سالمند: مجله سالمندی ایران
سال:1386 | دوره:2 | شماره:5 |تعداد مقالات:10

یکی از مسایل عمده جمعیتی عمدتا در کشورهای جهان مساله سالخوردگی جمعیت و پیامدهای ناشی از آن است. در حال حاضر کشور ایران نیز مرحله انتقال ساختار سنی جمعیت از جوانی به سالخوردگی را تجربه می کند. با اینکه جمعیت سالمند سهم کمی از جمعیت کشور را به خود اختصاص داده است اما فزونی سرعت رشد جمعیت سالمند در مقایسه با رشد جمعیت کل کشور و پیش بینی افزایش تعداد و سهم سالخوردگان (جمعیت 60 سال و بالاتر) در سالهای آتی لزوم برنامه ریزی آینده نگر برای کنترل مسایل مربوط به این گروه از جمعیت را مورد تاکید قرار می دهد. هدف این مقاله بررسی سطح و روند جمعیت 60 سال و بالاتر ایران، نسبت جنسی سالمندان، رشد جمعیت سالمند، شاخص سالمندی و نسبت وابستگی می باشد. برای دستیابی به این هدف به مطالعه اسنادی داده های سرشماری عمومی نفوس و مسکن مرکز آمار ایران طی سالهای 85-1335 پرداخته شده است.شاخصهای مهم جمعیتی همچون نسبت سالمندی، نسبت جنسی سالمندان، رشد جمعیت سالمندان، شاخص سالمندی و نسبت وابستگی جمعیت سالمندان در ایران برای سال 1385 به ترتیب برابر 7.3، 108، 2.5، 29 و 43.4 برآورد شده است. با توجه به آهنگ پرشتاب کاهش باروری ایران طی دو دهه اخیر، پیش بینی می شود حرکت به سمت سالخوردگی جمعیت تسریع شود و با استناد به روندهای مشاهده شده باروری و مرگ و میر و نگاهی به محتمل ترین مسیرهای تغییر آنها در آینده برآورد می شود که شروع قرن پانزدهم هجری شمسی سرآغاز روند روبه افزایش جمعیت سالخورده در ایران باشد.

هدف: همانطور که طول عمر افراد افزایش می یابد، اهمیت رفتارهای ارتقا دهنده سلامت نیز، با توجه به حفظ کارکرد و استقلال افراد و افزایش کیفیت زندگی آنها، روز به روز بیشتر آشکار می شود. پژوهش حاضر با هدف تعیین ارتباط رفتارهای ارتقا دهنده سلامت با سطح ADL و IADL در سالمندان غرب تهران انجام گرفته است.روش بررسی: این مطالعه از نوع همبستگی بود که بر روی 410 نفر از افراد بالای 60 سال ساکن منطقه غرب تهران انجام گرفت. روش نمونه گیری از نوع چند مرحله ای بود و از ابزار پژوهش شامل چک لیست مربوط به رفتارهای ارتقا دهنده سلامت و پرسشنامه مربوط به فعالیت های جسمی، که از دو بخش سوالات مربوط به ADL (فعالیتهای روزمره زندگی) و IADL (فعالیتهای ابزاری زندگی) تشکیل شده است، استفاده شد. اطلاعات مربوط به واحدهای مورد پژوهش از طریق مصاحبه گردآوری شد. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون تی- تست استفاده شد.یافته ها: بین فعالیتهای روزمره زندگی (ADL) و رفتارهای «انجام ورزش یا پیاده روی»، «مصرف شیر، لبنیات و غذاهای گوشتی»، «مصرف میوه و سبزیجات تازه»، «مصرف غذای کم نمک» و «مصرف غذای کم چرب» ارتباط معنی داری وجود داشت (p<0.05). همچنین بین فعالیتهای ابزاری زندگی (IADL) و رفتارهای «نکشیدن سیگار»، «مصرف نکردن الکل»، «انجام ورزش یا پیاده روی»، «مصرف غذای کم نمک»، «مصرف غذای کم چرب»، «مصرف شیر، لبنیات و غذاهای گوشتی» و «مصرف میوه و سبزیجات تازه» ارتباط معنی داری وجود داشت (p<0.05).نتیجه گیری: مطالعه نشان داد رفتارهای ارتقا دهنده سلامت با ADL و IADL ارتباط معنی داری داشت. لذا مراقبت دهنده های بهداشتی باید زمینه های تسهیل رفتارهای ارتقا دهنده سلامت را از طریق برنامه های سلامتی مثل رژیم غذایی صحیح، ورزش منظم و بررسی دوره ای وضعیت جسمانی فراهم آورند تا موجب افزایش فعالیتهای جسمی در سالمندان شده و از این طریق باعث حفظ و ارتقا زندگی سالم و فعال برای آنها شوند.

هدف: مطالعه حاضر، مشخص کردن وضعیت تغذیه در سالمندان و عوامل موثر بر آن می باشد.روش بررسی: در این مطالعه مقطعی 248 سالمند بطور تصادفی انتخاب شدند و وضعیت تغذیه آنها توسط پرسش نامه MNA (Mini Nutritional= Assessment) که برای سالمندان ایران استاندارد شده، مورد ارزیابی قرار گرفت. جهت سنجش ارتباط بین وضعیت تغذیه و فاکتورهای دموگرافیک از مدل رگرسیون لجستیک استفاده شد.یافته ها: 40% سالمندان وضعیت تغذیه ای نامناسب داشتند. در 67.5% آنها BMI بالای 25 بود. در بین عوامل دموگرافیک، رابطه سوء تغذیه با سطح تحصیلات CI95%=0.23-0.77) و (OR=0.4، درآمد بالا CI95%=1.5-7.5) و (OR=3.4 و چاقی CI95%=1.6-31) و (OR=7 از نظر آماری معنی دار بود.نتیجه گیری: با توجه به شیوع نسبتا بالای اختلال تغذیه در سالمندان، و با عنایت به اینکه امکان مداخله مناسب در اغلب عوامل موثر بر آن وجود دارد، اهمیت توجه به اصلاح تامین معاش سالمندان و تدارک برنامه های مناسب تغذیه ای و ورزشی و همچنین کنترل وزن آنها بیشتر روشن می شود.

هدف: پژوهشهای فراوانی به بروز و شیوع وابستگی های شیمیایی دارویی جدید اشاره کرده اند. سوء مصرف حلالهای شیمیایی دارویی یکی از این سوء مصرف ها است. این بررسی به مطالعه وابستگی و سوء مصرف مواد شیمیایی در سالمندان اهوازی در سال 1386 می پردازد.روش بررسی: پژوهش با روش توصیفی- اکتشافی و با تکنیک های پرسشنامه، مصاحبه تشخیصی- بالینی و مطالعه اسنادی پرونده های پزشکی و گزارشهای بالینی- بیماران داوطلب اجرا گردید. جامعه آماری شامل سالمندان یکی از مناطق شهری اهواز است که بصورت نمونه گیری تصادفی در مجموع 74 پرونده پزشکی مطالعه شده و با 30 نفر از سالمندان داوطلب مصاحبه گردید. در نهایت نیز آزمون وابستگی دارویی سالمندان (EDAQ) در مورد آنها اجرا شد.یافته ها: معناداری فرضیه ها با آزمون X2 نشان داد بین متغیرهای سن و سابقه مصرف مواد مخدر با سوء مصرف مواد دارویی و شیمیایی رابطه معناداری وجود دارد؛ بطوریکه بین سوء مصرف حلالهایی مثل چسب و بنزنها با سابقه سوء مصرف مشتقات درجه دوم تریاک مثل مرفین، تبائین و هروئین رابطه معنادار، قویتر بود. مصاحبه های بالینی- تشخیصی معین کرد وابستگی روانی ایجاد شده توسط این مشتقات نقش مهمی در این نوع سوء مصرف به حلالها دارد. نوع مصرف سالمندان بیشتر استنشاقی در ادامه تجویز دارویی پزشک معالج است.نتیجه گیری: هر چند شیوع شناسی این عارضه در پرونده های نمونه نشانگر درصد متوسط به پایین در این وابستگی شیمیایی است، اما در مجموع این پدیده قابل مطالعه و بررسی است. در پایان پژوهشگران به اجتناب از این نوع سوء مصرف جدید نظر داده و به نظارت بر رفتارها و گستره کنش متقابل این گونه رفتارهای اعتیادآور اشاره نموده اند. گزینه بهتر اینکه در توزیع داروها و مواد و حلالهای شیمیایی و تجویز آنها از سوی پزشک سالمند دقت بیشتری صورت پذیرد.

هدف: پرفشاری خون سومین عامل مرگ و میر در جهان بوده و هزینه درمانی بالایی دارد. استفاده از روشهای درمانی غیردارویی همانند آرامسازی پیشرونده عضلانی می تواند باعث کاهش فشارخون و عوارض خطرناک ناشی از آن مثل سکته قلبی شود. از اینرو پژوهش حاضر به منظور تعیین تاثیر آرامسازی پیشرونده عضلانی بر پرفشاری خون بیماران سکته قلبی انجام شد.روش بررسی: این مطالعه نیمه تجربی (طرح گروه کنترل نامعادل) در سال 86 بر روی 40 بیمار مبتلا به سکته قلبی با سابقه پرفشاری خون اولیه در بیمارستان امیراعلم تهران انجام شد. بیماران بصورت تصادفی به دو گروه مداخله و کنترل تقسیم شدند و قبل از انجام مداخله اطلاعات دموگرافیک و علایم حیاتی ثبت گردید. در گروه مداخله روزانه 20 جلسه بمدت 3 روز تکنیک آرامسازی پیشرونده عضلانی انجام و پس از اتمام هر جلسه مجددا فشار خون بیماران کنترل و ثبت گردید. در گروه کنترل بدون انجام مداخله پس از 20 دقیقه مجددا فشار خون کنترل و ثبت گردید و نتایج با استفاده از آزمون های آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: میانگین سنی گروه مداخله 5.7±60.45 و در گروه کنترل 5.9±62.35 بود. نتایج نشان داد که میانگین فشارخون سیستولیک و دیاستولیک بعد از مداخله کاهش یافته و گروه کنترل معنی دار بوده (P<0.001) و همچنین میانگین اختلاف فشار خون سیستولیک و دیاستولیک قبل و بعد از مداخله نسبت به گروه کنترل کاملا معنی دار بود (P<0.001).نتیجه گیری: آرامسازی پیشرونده عضلانی باعث کاهش فشارخون سیستولیک و دیاستولیک در افراد مبتلا به سکته قلبی با سابقه پرفشاری خون می شود و می تواند به عنوان درمان کمکی در کنار درمان دارویی استفاده شود.

هدف: کم شنوایی یکی از مشکلات شایع سلامتی است که در سنین بالا شیوع بیشتری دارد. مطالعه حاضر با هدف برسی تاثیر سن بر آستانه های شنوایی و توانایی بازشناسی واژه روی گروهی از افراد در محدوده سنی 30 تا 100 سال صورت گرفت.روش بررسی: مطالعه حاضر از اردیبهشت ماه 1384 تا مهرماه 1386 روی 190 نفر (%53.68 مرد و %46.32 زن) در هفت دهه سنی در شهر تهران انجام شد. این افراد کسانی بودند که به دلیل احساس وجود نوعی مشکل شنوایی، برای بررسی وضعیت شنوایی خود مراجعه کرده بودند. از بین مراجعین، افراد بدون سابقه آسیب شنوایی و قرار گرفتن در معرض عوامل ایجاد کننده کم شنوایی مورد بررسی قرار گرفته؛ و ادیومتری تون- خالص، ارزیابی توانایی بازشناسی گفتار، و ادیومتری امپدانس برای آنها انجام شد.یافته ها: بین ثبت رفلکس های صوتی با سن و همچنین با میانگین کم شنوایی، ارتباط معکوس معناداری وجود داشت. کاهش حساسیت شنوایی بین دهه های سنی مورد مطالعه از لحاظ آماری معنادار بود؛ و در تمام فرکانس های مورد بررسی، میزان کم شنوایی در مردان نسبت به زنان بالاتر بود و اختلاف آنها در فرکانس های بالا معنادار به دست آمد. بین گروه های سنی مورد مطالعه در امتیاز بازشناسی واژه نیز تفاوت معناداری مشاهده شد. وزوز دایمی در 12.63 درصد افراد، سرگیجه/ گیجی در 6.84 درصد، و سابقه استفاده از سمعک در 4.21 درصد افراد گزارش گردید.نتیجه گیری: حساسیت شنوایی به تدریج و به طور پیشرونده با افزایش سن، کاهش می یابد. با توجه به تاثیر کم شنوایی و برخی اختلالات همراه آن به ویژه وزوز و سرگیجه/ گیجی بر توانایی ارتباطی و کیفیت زندگی افراد، و شیوع بالاتر آنها نسبت به سایر اختلالات در سالمندان، برنامه ریزی های علمی و اجرایی جهت شناسایی و درمان مشکلات شنوایی در این جمعیت ضرورت دارد.

هدف: مقدار طبیعی WBC در افراد مسن مختصری کاهش یافته ولی در Sepsis میزان آن افزایش می یابد. لکوپنی و لکوسیتوز به عنوان ریسک فاکتورهای همراه با باکتریمی در مورتالیتی افراد مسن نقش دارد. این تحقیق جهت شناخت رابطه سن با تغییرات WBC بیماران مبتلا به Sepsis انجام گرفت.روش بررسی: روش تحقیق مورد شاهدی بوده که روی بیماران مبتلا به Sepsis در بیمارستان های لقمان حکیم و بوعلی تهران در سال های 1385-1380 انجام گرفت.یافته ها: 130 بیمار در دو گروه 65 ساله و بالاتر (مورد) و 64 ساله و جوانتر (شاهد) بررسی شدند. میانگین گلبول سفید خون بیماران گروه مورد 1424.2±17061.54 و در گروه شاهد 9888±13567.7 بوده که بین میانگین WBC در دو گروه اختلاف معنی دار آماری مشاهده نشد. ولی در میانگین تعداد نبض و درجه حرارت دهانی بیماران مسن و جوان اختلاف معنی دار بود (p<0.05) در بیماران مسن بین سن با سابقه عفونت اخیر و نیز سابقه بستری در یک ماه گذشته و همچنین بین منشا احتمالی عفونت و WBC رابطه معنی دار آماری وجود داشت (p<0.05). در هیچ یک از دو گروه بین مرگ با WBC و نیز مرگ با منشا احتمالی عفونت رابطه معنی دار وجود نداشت.نتیجه گیری: بین WBC و سن در بیماران مسن رابطه معنی دار آماری مشاهده نشد. Sepsis در افراد مسن می تواند بدون تب و تعداد نبض در دقیقه کمتری تظاهر نموده و سابقه عفونت و همچنین سابقه بستری در بیمارستان در یک ماه اخیر در ارزیابی این بیماران اهمیت دارد.

هدف: تغییرات دستگاه ایمنی در سالمندان موجب می شود که ابتلا به آنفلوانزا با شدت و عوارض بیشتری در سالمندان همراه باشد. چنانچه بیماری آنفلوانزا یکی از علل اصلی مرگ و میر در سالمندان است. همچنین شیوع آنفلوانزا در خانه های سالمندان به مراتب بیشتر است.هدف از این مطالعه بررسی تاثیر واکسن آنفلوانزا بر میزان وقوع عفونت آنفلوانزا و نیز مقایسه هزینه هایی که جهت دارودرمانی، آزمایشات و رادیولوژی در دو گروه تحت واکسیناسیون و گروه کنترل صرف نظر شده است، می باشد. این مطالعه در ماه های شیوع آنفلوانزا از آذرماه سال 1384 تا شهریور 1385 در آسایشگاه خیریه کهریزک انجام گردیده است.روش بررسی: این یک مطالعه شاهد موردی آینده نگر بوده که بر روی 941 نفر از سالمندان مقیم آسایشگاه خیریه کهریزک انجام شده است. در این مطالعه واکسیناسیون بر روی 389 نفر از افراد 60 ساله و بالاتر انجام گرفته است. در مقابل گروه کنترل، شامل 557 نفر بوده اند که واکسن دریافت نکردند. در دو گروه میزان بروز بیماری شبه آنفلوانزا، هزینه های آزمایشگاه، دارو درمانی، رادیولوژی و نیز میزان کل مرگ ومیر در دو گروه در مدت 10 ماه ثبت گردید.یافته ها: 109 درصد از افراد مورد مطالعه مبتلا به بیماری شبه آنفلوانزا گردیدند، این نسبت در گروه واکسینه شده 7.2 درصد و در گروه غیرواکسینه 13.4 درصد بود و این اختلاف از نظر آماری با P<0.05 معنادار بود. از نظر میانگین هزینه های دارویی، اختلاف در دو گروه مشاهده شد (4918±1174 ریال در گروه واکسینه در مقابل 8710±2521 ریال) که با P<0.01 معنادار بود. اختلاف میانگین هزینه های آزمایشگاهی دو گروه با P<0.0001 معنادار بود (408479±179494 ریال در گروه غیرواکسینه در مقابل 119362±48500 ریال در گروه واکسینه). میانگین هزینه های کل (هزینه رادیولوژی، آزمایشگاه و داروها و واکسن) در گروه واکسینه 119962±90690 ریال و در گروه غیرواکسینه 413634±183015 ریال که اختلاف آنها از نظر آماری با P<0.0001 معنادار بود. میزان کل مرگ و میر در گروه واکسینه 14.9 درصد در حالی که در گروه غیرواکسینه 11.8 درصد بود که از نظر آماری اختلاف بین دو گروه معنادار نبود. بعد از تصحیح از نظر سن، جنس و بیماری های زمینه ای Odds Ratio=04.1 شد، که بیانگر عدم اثر واکسیناسیون در میزان کل مرگ و میر بود.نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که واکسیناسیون آنفلوانزا بطور مشخصی میزان وقوع بیماری و هزینه های مربوط به درمان را در گروه واکسینه نسبت به گروه غیرواکسینه کاهش می دهد. با توجه به شیوع بالاتر آنفلوانزا در خانه های سالمندان، این مطالعه اثربخشی این واکسن در سالمندان بستری در خانه های سالمندان را نشان میدهد.