مجله علوم شیلاتی ایران (انگلیسی)
سال:1379 | دوره:2 | شماره:2 |تعداد مقالات:11

نمونه های ماده تخم دار سخت پوست Upogebia assiissi از منطقه Pacha (54″، ′50، 24o شمالی و ′43،66o شرقی) در دو مرحله در تاریخ ششم و هفتم اکتبر 1994 و 1995 جمع آوری گردیدند. آنها تحت شرایط آزمایشگاهی در آب شور فیلتر شده دریایی با شوری 35 تا 36 قسمت درهزار (ppt) و اسیدیته 7.8 تا 9 و درجه حرارت معمولی (25 تا 32 درجه سانتیگراد) پرورش یافتند.رشد لاروهای حاصله از مرحله اول تا مرحله سوم و یا چهارم زئال (Zoeal) و همچنین مرحله پست لاروی، 8 تا 14 روز طول کشید. چگونگی مراحل لاروی و پست لاروی Upogebia assiissi نیز در این مقاله با توضیح موارد و ارایه اشکال آنها بیان شده است. این مراحل با مراحل آزمایشگاهی تشکیل لارو، پست لارو U. guddusiae بیان شده توسط Siddiqui و Trimizi در سال 1995 از پاکستان و U. kempi توسط Shenoy در سال 1967 از هندوستان مقایسه گردیده است.

در طول قرن گذشته، چگونگی تولید مثل ماهیان خاویاری توسط دانشمندان روسی مورد مطالعه قرار گرفته است. آنها تکنولوژی پرورش بچه ماهیان خاویاری را بر پا نمودند که شامل چگونگی تکثیر، لقاح گامت های حاصله از مولدین وحشی و پرورش لارو می باشد. در سالهای اخیر، (از دهه 1970)، بیشترین اطلاعات در این رابطه از تیم های تحقیقاتی آمریکا، اتحادیه اروپا، ژاپن و ایران حاصل شده است. بنابراین در حال حاضر اطلاعات با ارزشی از فیزیولوژی تولید مثل در ماهیان خاویاری شامل چگونگی رشد مواد تناسلی، سیکل تولید مثل، اوولاسیون، تولید اسپرم و لقاح وجود دارد. پرورش ماهیان خاویاری بصورت مصنوعی در تمام دوران امکان تهیه بچه ماهیان، گوشت ماهیان خاویاری و خاویار را فراهم ساخته است.

طی دهه گذشته سرمایه گذاری در خصوص توسعه فعالیت های شیلاتی در خلیج فارس بطور قابل توجهی افزایش یافته است. وجود 1800 کیلومتر مرز آبی در سواحل خلیج فارس و دریای عمان و بیش از 14 جزیره متعلق به کشور ایران فرصت مناسبی را برای انجام فعالیت های اقتصادی در این زمینه فراهم ساخته است. پتانسیل های مناطق ساحلی جزایری نظیر کیش، فارور، هندورابی، تنب و ... مناسب ترین فرصت جهت صید و بهره برداری از انواع ماهی های تزیینی را بوجود آورده است.جزیره کیش یکی از مهمترین جزایر این منطقه بوده که دارای تجمع قابل توجهی از مرجانها در اطراف خود می باشد. نمونه برداری از 12 ایستگاه در طی سالهای 1997 تا 1998 از طریق صید پیاله ای، غواصی و استفاده از مواد بی حس کننده انجام پذیرفت. نتایج حاکی از وجود 113 گونه متعلق به 47 خانواده از ماهی های تزیینی بود که از آن میان خانواده های Scaridae. Acanthuridae, Pomacentridae و Lutjanidae از نظر تعداد و فراوانی گونه قابل اهمیت می باشند. تعداد گونه های شناسایی شده در مناطق مرجانی جزیره کیش بشرح زیر می باشد:4 گونه Apogonidae، 6 گونه Lutjanidae، 11 گونه Pomacentridae، 6 گونه Nemipteridae، 3 گونه Scaridae، 3 گونه Lethrinidae، 4 گونه Labridae، 4 گونه Gobiidae، 4 گونه Chaetodontidae، 4 گونه Carangidae، 2 گونه Belonidae، 2 گونه Balistidae، 2 گونه Acanthuridae، 2 گونه Tetradontidae، 2 گونه Signatidae، 2 گونه Ostraciidae، 1 گونه Leiognathidae و 1 گونه Atherinidae.

شناسایی گیاهان دریایی سواحل استان سیستان و بلوچستان از آذرماه سال 1377 بمدت یک سال با عملیات نمونه برداری در مناطق بین جزر و مدی به صورت گشتهای ماهانه و دیگری در مناطق زیر جزر و مدی بصورت فصلی توسط عملیات غواصی از منطقه گواتر با طول ́30 و 61o و عرض ́10 و 25o تا میدانی با طول ́5 و 59o و عرض ́24 و 25o اجرا گردید.نمونه ها پس از جمع آوری از هر منطقه به آزمایشگاه مرکز تحقیقات انتقال یافته و پس از تیمار لازم، مطالعات و اقدامات اولیه شناسایی بر طبق منابع موجود در مرکز، عکسبرداری و تشکیل آلبوم و هر باریوم، با ذکر مشخصات نمونه برداری بر روی آنها انجام گرفت. پس از انجام مراحل فوق، نمونه ها جهت تایید اسامی علمی به مراجع ذیصلاح در کشورهای خارج از قبیل آمریکا، چین و پاکستان ارسال گردید.در طی این تحقیق، تعداد 83 گونه در کل شناسایی و به تایید رسیده است. از این تعداد 68 جلبک در حد گونه و 15 جلبک در حد جنس بوده است.از مهمترین شاخه و خانواده گیاهان دریایی شناسایی شده می توان به نمونه های زیر اشاره نمود: جلبکهای سبز شامل Ulvaceae و Ulvales، جلبکهای قرمز Gelidiaceae, Gigarinales, Nemaliacls و جلبکهای قهوه ای Sargassceae و Fucales.

ماهی بومی ایران لئوسیسکوس پرسیدس که در دریاچه کافتر و سرشاخه های آن مانند رودخانه شادکام زیست می کند، جز فون ماهیان زیر منطقه مزوپوتامیان حوزه کر- نیریز محسوب می گردد. در بررسی های انگل شناسی انجام گرفته، گونه داکتیلوژیروس اسفیرنا در آبشش این ماهی یافت گردید که از نظر مشخصات شکلی و اندازه اندامهای مختلف (قلابها، قلابکها و رابطها) با گونه داکتیلوژیروس اسفیرنا در منطقه اوراسیا مطابقت دارد. اگر چه تفاوتهای اندکی نیز مشاهده شده است که قابل اغماض می باشند. بعلاوه مسیر انتقال انگل به دریاچه و ایجاد آلودگی در میزبان جدید در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است.

در اردیبهشت ماه سال 1373، 17 نمونه قورباغه مردابی معمولی Rana ridibunda ridibunda از حومه مناطق انزلی، آستارا و آق بابا در شمال ایران جمع آوری شد. این قورباغه ها از نظر وجود کرمهای انگلی مورد بررسی قرار گرفتند. از بین 12 نمونه جمع آوری شده از منطقه انزلی 83.8 درصد به یک یا دو نوع ترماتود دی ژنتیک یا سیست متاسرکر آنها شامل: Encyclometra colubrimurorum, Prosotocus confuses, Opisthioglyphe ranae, Gorgodera dollfusi, S. similis, Skrjabinoeces breviansa و Codonocephalus urniger آلوده بودند.نمونه های جمع آوری شده از منطقه آستارا آلوده به Cosmocerca ornate, P. confusus, Diplodiscus subclavatus و ‍Codonocephalus urniger بودند. در یکی از نمونه های قورباغه جمع آوری شده از آق بابا تنها Pleurogenoides medians مشاهده شد.بجز نمونه های  S. similis, C. urnigerو O. ranae، 7 گونه دیگر برای نخستین بار از ایران گزارش می شوند.

تعیین جنسیت و رسیدگی جنسی ماهیان زنده از جهات مختلف دارای اهمیت می باشد. تشخیص صحیح جنس و رسیدگی جنسی در ماهیان فاقد علایم جنسی ظاهری و یازمانی که این علایم رشد نکرده اند معمولا با استفاده از روشهای اندازه گیری سطوح هورمونی و یا تکه برداری انجام می گیرد. این روشها علاوه بر صرف وقت و مواد آزمایشگاهی، خطراتی برای ماهی به همراه دارند. بنابراین معرفی یک روش دقیق، موثر و غیر تهاجمی برای تعیین جنسیت و رسیدگی جنسی ماهیان خاویاری از نظر اقتصادی برای کشورهای تولید کننده خاویار بسیار با اهمیت خواهد بود.در این پژوهش از روش اولتراسونوگرافی برای تعیین جنسیت و رسیدگی جنسی ماهی ازون برون (Acipenser stellatus) استفاده گردید. 249 عدد ماهی ازون برون با طول بیشتر از 95 سانتیمتر بوسیله یک دستگاه سونوگرافی با پروپ خطی مورد بررسی قرار گرفتند. تشخیص جنسیت بر مبنای اختلاف در بازتاب صوتی و شکل کلی تخمدان و بیضه انجام گرفت. نتایج تشخیص جنسیت بوسیله اولتراسونوگرافی با کالبدگشایی ماهی تایید شد. با اولتراسونوگرافی 199 عدد ماهی ماده (63 درصد رسیده و 136 عدد نارس) و 50 عدد نر (29 عدد رسیده و 21 عدد نارس) تشخیص داده شد. صحت تشخیص جنسیت با کاربرد اولتراسونوگرافی 97.2 درصد بود. تشخیص گناد نر نارس مشکل بود. سرعت تشخیص جنسیت بسته به مرحله رسیدگی جنسی محدود 30 ثانیه یا کمتر برای هر ماهی بود.