در دوره معاصر روش های مختلفی برای تحلیل فضای معماری به کار گرفته شده است. روش شکلی (فرمال)، تاریخی و اقلیمی برخی از آن ها می باشند. روش اسپیس سینتکس که در اینجا به "نحو فضا" ترجمه شده است قرابت موضوعی و مفهومی به شیوه دسته بندی واژگان در ادبیات داشته که آن را نحو می نامند. به کارگیری این روش از اوایل دهه هفتاد در انگلستان رواج یافت. به مدد این روش که اولین بار از سوی استیدمن بیل هیلیر و جولیان هانسن مطرح شد، باب تازه ای از مبحث ریخت شناسی در معماری گشایش یافت. هدف اصلی محققین درگیر با این موضوع پی بردن به روابط اجتماعی در فضا مانند ایجاد حریم ها، درجه خصوصی و عمومی بودن فضاها می باشد. برای رسیدن به این اهداف از نمودارهای توجیهی استفاده شده است. نگارنده چند سال در محضر یکی از اساتید این موضوع- دکتر براون- در دانشکده معماری منچستر در این باره به تحقیق پرداخته و این مقاله بخشی از تحقیق را شامل می شود. در این مقاله، نخست در باره واژه سینتکس و سپس به کارگیری روش نحو فضا در معماری و در پایان ویژگی های مختلف آن بحث خواهد شد.

دانشمندان علم نحو بحثهای متفاوتی در باره پیدایش نحو و ریشه آن انجام داده اند و نتیجه بحث آنها این است که نحو عربی رفته رفته کم رنگ گشته بنابراین پیروان نحو سعی در جلوگیری از این پدیده نمودند. با نوشتن قواعد عربی، مقداری از این تلاشها توسط مکتب کوفه و مکتب بصره و بغداد بعمل آمده است. البته هر کدام از این مکاتب قواعد و مقرارات خاص خود را دارا هستند. آموزش نحو به شیوه مکتب های کوفه و بصره نه تنها مناسب نیست در این دوره و زمانه، بلکه دانش آموختگان را از آموزش آن باز می دارد. اگر ما روشی جدید پدید آوریم، بایستی این روش سبک توصیفی علم نحو باشد، زیرا نحو در مطالعات جدید توصیفی است در گفتار و نوشتار، توصیفی که شامل شکل لغات و حرکات ظاهری آن است، پس در این صورت هجاها غیرقابل قبول می باشند، و این شیوه توصیفی است. علم نحو قدیم با این شیوه و سبک فاصله دارند.

موسیقی ایرانی مانند دیگر هنرهای ایرانی در طول سالیان متمادی پیوندی عمیق با فرهنگ بومی و تعلقات مذهبی و معنوی مردم ایران برقرار نموده است، پیوندی که اگر مستحکم تر از پیوند سایر هنرهای ایرانی با فرهنگ اسلامی نباشد، ضعیف تر هم نخواهد بود به عبارت دیگر، بستارهای معنوی دستور زبان موسیقی سنتی را تشکیل داده اند. آن چه بیش از همه چیز بر چگونگی فرگشت آن تاثیر گذار بوده و خط مشی تعالی آن را تعیین کرده، حکمت و عرفان اسلامی می باشد. حکمت و عرفان اسلامی از دو جهت در شکوفایی و موسیقی مؤثر بوده اند، نخست آن که ارزش های اسلامی با ایجاد رابطه ای انسانی و معنوی میان استاد و شاگرد زمنیه آموزش صحیح و کارآمد موسیقی را فراهم می آورد. دوم آن که آموزه های عرفانی و اسلامی توانست با هدایت موسیقی به عرصه های معنوی پیوندی قوی و موثر میان ارباب فن و مخاطبان عمومی فراهم آورد. این آموزه ها سازنده حقایقی است که می تواند در تدوین دستور زبان موسیقی پیشرو، در ایران معاصر مورد توجه و بهره برداری قرار گیرد، هرچند مفاهیم اسلامی چنان با منش و خصال ایرانی، پیوندی ناگسستنی دارد که حرکت به سوی باززنده سازی موسیقی ایرانی و دستیابی به یک موسیقی متعالی و پیشرو، جز از طریق آن ممکن نیست.

«نطق» و «بیان» فصل ممیز و قدر مبرز آدمیان بر ماسوی البشر است و حفظ و صیانت وظیفه خطیر اهل بیان. برای تحقیق این امر، وضع قوانینی معین و خاص بسیار ضروری است. اعراب در میان اقوام بشر، بیش از دیگران شیفته «بیان» بوده اند و خود را در برابر سلاطین فصاحت، فروتن و در مقابل سلطه بلاغت مطیع نشان داده اند؛ به همین دلیل خلفا و امیران و اشراف و بزرگان، فرزندان خود را به بادیه می فرستادند تا در میان قبایل، زبانشان استوار و بیانشان بی عیب گردد. قران کریم ، سند جاوید بلاغت و فصاحت اعراب است و ایشان رمز و راز بقا و بالندگی زبان خویش را در این کتاب مقدس جستجو می کنند. بدیهی است که در پیراستگی آن از اشتباهات نحوی و دستوری، تعصب و اهتمام فراوان نشان دهند و به همین دلیل وضع علم «نحو» قابل بررسی است که در این مقاله، بدان پرداخته شده است.

رویکردهای بررسی زبان در زبان شناسی به چهار رویکرد عمده خلاصه می شود: رویکرد تطبیقی، رویکرد تاریخی، رویکرد مقابله ای و رویکرد توصیفی. در دستور سنتی، رویکرد غالب در بررسی زبان رویکرد تجویزی بده است، اما رویکرد غالب در زبان شناسی جدید، رویکرد توصیفی است. در رویکرد تجویزی باید، نباید، واجب، جواز و ... مطرح است، اما در رویکرد توصیفی این واژگان چندان از اعتبار برخوردار نیستند. در این مقال به دو مکتب مهم نحو عربی (کوفه و بصره) پرداخته می شود که یکی گرایش تجویز گرایانه دارد (مکتب نحو بصره) و دیگری گرایش توصیف گرایانه (مکتب نحو کوفه).

منطقی آن است که کلام پیامبر اکرم صلی اله علیه و آله و سلم، در عرصه استشهادهای نحوی بر کلام سایر عرب چه نثر و چه شعر آن، مقدم شود. چرا که زبان عربی پس از قرآن کریم، هیچ سخنی شیوا تر از کلمات نبوی در بلاغت عبارات، صحت الفاظ، قوام معانی و تاثیر گذاری بر مخاطبان، به خود ندیده است. اما نحویان متقدم از این منبع فیاض بلاغت و فصاحت در زمینه استشهاد در نحو، به هیچ وجه آن گونه که شایسته است استقبال نکرده اند و احادیثی که به آن استشهاد کرده اند، غالبا انگشت شمار است. در پژوهش حاضر کوشش شده است که ضمن اشاره به ابعاد استشهاد نحویان به حدیث، با نقد استدلال های رایج در باب چرایی روی گردانی نحویان متقدم از استشهاد به حدیث، دلایلی برای این مساله بدست داده شود که با حقایق تاریخی سازگارتر باشد.