مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی
سال:1383 | دوره:3 | شماره:3 (پیاپی 11) |تعداد مقالات:10

امروزه بررسی کیفیت زندگی در پژوهشهای مختلف بشری و بالاخص در گروههای معلولین از جمله سر فصلهای مهم و کاربردی تلقی می شود.هدف پژوهش حاضر، بررسی کیفیت زندگی معلولین ضایعه نخاعی عضو انجمن ضایعات نخاعی شهر تهران بود. به همین منظور 86 نفر از اعضای انجمن ضایعات نخاعی در سال 82 با شیوه نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند.اطلاعات به وسیله پرسشنامه خود اجرا جمع آوری شد. در سوالات این پرسشنامه بر برداشت خود فرد ازکیفیت زندگی تکیه شده است.پرسشنامه به کاررفته در این پژوهش از پرسشنامه لنکاشایر و ویسکانسین اقتباس شده که در آن نکات فرهنگی – اجتماعی مردم ایران لحاظ شده است. این پرسشنامه شامل دو بخش است که بخش اول شامل مشخصات دموگرافیک سن، جنس، و مشخصات ضایعه از قبیل نوع ضایعه،علت ضایعه و مدت زمان ضایعه می باشد و 5 سوال را به خود اختصاص داده است. در بخش دوم، سوالات مربوط به بررسی ابعاد 11 گانه کیفیت زندگی (شامل اشتغال، تحصیل، اوقات فراغت، وضعیت اقتصادی، مسکن،انجام فعالیت های روزمره زندگی، روابط فامیلی، روابط اجتماعی، سلامت جسمانی، آسایش روانی، خودپنداری، استقلال و عدم وابستگی به محیط) جای داده شده است.نتایج این بررسی نشان داد که 73.3% از افراد مبتلا به ضایعه نخاعی مورد بررسی، کیفیت زندگی خود را با درصد تقریبا برابر، متوسط و خوب ارزیابی می کنند. در بررسی ابعاد 11 گانه کیفیت زندگی میانگین نمره کیفیت زندگی افراد مورد بررسی در بعد روابط اجتماعی از میانگین نمره اخذ شده در سایر ابعاد بالاتر بود (3.67 از 5 نمره) هرچند در افراد متاهل، میانگین نمره کیفیت زندگی در بعد روابط فامیلی بیش از این مقدار بوده است (3.95 از 5 نمره).در بررسی ارتباط بین کیفیت زندگی با جنس، سن، علت، نوع و مدت ضایعه مشاهده شد که کیفیت زندگی در زنان دچار ضایعه نخاعی برتر ازمردان مبتلا بوده است (P<0.01) و میانگین نمره کیفیت زندگی در زنان 3.3 و در مردان (2.9 از 5 نمره بود)، اما کیفیت زندگی با متغیرهای سن، علت ضایعه، نوع ضایعه و مدت زمان ضایعه ارتباط معناداری را نشان نداد.نتایج این تحقیق گویای این واقعیت است که درصد بالایی از افراد مورد بررسی، سطح کیفیت رندگی خود را متوسط و خوب بیان کرده اند که بسیار نزدیک به کیفیت زندگی گزارش شده در افراد مبتلا به ضایعات نخاعی در سایر نقاط جهان است.

ماده پلاستیکی پلی استایرن جزو مواد بسته بندی بسیار پر مصرف می باشد و در دهه های اخیر به طور بسیار گسترده و متنوع در تهیه ظرفهای یکبار مصرف مورد استفاده قرار گرفته است. با توجه به پتانسیل رو به رشد استفاده از این ظروف در سطح زندگی افراد جامعه، بررسی و تعیین انتقال مونومرهای سازنده آن به ویژه مونومر استایرن به نوشیدنی های داغ و تعیین ثبات و پایداری آن در برابر دما از لحاظ بهداشتی بسیار با اهمیت است، چرا که اثرات سمی مزمن این ماده بر سلسله اعصاب و کبد و دیگر ارگانها و اندام بدن بسیار مهم و قابل توجه است. تهیه نمونه ها بصورت استخراج از نمونه های آزمایشگاهی که همراه با به کارگیری فرایند تقطیر بود، انجام گرفت و بعد آن با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی مایع با فشار بالا (HPLC) مرحله شناسایی و تعیین نمونه انجام گرفت. قبل از تعیین نمونه های مجهول با استفاده از غلظت های مشخص منحنی استاندارد رسم گردید و نمونه مجهول با استفاده از آن تعیین غلظت گردید. با توجه به نتایج به دست آمده در مجموع روش مورد نظر، روشی حساس، سریع و همراه با تکرارپذیری قابل اطمینان به ویژه جهت تشخیص وتعیین مونومر استایرن می باشد. جهت انجام قابلیت تکرار و صحت روش یکسری مطالعات درون روز(Within-day)  و روز به روز(day to day)  با استفاده از نمونه های بلانک آزمایشگاهی همراه با اضافه نمودن مقادیر مشخصی از مونومر استایرن به هر کدام ازاین نمونه ها انجام گرفت که حاکی از قابلیت تکرارپذیری روش بود. نتایج حاصل از مطالعات بازیافتی مبنی بر میانگین 94.58% با محدوده بازیافت %95.23-94.31 بود. در نهایت در 51 نمونه آزمایش شده از ظروف پلی استایرنی شفاف به میزان ppb 7.07-9.56 از مهاجرت مونومر استایرن به داخل مایع درون لیوان (آب داغ) تعیین گردید. لازم به ذکر است که حد تشخیص دستگاه برای مونومراستایرن برابر (1ppb)  0.001 mg/kgاست. این مقدار از میزان مهاجرت مونواستایرن ازمیزان تعیین شده استاندارد بهداشتی بیشتر است. البته لازم به تذکر است که این ماده واجد خاصیت تراکم پذیری در بافت چربی بدن نیز می باشد و برای روشنتر شدن اثرات مخاطره آمیز آن نیاز به تحقیقات بالینی بیشتری است.

در این پژوهش جمعا تعداد 526 عدد پشه آنوفل که شامل 509 نمونه (96.76%) آنوفل استفنسی و 17نمونه (3.24%) آنوفل کولیسفاسیس در دو پیک فعالیت پشه ها (در ماههای خرداد - تیر و شهریور - مهر) در خلال سالهای 80-1379 به روش جمع آوری کلی (Total catch) و در 36 روستا از توابع شهرستان های میناب ایرانشهر و کهنوج جمع آوری و از نظر جنس و گونه مورد شناسایی قرار گرفتند. در این بررسی فراوانی آنوفل استفنسی در شهرستان میناب 100%، ایرانشهر 95%، و کهنوج 94.4%، همچنین فراوانی آنوفل کولیسفاسیس در شهرستان میناب صفر درصد، ایرانشهر 5% و کهنوج 5.6% تعیین گردید. سر و سینه پشه های جمع آوری شده توسط سوزن حشره شناسی جدا گردیده و به روش فنل – کلروفرم از آنها DNA استخراج شده و به روش (PCR) polymerase chain Reaction وnested-PCR  و با استفاده از پرایمرهای اختصاصی پلاسمودیومهای انسانی مورد بررسی قرار گرفت. و در نتیجه سه مورد از پشه های آنوفل استفنسی میناب و یک مورد از پشه های آنوفل کولیسفاسیس ایرانشهر به پلاسمودیوم ویواکس آلوده بودند و یک مورد (0.19%) از آنوفل استفنسی های فوق الذکر علاوه بر پلاسمودیوم ویواکس به پلاسمودیوم فالسیپاروم نیز آلوده بوده است. در مجموع 0.58%غدد بزاقی آنوفل استفنسی های جمع آوری شده از شهرستان های سه گانه فوق الذکر به پلاسمودیوم ویواکس، 0.19% به پلاسمودیوم ویواکس+پلاسمودیوم فالسیپاروم و 9.09% غدد بزاقی آنوفل کولیسفاسیس های جمع آوری شده به پلاسمودیوم ویواکس آلوده بوده است.

عوامل متعددی چون کمبود منابع آب آشامیدنی و هزینه بالای طرح های تامین آب در اجتماعات کوچک باعث شده سامانه های ساده وارزان قیمت جهت تامین آب آشامیدنی این مناطق مورد توجه قرار گیرد. در این بین سامانه های در نقطه مصرف امروزه در اکثر نقاط دنیا مورد توجه قرار گرفته است .صافی های سفالی به عنوان یک سامانه در نقطه مصرف توانسته جایگاه مناسبی را به عنوان یک روش ساده و مطمئن جهت تامین آب به خود اختصاص دهد با توجه به اهمیت این صافی ها در این تحقیق قابلیت کاربرد سفالهای سنتی ایران به عنوان صافی جهت تصفیه اب آشامیدنی مورد مطالعه قرار گرفته است. با استفاده از لوله های سفالی ساخته شده از خاک رس با خلوص 90% و قرار دادن این لوله ها در پایلوت و عبور آب از جداره های این لوله ها تعدادی از پارامترهای کیفی آب قبل و بعد از عبور آب از جداره لوله های سفالی اندازه گیری شد. با محاسبه راندمان حذف این پارامترها توسط لوله ها مشخص شد که صافی های سفالی مورد استفاده توانایی حذف بالای آلاینده های شاخص میکروبی (کلیفرمها، و کلیفرمهای گرماپای) و کدورت آب را داشته و میتوانند 70% رنگ آب ورودی را حذف کنند. اما این سامانه نمی تواند جامدات محلول ، هدایت الکتریکی، سختی و یون نیترات آب را حذف کند. همچنین با انجام آزمونهای آماری من- ویتنی یو تست و آزمون T-TEST ثابت شد که ضخامت لوله سفالی و سری شدن لوله ها تاثیری بر میزان حذف ناخالصیهای مورد آزمایش ندارد. این تحقیق نشان داد که صافی های سفالی جهت تصفیه آب خانگی در نقاطی که آب آلودگی میکربی یا کدورت بالایی دارد می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

در دی ماه سال 1382 در شهر بم زلزله ای به وقوع پیوست که موجب کشته شدن بیش از 30000 نفر شد. در این شهر مصرف تریاک در مردان شایع بوده و مشکلاتی را پس از زلزله ایجاد کرد. هدف این مطالعه بررسی آمادگی و نحوه عملکرد سیستم بهداشتی - درمانی در برخورد با علایم محرومیت معتادان به مواد افیونی پس از زلزله، بررسی روشهای شناسایی معتادان و سنجش نظرات پرسنل درمانی و معتادان در خصوص روشهای مناسب برخورد با اعتیاد پس از بلایا بوده است.این مطالعه کیفی در شهرستان بم و هشت بیمارستان کرمان و تهران که زلزله زدگان را پذیرفته بودند، انجام شد. 163 نفر مورد مصاحبه قرار گرفتند (61 معتاد و بقیه از خانواده معتادان، مردم بم، پزشکان، پرستاران، امدادگران، و مسوولین) و روش انتخاب نمونه ها از طرق فرصت طلبانه و ارجاع همتایان بود. پرسشگری به شیوه مصاحبه عمیق (با پرسشنامه نیمه ساختار یافته) انجام گرفت.قبل و پس از زلزله، آموزش ویژه ای برای پرسنل درمانی یا برنامه ای جامع برای پیشگیری و درمان وابستگی به موارد وجود نداشت. نگرش اکثریت پرسنل سیستم درمانی نسبت به درگیر شدن در درمان معتادان منفی بود. سیستم درمانی در دو هفته اول پس از زلزله بدون برنامه ای معین پوشش دارویی ناکاملی را ارایه دادند. پیشنهاد اکثر مصاحبه شوندگان این بود که در شرایط بلایای احتمالی بعدی در روزهای اول برای جلوگیری از علایم محرومیت از داروهای اپیوییدی استفاده و پس از رفع بحران و بهبود صدمات جسمی اقدام به ترک شود.عواقب ناگوار عدم رسیدگی به مشکلات اعتیاد پس از بحران می تواند شامل تغییر بروز مصرف مواد به ویژه در گروه های خاص؛ تغییر در شدت سو مصرف؛ و احتمالا تغییر نوع مواد و روش مصرف به اشکال پر خطر باشد. در نتیجه برای پیشگیری و درمان صحیح مشکلات مربوط به مصرف مواد وجود برنامه ای جامع و مدون ضرورت دارد تا در شرایط خاص بحران براساس آن عمل شود.

به منظور تعیین انتشار و پراکندگی جغرافیایی کنه های نرم و سخت در شهرستان آمل، بابل و نور استان مازندران مطالعاتی از شهریور ماه 1379 لغایت اسفند ماه 1380 انجام گردید. در این بررسی طی 15 نوبت عملیات صحرایی در فصول مختلف، 10% روستاهای سه شهرستان ذکر شده به طور تصادفی انتخاب و نمونه برداری از لانه ماکیان، منازل مسکونی، محل نگهداری دامها، از روی بدن دامها به عمل آمد. و جمعا 3897 عدد کنه جمع آوری گردید. از این تعداد 2049 کنه متعلق به خانواده آرگازیده (کنه های نرم) که شامل دو جنس اورنیتودوروس (اورنیتودوروس لاهورنسیس 15.65%) و آرگاس (آرگاس پرسیکوس 35.95% و آرگاس رفلکسوس 0.97%) بود. تعداد 1848 کنه از خانواده ایکسودیده (کنه سخت) شامل 6 جنس بوئوفیلوس (بوئوفیلوس آنولاتوس 8.34%)، همافیزالیس (همافیزالیس سولکاتا، 5%) ایگزودس (ایگزودس ریسینوس 27.45%)، هیالوما (هیالوما مارژیناتوم 1.66%، هیالوماآناتولیکم 1.33% و هیالوماشولزه ای 0.75%) ریپی سفالوس (ریپی سفالوس سانگینوس 1.18%) و درماسنتور (درماسنتور مارژیناتوس 1.76%) از روی دام (گوسفند، بز، گاو و...) و محل نگهداری آنها جمع آوری گردید.

تصادفات جاده ای و ترافیکی یکی از شایعترین سوانح و حوادث است که سالانه جان بسیاری از مردم را در جهان به خطر می اندازد. در کشور ما نیز این مساله به صورت یک معضل و مشکل ویژه بهداشت و سلامت جامعه در آمده است به گونه ای که ایران به لحاظ تصادفات و سوانح جاده ای و ترافیکی به عنوان یکی از کشورهای دارای بیشترین موارد تصادف و مرگ و میر ناشی از آن معرفی شده است. عوامل انسانی به ویژه عملکرد رانندگان یکی از مهمترین علل سوانح رانندگی است. این مطالعه به منظور تعیین سطح آگاهی نگرش و عملکرد رانندگان در مورد مقررات راهنمایی و رانندگی در شهر تهران انجام گرفت.مطالعه حاضر به صورت مقطعی بر روی 220 نفر از رانندگان وسایل نقلیه در شهر تهران انجام شده است. نحوه نمونه گیری به صورت خوشه ای بود. هر خوشه مشتمل بر 10 راننده متوالی که از یک محل مشخص عبور می کردند. در نظر گرفته شد. برای تعیین ارتباط متغیرهای کیفی از آزمون کای دو و در صورت لزوم از شاخص نسبت شانس (OR) و حدود اطمینان آن استفاده شد. پایایی (Reliability) سوالات در هر حیطه با استفاده از شاخص آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار گرفت. پایایی ساختاری (Construct Validity) سوالات در هر حیطه با استفاده از روش تجزیه تحلیل مولفه های اصلی (Principal Components Analysis) بررسی گردید.در مجموع 220 راننده مورد بررسی قرار گرفتند. به ترتیب 67.7%، 56.4% و 47.7% از افراد مورد بررسی دارای آگاهی، نگرش و عملکرد مناسب در زمینه مقررات راهنمایی و رانندگی بودند. پس از حذف اثر متغیر های مخدوش کننده (با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک) آگاهی نگرش و عملکرد رانندگان در زمینه مقررات راهنمایی و رانندگی از نظر آماری دارای ارتباط معنی داری با یکدیگر نبودند. اما ارتباط آگاهی رانندگان مورد بررسی در مورد مقررات راهنمایی و رانندگی با سن آنها و ارتباط متغیرهای تحصیلات، وضعیت تاهل، شغل و نوع اتومبیل با عملکرد آنها از نظر آماری معنی دار بود.این مطالعه نشان داد در مجموع عملکرد رانندگان در شهر تهران در زمینه مقررات راهنمایی و رانندگی ضعیف است. با توجه به اهمیت نقش عوامل انسانی در وقوع سوانح و حوادث رانندگی بهترین و با صرفه ترین روش در کاهش وقوع این گونه حوادث مداخله و اصلاح عملکرد رانندگان است. گر چه به نظر نمی رسد شیوه های متداول آموزشی (آگاهی محور) توفیق چندانی در این مورد داشته باشند.

مطالعه ای به منظور ارزیابی میزان شیوع استافیلوکوکوس اورئوس کوآگولاز مثبت در شیر دریافتی مرکز جمع آوری شیر شهرستان گرمسار انجام شد. برای این منظور تعداد 96 نمونه (84 نمونه شیر ترکیبی و 12 نمونه شیر فله داخل تانکر) از شیر دریافتی مرکز جمع آوری شیر شهرستان گرمسار به صورت تصادفی نمونه برداری شد. نمونه های شیر در شرایط بهداشتی به آزمایشگاه حمل گردیدند. در آزمایشگاه پس از آماده سازی از رقت های 10-2تا 10-6 بر روی محیط برد پارکر کشت داده شد. سپس پلیتها برای مدت دو روز (48 ساعت) در دمای 37 درجه سانتی گراد گرمخانه گذاری شد. بعد از 48 ساعت گرمخانه گذاری، پرگنه های دارای مرکز سیاه و اطراف روشن مشخص شدند و از آنها با استفاده از پلاسمای سیترانه خرگوش آزمایش کوآگولاز به عمل آمد. همچنین آزمایش کاتالاز در مورد آنها انجام شد. پرگنه های همشکل و مشابه که از نظر کوآگولاز و کاتالاز مثبت بودند به عنوان استافیلوکوکوس اورئوس شمارش شدند. نتایج نشان داد که میانگین شمارش استافیلوکوکوس اورئوس کوآگولاز مثبت در شیرترکیبی 105×5.4 باکتری در هر میلی لیتر می باشد. و دامنه تغییرات از 106×2.1 - 104×8.6 باکتری در هر میلی لیتر و انحراف معیار 105×3.5 باکتری در هر میلی لیتر متغیر است. در شیر فله (تانکر) نیز میانگین شمارش استافیلوکوکوس اورئوس105×3.2 باکتری در هر میلی لیتر بوده و دامنه تغییراتی از 105×5.5 - 105×1.4 باکتری در هر میلی لیتر و انحراف معیار 105×1.4باکتری در هر میلی لیتر را داراست. این مطالعه نشان داد که شیر دریافتی حاوی تعداد زیادی استافیلوکوکوس اورئوس می باشد. با توجه به بالا بودن این میکروارگانیسم احتمال خطربهداشتی حاصل از وجود آنتروتوکسین استافیلوکوکی در فرآورده های شیر برای مصرف کننده وجود دارد.به منظور کاهش آلودگی استافیلوکوکی در شیر تولید شده، درمان و کنترل ورم پستانهای بالینی و تحت بالینی در دامداریها توصیه می شود. همچنین رعایت بهداشت در طول تولید، حمل ونقل و ذخیره سازی شیر ضروری به نظر می رسد.