انعقاد موافقتنامه های تجارت ترجیحی و آزاد یکی از ابزارهای مهم توسعه تجارت بین کشورها محسوب می شود که سابقه ای طولانی در اقتصاد جهانی دارد. این توافق ها با کاهش تعرفه ها و تسهیل جریان کالا و خدمات، به توسعه و راهبردی تر شدن تجارت کمک می کنند. در سال های اخیر، ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، ازجمله روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان، اقدام به امضای موافقتنامه های تجارت ترجیحی و آزاد نموده اند. ازاین رو سوال مشخص این مطالعه این است که آیا این موافقتنامه، تجارت میان ایران و قزاقستان را افزایش داده است؟ همچنین هدف این مقاله بررسی نحوه برقراری روابط راهبردی تجاری ایران با کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا، با تمرکز ویژه بر روسیه و قزاقستان است. در این پژوهش، با استفاده از مدل جاذبه و محاسبه شاخص اکمال تجاری، اثرات این موافقتنامه ها بر جریان های تجاری تحلیل شده است. یافته ها نشان می دهد که این موافقتنامه ها به طور معناداری موجب افزایش تجارت دوجانبه شده اند؛ اما در مقایسه میان ایران و دو کشور روسیه و قزاقستان، مشخص شد که شاخص اکمال تجاری بین ایران و روسیه از ثبات بیشتری نسبت به شاخص اکمال تجاری با قزاقستان برخوردار است. همچنین، بررسی ها نشان می دهد که ایران به منظور بهره برداری کامل از موقعیت جغرافیایی خود و تقویت روابط راهبردی تجاری با این کشورها، نیازمند توسعه صادرات محصولات صنعتی، افزایش سرمایه گذاری در زیرساخت های تجاری و حمل ونقل و تبدیل شدن به هاب منطقه ای در حوزه غلات است. اجرای سیاست های تجاری هدفمند می تواند موقعیت ایران را در تجارت منطقه ای ارتقا دهد.

مسایل زمانبندی همواره مورد توجه گسترده محققان حوزه­های مختلف بوده است. از آنجایی که اغلب این مسایل و تقریبا همه مسایل دنیای واقعی در ردۀ مسایل NP-سخت بهینه سازی ترکیبیاتی و علوم کامپیوتر قرار می­گیرند؛ لذا پیدا کردن راه حل مناسب، راه حلی که در زمانی معقول (زمان چندجمله ای) قابل اجرا باشد، دشوار است. یکی از راهکارهای مطرح شده برای حل این مشکل، به­ کارگیری راهکار تقریب است. طرح­ های تقریب با زمان چند­جمله­ ای و طرح تقریب دیفرانسیلی که بر اساس مقایسه جواب الگوریتم مطرح شده برای حل مساله با جواب بهینه و جواب بدترین حالت بناشده است، در دسته روش­ های تقریب قرار می­ گیرند. کیفیت جواب الگوریتم ارایه شده برای یک مساله از طریق طرح تقریبی قابل ارزیابی است. این مقاله ضمن مرور طرح ­های تقریب کارا بر روی دو مساله زمانبندی کارها بر روی تک ماشین با اهداف مینیمم ­سازی ماکزیمم زمان تحویل کارها و مینیمم سازی مجموع وزن دار اتمام کارها، روش­ ها و ابزارهای لازم برای اثبات وجود یک طرح تقریبی را ارایه می­ دهد. همچنین در این مقاله با استفاده از طرح تقریب با زمان چندجمله ­ای (PTAS) یک طرح تقریب دیفرانسیلی برای مساله مینیمم سازی ماکزیمم زمان تحویل کارها که تا کنون مورد بررسی قرار نگرفته است، مورد مطالعه قرار گرفته است.

در این مقاله، با بکارگیری مدل تعادل جزیی اسمارت، اثرات ایجاد و انحراف تجارت در قالب ترتیبات تجارت ترجیحی دو جانبه در دو سناریو مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاکی است که ایران می تواند در صادرات طیف وسیعی از کالاهای صنعتی، معدنی و کشاورزی شامل مواد پلاستیکی، پنبه، میوه های خوراکی، سوخت های معدنی،  سبزیجات، آهن و فولاد،  محصولات شیمیایی آلی، فرش و سایرکف پوش ها و ... از بیشترین آثار امتیازات تعرفه ای از بعد ایجاد و انحراف تجارت برخوردار گردد. یافته های دیگر حاکی است که به علت بالاتر بودن میانگین تعرفه های ایران نسبت به میانگین تعرفه های پاکستان، به طور کلی اثرات ایجاد و انحراف تجارت در ایران برای پاکستان بیش از اثرات مذکور در پاکستان برای ایران می باشد؛ لذا مازاد تجاری غیرنفتی و درآمدهای تعرفه ای ایران کاهش می یابد. هرچند این نتیجه گیری در سطح برخی از گروه های کالایی متغیر است. با این همه با توجه به این که بیش از 84 درصد از سهم واردات ایران از پاکستان را برنج تشکیل می دهد، چنانچه در تعرفه های این کالا تغییری داده نشود، نتیجه معکوس و ترازتجاری غیرنفتی ایران افزایش یافته و درآمدهای تعرفه ای ایران نیز تغییر محسوسی داده نخواهد داشت.

در این مقاله آثار اجرای موافقت نامه تجارت ترجیحی D8 بر جریانات تجاری و رفاه ایران تحت سناریوهای کاهش تعرفه ای و در قالب یک مدل تعادل جزئی مورد بررسی قرار گرفته است. این بررسی در سطح کدهای کالایی دو و شش رقمی بر اساس طبقه بندی HS و همچنین به تفکیک کالاهای مصرفی، واسطه ای، سرمایه ای و مواد خام صورت پذیرفته است. نتایج حاکی است که ایجاد موافقت نامه باعث افزایش صادرات و واردات ایران در تجارت با کشورهای مذکور شده و آثار رفاهی برای ایران به دنبال خواهد داشت. در ادامه به منظور منتفع شدن ایران از حضور در این گروه بندی در بلندمدت و جلوگیری از کسری مستمر تراز تجاری غیرنفتی با آن کشورها، توصیه هایی به ویژه در زمینه مذاکرات تعرفه ای ارائه شده است.

مسایل زمانبندی همواره مورد توجه گسترده محققان حوزه­, های مختلف بوده است. از آنجایی که اغلب این مسایل و تقریبا همه مسایل دنیای واقعی در رده ی مسایل NP-سخت بهینه سازی ترکیبیاتی و علوم کامپیوتر قرار می­, گیرند؛ لذا پیدا کردن راه حل مناسب، راه حلی که در زمانی معقول (زمان چندجمله ای) قابل اجرا باشد، دشوار است. یکی از راهکارهای مطرح شده برای حل این مشکل، به­,کارگیری راهکار تقریب است. طرح­,های تقریب با زمان چند­, جمله­,ای و طرح تقریب دیفرانسیلی که بر اساس مقایسه جواب الگوریتم مطرح شده برای حل مساله با جواب بهینه و جواب بدترین حالت بناشده است، در دسته روش­,های تقریب قرار می­,گیرند. کیفیت جواب الگوریتم ارایه شده برای یک مساله از طریق طرح تقریبی قابل ارزیابی است. این مقاله ضمن مرور طرح ­, های تقریب کارا بر روی دو مساله زمانبندی کارها بر روی تک ماشین با اهداف مینیمم ­, سازی ماکزیمم زمان تحویل کارها و مینیمم سازی مجموع وزن دار اتمام کارها، روش­,ها و ابزارهای لازم برای اثبات وجود یک طرح تقریبی را ارایه می­,دهد. همچنین در این مقاله با استفاده از طرح تقریب با زمان چندجمله ­, ای (PTAS) یک طرح تقریب دیفرانسیلی برای مساله مینیمم سازی ماکزیمم زمان تحویل کارها که تا کنون مورد بررسی قرار نگرفته است، مورد مطالعه قرار گرفته است.

یکی از مساعی مهم انجام شده توسط کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی در جهت همگرایی اقتصادی تدوین موافقت نامه نظام ترجیحات تجاری کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی است که در حال حاضر 15 کشور اسلامی به آن ملحق شده و مذاکرات در قالب آن شروع شده است. باید گفت که هر چند در نوشته های اقتصادی درباره انواع موافقت نامه های ترجیحی و آثار آنها بر کشورهای عضو مطالبی به رشته تحریر درآمده است، ولی درباره چگونگی کاهش های تعرفه ای و ارایه فهرست کالاهای پیشنهادی برای دادن امتیازات و فهرست کالاهای درخواستی برای گرفتن امتیازات که در مذاکرات مطرح می شود، مطلب چندانی در دست نیست. با توجه به موج مذاکرات آزادسازی های تجاری دو جانبه بین ایران و سایر کشورها و مذاکرات جاری در چارچوب موافقت نامه TPS/OIC، در این مطالعه سعی شده است که یک چارچوب نظری برای تهیه فهرست های مزبور تدوین و سپس در قالب آن و به صورت مطالعه موردی ایران و ترکیه فهرست کالاهای مهم پیشنهادی و درخواستی ایران برای امتیازات تعرفه ای ارایه گردد. نتایج نشان می دهد که پتانسیل مبادله کالا میان این دو کشور حدود یک میلیارد دلار است. فهرست مهمترین کالاهای پیشنهادی ایران برای مذاکره دو جانبه با ترکیه بر حسب کد شش رقمی H.S. 252 قلم کالا و فهرست مهمترین کالاهای درخواستی از آن کشور 153 قلم کالا می باشد. همین روش را می توان در مورد بقیه کشورهای عضو موافقت نامه و مذاکرات دوجانبه برای سایر کشورهای غیرعضو نیز اعمال نمود.