مجله علوم شیلاتی ایران (انگلیسی)
سال:1383 | دوره:4 | شماره:1 |تعداد مقالات:9

هر چند هنوز هم سهم عمده ایی از کپور ماهیان بصورت تازه در سراسر جهان عرضه می گردد دامنه وسیعی از فراورده های با ارزش کپور ماهیان در بازار مشاهده می شود. آگاهی از هزینه های تولید در مزرعه و تغییرات سهم عوامل هزینه تمام شده نقش عمده ایی در مدیریت و توسعه مزارع پرورشی دارد. کپور معمولی، کپور نقره ای، کپور علفخوار و کپور سرگنده مهمترین گونه های پرورشی گرم آبی در ایران می باشند. تکثیر آنها به آسانی و با هزینه کم در مراکز تکثیر انجام گرفته و در بیشتر نقاط کشور بصورت کشت توام پرورش می یابند. گونه های گرم آبی فوق در دهه پنجاه به ایران وارد و در حاشیه دریای مازندران پرورش آنها گسترش یافت. تولید کپور ماهیان در مزارع به بیش از 28500 تن در سال 1380 بالغ گردید. مشخصات پرورش کپور ماهیان در سه استان گیلان، مازندران (شامل گلستان هم می شود) و خوزستان متفاوت می باشد. برای ارزیابی هزینه های تولید در مناطق و مزارع با اندازه های مختلف، مطالعه تولید سالانه، هزینه ها و درآمدهای مزارع پرورش کپور ماهیان در سال تولیدی 1376-1375 انجام شد. برای ارزیابی اقتصادی تولید مزارع، 153 مزرعه به روش تصادفی از استانهای مذکور انتخاب و هزینه ها و درآمدهای آنها پس از دسته بندی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد هزینه ها و درآمدهای مزارع با اندازه های متفاوت و در استانهای مختلف یکسان نمی باشند. غذا و کود بطورمتوسط با دارا بودن 60% سهم هزینه های جاری (45% سهم هزینه کل) بیشترین سهم و بیشترین اختلاف در هزینه تمام شده تولید را در بر می گیرد. بطور کلی، نسبت فایده به هزینه و نرخ بازگشت سرمایه ارتباطی مستقیمی به منطقه تولید دارد. لذا پرورش دهندگان گیلانی و بعد از آن پرورش دهندگان مازندرانی و سپس خوزستانی با متوسط درآمد بهتر در کیلوگرم و در هکتار از شرایط بهتر تولیدی برخوردار می باشند.

صنعت پرورش میگو دارای عمر کوتاهی در ایران است. تولید میگوی پرورشی از سال 1992 تا 2000 با شروع به کار تعداد زیادی از مزارع پرورش گسترش یافت و تولید میگو به حدود 450 تن رسید و این تعداد در سال 2001 به میزان 700 تن خواهد رسید. از آگوست 1997 تا مارس 1998 دو هزار پست لارو و میگوی جوان ببری سبز از 5 سالن هچری و 20 مزرعه پرورش میگو در سه استان ساحلی بوشهر، خوزستان و هرمزگان جمع آوری گردید. بر اساس شاخص های کلی هیستوپاتولوژیکی، بافت شناسی با میکروسکوپ نوری و الکترونی، ویروس Penaeus monodon baculovirus (MBV) در این میگوها تشخیص داده شد. ویروس مزبور میله ای شکل DsDNA با قطر 300±75 nm بوده است. اندامهای اصلی که مورد تهاجم ویروس قرار گرفته است شامل هپتوپانکراس و اپی تلیوم روده میانی می باشد.

در این مطالعه هشتاد و هشت عدد ماهی پانگای تایلندی (Thai pangas Pangasius swtchi) جهت القا تخم ریزی بکار گرفته شدند از آن ماهیان 30 ماهی بالغ جهت سنجش ارتباط طول - وزن، 25 ماهی بالغ جهت تعیین هم آوری و بقیه تاس ماهی (12 نر و 21 ماده) برای القا تکثیر مورد استفاده واقع گردیدند.بررسیها نشان از ارتباط مستقیم و ثبت بین طول چنگال و طول کل داشته است. ارتباط بین طول و وزن نیز به بهترین طریق در سیستم لگاریتمی و طبق قانون کیوب (cube) نشان داده شد. هم آوری مطلق بین 241900-12200 تخمک با متوسط 181950 تخمک به ازای هر ماده در نوسان بوده است. در تزریق یک مرحله ای با غده هیپوفیز متوسط تخم حاصله 95136±182075، و درصد لقاح بین 69 تا 95 درصد متغیر بود. درصد توزیع در ماهیان تزریق شده با نر هیپوفیز در بهترین فصل تخم ریزی 34.73±70.04 درصد بود.در تزریق دو مرحله ای باعصاره هیپوفیز تعداد تخمهای حاصله 160000 تا 260000 و درصد نتایج 42.68±76.50 و درصد توزیع 32.83±58.75 بود. در ماهیان تزریق شده دو مرحله ای با استفاده از هورمون گنادتروپین (HCG) تعداد تخم های حاصله بین 150000 تا 200000 متغیر بوده و درصد لقاح 40.99±73.00 درصد تفریخ 3678±58.33 بوده است.در این مطالعه، این موضوع ثابت شد که عصاره هیپوفیز هم مناسبتر و هم اقتصادی تر از (HCG) است.

این مطالعه در رابطه با چگونگی تحرک اسپرم تاس ماهی ایران (Aciperser persicus) بوده است. طول زمان توقف نسبی تحرک اسپرم بوسیله مطالعات میکروسکوپی مورد اندازه گیری قرار گرفت. اسپرم توسط سه محلول فعال کننده، آب شیرین با اسیدیته 7.5 و دو محلول نمکی مختلف تحریک به فعالیت شد. کل زمان تحرک اسپرم از آب شیرین کوتاهتر از دو محلول نمکی بوده است. ارتباط معنی دار بین تحرک اسپرم و درجه رقیق سازی وجود داشته است. افزایش درجه رقت از 1:50 به 1:500 اثر منفی بر تحرک اسپرم داشته و بطور معنی دار باعث کاهش زمان تحرک اسپرم گردید (P<0.01). همچنین ارتباط معنی داری بین یونهای سوم و در محلول نمکی و طول کل زمان تحرک اسپرم وجود داشت.

در یک آزمایش کاملا تصادفی و بصورت فاکتوریل 3×3، اثرات سطوح مختلف پروتئین و انرژی جیره P/E در آبهای لب شور بر روی قزل آلای رنگین کمان مورد تحقیق قرار گرفت. در این پژوهش 3 میزان پروتئین خام (35، 40 و 45 درصد) و 3 سطح انرژی (370، 400 و 430 کیلوکالری در 100 گرم) مورد استفاده واقع شد. در جیره های نیمه خالص از پودر ماهی، کازئین و ژلاتین بعنوان منبع پروتئین و از دکسترین، نشاسته و روغن بعنوان منبع انرژی استفاده گردید. هر جیره غذایی با 3 تیمار 20 عددی ماهی با وزن متوسط 81.5 گرم و در 9 مخزن فایبر گلاس 2000 لیتری که هر یک بوسیله توریهای پلاستیکی به 3 بخش مجزا تقسیم شده بودند، مورد آزمایش قرار گرفتند. در طول دوره پرورش متوسط درجه حرارت آب، اکسیژن محلول، pH و EC بترتیب بین 15±2 درجه سانتی گراد، 6.5-8.1 میلی گرم در لیتر، 7.7-8.6 و 25400 میکروموس بر سانتیمتر قرار داشتند. ماهیان بین 1.6-2 درصد وزن بدنشان بصورت روزانه و در 3 نوبت مساوی غذا دهی شده و در هر دو هفته یکبار میزان غذا تنظیم می گردید، زمان آزمایش 84 روز بطول انجامید. در هر سطح پروتئین با افزایش انرژی از 370 به 430 کیلوکالری در 100 گرم جیره، درصد افزایش وزن (WG)، درصد افزایش رشد روزانه (ADG)، نسبت کارایی پروتئین (PER)، درصد استفاده خالص پروتئین (ANPU)، نسبت درصد رشد خالص (SGR) و فاکتور وضعیت (CF) حالت افزایشی داشته در صورتی که ضریب غذایی (FCR) روندی کاهشی را نشان می داد. بهترین راندمان غذایی از غذاهایی با 35% پروتئین و 430 کیلوکالری انرژی با PE، 81.4 میلی گرم پروتئین به کیلوکالری انرژی بدست آمد.چربی و رطوبت لاشه تحت تاثیر سطح پروتئین و انرژی جیره قرار داشته در حالتی که سطح پروتئین و خاکستر آن در تمام جیره ها یکسان بودند.

در طول دوازده ماه نمونه برداری از 17 ایستگاه تعیین شده جمعا 327 قطعه ماهی صبور صید گردید که 120 قطعه از آنها ماده، 113 قطعه نر و بقیه نابالغ بودند. دامنه طولی ماهیان صید شده 120 تا 500 میلی متر بوده است. حداکثر میزان قطر تخمک ماهی صبور 0.795 میلی متر بوده و تخمک های با قطر 0.7 میلی متر به بالا در مراحل تخم ریزی آزاد می شوند. توزیع پراکنش قطر تخمک بر حسب زمان و مکان مهاجرت همراه با تغییرات شاخص GSI نشان داد که تخمک های با قطر 0.641 تا 0.795 میلی متر در مراحل مختلف و در طول مسیر مهاجرت بتدریج رها گشته اند. توزیع پراکنش قطر تخمک نشان داد که تخم ریزی ماهی صبور با ورود آن به مصب رودخانه های بهمنشیر و اروند شروع و تا نزدیک شوشتر و دزفول ادامه می یابد. زمان تخم ریزی این ماهی از اردیبهشت شروع و تا شهریور استمرار می یابد.

این مطالعه در بهار سال 1977 در سه دوره و با استفاده از طرح آماری کاملا تصادفی 3×3×4 فاکتوریل صورت گرفت.تعداد 300 قطعه لارو ماهی قره برون در نظر گرفته شده به تانکهای بیضی شکل با سطح 0.1 مترمکعب و به عمق 30 سانتیمتر، حجم آبی 20 لیتر و با سرعت جریان آبی 0.25 لیتر در دقیقه منتقل شدند.آزمایشات در مرکز تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری شهید رجایی ساری واقع در شمال ایران صورت گرفت. بر حسب رژیم غذایی، لاروها به سه گروه تقسیم و هر گروه بطور مجزا توسط آرتمیا، دافنی ماگنا و مخلوطی از آن دو (%50 آرتمیا + 50% دافنی ماگنا) تغذیه شدند. در دوره اول لاروها روزانه با نسبت 80، 100 و 120 درصد وزن بدن و در دوره دوم و سوم روزانه با نسبت 30، 50 و 70 درصد وزن بدن تغذیه شدند. هر دوره 72 ساعت بطول انجامید.نتایج نشان دادند که در دوره های اول و سوم بین موجودات غذایی، وزن بدست آمده بدن و FCR اختلاف چشمگیر وجود دارد (p<0.005)، بیشترین افزایش وزن در تانکها مربوط به لاروهای تغذیه شده با 120% وزن بدن در روز بدست آمد. بهترین درصد ماندگاری لاروها در تغذیه 70% وزن بدن روزانه توسط ناپلی آرتمیا و غذای مخلوط در دوره دوم پرورش بدست آمد. بالاترین نسبتهای رشد و درصد بازماندگی و بهترین FCR هنگامی بدست آمد که غذای زنده آرتمیا به بچه ماهیها داده شدند. بین تغذیه با آرتمیا و غذای مخلوط در این مطالعه اختلاف فاحشی وجود نداشت. بنظر می رسد غذای مخلوط (50% آرتمیا+ 50% دافنی ماگنا) در 70 درصد وزن روزانه لاروها رشد بهتری ایجاد می نماید.