارداری (68.4%) با برنامه ریزی و 307 مورد (31.6%) بارداری نا خواسته بوده است. از بین 249 سقط 108 مورد (43.4%) سقط خود به خودی، 41 مورد ( %16.5) سقط به دلایل پزشکی و 100 مورد ( %40.2) سقط عمدی شناسایی شد. درصد سقط های القایی در بارداری های ناخواسته از 0% در سال های 60 تا 65 به 41.7 در سه ساله 90 تا 93 افزایش پیدا کرده است.نتیجه گیری: در ایران با دگرگونی در عملکرد تنظیم خانواده و دسترسی و استفاده از روش های پیشگیری از بارداری، حاملگی ناخواسته و متعاقب آن سقط جنین شایع می باشد.

زمینه و هدف: مشارکت اجتماع و والدین در طرح های تکامل همه جانبه کودکی (ECD) مورد تاکید قرار گرفته است. این مقاله به درس آموخته های طرح مزدک برای درگیر کردن اجتماع در برنامه پایش و ارتقاء تکامل کودکان می پردازد.روش کار: پژوهش مشارکتی مبتنی برجامعه (CBPR) از نوع تحقیقات نظام سلامت (HSR) است. خانوارهای ساکن در غرب محله ایوانک جامعه هدف طرح بوده و300 نفر از کودکان تحت پوشش قرار گرفته اند. کلیه مراحل طرح با مشارکت گروهی10 نفره از خانم های داوطلب محلی (رضاکاران) که هریک 30 نفر تحت پوشش دارند، انجام شد. پس از 9 ماه از اجرای طرح طی دو بحث گروهی متمرکز (FGD) و یک ارزیابی تلفنی با 50 نفر از والدین موانع و چالش های مشارکت مردم بررسی شد.نتایج: سه سطح درگیر کردن مشارکت اجتماع محلی در این طرح صورت گرفته است: 1) ادغام و پیوند دادن خدمات و برنامه های موجود در سازمان های اجتماع 2) ایجاد سازماندهی واسطی از مردم برای تسهیل درگیرکردن اعضای جامعه (رضاکاران) 3) درگیر کردن خود والدین در فرایند پایش و ارتقاء تکامل کودکان. موانع مشارکت فعالانه تر والدین عبارتند از: اشتغال مادران، تعدد فرزندان، ممانعت پدر یا دیگر اعضای خانواده، تعطیلات و بدی هوا، زیاد بودن افراد تحت پوشش هر رضاکار و عدم امکان شناخت و ارتباط عمیقتر با مادران، نامنظم بودن پیگیری، و اختلافات سنی و تحصیلی داوطلبان با افراد تحت پوشش، تعویض و ناپایداری رضاکاران.نتیجه گیری: اعتمادسازی، جلب مشارکت و توانمندسازی مردم و سازمان های دولتی/غیردولتی از مهمترین چالش های اینگونه اقدامات است. این تجربه نشان می دهد می توان از طریق انتخاب برنامه مورد علاقه و اولویت مردم و استفاده از ابزاری که بکارگیری آن برای آنها ساده و دلپذیر است (آلبوم تکامل)، استفاده از تکنولوژی های روز برای تسهیل ارتباطات و انتخاب داوطلبین سازگار با شرایط اجتماعی مردم و نهایتا ارتقاء انگیزه داوطلبان برای پایداری فعالیت ها شانس موفقیت را افزایش داد.

زمینه و هدف: فعالیت جسمی روشی کم هزینه و بدون عارضه جهت پیشگیری از بیماری پوکی استخوان است. هدف از مطالعه حاضر بررسی اثرات تعاملی سازه های فواید، موانع، حساسیت و شدت درک شده بر خودکارآمدی رفتار ورزشی جهت پیشگیری از پوکی استخوان بر اساس الگوی اعتقاد بهداشتی در زنان کارمند شهر کرمانشاه بود.روش کار: این مطالعه توصیفی-تحلیلی در سال 1394 بر روی 595 زن شاغل در سازمان های دولتی و خصوصی شهر کرمانشاه انجام شد. معیارهای ورود زنان شامل بازه سنی 30 سالگی تا قبل از یائسگی و نداشتن سابقه پوکی استخوان بود. ابزار جمع آوری داده ها از طریق پرسشنامه ای شامل دو بخش متغیرهای جمعیت شناختی و سوالات الگوی باور سلامت بود. اطلاعات وارد نرم افزار آماری SPSS و LISREL شده و با آزمون های آماری مناسب تجزیه و تحلیل گردید.نتایج: تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که شدت درک شده و موانع درک شده دارای اثرات مستقیم و غیر مستقیم بر خودکار آمدی رفتار ورزشی می باشند. خودکارآمدی بالاترین ضریب همبستگی را با فواید درک شده داشت (r=0.319). همچنین موانع درک شده با شدت درک شده همبستگی معکوس معنی دار و فواید درک شده با شدت درک شده همبستگی مستقیم معنی دار داشت.نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که زنان حساسیت و شدت درک شده بالایی نسبت به بیماری پوکی استخوان ندارند. میزان بالای موانع درک شده و خودکارآمدی پایین ضرورت اجرای برنامه های مداخله ای و افزایش رفتارهای پیشگیری کننده را نمایان می سازد.