بحث اشتراط عقل در تعلق زکات در چهار جهت سامان یافته است:اول، اصل شرطیت عقل در تعلق زکات: مستند عمده آن روایات خاصه است که در این بحث ضمن بررسی دلالی و سندی آن ها، ناراسایی ادله جانبی از قبیل قصور مقتضی و روایت رفع قلم و روایت ملازمه بین زکات و صلوه در این خصوص اثبات کرده است.دوم، زکات غلات و مواشی مجنون: در این بحث، ضمن نقد نظر متاخرین، نظریه مشهور قدما تکمیل و تقویت شده که بر اساس آن، مقتضای عمومات تشریع، تعلق زکات به غلات و مواشی مجنون است.سوم، زکات مال التجاره مجنون: مقتضای عمومات و ادله خاصه نیز ثبوت زکات ـ به نحو وجوب یا استحباب ـ در مال التجاره مجنون است و از این جهت فرقی میان اموال مجنون و دیگر مکلفان نیست.چهارم، عاقل بودن مالک در تمام سال: در اینجا بحث، چهار قول نقل شده و ضمن ابطال سه قول نخست، قول چهارم اثبات شده است مبنی بر اینکه ملاک تعلق زکات، عاقل بودن مالک ر زمان فعلیت یافتن تکلیف زکات با مرور یک سال است نه عاقل بودن در تمام طول سال.در پایان آثار مرتب بر هریک از اقوال چهارگانه به تفصیل بیان شده است.