فضای جغرافیایی
سال:1396 | دوره:17 | شماره:57 |تعداد مقالات:19

پرداختن به بحث توسعه یافتگی یکی از اصلی ترین موضوعات مورد مطالعه علم جغرافیا است، لذا در مبانی نظری این علم مطالب فراوانی در این زمینه دیده می شود. به طور کلی توسعه شهری زمانی می تواند در جهت پایداری قرار گیرد که بتواند راهکارهای مشخص را برای تامین مطلوب نیازهای خدماتی ساکنان ارائه نماید. این امر نیازمند درک از وضع عدالت اجتماعی و فضایی توسط مدیران و برنامه ریزان شهری است. هدف از این تحقیق رتبه بندی مناطق شهر مشهد از نظر شاخص های خدمات شهری است. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی بوده که برای دستیابی به هدف تحقیق از تکنیک چند شاخصه ویکور استفاده شده است. همچنین جمع آوری اطلاعات و داده های مورد نیاز از طریق بررسی های کتابخانه ای و مطالعات میدانی صورت گرفته است. نتایج حاصل از تحقیق نشان دهنده سطوح متفاوت برخورداری مناطق سیزده گانه شهر مشهد از خدمات شهری است. به طوری که مناطق توسعه یافته و محروم هر کدام به صورت جداگانه و خوشه ای، سطح توسعه متفاوتی را به خود اختصاص داده اند.

در بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای با اقلیم های خشک و نیمه خشک، فرسایش خاک مساله ای بسیار مهم محسوب می شود. بررسی میزان تاثیر انواع فرسایش (آبی-بادی) در هر یک از واحدهای ژئومورفولوزی و مقایسه پتانسیل رسوب دهی فرسایش آن ها هدف اصلی این بوده است. این مطالعه در جلگه خوزستان و در شمال شهر اهواز انجام شده است. برای این منظور نقشه تیپ های ژئومورفولوژی به عنوان واحد کاری در محیط سیستم های اطلاعات جغرافیایی Geographic Information System تهیه گردید. سپس، مقدار پتانسیل فرسایش آبی و بادی بر اساس مدل های تجربی فرسایش آبی و بادی در هر یک از تیپ ها تعیین گردید. نتایج نشان داد که در یکی از زیر حوضه ها مانند کارون سهم پتانسیل فرسایش آبی در تیپ های دشت سر اپانداز، دشت سر فرسایشی و جلگه رسی به ترتیب 27.7، 35.4 و 36.7 درصد از پتانسیل تولید رسوب می باشند. همچنین نتایج حاصل از اجرای مدل فرسایش آبی با مقادیر مشاهداتی دقت قابل قبول (75%) رانشان می دهد. در حالی که میزان برآورد فرسایش بادی در این حوضه با استفاده از مدل اریفر (IRAN Research Institute of Forest and Ranglands (IRIFR نشان داده که دشت سر اپانداژ با سهمی برابر با 72.7 درصد بیش ترین مقدار و پلایا با 15.4 درصد در مرحله بعد قرار دارد و دشت سر فرسایشی با 4.2 درصد کم ترین نقش را در فرسایش بادی حوضه دارا است. تحقیق حاضر نشان داد که مطا لعه همزمان فرسایش آبی و بادی با تاکید برژئومورفولوژی روشی مناسب برای برنامه ریزان، جهت برآورد صحیح از میزان فرسایش می باشد.

فرسایش پدیده ای اجتناب ناپذیر بوده و نمی توان آن را کاملا از بین برد ولی فعالیت های انسان می تواند موجب تشدید و یا کاهش آن شود. حوزه آبخیز بابلرود واقع در استان مازندران از این امر مستثنی نبوده و با توجه به وسعت، توپوگرافی، زمین شناسی، وجود کاربری های مختلف ناشی از دخالت های آبخیزنشینان حوضه، نیازمند بررسی و مطالعه مقوله فرسایش خاک و همچنین، مدیریت بهینه کاربری اراضی به طور جدی می باشد. لذا در این تحقیق، جهت پهنه بندی شدت فرسایش حوزه آبخیز مورد نظر، از مدل EPM که چهار عامل ضریب فرسایش حوزه آبخیز (Y)، ضریب استفاده از زمین (Xa)، ضریب حساسیت سنگ و خاک به فرسایش (Y) و شیب متوسط حوضه (I) را بررسی می کند، استفاده گردید. از آنجایی که عوامل موثر مختلف، تاثیر و درجه اهمیت متفاوتی در فرسایش دارند هر یک از پارامترها با توجه به نسبت اهمیت به کلاس های متفاوتی طبقه بندی و مطابق مدل فوق در محیط GIS عملیات استاندارد سازی بر روی لایه های مزبور اعمال گردید و لایه های تهیه شده در مدل EPM، با هم تلفیق و نقشه پهنه بندی شدت فرسایش تهیه شد، سپس با توجه به نتایج مدل و مقدار رسوب برآورد شده، اولویت بندی زیرحوضه ها انجام پذیرفت. برای ارزیابی نتایج مدل EPM، از داده های مشاهده ای (43 سال آمار ایستگاه رسوب سنجی قران تالار) استفاده گردید که بین پارامترهای مقادیر برآورد شده و داده های مشاهده ای مقدار ضریب همبستگی 0.91 بوده و صحت نتایج مدل را تایید نمود. همچنین با استفاده از آزمون t جفتی نتایج مدل با داده های مشاهده ای مورد ارزیابی قرار گرفت که در سطح اطمینان 95% اختلاف معنی داری مشاهده نگردید. جهت شناسایی و تعیین بازه های حساس در آبراهه ها از نظر فرسایش پذیری و تولید رسوب از نتایج مدل مذکور، بازدیدهای میدانی و تکنیک GIS بهره گرفته شد که از 150 بازه حساس شناسایی شده در منطقه، تعداد کثیری را زیرحوضه بابلک به خود اختصاص داده است. به طور کلی نتایج حاصل از این تحقیق در حوزه آبخیز بابلرود نشان می دهد که زیرحوضه بابلک به دلیل شرایط توپوگرافی و سازندهای حساس و خاک های با نفوذ پذیری کم دارای بیش ترین مقدار فرسایش و تولید رسوب و بیش ترین تعداد بازه های حساس است.

طرح هادی یکی از طرح های عمران روستایی است که در سکونتگاه های روستایی استان اردبیل نیز به مانند سایر استان ها به اجرا درآمده است. هدف اصلی این تحقیق پی بردن به اثرات اجتماعی-فرهنگی اجرای طرح های هادی روستایی در شمال استان اردبیل می باشد. روش تحقیق این مقاله توصیفی-تحلیلی است و بخش اصلی داده ها از روش میدانی به صورت مشاهده، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه بین ساکنان روستاها جمع آوری شده است. از بین 58روستا که طرح هادی اجرا شده بود از طریق نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده تعداد 17 روستا انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند جامعه آماری روستاهای مورد مطالعه برابر با N=2294 می باشد حجم نمونه با استفاده از جدول گرجسی – مورگان برابر با (S=03) سرپرست خانوار برآورد گردید از طریق نمونه گیری تصادفی ساده پرسشنامه ها در بین ساکنان روستاها توزیع و جمع آوری شد این داده ها پس از استخراج با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل و سپس مورد تفسیر قرار گرفته است. برای آزمون فرضیه ها از تحلیل رگرسیون تک متغیری استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که سطح معنی داری خطای رگرسیون برای ضریب اطمینان 95 درصد در هر سه فرضیه کوچک تر از 0.05 است، بنابراین می توان گفت هر سه فرضیه مورد تایید قرار گرفت و می توان اظهار نمود عوامل اجتماعی-فرهنگی بر اجرای طرح هادی روستایی تاثیر گذار بوده است. همچنین اجرای طرح هادی روستایی تمام مولفه های اجتماعی-فرهنگی را پیش بینی می کند و بین آن ها رابطه معنی داری وجود دارد.

در این پژوهش، به منظور بررسی اقلیم شناسی توریسم تبریز از دو روش شناسایی گونه های هوا و شاخص اقلیم گردشگری استفاده شده است. برای نیل به این هدف، داده های روزانه 22 متغیر اقلیمی شامل دمای خشک، دمای تر، نم نسبی، سرعت باد و سمت باد در ساعت های (03-09-15)، بیشنه دمای روزانه، کمینه دمای روزانه، ارتفاع بارش روزانه، میانگین روزانه دمای خشک، میانگین روزانه دمای تر، میانگین دمای شبانه روز و میانگین روزانه درصد نم نسبی از 1/1/1360 تا 29/12/1389 به مدت 30 سال در تبریز استخراج شده است. برای تعیین گونه ها از حالت تجزیه P که آرایشی از ماتریس پایگاه داده هاست و در آن ستون ها، متغیر های جوی و سطرها، زمان هستند استفاده شده است. پس از استاندارد سازی داده ها، تحلیل خوشه ای به روش «ادغام وارد» با فاصله اقلیدسی انجام گرفت و برای تبریز، شش گونه هوا شناسایی گردید (گونه یخبندان، مه آگین و آرام، گونه معتدل، گونه بادی، گونه سرد بارشمند، گونه گرم و خشک و گونه بسیار گرم و خشک بادی). نتایج پژوهش نشان داد که گذار از یک فصل به فصل دیگر، سبب پیدایش یا میرش گونه های هوا می شود و از سوی دیگر طی دهه های اخیر، تغییرات محسوسی در روند سالانه گونه های هوا مشاهده شده است. همچنین نتایج حاصل از محاسبه شاخص اقلیم گردشگری تبریز نشان داد که مناسب ترین زمان برای آسایش گرمایی گردشگران در زمان اوج فعالیت آن ها، اواخر بهار و سرتاسر فصل تابستان است و نامساعدترین زمان، دی و بهمن ماه می باشد.

هدف این نوشتار شناسایی مکان های بالقوه و مناسب اکوتوریسم با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره فازی مبتنی بر GIS در شهرستان مشهد می باشد. روش مورد استفاده، بهره گیری از تکنولوژی GIS برای ورود، مدیریت و تجسم داده های جغرافیایی است، در حالی که منطق فازی برای تجزیه وتحلیل داده ها و ارزیابی نتایج نهایی مورد استفاده قرار گرفته است. فرآیند ارزیابی برای مکان های مناسب اکوتوریسم بر اساس هشت معیار منتخب شامل: دید، کاربری/ پوشش زمین، مناطق حفاظت شده، ارتفاع، شیب، مجاورت با محل های فرهنگی، فاصله از جاده و تراکم جمعیت انجام گردیده که این عوامل بر اساس ایده و نظر متخصصان انتخاب و ارزش گذاری شده است. با کمک توابع خطی، ذوزنقه ای، S-Shap e و J-Shape در محیط نرم افزار IDRISI نقشه های فازی مربوط به هر یک از معیارها به دست آمده است. سپس لایه های رستری استاندارد شده مختلف بر اساس، روش های AHP و WLC، یکپارچه سازی و ترکیب شده است. سه منطقه واقع در شمال (A) (محدوده دهستان کارده)، غرب (B) (محدوده طرقبه، شاندیز و چالی دره) و جنوب (C) (محدوده ملک آباد) شناسایی شده در گروه 1 – 0.69 (طبقه بسیار مناسب)، در زمینه اکوتوریسم و فعالیت های مربوط به گردشگری دارای زمینه ای مناسب می باشند.

برآورد دمای سطح زمین در پهنه وسیع از طریق سنجش از دور، نقصان پایش آن را در ایستگاه های محدود هواشناسی رفع می کند. الگوریتم توازن انرژی سطح زمین (سبال)، در اکثر نقاط دنیا برای برآورد دما در سطح مورد استفاده قرار گرفته است. هدف این تحقیق، به دست آوردن دمای سطح زمین و بررسی ارتباط آن با عوامل جغرافیایی نظیر ارتفاع، شیب، جهات جغرافیایی، لیتولوژی و مورفومتری برخی از لندفرم ها در مخروط آتشفشانی تفتان می باشد.بنابراین، با اعمال الگوریتم سبال بر تصویر ماهواره ای ETM+ سال 2011، نقشه حرارتی منطقه تهیه شد. بدین منظور برای اجرای این روش، رادیانس حرارتی تصحیح شده (Rc)، گسیلمندی سطحی در باند حرارتی ( e)، رادیانس طیفی (Ll)، بازتابندگی در هر باند ( rl) وآلبدوی سطحی (a) نیز محاسبه شده است.نقشه خط الراس ها و خط القعرها بر اساس روش بررسی منحنی میزان های منطقه از طریق نقشه توپوگرافی و Google Earth ترسیم و نقشه مدل رقومی ارتفاع، شیب، لیتولوژی، جهات جغرافیایی و مورفولوژی در محیط نرم افزار ArcGIS تهیه گردید. سپس با انطباق و همپوشانی نقشه های مذکور با نقشه دمای سطح زمین و استفاده از تحلیل توابع آمار منطقه ای، دمای سطح زمین در هر طبقه ارتفاعی، شیب، جهت جغرافیایی، سازند و لندفرم های خاص محاسبه گردید. نتایج این پژوهش نشان می دهد که ارتباط معنی داری بین ارتفاع، شیب و جهت شیب با دمای سطح زمین (به ترتیب 0.44، -0.65، r=-0.76) وجود دارد، و در میزان دمای سطحی مخروط، جهات جغرافیایی نقش بسیار مهمی را ایفا می نمایند، به طوری که کم ترین میانگین دما در جهت غربی و بیش ترین میانگین دما در جهت شرقی به چشم می خورد. به علاوه سازندها و لندفرم هایی که کم ترین و بیش ترین دما را دارا هستند نیز در این جهات قرار دارند.علاوه بر این، حداقل و حداکثر دمای سطح زمین به ترتیب در سازندهای Qa3 (آندزیت جدید) و Q1u (سیلت استون و گل سنگ با میان لایه های توف آندزیتی) به چشم می خورد. بنابراین با در نظر گرفتن شرایط دمایی در جهات جغرافیایی و سازندهای مختلف، می توان به کاشت محصولات کشاورزی سازگار و برنامه ریزی محیطی مناسب اقدام نمود.

امنیت به معنی در امان بودن از آسیب، در پناه بودن، نداشتن دلهره، نگرانی و ترس آمده است. در ساده ترین تعریف، امنیت را می توان دور بودن از عواملی دانست که منافع مادی (جان، مال، سرزمین) و ارزش های معنوی (دین، فرهنگ، اعتقادات) را به خطر می اندازد. از آنجا که عوامل مختلفی می توانند امنیت افراد را از بین ببرند، یک پرسش این است که افراد در محیط های مختلف چه احساسی از امنیت دارند؟ این پرسش درباره مناطق تفریحی و تفرجگاهی نیز صادق است، به ویژه این که امنیت بر میزان استفاده و رونق این مناطق تاثیر بسزایی دارد. مقاله حاضر به ارائه یافته های یک پژوهش می پردازد که با هدف بررسی میزان احساس امنیت در پارک های جنگلی استان گلستان و رابطه آن با رفتار گردشگر ان و همچنین ویژگی های فردی، اجتماعی و اقتصادی آنان انجام شده است. در این پژوهش که با روش تحقیق پیمایشی انجام گرفت، 300 نفر از گردشگران با نمونه گیری طبقه بندی شده تصادفی مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها نشان داد که میزان احساس امنیت در پارک های جنگلی در حد زیاد قابل ارزیابی می باشد. همچنین، احساس امنیت گردشگران با عواملی مانند جنسیت، میزان تمیزی، میزان سروصدا و همچنین رضایت از پارک های جنگلی در ارتباط است. در مقاله حاضر و بر اساس نتایج به دست آمده، توصیه های کاربردی برای ارتقای امنیت پارک های جنگلی استان گلستان ارائه شده است.

پژوهش درباره مکان گزینی زیستگاه های باستانی در یک حوضه مطالعاتی گسترده، نیازمند مجموعه ای بزرگ از اطلاعات و پردازش آن ها با روش های گوناگون است. بهره گیری از عکس های هوایی، تصاویر ماهواره ای، نقشه های تاریخی و جدید، کتاب ها و نوشته های مربوط به حوضه مطالعاتی، هم چنین مدیریت مناسب همه داده ها و پی بردن به ارتباط های میان محیط طبیعی و توزیع استقرارگاه های باستانی، با شیوه های سنجش ازدور و استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) ، می تواند یکی از راه های مهم مطالعات باستان شناسی باشد. این شیوه به باستان شناسان اجازه می دهد تا بدون انجام کارهای میدانی فرسایشی، مدیریتی روشمند را بر زیستگاه های باستانی داشته باشند. پژوهش حاضر با بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، به شناخت پیوستگی میان جغرافیا و تاثیر آن در توزیع اکولوژیک زیستگاه های باستانی در استان اردبیل پرداخته است. با بررسی های باستان شناسی که در این استان تا کنون انجام گرفته، 856 زیستگاه باستانی مربوط به دوره های گوناگون ازجمله: پیش ازتاریخی، آغازتاریخی (دوره آهن)، تاریخی و اسلامی شناسایی شده است که مواد و جامعه آماری این پژوهش هستند. شیوه انجام پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی و بهره گیری از نرم افزارهای گوناگون مانند: Arc GIS، SPSS، Microsoft Excel و...است. برای تجزیه وتحلیل داده ها پس از تشکیل پایگاه داده ای، پراکنش استقرار های باستانی شناسایی شده نسبت به متغیرهای شیب، ارتفاع، جهت شیب، نوع آب وهوا، فاصله از رودخانه ها، پوشش گیاهی و نوع خاک بررسی شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که در پیوستگی و همبستگی میان پراکندگی زیستگاه ها با عوامل اکولوژیک استان اردبیل، کاربری زمین یا پوشش گیاهی و شیب در میزان پراکنش استقرارگاه ها بیش ترین تاثیر را داشته اند.

استخراج و آنالیز خطواره ها از تصاویر ماهواره ای، رهیافت مهمی در مطالعات منطقه ای زمین شناسی و تکتونیک است. در این پژوهش اهمیت ساختاری خطواره ها با استفاده از توزیع مکانی چشمه ها در حوضه کارستی لار مورد بررسی قرار گرفته است. نقشه خطواره ها با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره ای و الگوریتم های بازسازی تهیه شد. لایه های موضوعی شامل مکان هندسی چشمه ها، نقشه عناصر زمین ساختی و شبکه هیدروگرافی تهیه و توسط نرم افزار ArcView10 مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که ارتباط بسیار نزدیکی بین مکان هندسی چشمه ها و فاصله از گسل ها، خطواره ها و شبکه آبراهه ای به ترتیب با ضرایب تعیین 0.89، 0.97 و 0.85 وجود دارد. تبعیت روند کلی خطواره ها از روند عناصر زمین ساختی و روابط همبستگی مناسب بین طول خطواره ها و عناصر زمین ساختی با مکان هندسی چشمه ها، به ترتیب با ضریب تعیین 0.93 و 0.62، نشان دهنده منشاء ساختاری خطواره ها است.

به منظور شناخت رفتار رودخانه در زندگی انسان ها به عنوان تامین کننده آب و همچنین ایجاد کننده تخریب و خسارت، لازم است که تعیین پهنه سیل گیر رودخانه با دقت زیادی انجام گیرد. هدف از پژوهش حاضر، مشخص نمودن پهنه سیل گیر بخشی از رودخانه شاپورخشت در بخش خشت و کمارج شهرستان کازرون، واقع در جنوب غربی استان فارس، حدفاصل روستای چروم تا روستای چیتی به طول23 کیلومتر می باشد. در این تحقیق، از یکی از جدیدترین انواع عکس های هوایی برای مشخص نمودن عوارض و محدوده موردمطالعه، استفاده شده است. از عکس های Orthophoto منطقه (عکس های هوایی هستند که پس از تصویربرداری، طی فرآیندی، انحراف های حاصل در سیستم دوربین و انحراف های حاصل از تغییرات ارتفاع در این عکس ها را از بین می برند و سپس با تلفیق مدل ارتفاعی رقومی (DEM) و تصاویر اصلاح شده هوایی با استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری، اقدام به تهیه آن ها می نمایند) با دقت1:2000 و با تلفیق الحاقیه HEC-GeoRAS در سامانه اطلاعات جغرافیایی (ArcGIS) و نرم افزار HEC-RAS، اقدام به مدل سازی سیلاب با دوره بازگشت های 25، 50 و 100 ساله شده است. بدین منظور ابتدا الحاقیه HEC-GeoRAS با بهره گیری از عکس های Orthophoto، مشخصات هندسی رودخانه برای 344 مقطع عرضی استخراج و پس از واسنجی مدل هیدرولیکی HEC-RAS، مدل سازی رودخانه به انجام رسید و همچنین پروفیل سطح آب برای دوره بازگشت های 25، 50 و 100 برآورد و تخمین زده شد. سپس جهت تهیه پهنه سیل گیر مجددا از الحاقیه HEC-GeoRAS استفاده گردید و نتایج، حاکی از آن بود که در این محدوده، تفاوت چشمگیری بین پهنه های سیلابی موردمطالعه وجود نداشته و همچنین شرایط جریان رودخانه در این دوره بازگشت ها موید آن بود که رودخانه، شرایط جریان زیر بحرانی را تجربه می کند.

ایران از جمله کشورهایی است که دارای جاذبه های طبیعی خاص و بی نظیر است. در این میان استان کردستان از نظر طبیعی و فرهنگی جایگاه ویژه ای در گردشگری کشور دارد. هدف این پژوهش، بررسی قابلیت های ژئومورفوسایت های شهرستان سروآباد می باشد. شهرستان سروآباد در شمال غرب کشور و در استان کردستان قرار گرفته است و به دلیل موقعیت جغرافیایی و استقرار در میان رشته کوه های زاگرس از جاذبه های گردشگری فراوان اعم از طبیعی و فرهنگی برخوردار است. روش پژوهش تحقیق حاضر، توصیفی-تحلیلی است و روش جمع آوری داده ها و اطلاعات اسنادی و میدانی می باشد و با بهره گیری از دو روش پریرا و رینارد به ارزیابی قابلیت های ژئوتوریستی ژئومورفوسایت های موجود در منطقه پرداخته شده است.نتایج حاصل از روش پریرا نشان داد که از میان 9 ژئومورفوسایت منتخب در منطقه مورد مطالعه، رودخانه سیروان بالاترین امتیاز (13.64) و ارتفاعات کوسالان پایین ترین امتیاز (9.24) را کسب کردند. بیش ترین امتیاز در عیار مدیریتی متعلق به رودخانه سیروان و بالاترین عیار ژئومورفولوژیکی متعلق به چشمه ها می باشد. علت اصلی پایین بودن امتیاز برخی از لندفرم ها طبق روش پریرا، مناسب نبودن زیرساخت ها و نبود تجهیزات و سرویس های پشتیبانی و عدم دسترسی مناسب آن ها می باشد. طبق نتایج حاصل از روش رینارد، آبشار سلور با کسب امتیاز (0.58) از میانگین کل ارزش ها از شرایط مناسب تری نسبت به دیگر لندفرم ها برخوردار بود. البته فاصله امتیازهای ژئومورفوسایت ها در روش رینارد بسیار به هم نزدیک بود. به طور کلی و بر اساس دو روش پریرا و رینارد که علاوه بر تفاوت های موجود از نظر شاخص ها اشتراکاتی نیز با هم دارند، ژئومورفوسایت هایی که بالاترین امتیاز را کسب نموده اند برای سرمایه گذاری و برنامه ریزی جهت گردشگری مناسب ترند و ژئوسایت های با امتیاز پایین نیز باید بیش تر مورد توجه قرار گیرند تا ضعف ها و کمبودهای آن ها برطرف شود و این که ژئومورفوسایت های موجود در منطقه از وضعیت متوسط تا خوبی برخوردار می باشند.

برنامه های اسکان عشایر به عنوان یکی از راهبردهای توسعه جامعه عشایری، با هدف محرومیت زدایی و خدمات رسانی بهتر در دستور کار دولت های مختلف قرار گرفته است. از طرفی گرایش به اسکان خانوارهای عشایری تحت تاثیر عوامل مختلفی است. بر این اساس تحقیق حاضر به بررسی عوامل موثر بر گرایش به اسکان در بین خانوارهای عشایری شهرستان سمیرم پرداخته است. جامعه آماری این پژوهش شامل خانوارهای کوچ رو عشایری شهرستان سمیرم به تعداد 4845 نفر می باشند که از بین آن ها 130 نفر به عنوان نمونه های این تحقیق انتخاب گردید. روش نمونه گیری به صورت طبقه ای با تخصیص متناسب در بین طایفه های مختلف بود. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بود که روایی صوری و محتوایی آن بر اساس نظر کارشناسان سازمان عشایر سمیرم و اساتید دانشگاهی تایید شد و پایایی آن از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای گرایش به اسکان، جاذبه های اسکان و دافعه های کوچ به ترتیب 0.681، 0.903 و 0.718 محاسبه شد.برای تعیین تاثیر مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای مستقل مورد مطالعه بر متغیر وابسته گرایش به اسکان از روش تحلیل مسیر از طریق محاسبه رگرسیون های متوالی استفاده شد.نتایج نشان داد که 32.3 درصد خانوارها گرایش زیاد و خیلی زیاد و 40.8 درصد نیز گرایش متوسط به اسکان داشتند. به علاوه نتایج تحلیل مسیر نشان داد که بیش ترین تاثیر بر گرایش به اسکان مربوط به متغیرهای جاذبه های اسکان (با میزان تاثیر کل 0.656)، دافعه های اسکان (0.257)، سواد (0.222)، اسکان اعضای طایفه (0.158)، اندازه خانوار (0.111) با تاثیرات مثبت و متغیرهای تعداد دام (0.229-) و درآمد عشایری (0.148-) با تاثیر منفی می باشد. به طور کلی نتایج نشان داد که تصمیم به اسکان در بین خانوارهای عشایری در چارچوب نظریه انتخاب عقلایی و در راستای حداکثر کردن سود یا نفع شخصی صورت می گیرد.

تغییر کاربری اراضی و توسعه شهری منجر به پیدایش مشکلات فزاینده ای در هیدرولوژی شهری شده و در اکثر موارد افزایش دبی پیک و حجم سیلاب را به همراه داشته است. منطقه 22، یکی از بزرگ ترین مناطق شهری تهران است که در مجاورت دو حوضه آبخیز کن و وردیج قرار دارد. افزایش سریع روند شهرسازی و توسعه سطوح نفوذ ناپذیر، خطر وقوع سیل در منطقه را دوچندان کرده است. در این تحقیق ابتدا با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و با کمک تصویر (ETM) ماهواره لندست، نقشه ها و اطلاعات لازم تهیه و سپس میزان دبی حداکثر جریان با سه روش توزیع آماری، شماره منحنی (SCS) و استدلالی برآورد گردید و در نهایت نقش توسعه شهری در افزایش میزان دبی حداکثر مورد بررسی قرار گرفت. همچنین به منظور تخمین خسارت سیل در 50 سال اخیر، آمار وقوع سیل از سازمان جنگل ها و مراتع اخذ و با تهیه پرسشنامه، خسارت ناشی از این پدیده به قیمت امروز نرخ گذاری گردید. مقایسه نتایج حاصل از دبی پیک حوضه شهری منطقه 22 و حوضه آبخیز کن نشان می دهد که در دوره بازگشت 2 سال، دبی اوج سیل در حوضه شهری 6.2 برابر حوضه کن بوده و در دوره بازگشت 5 سال این نسبت 1.55 برابر و دوره بازگشت 10 سال به 1.11 برابر رسیده است. این نتیجه نشان می دهد شهر سازی و افزایش سطوح نفوذ ناپذیر پتانسیل نفوذ را کاهش و دبی پیک جریان و حجم سیلاب را افزایش داده است و نکته حائز اهمیت این که حساسیت سیل های کوچک در منطقه بیش تر از سیل های بزرگ می باشد. همچنین مطالعه 6 سیل اتفاق افتاده در منطقه طی 50 سال اخیر، حاکی از خسارت 000/500/715 میلیون تومانی این پدیده می باشد. با توجه به مجموع خسارات سیل و همچنین نیاز منطقه به ایجاد فضای سبز جدید و مشکل کمبود آب، می توان با ارائه یک راهکار مدیریتی از رواناب حاصل از این سیلاب ها جهت تامین آب، در فضای سبز شهری استفاده نمود.

افزایش جمعیت و توسعه مناطق شهری، افزایش مصرف مواد دارای پسماند تجزیه ناپذیر و بسیاری دیگر از مناسبات زندگی ماشینی و مدرن باعث رویکرد و توجه جدی مدیران به مکان یابی بهینه دفن پسماند شده است. در شهر بوکان روزانه 179 تن پسماند تولید می گردد که عمده ترین روش دفن آن تلنبار می باشد. این امر نیاز به مکان یابی محل دفن بهداشتی را اجتناب ناپذیر نموده است. در این پژوهش مکان یابی محل دفن زباله های شهری بوکان، با استفاده از معیارهای سازمان حفاظت محیط زیست شامل گسل، زمین شناسی، فاصله از رودخانه، عمق آب های زیرزمینی، فاصله سطحی از چاه ها و قنات و چشمه ها، فاصله از مراکز شهری و روستایی، زمین های کشاورزی، انجام گرفته است. برای این منظور لایه های اطلاعاتی هر یک از معیارها در محیط (GIS) تهیه و با روش (AHP) وزن دهی گردید. وزن دهی به معیارها در قالب مقایسه های زوجی از طریق تکمیل پرسشنامه توسط متخصصین و کارشناسان انجام گرفت. بعد از تعیین امتیاز هر لایه با استفاده از مدل همپوشانی، مکان یابی سایت دفن پسماند انجام شد. نتایج بررسی نشان داد، از بین مناطق تعیین شده، سه اولویت به عنوان مکان مناسب جهت دفن پسماند، مشخص گردید. در نهایت با در نظر گرفتن عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محدوده ای با وسعت 149 هکتار، در 10 کیلومتری ضلع شمالی شهر بوکان، برای دوره زمانی 25 ساله انتخاب شد.

با عنایت به توانمندی فن سری های زمانی در الگوبندی و پیش بینی رفتار پدیده های مربوط به آب، این پژوهش با هدف پیش بینی تغییرات سطح آب زیرزمینی حوضه آبریز تسوج با الگوی سری زمانی انجام شده است. برای این منظور داده های تراز آب زیرزمینی در مقیاس ماهانه از سازمان آب منطقه ای استان آذربایجان شرقی بین سال های 1391-1373 اخذ گردید. پس از برازش الگوهای مختلف بر داد ه های تراز آب، الگوی (2، 0، 3) ARIMA با داشتن کم ترین مقدار آگاهی آکائیک (78.76-) نسبت به سایر الگوها مناسب تشخیص داده شد. لذا افت سطح آب زیرزمینی از سال 1392 تا سال 1401 نسبت به سال پایه (1373) با الگوی حاصل برازش داده شد و تغییرات سطح آب زیرزمینی تا سال 1401 با الگوی به دست آمده، در نرم افزار R پیش بینی گردید. نتایج نشان داد با فرض ادامه یافتن شرایط بهره برداری موجود و روند کنونی الگوی مصرف آب زیرزمینی در حوضه آبریز تسوج، میانگین افت تجمعی سطح آب زیرزمینی در سال دهم پیش بینی (1401) نسبت به سال اول پیش بینی (1392) 7.25 متر خواهد بود. از نتایج پیش بینی الگوی حاصل می توان در برنامه ریزی های مدیریت بهینه و پایدار منابع آب زیرزمینی در حوضه آبریز تسوج استفاده نمود. با توجه به وسعت آبخوان تسوج و روند قابل ملاحظه افت حجم آب زیرزمینی در سال های پیش بینی، مدیریت بهینه و اصلاح الگوی مصرف آب زیرزمینی ضرورت دارد.