روستا و توسعه
سال:1397 | دوره:21 | شماره:3 |تعداد مقالات:9

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

هدف کلی پژوهش حاضر بررسی آثار و پیامدهای اجرای طرح خروج دام از جنگل در روستای سیاه دره شهرستان نهاوند بود، که به صورت کیفی و با استفاده از روش نظریة بنیانی انجام شد. جمع آوری اطلاعات از طریق مشاهده نیمه مشارکتی و مصاحبه نیمه ساختارمند در سال 1394 و در قالب گروه های بحث متمرکز صورت گرفت. جامعة آماری تحقیق سرپرستان خانوارهای ساکن روستای مورد مطالعه بودند. نمونه گیری تحقیق به صورت هدفمند و تا زمان اشباع نظری داده ها پیش رفت. پایایی پرشسنامه از طریق یادداشت برداری نکات کلیدی مطرح شده در مصاحبه ها، ایجاد نوعی تعامل دو طرفه با مصاحبه شوندگان و سه وجهی سازی و روایی آن نیز از طریق راهبرد «بازخورد مشارکت کننده» تأیید شد. تحلیل اطلاعات گردآوری شده از طریق مصاحبه و مشاهده با استفاده از روش های تحلیل کیفی و از طریق استخراج، دسته بندی، طبقه بندی و دستیابی به مفاهیم کلی در قالب روش نظریة بنیانی انجام گرفت. طبق نتایج به دست آمده، اثرات خروج دام از جنگل در شش دسته شامل 1) تضعیف و رکود فعالیت های دامداری، 2) اثرات مثبت و منفی بر وضعیت مالی روستاییان، 3) پیدایش معضلات اجتماعی در روستا، 4) تضعیف روحیه مشارکتی روستاییان در حفظ جنگل ها و مراتع، 5) عدم پایبندی سازمان های دولتی به تعهدات طرح، و 6) اثرات سوء روحی و روانی طبقه بندی شدند. در پژوهش حاضر، پیشنهادهای برنامه ریزی جامع در راستای سامان دهی پرورش دام و تلاش دولت برای عملی کردن وعده های داده شده به جنگل نشینان به منظور رفع مشکلات اجرایی طرح ارائه شد.

پژوهش کاربردی حاضر به بررسی تغییرات الگوی مسکن روستایی و ارزیابی اثرات اقتصادی آن در دو دهستان آجی چای و میدان چای واقع در شهرستان تبریز می پردازد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و همبستگی بود که بخش عمدة داده های آن بر اساس مطالعات میدانی و با روش نمونه گیری (کوکران) از 350 خانوار جمع آوری شد. یافته های پژوهش بر اساس نتایج به دست آمده از آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که ارتباط قوی و معنی داری بین عوامل تغییرات اجتماعی و الگوی مسکن روستایی و عوامل اقتصادی وجود دارد؛ همچنین، در توزیع فضایی رابطه بین تغییرات اجتماعی و الگوی مسکن در ده روستا، همبستگی مستقیم و نسبتاً کامل وجود دارد. برای ارزیابی اثرگذاری تغییرات اجتماعی و الگوی مسکن و تغییرات اقتصادی از مدل بزارش رگرسیونی استفاده شد و نتایج گویای آن بود که شاخص های تغییرات اجتماعی اعم از پذیرش فرهنگی، مصرف گرایی و ناهنجاری های اجتماعی در زندگی روستایی به ترتیب با 256/0، 154/0 و 157/0 در تغییرات الگوی مسکن روستایی مؤثرند؛ همچنین، شاخص های پلان معماری مسکن، کیفیت بنای مسکن، و مقاومت مسکن بر عوامل اقتصادی تأثیر مستقیم دارند.

تحقیق توصیفی پیمایشی حاضر با هدف بررسی سطح مشارکت زنان روستایی در ابعاد مختلف فعالیت های دامداری صورت گرفت و جامعه آماری آن شامل کلیه زنان روستایی شهرستان چاراویماق بود که با استفاده از رابطة کوکران، حجم نمونه برابر با 135 نفر محاسبه و از طریق روش نمونه گیری چندمرحله ای تصادفی انتخاب و بررسی شدند. برای بررسی تأثیر متغیرهای مورد مطالعه بر سطح مشارکت زنان در ابعاد هشت گانة فعالیت های دامداری، از رگرسیون چندگانه استفاده شد. رتبه بندی فعالیت ها نشان از مشارکت بالای زنان در فعالیت های شیردوشی و فرآوری و کمترین مشارکت در زمینة چرای دام داشت. نتایج تحلیل رگرسیونی نشان داد که مهم ترین متغیرهای تأثیرگذار بر مشارکت زنان بدین شرح است: در مدیریت چرا، درآمد سالانه؛ در شیردوشی و بازاریابی، تحصیلات زنان؛ در تولید مثل، نگرش؛ و در پشم چینی، علاقه به نگهداری دام.

هدف تحقیق حاضر تحلیل اثرات اقتصادی و اجتماعی خشکسالی بر جوامع روستایی شهرستان سمنان بود. تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی بوده و جامعة آماری آن را سرپرستان خانوارها در روستاهای شهرستان سمنان تشکیل می دادند که با استفاده از رابطة کوکران و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، تعداد 340 نفر از آنها به صورت کاملاً تصادفی انتخاب شدند. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که چهار عامل «بحران معیشت»، «رکود تولید و تضعیف کشاورزی»، «فرهنگی و روان شناختی»، و «اجتماعی و مشارکتی» در مجموع 812/55 درصد از تغییرات اثرات اقتصادی و اجتماعی خشکسالی بر جوامع روستایی شهرستان سمنان را تبیین می کنند. بر اساس یافته های پژوهش، پیشنهادهایی از جمله اعطای وام های بلاعوض و یا کم بهره در راستای مدیریت و کاهش پیامدهای منفی رکود تولید و تضعیف کشاورزی، استفاده از شبکة آبیاری تحت فشار و توجه بیشتر دولت به صندوق بیمه محصولات کشاورزی، بهره گیری از مشارکت روستاییان در مدیریت خشکسالی، و شرکت روستاییان در برنامه های آموزشی و ترویجی ارائه شد.

تحقیق حاضر با هدف بررسی رفتار زیست محیطی زنان روستایی حوضه آبخیز هلیل رود شهرستان جیرفت با استفاده از نظریة رفتار برنامه ریزی شده در تابستان 1396 انجام شد. روش تحقیق پیمایشی-توصیفی بود. جامعه آماری در دسترس تحقیق زنان روستایی حوضه آبخیز هلیل رود بودند (1288=N). حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 297 نفر تعیین شد. برای مطالعه افراد نمونه، از روش نمونه گیری طبقه ای تناسبی استفاده شد. ابزار تحقیق پرسشنامه بود که روایی و پایایی آن مورد تأیید قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که بین متغیرهای زمینه ای تحقیق (نگرش زیست محیطی، هنجار ذهنی و کنترل رفتاری درک شده) و متغیر میانجی (نیت زیست محیطی) رابطة مثبت و معنی دار در سطح خطای یک درصد وجود دارد؛ همچنین، رابطه ای مثبت و معنی دار بین نیت و رفتار زیست محیطی زنان روستایی مورد مطالعه در سطح خطای یک درصد وجود دارد. به طور کلی، متغیرهای زمینه ای توانستند از طریق نیت زیست محیطی، 63 درصد تغییرات رفتار زیست محیطی زنان روستایی مورد مطالعه را تبیین کنند.

در تحقیق حاضر، با رویکرد توصیفی تحلیلی، به بررسی و تحلیل نقش تعاونی های تولید در توسعة روستایی با تأکید بر کیفیت زندگی پرداخته شد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه سرپرستان خانوار روستایی عضو تعاونی تولید دهستان رحمت بخش سیدان بود. حجم جامعه نمونه از طریق رابطة کوکران 274 نفر به دست آمد. برای آزمون فرضیات، از روش های کولموگروف-اسمیرنف، آزمون تی با دو نمونة مستقل و آزمون من ویتنی استفاده شد. نتایج نشان داد که به جز بعد محیطی در سایر ابعاد مورد بررسی (اقتصادی، اجتماعی و زیرساختی) تفاوت معنی دار بین دو گروه عضو و غیرعضو تعاونی تولید وجود دارد، و نقش تعاونی ها در بهبود کیفیت زندگی روستاییان مفید و مؤثر است.