لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:فمینیسم جنبشی است که با داعیه دفاع از حقوق زنان در حوزه تمدنی غرب و با بهره گیری از اصول و مبانی آن، پای به عرصه اندیشه های سیاسی و اجتماعی نهاد و کوشید تا در ساحت های گوناگون زندگی اجتماعی، غبار غربت از چهره زنان بشوید و با واکاوی عوامل فرودستی آنان، به مبارزه با این عوامل بپردازد و با همین هدف، به نقد و بررسی تاریخ هنر و زیباشناسی همت گماشت. نکته محوری فمینیست ها شناخت تحلیل زندگی فرهنگی با توجه به تمایز جنسی مرد و زن است. پرسش عمده آنان این است که چرا زنان در تاریخ هنر جایگاهی ندارند؟ از نظر آنها، تاریخ هنر و زیباشناسی، هیچ گاه هنر زنان را به رسمیت نشناخته و با ترویج اندیشه ها و اتخاذ سیاست های خاص، بر نادیده گرفتن خلاقیت هنری زنان، تاکید کرده است و به جای آن، با موضوع قرار دادن بدن زنان برای آفرینش های هنری، به فرودستی زنان دامن زده است. فمینیست ها برای مقابله با تاریخ هنر مردمحور، از راهکارهای مختلفی در خلق آثار هنری استفاده کرده و با نقد فلسفه و تاریخ هنر سنتی زمینه حضور بیشتر زنان را در عرصه های گوناگون هنری فراهم ساخته اند، اما هنر فمینیستی به دلیل بی توجهی به شخصیت حقیقی زن و عدم واقع گرایی و نیز افراطی گری در ارائه راهکارها، نه تنها به کاهش ستم به زنان در عرصه هنر کمک نکرده، بلکه زمینه ساز ظهورگونه های دیگر از ستم بر زنان شده است.   چکیده عربی:إن النزعة النسویة (فمینیزم) هی حرکة نشأت فی الحضارة الغربیة بدعوی الدفاع عن حقوق المرأة، وتغلغلت فی مضمار الفکر السیاسی والاجتماعی من خلال اعتمادها علی أصول الأنوثة ومبانیها، وحاولت انتشال النساء من غیاهب الظلام فی مختلف مجالات الحیاة الاجتماعیة، وکافحت عوامل تحقیر المرأة عبر تحلیلها لهذه العوامل، وبهذا الهدف قامت بنقد تحلیل تأریخ الفن ومعرفة الجمال. النقطة المحوریة لأتباع هذه النزعة هی معرفة تحلیل للحیاة الثقافیة فی إطار التباین الجنسی بین الرجل والمرأة، والسؤال الأساسی الذی یطرحونه هو: لماذا لا تتمتع النساء بمنزلة فی تأریخ الفن؟ فهم یعتقدون أن تأریخ الفن ومعرفة الجمال لم یعترفا بفن النساء بشکل رسمی مطلقا، وکذلک فقد أکدا علی إهمال الابداع الفنی للنساء من خلال ترویج أفکار وبرامج خاصة، وبدلا عن ذلک تشبثوا بوضاعة المرأة بتسخیر جسمها للابداعات الفنیة. ولکی یواجهوا تأریخ الفن المرتکز إلی الرجل، اعتمدوا علی سبل مختلفة فی ابداع الآثار الفنیة، وعن طریق نقد الفلسفة وتأریخ الفن التقلیدی مهدوا الأرضیة لحضور المرأة فی جمیع المجالات الفنیة. ولکن الفن النسوی لم یکن مجدیا لتقلیل مستوی الظلم الذی تعانی منه المرأة فی مجال الفن، بل أدی إلی تمهید الأرضیة لظهور أنواع أخری من هذا الظلم، وذلک بسبب عدم اکتراثه بالشخصیة الحقیقیة للمرأة ولبعده عن أیة رؤیة واقعیة ونظرا لتطرفه فی طرح سبل الحل.

این دهه، دهه بازتاب های روشنفکری در ایران، دهه موضع گیری در برابر عقب ماندگی، انحطاط، خرافات، تردیدها و در عین حال بیداری ها و نوگرایی هاست. گسترش کمی نویسندگان زن در سال های اخیر، بیانگر بروز نوعی خودآگاهی زنانه در سطوح گسترده در جامعه و دلبستگی آنان به کسب هویت خویشتن می باشد. بدون شک در همین سال ها زنان در عرصه داستان نویسی هم رشد چشمگیری داشته اند. حرکت زنان در عرصه های هنر و نویسندگی، یک حرکت فرهنگی و طبیعی است نه یک عارضه خارجی .در این مجموعه سعی شده است تا به تحولات رخ داده در زمینه های فکری و نویسندگی این قشر از جامعه پرداخته شود.

از ورود متفکران فمینیست به حوزه متافیزیک، بیش از چند دهه نمی گذرد. این ورود بیشتر انتقادی و سلبی بوده و به نقد برخی وجوه متافیزیک سنتی و جدید بسنده کرده است. در واقع، رویکردهای زنانه به متافیزیک، هیچ بنیاد جدیدی را برای متافیزیک پیشنهاد نداده اند و در حد نقد باقی مانده اند. در این نوشتار، نخست نقدهای فیلسوفان فمینیست به روش ها و محتوای متافیزیک سنتی و جدید بازخوانی می شود و سپس نشان داده می شود که این نقدها، در واقع، بر اساس تعریف/ فهم بسیار تقلیل یافته ای از متافیزیک یا بر اساس فهمی یکسره نادرست از این حوزه صورت بندی شده اند و اساسا حوزه ای با عنوان متافیزیک فمینیستی ناممکن یا نامعتبر است. در پایان توضیح می دهم که در عین حال، بینش عمیقی که در برخی نقدهای فمینیست ها به متافیزیک نهفته است، می تواند مبنای یک بازخوانی عمیق و راهگشا از متافیزیک باشد و از برخی بنیادهای ناپیدا در تاریخ متافیزیک پرده بردارد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.   چکیده عربی:لا شک فی أن الفهم الدقیق والصحیح لباطن النظریات الاجتماعیة بدون معرفة مبادئها الفکریة والفلسفیة، یعد أمرا مستحیلا أو علی أقل تقدیر هو صعب للغایة. والأفکار المطروحة فی النظریة النسویة (الأنثویة) التی هی بمثابة تیار فی مجال النظریات الاجتماعیة، مدینة لمبادئها الفکریة والفلسفیة.الهدف من تدوین هذه المقالة هو طرح تحلیل منهجی نسوی بالتأکید علی الأسس الأنثویة الأصولیة المعاصرة وما تواجهه من أزمات، حیث اعتمد الباحث أسلوبا تحلیلیا بیانیا وأجاب عن الأسئلة التالیة: ما هی المنهجیة النسویة؟ ما هی أصولها المعرفیة والوجودیة؟ ما هی نواقص المنهجیة النسویة حسب الرؤیة الواقعیة لصدر المتألهین؟ وقد أشارت نتائج البحث إلی أن العقلانیة مؤشر علی الإنسانیة، وأن جنس الفاعل المعین لا دخل له فی المعرفة البشریة. ولکن غفلة أصحاب النظریة النسویة عن هویة الإنسان العقلانیة قد أدت إلی تصورهم بأن المعرفة تعتمد علی أصول جنسیة، وبالتالی وقوعهم فی فخ النسبیة والشک.

بحران های زیست محیطی دوران معاصر، بشر را به جست وجوی راه حل های بنیادین برای گذار از این بحران ها و پیامدهای آن واداشته است. بوم فمینیسم به عنوان روی کردی برآمده از فمینیسم با اندیشه های زیست بوم گرایانه، سعی در تغییر اندیشه هایی دارد که صرفا در پی مدیریت پی آمدهای بحران محیط زیست است. بوم فمینیست ها اندیشه های توسعه طلبانه بی حد و حصر مردان را از دلایل اصلی تخریب محیط زیست می دانند و در پی آن هستند که جای گاه زنان را در جامعه با مردان برابر سازند و مردان را از اندیشه های سلطه جویانه برحذر دارند. روابط زنان با طبیعت، ارتباط بین سلطه بر زن و طبیعت و نقش زنان در حل مشکلات اکولوژیکی، مبانی اساسی بوم فمینیسم هستند. شاهنامه فردوسی به عنوان یک اثر حماسی، تاثیراتی بسزا در اندیشه و فرهنگ ایرانیان داشته است و بررسی آن با تکیه بر اندیشه های بوم فمینستی می تواند راه بر باشد. در این مقاله، با تکیه بر منابع کتاب خانه ای و روش تحلیلی توصیفی، به بررسی بوم فمینیستی سوگواری ها و مویه های زنان (تهمینه، فریگیس و کتایون) در شاهنامه پرداخته ایم. حاصل این پژوهش آن است که این سو گواری ها در قریب به اتفاق موارد راه کاری است زنانه، برای ایستادن در برابر توسعه طلبی مردان؛ توسعه طلبی هایی که با جنگ و تخریب محیط زیست پیوندی تنگاتنگ دارد و از این نظر با گمانه های بوم فمینیست ها هم خوان و هم سو است.

نمایش نامه خانه عروسک اثر هنریک ایبسن (1906-1828) برشی از یک زندگی خانوادگی خانواده ای خرده بورژوا در قرن نوزدهم است که به زعم خود نویسنده تلاشی است برای نشان دادن یک موقعیت انسانی (ماریسو،1970: 243). این نمایشنامه که نخستین بار در سال 1879 در کپنهاگ منتشر شد و به زعم توریل موی نخستین نمایش نامه ی مدرن ایبسن به شمار می آید بلافاصله مورد توجه بسیاری از منتقدین و متفکرین زمان خودش قرار گرفت (موی، 2006: 225) بسیاری از این منتقدین بلافاصله نمایش نامه را در گونه تراژدی قرار دادند. هرچند بعدها کسانی دیگر نظر دیگری درباره گونه این اثر ارایه کردند و در تراژدی بودن آن تردید کرده اند (اشتاینر، 1380: 27) اما برای نخستین بار در این مقاله است که گونه این نمایشنامه کمدی نامیده می شود. این مقاله سعی نموده است تا با بهره بردن از همبسته ای از نظریه نقد فمنیستی و نظریه دریافت بر این ادعای خویش صحه بگذارد و نشان دهد چگونه کاربرد نظریه فمنیستی در خوانش یک متن نمایشی می تواند گونه شناسی رایج در نظریه و نقد ادبی را که ساخته نگاه مردانه است دگرگون و گونه شناسی جایگزینی ارایه کند.

ویژگی نظریه فمنیستی آنست که نقطه شروع همه بررسی هایش، موقعیت و تجربه های زنان در جامعه است. نظریات اجتماعی فمنیستی کلاسیک، نظریات زنان هوشمندی است که در جستجوی امکاناتی برای بهبود علوم اجتماعی بوده اند، ولی جامعه شناسی متعارف همواره در مورد حضور زنان و تولید جامعه شناختی آنان مقاومت کرده است، و تا بحال این چهره ها کمتر شناخته شده اند. در این مقاله به معرفی نخستین جامعه شناسان زن و مقولات کلیدی و روش شناختی آنان می پردازیم.

در این مقاله با نگاه نقد بیرونی، آن هم با توجه با مبانی انسانشناختی اسلام و نیز بر اساس آیات و روایات به نقد اصول تعلیم و تربیت فمینیسم لیبرال مبتنی بر مبانی انسانشناختی آن پرداخته و به این نتیجه دست یافته ایم که برخی از اصول تعلیم و تربیت فمینیسم لیبرال به صورت جزئی با مبانی اسلام سازگار است و برخی نیز با اسلام سازگار نیست و برخی دیگر نیز کاملا با آنچه در اسلام مطرح است در تضاد است و در تربیت اسلامی با اصولی کاملا ضد اصول تعلیم و تربیت فمینیسم لیبرال رو به رو هستیم.

ظهور جنبش فمینیسم، چه در عرصه سیاست و اجتماع و چه در حوزه ادبیات، نتیجه کم اهمیت تلقی شدن زنان در جامعه مردسالار بود. این جنبش با اندیشه برابری طلبی، آزادی خواهی و احقاق حقوق زنان، از اواخر دهه 1960 به این سو، به صورت جدی در ادبیات و نقد ادبی رایج شد و تاثیر قابل توجهی بر جهت گیری تفکر انتقادی در برخورد با ادبیات گذشته و نیز خلق آثار ادبی جدید به ویژه از سوی زنان نهاد. بررسی تصاویر زنان در آثار ادبی و نیز بازتاب تجربه ها و عواطف زنانه در نوشته های زنان، از موضوعات مهم نقد فمینیستی است. از داستان نویسان زن ایرانی، شهرنوش پارسی پور در داستان هایش، به ویژه در رمان سگ و زمستان بلند، توجه عمده ای به مسائل زنان دارد. اعتراض نویسنده به وضع زنان در جامعه، توجه به تجربه ها و احساسات زنانه و ستیز با مردسالاری، از ویژگی های برجسته این رمان است. نگارندگان در این مقاله به نقد این رمان از منظر نظریه های ادبی فمینیسم پرداخته اند.