فضای جغرافیایی
سال:1389 | دوره:10 | شماره:31 |تعداد مقالات:11

برنامه ریزی و طراحی فضاها و مناظر شهری بدون توجه به مسایل، ضوابط، معیارها، استانداردها و الگوهای مطلوب و بهینه جهت گسترش، توسعه و طراحی های شهری ممکن نیست. یکی از این برنامه ریزی ها و طراحی ها برنامه ریزی فضای سبز شهری است. در هر فضای شهری بخشی از سیمای شهر به کاربری فضای سبز اختصاص می یابد. بنابراین باید متناسب با شرایط طبیعی هر منطقه از گونه های گیاهی متناسب و سازگار با آن منطقه در توسعه فضای سبز استفاده کرد. در مناطق گرم و خشک ایران به دلیل شرایط نامناسب طبیعی مانند دمای بالا، بارش کم، خاک های شور، گچی، آهکی و... باید نوع خاصی از گونه های گیاهی در طراحی فضای سبز این مناطق به کار گرفته شود.نوع پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی - موردی بوده و اطلاعاتی که ملزم به پژوهش بوده از روش های اسنادی – کتابخانه ای گردآوری شده است. در این تحقیق سعی بر این بوده که ضمن بررسی اشکال فضای سبز شهری، اهمیت و ضرورت آن، اهداف معیارها و استانداردهای فضای سبز شهری به مطالعات اقلیمی در فضای سبز و همچنین به معرفی گونه های گیاهی مناسب جهت بکارگیری در فضای سبز شهری مناطق گرم و خشک (جنوب ایران) پرداخته شود. نتایج این پژوهش نشان دهنده این است که استفاده از گونه های گیاهی بومی مناطق گرم و خشک، علاوه بر ایجاد تنوع و زیبایی همچنین در کاهش آلودگی های هوا، صوتی و... به دلیل نیازهای کمتر و سازگاری بیشتر از نظر هزینه نگهداری موثر واقع می گردد.

بامبو سریع الرشدترین گیاه سیاره زمین است. این الگوی رشد آن را در حداقل زمان قابل بهره برداری و دسترسی می کند. بامبوی موسو یکی از مهم ترین گونه بامبوهای چوبی در چین بوده و نقش اکولوژی مهمی دارد و جوانه های آن دارای ارزش خوراکی می باشد. این تحقیق به منظور شناخت مناطق مستعد کشت گیاه بامبوی موسو انجام شده است. عناصر اقلیمی و خصوصیات فیزیولوژیک این گیاه مورد ارزیابی قرار گرفته و نتایج به صورت نقشه مناطق مستعد و نامستعد ارایه شده است. روش تحقیق کاربردی، با استفاده از داده های توصیفی و تحلیل آن، به همراه عملیات میدانی با توجه به مبانی علم جغرافیای طبیعی است. نتیجه پژوهش نشان داد که از نظر اقلیمی تقریبا تمام مناطق جلگه ای شرق گیلان مستعد کشت بامبوی موسو می باشند اما از آنجا که این گیاه خاک های غرقابی را نمی پسندد و با توجه به غرقابی بودن خاک های بخش ساحلی، این مناطق برای کشت بامبو نامناسب می باشند.

امروز به دلیل اثرات چشم گیری که فعالیت های گردشگری در اقتصاد مناطق پذیرنده گردشگران بر جای می گذارد، توجه فراوانی به این زمینه از فعالیت معطوف می گردد. شهرستان ممسنی با وجود قابلیت ها و پتانسیل های گردشگری فراوان همچنان برای گردشگران ناآشناست، لذا شناخت جاذبه های گردشگری این شهرستان و برنامه ریزی متناسب با شرایط اجتماعی و فرهنگی شهرستان ضروری به نظر می رسد. هدف از نگارش این مقاله «تحلیلی بر توسعه گردشگری مذهبی شهرستان ممسنی» است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع (تحلیلی، توصیفی و پیمایشی) است. جامعه آماری در این تحقیق را کل گردشگران مکان های مذهبی شهرستان نورآباد ممسنی تشکیل می دهد که تعداد آنها در سال 1386 بر اساس اطلاعات سازمان میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان ممسنی 40000 نفر برآورده گردید که از این تعداد بالغ بر 380 نفر را به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند و از طریق پرسشنامه در سال 1387 طراحی و اجرا شده است. برای نشان دادن پراکنش فضایی اماکن مذهبی شهرستان از نرم افزارArcGIS   استفاده شده است، همچنین تکنیک های مورد استفاده در این تحقیق، می توان از x2  (کی دو یا کای اسکور)، همبستگی اسپیرمن و کندال نام برد.نتایج تحقیق نشان می دهد که با توجه به اهمیت صنعت گردشگری در جهان امروز و نقش مکان های مذهبی در جذب گردشگران و تاثیر آن بر توسعه مناطق مختلف که یک نمونه از آن شهرستان ممسنی در استان فارس است که دارای امامزاده های بسیاری می باشد که با نگاه مدیریتی به این منطقه و برنامه ریزی صحیح برای این خطه از کشورمان، شاهد احیای مکان این امامزاده ها و محیط پیرامون آن می باشیم و در نهایت محیطی مناسب جهت جذب گردشگران مذهبی و رفع بخشی از مسایل شهرستان نورآباد ممسنی باشیم.

در این مقاله داده های بارش روزانه خاش از اول فروردین 1365 تا آخر بهمن 1386 خورشیدی برای شناسایی ویژگی های روزهای بارشی بررسی شد. ابتدا روزهای بارشی استخراج شده و چندین پارامتر بارشی برای آنها تعریف گردید. سپس بر اساس پارامترهای تعریف شده برای 567 روز بارشی، یک ماتریس 11×425 تشکیل شد. تحلیل خوشه ای پایگانی با روش ادغام وارد روی ماتریس 11×425 اعمال گردید و بر اساس آن در خاش شش نوع متفاوت تیپ روزهای بارشی شناسایی شد.

ارزیابی فضاهای آموزشی ابتدایی شهر شاهرود نشان از ناسازگاری زیاد با کاربری های اطراف خود، عدم وجود مدارس در برخی از محلات که با توجه به جمعیت نیاز به این کاربری دارند و در کل عدم توزیع فضایی مناسب در شهر دارد. برای رسیدن به وضعیت مطلوب پخش و جابجایی و ایجاد مدارس جدید در شهر ضروری است. وجود معیارها و ضوابط گوناگون در انتخاب مکان جدید، استفاده از روش های تحلیل تصمیم چندمعیاری را ضروری می کند. یکی از پرکاربردترین و رایج ترین این روش ها فرآیند تحلیل سلسله مراتبی یا AHP می باشد. در این پژوهش معیارهای مورد نظر برای ایجاد مدارس جدید با استفاده از مدل AHP وزن دهی شده و آنها در GIS با هم ترکیب گردیده اند تا مکان های مناسب برای ایجاد مدارس جدید مشخص شود.

بیابان زایی پدیده ای است که در مناطق خشک، نیمه خشک و نیمه خشک مرطوب رخ داده و موجب کاهش پتانسیل و توان اراضی می گردد. جهت بررسی نوع و شدت عوامل موثر در بیابان زایی مدل های مختلفی ارایه شده است که با توجه به تطابق و سازگاری مدل برآورد شدت بیابان زایی اراضی ایران، با شرایط بیوم کشور ایران و بالاخص منطقه مورد نظر و همچنین جامع و گام به گام بودن آن، جهت بررسی نوع و شدت عوامل موثر در بیابان زایی منطقه نیاتک سیستان انتخاب گردید. برای این منظور واحدهای کاری موجود در منطقه به عنوان نقشه پایه برای ارزش دهی به عوامل و شاخص های مورد نظر، به روش ژئومورفولوژی تهیه گردید. سپس با ارزش دهی به شاخص های ارزیابی شدت بیابان زایی و جمع امتیازات مربوط به آنها در هر واحد کاری و بر اساس جداول مبنا، شدت تخریب سرزمین و بیابان زایی برای کاربری های مختلف تعیین شد. در نهایت با بهره گیری از نرم افزارArcView 3.2  نقشه های مربوط به وضعیت فعلی شدت بیابان زایی هر یک از کاربری های مذکور ترسیم شد. بر اساس نتایج حاصله از این تحقیق شدت بیابان زایی منطقه در سه کلاس متوسط (42/2857 هکتار)، زیاد (13/1503 هکتار) و خیلی زیاد (1/459) بوده و عامل اصلی تشدید پدیده بیابان زایی و تغییر اقلیم در منطقه نیاتک سیستان عوامل محیطی (خشکسالی) عنوان گردید.

نبکاها یکی از چشم اندازهای رایج مناطق بیابانی و نیمه بیابانی می باشند. ارتباطات اکوژئومورفولوژیکی حاکم بر چشم انداز باعث شکل گیری نبکا می شود. در حقیقت نبکا یک انعکاس طبیعی از حیات در بیابان است. بنابراین نقش پوشش گیاهی در ایجاد و توسعه نبکا از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است. در این پژوهش ضمن بررسی و مطالعه سه نوع نبکا از نبکاهای منطقه خیرآباد سیرجان اختلاف موجود بین پارامترهای مختلف نبکا به صورت کمی اندازه گیری و مورد مقایسه قرار گرفته است. پارامترهای مورد مقایسه شامل: ارتفاع گیاه، قطر تاج پوشش، ارتفاع نبکا، قطر قاعده، حجم نبکا و حجم گیاه می باشد. نتایج آنالیز واریانس اختلاف معنی دار در بین پارامترهای نبکاهای مختلف را نشان می دهد. نتایج آزمون مقایسه میانگین ها برای هر یک از عوامل ذکر شده، نبکاها را در گروه های متمایز تفکیک می کند. در سطح احتمال خطای کمتر از 5 درصد (a<0.05) نبکاهای گونه های مختلف بر اساس فاکتورهای ارتفاع گیاه، ارتفاع نبکا، قطر قاعده، حجم گیاه و حجم نبکا در دو گروه متمایز می شوند. گروه اول شامل الحاجی مانیفرا، روماریاتورکستانیکا، و گروه دوم شامل نبکای سیدلیتزیا فلوریدا می باشد. همچنین از مقایسه میانگین فاکتور قطر تاج پوشش در نبکاهای مختلف سه گروه قابل تفکیک می باشد. در سطح احتمال خطای 5 درصد گروه اول شامل نبکاهای الحاجی مانیفرا، گروه دوم شامل نبکاهای گونه روماریاتورکستانیکا و گروه سوم شامل نبکاهای گونه سیدلیتزیا فلوریدا می باشد. در مجموع می توان چنین استنباط کرد که فاکتور حجم نبکا متاثر از فرم رویشی و حجم گونه تشکیل دهنده آن می باشد. بنابراین شکل رویشی و حجم گیاهان نقش مهمی در ایجاد مورفولوژی چشم انداز ناهمواری نبکاها ایفا می کند.

در این پژوهش دو پایگاه داده یکی مربوط به میانگین بارش ماهانه از سال آماری 2005- 1982 و دیگری مربوط به مقدار ماهانه ارتفاع فشار 500 هکتو پاسکال و سطح زمین در عرض جغرافیایی 60-0 درجه شمالی و طول 60-0 درجه شرقی، مورد بررسی قرار گرفته است. بر روی پایگاه داده های بارش ماهانه استان فارس با استفاده از روش میان یابی (گریجینگ) اقدام به ترسیم نقشه های ماهانه طی دوره آماری مذکور گریده است. نقشه های ترسیم شده پس از واسنجی های لازم و بهترین ارزیابی به روش گریجینگ ترسیم شده که در نهایت در ارتباط با سامانه های جوی گردشی به محیطی و محیطی به گردشی در قیاس و به صورت همدید با میانگین نقشه های ماهانه سطوح فوقانی جو و سطح زمین مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج همدید حاصل بر روی بارش استان فارس طی دوره آماری مذکور نشان می دهد که در فصل گرم سال در سطوح بالای جو حاکمیت با شرایط پر فشار و در سطح زمین نیز شرایط کم فشار حاکم است و رفته رفته از میزان بارش کاسته می شود. در فصل سرد سال عکس این حالت در سامانه های ورودی به گستره استان فارس رخ می دهد و بارش روندی متضاد نسبت به فصل گرم سال پیدا کرده و این میزان در سه ماه فصل سرد سال (زمستان) بیشتر از ماه های دیگر و تحت تاثیر حاکمیت سیستم های کم فشار سطح زمین و سطوح بالاتر قرار می گیرند. به طور کلی شرایطی که بر این استان حاکم است، وجود سامانه های متفاوت 500 هکتوپاسکالی و تراز دریا است و در سطح زمین نیز به صورت موج های غربی و کم فشار سودانی شرایط انگیزش بارش را در استان فارس به وجود می آورند.