مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

مقاله مقاله نشریه

مشخصات مقاله

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

نسخه انگلیسی
مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

video

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

sound

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

نسخه انگلیسی

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

بازدید:

91
مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

دانلود:

5
مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

استناد:

اطلاعات مقاله نشریه

عنوان

شناسایی فضاهای همگانی ناامن در محله های شهری و بازطراحی آن ها با رویکرد ارتقای امنیت محیطی (مورد مطالعه: محله های نارمک، سنگلج، کارگر شمالی و باغ شاطر تهران)

صفحات

 صفحه شروع 72 | صفحه پایان 87

چکیده

 مقدمهبا افزایش جمعیت و گسترش شتابان شهرنشینی و توسعۀ کالبدی شهرها به ویژه در کلان شهرها بحث امنیت محیطی به ویژه در محلات شهری بسیار مورد توجه قرار گرفت. فضاهای شهری همگانی درون محلات کلان شهری نیز جزء فضاهایی هستند که بالقوه زمینه ساز روی دادن برخی جرائم و آسیب های اجتماعی مانند سرقت, درگیری, اعتیاد و... هستند به ویژه اگر در طراحی این گونه فضاها اصول طراحی محیطی رعایت نشده باشد. در کلان شهر تهران نیز مسئلۀ کمبود و ضعف امنیت در فضاهای شهری در برخی محلات آن به شدت وجود دارد. بافت کالبدی فرسوده, منازل مخروبه و یا در حال ساخت, معابر تنگ و بن بست و سرپوشیده متعدد در محله از یک سو و تمرکز کم جمعیت به ویژه پس از تعطیلی بازار و نظارت همگانی پایین در برخی محلات تهران از سوی دیگر, زمینه را برای بروز مشکلات اجتماعی و پیدایش مکان های ناامن فراهم کرده است. نظریات و رویکردهای بسیاری برای رویارویی با این مشکل و ایجاد فضای شهری امن از سوی نظریه پردازان شهری مطرح شده است. از مهم ترین نظریات ارائه شده در این خصوص پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی است. این رویکرد که در طراحی های خود هم زمان با عوامل کالبدی, عوامل اجتماعی را نیز ملاک قرار می دهد زمینه های حذف و یا تعدیل نقاط جرم خیز و کور بافت را فراهم می سازد و با افزایش سطح حمایت و نظارت اجتماعی, به افزایش سطح امنیت در محله کمک می کند. پژوهش حاضر نیز باهدف بازطراحی فضاهای همگانی ناامن شهری با تأکید بر رویکرد طراحی محیطی در محله های با امنیت پایین انجام گرفته است. مواد و روش هاتحقیق حاضر در زمرۀ تحقیقات کمی ـ کیفی قلمداد می شود. بر اساس نوع, جزء تحقیقات کاربردی و بر اساس روش, جزء تحقیقات توصیفی ـ تحلیلی به شمار می رود. در این تحقیق شش بعد (نظارت, مدیریت و نگهداری, حمایت از فعالیت, ساختار, دسترسی و جابه جایی و حس مالکیت) در قالب 11 شاخص در سطح محلات مورد سنجش قرار گرفته است. روش گردآوری داده ها اسنادی ـ میدانی بوده است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامۀ محقق ساخته, مشاهدات میدانی عمیق, مصاحبه و تصویربرداری از فضاهای شهری مورد نظر بوده است. جامعۀ آماری تحقیق ترکیبی از شهروندان محلات (384 نفر بر اساس فرمول کوکران) و متخصصان حوزۀ برنامه ریزی شهری (30 نفر) بوده اند. برای وزن دهی به معیارهای پژوهش و طبقه بندی محلات از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شده است. پس از شناسایی محلۀ ناامن با استفاده از روش کیفی فضاهای شهری ناامن شناسایی شده و بر اساس ویژگی های طراحی محیطی از طریق, روش آنالیز و مورفولوژی (تحلیل ریخت شناسی) به بازطراحی فضاهای ناامن پرداخته شده است. یافته هااز دیدگاه جامعۀ خبرگانی پژوهش, معیار حمایت از فعالیت ها با نمرۀ 0/266 بالاترین امتیاز و معیار حس مالکیت با نمرۀ 0/085 کمترین درجۀ اهمیت را به خود اختصاص داده است. همچنین معیارهای ساختار محلات, دسترسی و جابه جایی, نظارت و مدیریت و نگهداری به ترتیب نمره های 0/207, 0/168, 0/145 و 0/130 را به خود اختصاص داده اند. از تحلیل داده های گردآوری شده در سطح محلات نمونه مشخص شد که محلۀ نارمک در چهار بعد ساختار محله, نظارت, حس مالکیت و مدیریت و نگهداری به ترتیب با کسب امتیاز 0/543, 0/469, 0/493 و 0/450 رتبۀ اول را به در موضوع امنیت محیطی فضاهای شهری کسب کرده است. در بدنۀ میدان های نارمک, اثری از کنج های پرت به چشم نمی خورد و بن بست های کوتاه و خوانا موجب شده تا بدنه های این فضاها, دارای قابلیت نمایانی مناسبی باشند. طبق آنچه از مدل به دست آمده است, محله های نارمک, کارگر شمالی, باغ شاطر و سنگلج به ترتیب با امتیاز 0/393, 0/330, 0/221 و 0/056 در رتبه های اول تا چهارم قرار گرفته اند؛ بنابراین محلۀ نارمک به عنوان امن ترین محله و محلۀ سنگلج در بخش مرکزی شهر تهران به عنوان ناامن ترین محله ارزیابی شده اند. جداره های محلۀ سنگلج, به دلیل همجواری با بازار, بسیار فعال بوده و این همجواری سبب شده تا طی روز, رفت وآمدهای غیر محلی زیادی به درون محله وجود داشته باشد و همین نکته از امنیت محله می کاهد. برای شناسایی بهتر کوچه ها و فضاهای ناامن در محلۀ سنگلج, محدودۀ مورد طراحی به سه پهنۀ شرقی, شمال غربی و جنوب غربی تقسیم شد. در پهنۀ شرقی, ویژگی هایی مانند نبود نظارت روی کوچه ها, وجود انبارها, نبود سکنه و به دنبال آن نبود تعلق و مسئولیت سکنه نسبت به حضور گروه های آسیب پذیر و... دیده می شود. در پهنۀ شمال غربی ویژگی هایی همچون کمبود نور و روشنایی, کنج ها و تورفتگی های ناامن به وجود آمده بر اثر عقب رفتگی ساختمان ها در کوچه ها وجود داشته است. همچنین در پهنۀ جنوب غربی ویژگی هایی مانند افزایش حضور فروشندگان مواد مخدر در شب هنگام بازار طرخانی (هنگام تعطیلی), استعمال مواد مخدر به صورت علنی در ابتدای کوچه ها و دیگر موارد مشابه به چشم می خورد. کوچۀ خلص در محدودۀ شمارۀ دوم پهنۀ شرقی و کوچۀ حمامی در محدودۀ شمارۀ یک پهنۀ شمال غربی به دلیل موقعیت قرارگیری و وجود ناامنی بیشتر جهت طراحی و تحقق ایده ها انتخاب شده اند. حفظ سردر قدیمی به عنوان ورودی مجموعه از کوچۀ حمامی, تبدیل کنج و پاتوق معتادان به غرفه های صنایع دستی و غرفه های فرهنگی, بهسازی سردر و جدارۀ مغازه ها در خیابان شیشه گران و... از ایده های طراحی این فضای شهری ناامن است. ترمیم جداره ها و ساماندهی نمای ساختمان ها, حذف زوائد بصری در جداره ها جهت از بین بردن به هم ریختگی نماها در فضا, تخریب بنای فرسوده برای ایجاد گشودگی و طراحی کافه گالری فرش به سبب نزدیکی با محورهای فرش فروشی, تعبیه کیوسک نگهبانی (برای تقویت چشم ناظر) در ورودی کافه گالری و... از نکات قابل مشاهده در طراحی های پیشنهادی برای ارتقای امنیت محیطی فضای کوچۀ خلص است.نتیجه گیرینتایج حاصل از مقایسۀ تطبیقی محله های مورد مطالعه نشان داد محلۀ نارمک در شرق تهران (منطقۀ 8) به عنوان امن ترین محله و محلۀ سنگلج در بخش مرکزی تهران (منطقۀ 12) به عنوان ناامن ترین محله از دید ساکنان ارزیابی شده اند. درواقع این مقایسه به ما فرصتی برای بررسی و مقایسۀ اصول CPTED, در تمامی محلات و استفاده از نکات مثبت در محلات امن را می دهد و آموزه هایی را برای امن تر کردن محلۀ سنگلج ارائه کرد. نتایج نشان داد حدود 20 موقعیت یا فضای ناامن در سطح محلۀ سنگلج وجود دارد که از مهم ترین ویژگی های آن می توان به باز بودن کوچه ها و امکان راحت فرار مجرمان, کنج های ناامن به وجود آمده بر اثر عقب رفتگی ساختمان ها, کمبود نور و چراغ, کمبود خرده فروشی یا هر کاربری مرتبطی که حضورپذیری بیشتر و امنیت را به دنبال خود داشته باشد, حضور کارتن خواب ها و گروه های بزهکار و معتادان در برخی مسیرها اشاره کرد. درنهایت پژوهش حاضر نتایج پژوهش های قبلی در خصوص وجود فضاهای ناامن شهری در سطح برخی محلات و کاربرد تأثیرگذار معیارهای رویکرد پیشگیری از جرم در طراحی مجدد فضاهای ناامن شهری را تأیید می کند. علاوه بر این, ذکر این نکته ضروری است که امن کردن محلات شهری به ویژه در بخش مرکزی شهرها فقط با اقدامات کالبدی و طراحی امکان پذیر نیست, بلکه نیازمند هم زمان اقدامات اجتماعی, سیاست گذاری و مدیریتی نیز است.

چندرسانه ای

  • ثبت نشده است.

    • استنادها

  • ثبت نشده است.

    • ارجاعات

  • ثبت نشده است.

    • استناددهی

    مقالات مرتبط نشریه ای

  • ثبت نشده است.

    • مقالات مرتبط همایشی

  • ثبت نشده است.

    • طرح های مرتبط

  • ثبت نشده است.

    • کارگاه های پیشنهادی






    بازگشت به بالا
    telegram sharing button
    whatsapp sharing button
    linkedin sharing button
    twitter sharing button
    email sharing button
    email sharing button
    email sharing button
    sharethis sharing button