علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال:1384 | دوره:- | شماره:27 |تعداد مقالات:10

غلظت بالای نمک به علت اثرات نامطلوب آن بر روی فعالیت های حیاتی و ساختمان سلولی میکروارگانیزمها به طور قابل توجهی بازدهی تصفیه را در فرآیندهای بیولوژیکی تصفیه فاضلابهای شور کاهش می دهد.فاضلاب مصنوعی ترکیب شده از ملاس رقیق، اوره، نمکهای بافر فسفات و انواع غلظتهای نمک (%0.7-2.5) NaCl، در یک راکتور بیوفیلمی با بستر متحرک (MBBR) تصفیه شد. جهت راه اندازی لجن برگشتی محیط لجن فعال یک تصفیه خانه شهری به راکتورهای MBBR که 50% حجم آن با آکنه هایی به شکل استوانه های کوچک شیاردار و از جنس پلی اتیلن پر شده بود، تلقیح گردید. اثرات متغیرهای مهمی چون بار آلی (Ls)، بار هیدرولیکی (Q/A)، و غلظت نمک در عملکرد سیستم MBBR بررسی شدند. یک مدل ریاضی عملکرد سیستم را در غلظت های مختلف نمک و بارهای آلی متفاوت به طور جداگانه توصیف می کند. ثابت های مدل با استفاده از اطلاعات آزمایشگاهی اندازه گیری شدند. معادلات بدست آمده در شرایط مشابه و در مقادیر امتحان شده از پارامترها می تواند در سیستم های MBBR مورد استفاده باشد.

به منظور بررسی وضعیت آلودگی صدا در مدارس شهری، پژوهشی در سال 1383 در مدارس بخش مرکزی شهرستان کرج انجام شد، و نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که، حدود معیار ترجیحی آلودگی صدا (PNC) و تراز معادل فشار صوت سی دقیقه ای (Leq30min) داخل کلاس ها بدلیل تراکم دانش آموزان، فرسودگی ساختمان مدارس، استقرار مدارس در محلهای شلوغ و پرترافیک نظیر حاشیه بزرگراهها و خیابانهای اصلی، همجواری با مدارس دیگر در مجتمع های آموزشی، فعالیت های ساختمانی همسایه و نیز فقدان مکان اختصاصی مناسب برای ساعات زنگ ورزش بترتیب با میانگین 55.6 dB و 51.8 dBA بالاتر از حدود استاندارد پیشنهادی مرکز تحقیقات مسکن با حداکثر تراز 35 دسی بل برای هر دو شاخص (1) است. براساس این تحقیق، آلودگی صوتی مدارس غیرانتفاعی، بدلیل جمعیت کم دانش آموزان، نو بودن آنها و نیز اجاره سالن اختصاصی برای زنگ ورزش دانش آموزان در خارج از مدرسه با 4 dBA تراز پایین تر، در وضعیت بهتری از مدارس دولتی هستند. همچنین، بر اساس نظرخواهی انجام شده از معلمان، 32 درصد از آنان از بین جنبه های رفاهی آلودگی زیاد صدا را مشکل اصلی خود هنگام تدریس در مدارس اعلام نموده و 47 درصد وضعیت شنیداری کلاسهای درس را محرک و آزار دهنده ارزیابی نموده اند.

در این بررسی باقیمانده حشره کش فسفره دیمتوات بر روی خیار که مهمترین محصول صیفی استان فارس است در سال 1383 اندازه گیری شد. در این مطالعه از روش TLC Scanner استفاده شد. منطقه به 3 زیر حوزه رود کر، رود کرسیوند و زیر حوزه سیوند تقسیم شد. در هر یک از زیر حوزه ها، 6 محل جهت نمونه برداری انتخاب شدند و از خیارهای مربوط به هر محل هنگام عرضه به بازار به صورت تصادفی نمونه برداری صورت گرفت. نتایج بدست آمده از آزمایش ها نشان داد که، 66.7% نمونه ها مقدار باقیمانده دیمتوات بیش از حدود استاندارد، 22.2% از نمونه های باقیمانده کمتر از حد استاندارد ولی نزدیک به آن و در حدود تحمل و در 11.1% از نمونه های برداشت شده حشره کش دیمتوات دیده نشد.در مقایسه نتایج بدست آمده از بقایای حشره کش دیمتوات خیار، این 3 زیر حوزه با استفاده از روش Krushal-wallis اختلاف معنی داری مشاهده نشد و مقایسه نتایج بدست آمده محصولات در مناطق انتخاب شده در 3 زیر حوزه با حدود مجاز به وسیله آزمون T-test انجام شد زیرا در اکثر مناطق عدد بدست آمده P>0.05 بود که اختلاف معنی داری هم مشاهده نشد.

کلزا با نام علمی براسیکا ناپوس از تیره شب بو (براسیکاسه) است که در زبان انگلیسی به Rape seed شهرت دارد. این گیاه که برای مشخص نمودن اثرات نیکل بر روی آن، در تحقیق ذیل مورد بررسی قرار گرفته است، دارای 2n=38 کروموزوم بوده و از پهن برگان و دارای دو رقم بهاره و پاییزه می باشد. گیاهی یکساله و دارای بخشهای مختلف ریشه، ساقه، برگ، گل، غلاف و دانه است. نیکل یکی از فلزات سنگین است که اثرات سمی آن در گیاهان مختلف از لحاظ جنبه های مختلف فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی، مولکولی، سلولی و ژنتیکی در حال بررسی است. در این پژوهش اثر سمی تیمارهای متفاوت NiCl2 بر روی برخی از فعالیتهای فیزیولوژیکی دو رقم کلزا (Brassica napus L.) از جمله بر روی درصد جوانه زنی دانه ها (با غلظت های 0، 10، 50، 100، 150، 200، 250، 300، 350، 400 و 500 میکرومولار) و مقدار پرولین و فعالیت آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز (با غلظت های 0، 100، 300 و 500 میکرومولار) در اندامهای هوایی و ریشه در شرایط گلخانه ای در دو رقم PF دو صفر و 401Hyola مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که با افزایش غلظت نیکل، درصد جوانه زنی کاهش، غلظت پرولین افزایش و فعالیت آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز در هر دو رقم افزایش یافت که این افزایش در رقم PF بیشتر از Hyola بود. نتایج حاصل از پارامترهای بررسی شده در هر دو رقم تفاوت معنی داری را نشان دادند. یکی از ساز و کارهای بیوشیمیایی موثر در خصوص جوانه زنی بر پاسخ متفاوت هر دو رقم نسبت به تنش فلز سنگین نیکل را می توان به تفاوت آنها از نظر میزان اثر سمی نیکل در این ارقام نسبت داد. به نظر می رسد تنش فلز سنگین در گیاه قادر به القای سنتز قابل ملاحظه ای در میزان پرولین و القای تحریک فعالیتهای آنزیمهای پراکسیداز و کاتالاز در رقم های مورد مطالعه است.

شکوفایی پلانکتونی یکی از جنبه های آلودگی بیولوژیکی در محیط زیست دریایی است. با توجه به اثرات مضر این پدیده طبیعی بر روی ذخایر آبزیان، اکوسیستم های دریایی و انسان در نتیجه مصرف آبزیان آلوده شده و یا تماس با آب آلوده، جنبه دیگری از اثرات این پدیده به عبارتی اثر جهش زایی و سرطان زایی شکوفایی پلانکتونی با استفاده ازتست ایمز (Ames) مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش با استفاده از باکتری سالمونلاتیفی موریوم سویه TA97 انجام شد. در این پژوهش نمونه شکوفایی پلانکتونی (Chlamydomonas sp) در دو فاز سوپر ناتنت (آب محیط) و توده سلولی به طور جداگانه و به محیط آگار حداقل حاوی سالمونلاتیفی موریوم TA97 افزوده گردید. به منظور مقایسه از سدیم آزید به عنوان شاهد مثبت و از آب مقطر به عنوان شاهد منفی استفاده شد. اثر جهش زایی کشند قرمز در فاز سوپر ناتنت با شمارش کلنی ها و مقایسه با کلنی های شاهد منفی که در اثر جهش خودبخودی حاصل می شوند، مشاهده شد ولی در فاز توده سلولی این اثر مشاهده نشد. برای بررسی سرطان زایی به محیط آگار حداقل حاوی نمونه شکوفایی پلانکتونی در فاز سوپر ناتنت و سویه TA97 سالمونلاتیفی موریوم، میکروزوم های کبد موش که در شرایط سترون تهیه شده بود افزوده شد و از مقایسه تعداد کلنی های ایجاد شده در نمونه و شاهد مثبت و شاهد منفی اثر سرطان زایی مشاهده نشد.

هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای از آلاینده های اکوسیستم خاکی و آبی به شمار می روند و نیز این ترکیبات در طبیعت برای آبزیان بسیار خطرناک و مهلک هستند یکی از مهمترین ترکیبات آروماتیک نفتالین بوده و تحقیقات انجام شده در ارتباط با وجود ترکیبات آروماتیک در آب حوزه جنوبی دریای خزر نشان از وجود ترکیبات آروماتیک نظیر نفتالین، آس نفتالین، فلورن، فنانترن، آنتراسن، فلورانتن، با غلظتهای مختلف از 0.004 تا 2.82ppm می باشد. یکی از مهمترین ترکیبات آروماتیک، نفتالین بوده که ترکیب دو حلقه ای بوده و دارای غلظت 0.008 تا 0.628ppm در آب حوزه جنوبی دریای خزر و غلظت 0.1 تا 2ppm در بافت ماهیان دریای خزر است.در این تحقیق، جامعه مورد بررسی، بنادر امیرآباد و نوشهر در استان مازندران است که مجموعا 16 نمونه از دو دستگاه در طول 4 ماه (از آذر تا اسفند 1383) از نظر وجود باکتریهای تجزیه کننده نفتالین مورد ارزیابی قرار گرفت. نمونه برداری با استفاده از شیشه های در سمباده ای استریل، از عمق 10 سانتیمتری و سطح از مناطق متفاوت انجام گرفته و سعی شد که نمونه برداری بیشتر از مناطقی که آلوده به ترکیبات آلاینده بودند اخذ شود.برای جداسازی سودوموناسهای تجزیه کننده نفتالین، نمونه ها ابتدا در محیط پایه معدنی دارای نفتالین کشت داده شد و پس از انکوباسیون در دمای 30 درجه سانتیگراد بمدت 5-3 روز و کشت مجدد در محیط سیترمید آگار و انجام آزمایش های مختلف از نظر وجود سودوموناسهای تجزیه کننده مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که، چهار گونه از سودوموناسهای جدا شده شامل P.saccharophila, P.fluorescens, P.aeruginosa, Psuedomonase.putida توانایی تجزیه نفتالین را دارا بودند.پس از جداسازی باکتریها، گونه آئروجینوزا به عنوان گونه شاخص جهت آزمایشات برسی تجزیه نفتالین در شرایط مورد بررسی قرار گرفت. بدین ترتیب که، ابتدا دو غلظت از نفتالین (30 و 40 میلی مولار) در محیط پایه معدنی تهیه و مقدار مشخصی از باکتری به آن اضافه شده و در زمانهای صفر تا 312 ساعت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسی سیستماتیک رشد گونه آئروجینوزا نشان داد که این باکتری پس از 312 ساعت غلظت 30 میلی مول نفتالین را به 7.56 میلی مول و غلظت 40 میلی مول را پس از 312 ساعت به 9.45 میلی مول کاهش می دهد.نتایج تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که باکتری تا دامنه خاصی از غلظت نفتالین قادر به کاهش آن بوده و از آن به عنوان منبع کربن و انرژی استفاده می کند و هنگامیکه غلظت آن از حد استاندارد خارج شود برای باکتری سمی است. از طرف دیگر، تاثیر فاکتورهای مختلف بیولوژیک و غیر بیولوژیک بر روند تجزیه نفتالین و سایر ترکیبات را نمی توان نادیده گرفت و بایستی کمپلکسی از این فاکتورها را در شرایط آزمایشگاهی و پایلوت مورد ارزیابی قرار داد. میزان تجزیه نفتالین به عوامل مختلف زیستی و غیر زیستی بستگی دارد که می توان به نوع و تعداد باکتری، اکسیژن، فشار، دما، pH، مواد مغذی، شوری آب و غلظت نفتالین اشاره نمود.برای رسم نمودارها از نرم افزار Excell استفاده گردید. برای آنالیز آماری از نرم افزار SPSS و تستهای Anova استفاده گردید.

لاک پشت فراتی، تنها لاک پشت نرم ایران است که مطالعات اندکی روی آن انجام گرفته است، گمان می شود نزدیکترین خویشاوند آن، گونه ای آسیایی با نام "Rafetus Swinhoei" است. پراکنش لاک پشت فراتی رودخانه های دجله و فرات و انشعابات آنها در کشورهای ترکیه، سوریه و عراق و رودخانه های استان خوزستان در ایران است.به منظور بررسی وضعیت لاک پشت فراتی، جمعا 14 بازدید از زیستگاههای مهم آن انجام گرفت که شامل: رودهای دز، کرخه و کارون و انشعابات آنها بوده است. این گونه در فهرست سرخ اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی، در رده رو به انقراض قرار دارد که متاسفانه در ایران حفاظت شده نیست.در طول مشاهدات میدانی، جمعا 20 نمونه دیده شد و ویژگیهای زیستگاهی ایستگاهها (pH، دما و ...) به ثبت رسید. بر اساس این پارامترها، زیستگاهها رتبه بندی گردید. همچنین 5 نمونه زنده گیری شد و مورد زیست سنجی قرار گرفت. براساس بررسی های انجام شده، مهمترین عوامل تهدید این گونه در ایران عبارتند از تخریب زیستگاه، رهاسازی آلاینده های مختلف به زیستگاه و صید، همچنین جهت حفاظت از این گونه، اطلاعات بیشتر در زمینه زیست شناسی، زیستگاهها و چگونگی ارتباط بین جوامع محلی با این گونه ضروری به نظر می رسد.

این مقاله موقعیت کشورها را از نظر جغرافیای سیاسی دریاها مورد بررسی قرار می دهد. از این لحاظ کشورها به سه گروه تقسیم می شوند. هدف از این نوشتار ارایه تصویری شفاف از موقعیت ژئوپلتیکی کشورهای محصور در خشکی، هم جوار دریاها، مجاور اقیانوس ها و روند افزایش مجادلات آنها بر سر حاکمیت مناطق مختلف دریاها است. با تجزیه و تحلیل اطلاعات و مدارک بدست آمده از تلاش و استراتژی های دولت ها برای حکومت بر سر مناطق مختلف دریاها، چنین استدلال می شود که ادعای دولت های قدرتمند و دولت های در حال توسعه در این مورد متفاوت بوده و هر یک از آنها از طریق حقوقی به دنبال منافع خویش در قلمرو دریایی هستند.