مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

مقاله مقاله نشریه

مشخصات مقاله

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

نسخه انگلیسی
مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

video

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

sound

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

نسخه انگلیسی

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

بازدید:

9
مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

دانلود:

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

استناد:

اطلاعات مقاله نشریه

عنوان

از نگاه عربی: متفکران معاصر ایران و جهان عرب (2) محمد عِمارَه: از مارکسیسم تا سلفی گری

صفحات

 صفحه شروع 95 | صفحه پایان 110

چکیده

 محمد عِمارَه (1931 ـ 2020) از پرکارترین و برجسته ترین متفکران معاصر مصری و از چهره های تأثیرگذار در اندیشۀ اسلامی قرن بیستم بود. او همۀ مقاطع تحصیلی را در دانشکدۀ دارالعلوم دانشگاه قاهره به انجام رساند: در سال 1956 کارشناسی زبان عربی و علوم اسلامی, در سال 1970 کارشناسی ارشد علوم اسلامی با گرایش فلسفۀ اسلامی, سرانجام در سال 1975 دکتری خود را در همان رشته گرفت. او کوشید تا میان اسلام و مفاهیم جدیدی چون آزادی و عدالت اجتماعی و مردم سالاری پیوند برقرار کند؛ ولی زندگی فکری او مسیری پیچیده و پُرفرازونشیب را طی کرد. عماره در جوانی با اندیشه های چپ و مارکسیستی آشنا شد, سپس به «چپ اسلامی» گرایش یافت و در دهه های بعد, به مرور به سنت گرایی سلفی نزدیک شد. او در دورۀ میانی اندیشه هایش, بر این باور بود که اسلام دینی تمدن ساز و دربردارندۀ ظرفیت های نوگرایانه است. از مهم ترین دغدغه های فکری اش در این دوره, دفاع از عقلانیت اسلامی و بازخوانی تراث با نگاه نقادانه و بازسازی مفهوم امت بود. او در نوشته هایش با رویکردی آشتی جویانه میان سنت و تجدد, می کوشید تصویر تازه ای از اسلام در برابر چالش های مدرنیته ارائه دهد. با این حال, در سال های پایانی عمر, رویکرد او محافظه کارانه تر شد و درنهایت در ایستگاه سلفی گریِ تمام عیار و خشونت بار لنگر انداخت. به نظر می رسد این تحول, نه روندی طبیعی از رشد و تعمیق, بلکه نوعی «ترقّیِ معکوس» بود: مهاجرت از عقلانیت به تعصب و از تفکر باز و اصلاح گرایانه به نوعی تصلب اعتقادی. عماره در سال های پایانی عمر, در کنار دفاع بی قید و شرط از جریان های اسلام گرای تندرو, نظیر اخوان المسلمین و داعش, به مخالفت با اندیشه های عقل گرایانه پرداخت و با وجود تسلط وسیعش بر تراث اسلامی و استقلال حرفه ای اش از نهادهای رسمی, نوشته های اخیر او اغلب با زبان جدلی و گاه تکفیری همراه بود. او همچنین با وجود آشنایی عمیق با میراث فکری پیروان اهل بیت, هجومی تند و نامعقول را همچون سَلَفیان علیه اندیشه های شیعیان آغازید و افزون بر سخنرانی های متعدد, در این خصوص چندین کتاب سیاه کرد. از آثار مهم محمد عماره می توان به اسلامی سازی معرفت, ابن رشد میان غرب و اسلام, و محمد عَبْدُه: تجدید دنیا با تجدید دین نام بُرد. در مقالۀ حاضر, استاد عبدالجبار رفاعی مراحل مختلف فکری محمد عماره را بررسی و نقد کرده است. این مقاله با کسب اجازه از مؤلف به فارسی گردانیده شده است.

چندرسانه ای

  • ثبت نشده است.

    • استنادها

  • ثبت نشده است.

    • ارجاعات

  • ثبت نشده است.

    • استناددهی

    مقالات مرتبط نشریه ای

  • ثبت نشده است.

    • مقالات مرتبط همایشی

  • ثبت نشده است.

    • طرح های مرتبط

  • ثبت نشده است.

    • کارگاه های پیشنهادی






    بازگشت به بالا
    telegram sharing button
    whatsapp sharing button
    linkedin sharing button
    twitter sharing button
    email sharing button
    email sharing button
    email sharing button
    sharethis sharing button