روستا و توسعه
سال:1388 | دوره:12 | شماره:4 |تعداد مقالات:11

مطالعه حاضر، با هدف کلی واکاوی عوامل موثر بر موفقیت تعاونی های روستایی شهرستان کرمانشاه، به روش توصیفی - همبستگی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق کلیه شرکت های تعاونی روستایی این شهرستان را دربرمی گیرد. داده های مورد نیاز در سطح خرد از کلیه 126 مدیر این شرکت ها و 246 نفر از اعضای آنها جمع آوری شد. یافته ها نشان دهنده موفقیت 105 درصد تعاونی ها از لحاظ دستیابی به اهداف اقتصادی - اجتماعی در حد کم، 42 درصد در حد متوسط، 26.5 درصد در حد زیاد، و 21 درصد در حد بسیار زیاد است. نتایج تحلیل تشخیصی نیز نشان می دهد که عوامل موثر در تمایز تعاونی های موفق از ناموفق عبارت اند از: میزان ارتباط شرکت ها با سازمان های دولتی و غیردولتی با ضریب 6.024، عملکرد سازمان تعاون روستایی در ابعاد کنترل، نظارت و آموزش با ضریب 4.340، سرمایه مدیران با ضریب 3.287، و سرمایه اعضای تعاونی ها با ضریب 1.531.

در مقاله حاضر، نقش مدیریت در شرکت های تعاونی تولید روستایی استان خراسان رضوی بررسی شده است. در این راستا، تعداد 40 شرکت در سال زراعی 1385-1386 انتخاب، و مدل عملکرد گندم و جو، با درنظر گرفتن متغیرهای کنترلی، برآورد و تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان می دهد بیشترین تاثیر در عملکرد جو و گندم به متغیر خلاقیت و نوآوری (0.29 و 0.28) مربوط می شود. ضرایب متغیر ایجاد روحیه تعاون در مورد عملکرد جو، 0.24 و در مورد عملکرد گندم، 0.12 به دست آمده است. ضرایب تجربه عملی نیز نشان می دهد در مورد محصول جو، 0.18 و در مورد تولید گندم، 0.23 از تغییر عملکرد تولید در تعاونی های روستایی به این متغیر مربوط می شود. همچنین ضریب متغیر دانش تخصصی در مورد عملکرد جو، 0.09 و در مورد محصول گندم، 0.13 است.

هدف تحقیق حاضر بررسی میزان جبران خسارت کشاورزان از صندوق بیمه محصولات کشاورزی در منطقه سیستان است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه کشاورزانی است که در سال های زراعی 1385 تا 1387 در محدوده جغرافیایی سیستان اقدام به کشت کرده اند. در این مطالعه، رویکرد غالب پژوهش پیمایشی است. گردآوری داده های مورد نیاز از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه از 360 بهره بردار در 60 روستای منطقه سیستان به صورت تصادفی صورت گرفت. متغیر وابسته پژوهش درصد جبران خسارت محصولات کشاورزی از صندوق بیمه است و متغیرهای مستقل عبارت اند از چهار زمان کشت عادی (آبان)، تاخیری (دی)، تاخیری (بهمن)، و تاخیری (اسفند). نتایج نشان می دهد که 74.1 درصد از تغییرات در میزان جبران خسارت محصولات کشاورزی از طریق متغیرهای مستقل و نیز نوع محصول قابل توجیه است؛ همچنین، ضریب متغیر کشت تاخیری اسفندماه با 96.4 درصد دارای کمترین مقدار جبران خسارت محصولات کشاورزی از صندوق بیمه محصولات کشاورزی در منطقه سیستان است.

امروزه، گردشگری روستایی از بخش های مهم در فعالیت های اقتصادی به شمار می رود و همواره از دیدگاه های گوناگون مورد توجه قرار می گیرد. پژوهش حاضر نیز به بررسی کارکرد گردشگری روستایی در ایجاد اشتغال و نیز نقش سرمایه-گذاری در این صنعت بر کمیت اشتغال در منطقه اورامانات استان کرمانشاه در سال های 1381 تا 1386 می پردازد؛ و بدین منظور، از نظریه های ترکیبی اشتغال - گردشگری سود می جوید. برای عملیاتی شدن نظریه ها، مفهوم گردشگری روستایی به صورت متغیر مستقل با ابعاد هتل داری، رستوران، حمل و نقل، عمده فروشی و خرده فروشی، و جاذبه ها و مفهوم اشتغال به صورت متغیر وابسته در دو بعد مستقیم و غیرمستقیم مد نظر قرار می گیرد. روش پژوهش شامل تجزیه و تحلیل آمار و اطلاعات، تحلیل داده‏های ثانویه، و گزارش های سازمانی است. بر اساس یافته های پژوهش، گردشگری روستایی زمینه اشتغال فصلی در منطقه را به ویژه در بهار فراهم ساخته و شاغلان دیگر بخش های اقتصادی و به ویژه کشاورزی را به سوی خود جذب کرده است.

فرایند تحلیل سلسله مراتبی روشی معتبر و قوی است، و برای تصمیم گیری در شرایطی به کار می رود که معیار های متضاد، تصمیم گیری بین گزینه ها را با مشکل مواجه می سازد. در پژوهش حاضر، با توجه به شرایط ویژه شهرستان نیشابور و توان های توسعه ای آن در بخش های اقتصادی و بر اساس اقدامات صورت گرفته در این شهرستان، شناخت مشکلات با استفاده از فنون دلفی انجام شد و سپس، بر اساس روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی، اولویت های ارتقایی و اصلاحی بخش های اقتصادی این شهرستان تعیین شد. این مقاله، با به کاربردن روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی در برنامه ریزی اقتصادی - روستایی برای راهبردهای اولویت بندی بخش های اقتصادی نیشابور، نشان داد که با توجه به سادگی این روش و به کارگیری هم زمان معیار های کمی و کیفی در آن و نیز قابلیت بررسی سازگاری در قضاوت ها، می توان از این روش در بررسی موضوعات مربوط به مدیریت توسعه روستایی سود جست.

یکپارچه سازی اراضی سنتی از آنجا که به افزایش تولید، درآمد و صرفه جویی در ساعات استفاده از نیروی کار و ماشین آلات منجر می شود، دارای اهمیتی خاص در توسعه اقتصادی است. این مطالعه به بررسی اثرات مالی و اقتصادی یکپارچه سازی در 105 هکتار از اراضی روستایی دشت هراز می پردازد. نتایج تحقیق نشان می دهد که با اجرای طرح، نسبت به پیش از آن، نرخ سود خالص در کشت برنج 30.4 درصد در هر هکتار افزایش می یابد. پس از اجرای طرح یکپارچه سازی اراضی، در استفاده از نیروی کار خانوادگی، نیروی کار اجاره ای، و ماشین آلات به ترتیب، 18.36، 83.58، و 33.33 درصد در هکتار صرفه جویی می شود؛ و ساعات استفاده از آنها در کشت کاهو نیز به ترتیب، به 428، 300، و 25 ساعت در هکتار می رسد. همچنین، در این مطالعه، نرخ بازده داخلی طرح 30 ساله یکپارچه سازی اراضی 39.98 درصد برآورد شده و از این رو، این طرح در مقایسه با سایر نرخ های موجود توجیه پذیر است.

هدف این مطالعه ارزیابی سهم رشد بهره وری کل عوامل، نیروی کار و موجودی سرمایه در رشد بخش کشاورزی با پیروی از روش سازمان بهره وری آسیایی و استفاده از تابع تولید و آمارهای منتشره توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و سازمان مدیریت و برنامه ریزی در طول برنامه های سوم تا پنجم پیش از انقلاب اسلامی (1342-1356) و دوران انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، برنامه های اول تا سوم و نیز دو سال اول برنامه چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران (1357-1385) است. نتایج نشان می دهد که منابع رشد بخش کشاورزی طی دوره 1342-1356 به ترتیب، شامل رشد موجودی سرمایه و رشد نیروی کار است و نرخ رشد بخش کشاورزی طی این دوره از مدل رشد برون زا پیروی می کند، در حالی که منابع رشد بخش کشاورزی طی دوره 1357-1385 به ترتیب، رشد موجودی سرمایه، رشد بهره وری کل عوامل و رشد نیروی کار را دربرمی گیرد. همچنین، نرخ رشد بهره وری کل عوامل طی دوره 1338-1385 دارای نوسان های شدید بوده است.

هم زمان با وقوع تحولات ساختاری در زمینه گردشگری در سطح کشور و به ویژه رواج گردشگری در نواحی روستایی پیرامون شهرهای بزرگ، احداث خانه های دوم یا خانه های تعطیلات با هدف گذران اوقات فراغت در روستاهای ییلاقی مشهد آغاز شده است. این ناحیه با برخورداری از موقعیت ممتاز طبیعی و بوم شناختی و با توجه به نزدیکی به شهر مشهد پذیرای بسیاری از گردشگران خانه های دوم در محیط های روستایی است. یافته های تحقیق نشان می دهد که شکل گیری خانه های دوم در دهه های اخیر با پیامدهای کالبدی گوناگون مانند تغییر کاربری باغات و مزارع، تجاوز به حریم رودخانه ها، و تغییر چشم انداز روستایی همراه بوده، به گونه ای که 86.5 درصد از خانه های دوم در حاشیه بافت کالبدی یا به صورت محله ای جدید در کنار روستای موجود احداث شده و در 42 درصد موارد، به تغییر کاربری باغات و مزارع انجامیده است. برای خروج از این وضعیت، راهکارهایی از قبیل مطالعات کاربری زمین، رعایت حریم رودخانه ها، و طراحی نظام مدیریت یکپارچه گردشگری ارایه شده است.