برنامه بیانی روشن، مستند و مشروح از مقاصد و تصمیمات است. در دنیای امروز، وجود برنامه بخاطر در دست داشتن یک سند کتبی در مورد فعالیتهایی که می باید انجام پذیرد و آگاهی افراد ذیربط از وجود چنین سندی و همچنین پی ریزی اهداف و مقاصدی که بتوان پیشرفت کارها را در مقایسه با آنها مورد سنجش و ارزشیابی قرار داد ضروری به نظر می رسد. درک مشترک اعضاء سازمان از مفاهیم برنامه برای اجرای برنامه در سازمان ضروری است چنین شناختی باعث نوآوری و خلاقیت می شود، همچنین تفاهم ایجاد شده مدیران و کارکنان در سطح ستاد و سطح صف باعث تعهد آنان به برنامه/ احساس مالکیت آنان نسبت به سازمان و برنامه ها و کاهش مقاومت در مقابل تغییرات می شود و حاصل آن بینش و شناخت مناسب از عملکرد سازمان و کارکنان، پتانسیل تفویض اختیار را در سیستم بالا می برد. لذا یکسان سازی مفاهیم و به دست آوردن دانش اولیه لازم جهت توانایی در تعامل و بهره مندی از رویکردها، ابزارها و روشهای برنامه ریزی در سطح سازمان ضروری است. این طرح سعی دارد با فراهم نمودن دسترسی آسان و سریع کارگزاران نظام سلامت و دانشجویان علوم سلامت به مفاهیم برنامه در بخش سلامت موجب بهبود درک و همسوسازی مفاهیم برنامه شده و از این طریق بستر ارتقاء برنامه ریزی و کاربرد بهینه برنامه را در سازمان ها فراهم سازد. در این مطالعه از روش های مطالعه کتابخانه ای و مطالعه کیفی در طی مراحل متوالی استفاده شد. در طی مطالعه کتابخانه ای بررسی، استخراج و دسته بندی مطالب در راستای دستیابی به اهداف مطالعه انجام شد. در طی مطالعه کیفی از نوع نشست تخصصی با حضور برخی از متخصصان و فعالان در حوزه مدیریت و برنامه ریزی سلامت تحلیل مطالب و استخراج و استنتاج مفاهیم به صورت کاربردی انجام شد. هم چنین سیاستهای تدوین و ارائه مطالب تعیین شد. بر اساس اهداف اختصاصی طرح مطالب مربوط به "برنامه" از متون تخصصی مورد بررسی، استخراج شد. در نشست کارشناسی مطالب مورد بررسی قرار گرفت و سیاستهای تدوین و نحوه ارائه مطالب به شرح ذیل تبیین شد. سیاست های تدوین مطالب: • تمرکز بر مطالب پایه • تمرکز بر خلاء های اطلاعاتی در کتب تخصصی سیاست های نحوه ارائه مطالب: • بیان مطالب در کمترین حجم ممکن • بیان مطالب در ساده ترین نحوه بیان با قابلیت استفاده برای تمامی کارگزاران نظام سلامت • به کارگیری از شکل و تصویر برای بیان مطالب • تدوین مطالب در قالب جزوه آموزشی بر اساس این سیاستها به منظور دستیابی به اهداف طرح موضوعات انتخاب شدند. عناوین موضوعات انتخابی در ذیل ارائه شده اند: • ضرورت و محدودیت های برنامه و راهکارهای کنترل آن • جایگاه برنامه و برنامه ریزی در مدیریت سلامت • مفاهیم کلیدی برنامه راهبردی و عملیاتی مورد نیاز سطوح مختلف مدیریت نظام سلامت • انواع فرآیندهای سازمانی و نحوه ارتباط آن ها در برنامه راهبردی و عملیاتی در سطوح مختلف مدیریت نظام سلامت • ارزیابی عوامل محیطی و درون سازمانی فعالان بخش بهداشت و درمان در سطوح مختلف سازمانی از فارغ التحصیلان رشته های گروههای پزشکی، پیراپزشکی و علوم بهداشتی می باشند که دانش و توانمندی موضوعات مدیریتی مستقیما در برنامه آموزشی آنان جای ندارد. از طرف دیگر بررسی متون تخصصی در این مطالعه نشان داد با وجود گستردگی اطلاعات و دانش موجود در خصوص برنامه ریزی بخش کوچکی از اطلاعات به موضوع برنامه و مفاهیم پایه و کاربردی آن می پردازد و به طور معمول این اطلاعات در کنار سایر مطالب ارائه شده است لذا لازمه دسترسی به این اطلاعات مطالعه حجم بالایی از کتب و منابع در زمینه برنامه ریزی می باشد. نتایج بحث گروهی مطالعه نیز بیانگر عدم همپوشانی مطالب متون تخصصی با نیازهای کاربردی و پایه کارگزارن نظام سلامت است. در سازمانهای گسترده ای چون بخش بهداشت و درمان درک مناسب از مفاهیم برنامه و ارتباط برنامه های سطوح مختلف در حفظ انسجام و پیوستگی فعالیتهای ستادی و صف موثر بوده و دستیابی به اهداف را به خوبی میسر می سازد. تدوین جزوه آموزشی بر اساس مطالب آماده شده در این مطالعه می تواند دانش اولیه لازم در خصوص برنامه را در اختیار کارگزاران نظام سلامت قرار داده و از این طریق نقش موثری در افزایش آگاهی و توانمندسازی آنان داشته باشد. هم چنین طراحی و اجرا مطالعات گسترده تر به منظور تدوین مطالب کاربردی و پایه مدیریتی به تفکیک موضوعات مختلف و نشر مطالب تدوین شده در مجموعه ای از جزوات آموزشی پیشنهاد می شود.

کاهش مرگ و میر به علت بیماریهای عفونی و حاد و افزایش مدت بقا پیشنهاد می کند که وضعیت سلامتی دیگر با میزان های مرگ و میر و ابتلا بخوبی قابل اندازه گیری نبوده و یک توافق عمومی وجود دارد که به سلامتی از منظر ارزیابی شخصی از رفاه و توانایی انجام نقشهای اجتماعی نگریسته شود.از میان ابزارهای ارزیابی افراد از پیامدهای مربوط به سلامتی، ابزارهای کیفیت زندگی بخصوص SF-36 بطور فزاینده ای در تحقیقات بکار رفته اند. SF-36 یک ملاک ژنریک از اندازه گیری وضعیت سلامتی است و برای تهیه ملاک های جمعیتی وضعیت سلامت، طراحی و پایش خدمات، مقایسه سلامت در سطح بین المللی و محلی و نیز پیامدهای سلامتی مداخلات بالینی بکار می رود.همه مقیاسهای اندازه گیری نیاز به تعریف یک هنجار (Norm) جمعیتی دارند تا بتواند بعنوان یک استاندارد برای مقایسه سایر جمعیتهای مورد مطالعه بکار رود. این هنجارها برای تفسیر امتیازهای کسب شده آن ملاک در یک جمعیت خاص ضروری هستند.به منظور بررسی کیفیت زندگی در مردم شهر تهران و تهیه هنجارهای جمعیتی، یک نمونه 4163 نفری از افراد بالاتر از 15 سال به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده و سپس پرسش نامه SF-36 و یک پرسشنامه مکمل برای متغیرهای مستقل توسط پرسشگران آموزش دیده و به روش مصاحبه حضوری برای هر فرد تکمیل شد. داده های حاصل برای تهیه اطلاعات توصیفی و تحلیلی توسط برنامه نرم افزاری SPSS تجزیه و تحلیل شدند.متوسط سن افراد مصاحبه شونده (SD=16) 35.1 سال بود. 52% زن و اکثریت آنها (58%) متاهل بودند. متوسط مدت تحصیل آنان نیز (SD=4.5) 10 سال بود.میانگین امتیازهای کسب شده در 8 سنجش کیفیت زندگی پرسشنامه SF-36 در جمعیت مورد مطالعه بشرح زیر بود:عملکرد جسمانی: 85.2 (20.8)محدودیت جسمانی: 70.0 (38.0)درد جسمانی: 79.4 (25.1)سلامت کلی: 67.5 (20.3)انرژی: 65.7 (17.3)عملکرد اجتماعی: 76.0 (24.3)مشکلات روحی: 65.6 (41.3)سلامت روان: 67.0 (18.0)نتایج تحلیل پراکندگی یکطرفه (ANOVA) روشن ساخت که زندگی در مناطق مختلف (P<0.001)، شغل (P<0.001)، وضعیت تاهل (P<0.001)، جنس (P<0.001)، سن (P<0.001) و تحصیلات (P<0.001) بر احتمال پایین افتادن امتیاز کسب شده سنجشهای کیفیت زندگی از میانگین موثر بودند.جهت بررسی اثر مداخله ای متغیرهای مورد مطالعه در هر سنجش کیفیت زندگی مدل رگرسیون لجستیک نیز بکار برده شد.بیشتر متغیرهای مورد مطالعه در سطوح مختلف نسبت خطر بالاتری را در کسب امتیازهای پایین تر از میانگین در سنجشهای کیفیت زندگی نشان دادند. نتایج بدست آمده در مورد بیشتر سنجشها نیز مشابه بود.با توجه به یافته های این مطالعه و تجربیات سایر کشورهای جهان اندازه گیری دوره ای کیفیت زندگی با مقیاسهای استاندارد، بعنوان ابزاری سودمند در کنار سایر شاخصهای مرگ و میر و ابتلا که اطلاعاتی پایا از وضعیت سلامت جمعیت بخصوص سلامت گروههای آسیب پذیر بدست داده که می تواند در طراحی و تدوین برنامه های ملی و استراتژیهای کلان سلامت مورد استفاده قرار گیرد توصیه می شود.

در سطح جهانی و در طول زمان مدل ها و روش های گوناگونی برای برآورد نیروی انسانی بهداشتی ارائه شده و مورد استفاده قرار گرفته است. هر یک از این روش و مدلها در زمان و مکان خاص با توجه به شرایط حاکم بر آن طراحی و به کار گرفته شده اند. نیازهای جامعه مورد هدف، وضعیت نظام سلامت آن، الگوی استفاده از خدمات و منابع در دسترس و بسیاری عوامل دیگر بر نوع و روش مناسب برآورد نیروی انسانی موثر است. بدلیل تفاوت این عوامل در جوامع مختلف، به کارگیری مدل های برآورد طراحی شده در سایر جوامع محدودیت های زیاد همراه خواهد داشت. انتخاب مناسب این روش ها با توجه به شرایط جامعه عامل مهمی در کاهش محدودیتهای استفاده از آن ها است. اما حتی در این صورت نیز هر یک از این روش ها به دلیل بالا بودن سرعت تغییر در جامعه که بطور روزافزون برآن افزوده می شود محدودیت های زیادی ناشی از فرضیات به کار گرفته شده در آنها را خواهند داشت. ....

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

آنفلوانزای  H1N1(نوع A) در سال 88-1387 به صورت پاندمی در جهان اتفاق افتاد. این پژوهشکده در راستای هشدارهای سازمان های مختلف جهانی در خصوص انتشار سریع این بیماری، مطالعه ای مروری در خصوص این بیماری و روش های پیشگیری از آن را انجام داد. این پروژه از طرح های داخلی پژوهشکده محسوب شده و یکی از دستاورهای این مطالعه، انتشار بروشوری بود که قبل از آغاز موج اول بیماری در ایران به چاپ رسیده و در بسیاری از مراکز آموزشی و خدماتی کشور توزیع شد.

اجرای آزمایشی برنامه سلامت زنان میانسال (60ـ45 ساله) در سال 1387 توسط ادراره میانسالان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی سفارش داده شد. اهداف مورد مطالعه در این طرح شامل تعیین وضعیت استقرار برنامه، مقبولیت برنامه از دیدگاه ارائه دهندگان و گیرندگان خدمات، وضعیت ثبت داده ها و موانع اجرایی برنامه است. به منظور دستیابی به این اهداف 7 طرح اختصاصی طراحی شدند. طبق اطلاعات مراکز مربوط به برنامه، 92 درصد از ارائه دهندگان خدمات در این مراکز آموزش مربوط به این برنامه را گذرانده بودند. وضعیت تجهیزات و امکانات مطلوب بوده است. در 35 درصد مراکز آزمایشگاه وجود داشته است که نیمی از آنها امکان انجام تمام آزمایشات عمومی را داشته اند. در 70 درصد مراکز داروخانه وجود داشته است که 65 درصد آنها دارای قرارداد بیمه بوده اند. طبق نظر گیرندگان خدمات پوشش ارائه خدمات و انجام فرایندهای مربوط به برنامه در اغلب موارد بیش از 92 درصد بوده است. در زمینه تغذیه و فعالیت بدنی به ترتیب 93 و 89 درصد اظهار نموده اند که آموزش داشته اند. در مورد شاخص های پاسخگویی بیشترین فراوانی مقبولیت در زمینه احترام مناسب و پاسخگویی به سوالات است که به ترتیب 99 و 96 درصد است. حدود 94 درصد زمان رسیدن به مرکز را مطلوب ذکر کرد ه اند ولی در مورد زمان انتظار برای ویزیت ماما 82 درصد و برای ویزیت پزشک 80 درصد است. حدود 83 درصد ذکر نموده اند که نیاز به مراجعه بعدی دارند و 96 درصد ذکر نموده اند که مراجعه خواهند کرد. 88 درصد از ارائه دهندگان برنامه را در ارتقای آگاهی گروه هدف، 79 درصد در پیشگیری از عوارض یائسگی و 74 درصد در درمان عوارض دوران یائسگی، موثر داشته اند. در زمینه ثبت اطلاعات مراجعین گروه هدف در فرم های مربوط، ثبت مشخصات فردی، شرح حال دارویی، وضعیت شیوه زندگی (تغذیه و فعالیت بدنی) و شرح حال باروری غالبا بیش از 90 درصد است. مسایل اجرایی برنامه نیز در دو بخش برنامه ای و فرابرنامه ای مورد مطالعه قرار گرفت.

اجرای مطلوب و بهینه یک پرژه مستلزم هدایت، نظارت و رهبری توانا و کارآمد است. متاسفانه هیچ یک از رشته های تخصصی دانشگاهی منتهی به تربیت مدیر جامع الشرایط و واجد مهارت های عملی نمی گردد. برگزاری دوره آموزشی برای تربیت مدیران و ناظران پروژه، از یک سو موجب اعمال مدیریت صحیح و برنامه ریزی و افزایش کارایی و بهره وری شده و از سوی دیگر، موجب حفظ و جلوگیری از به هدر رفتن سرمایه های ملی به علت مدیریت ناکارامد می گردد. برای این دوره آموزشی مراحل مختلفی در نظر گرفته شده است. افراد متقاضی باید حداقل دارای مدرک کارشناسی در یکی از رشته های علوم پزشکی و بهداشتی بوده و در آزمون سطح بندی شرکت نمایند. واحدهای درسی به دو دسته: پیش نیاز و واحدهای اصلی تقسیم می شوند. بر اساس نتایج آزمون سطح بندی، لزوم گذراندن واحدهای پیش نیاز مشخص می گردد. دوره آموزشی مشتمل بر واحدهای نظری (9 واحد)، کارورزی (6 واحد) و واحد عملی (یک واحد) و مجموعا بالغ بر 270 ساعت است. واحدهای نظری عبارتند از: اصول مدیریت، مدیریت نیروی انسانی، مدیریت پروژه، مبانی اقتصاد، اصول بازاریابی، قوانین کار، روش تحقیق و کامپیوتر. ظرفیت پذیرش هر دوره 40 نفره است. روش ارزیابی میزان موفقیت شرکت کنندگان بر پایه ارایه طرح پیشنهادی، آزمون انتهای دوره و ارزشیابی میزان موفقیت شرکت کنندگان بر پایه ارایه طرح پیشنهادی، آزمون انتهای دوره و ارزشیابی دوره کارورزی خواهد بود. کارفرما: سازمان همیاری و اشتغال فارغ التحصیلان

بیش از 11000 نفر از گیرندگان خدمات مورد بررسی قرار گرفتند، رضایت از خدمات پزشک خانواده از 61 تا 83 درصد در رضایت از خدمات مامایی از 74 تا 85.3 درصد. رضایت از نحوه تهیه دارو بین 67 تا 83.5 درصد. رضایت از خدمات تزریقات از 77.6 تا  80.4 درصد. رضایت از خدمات تصویربرداری از 44.8 تا 69.9 درصد. رضایت از خدمات آزمایشگاهی از 49 تا 78.1 درصد رضایت از خدمات اورژانس از 40.3 تا 55.9 درصد. در زمینه استفاده از دفترچه، کمترین رضایت به حق انتخاب مراکز و پزشکان و نیز وضعیت آموزشی و اطلاع رسانی در زمینه استفاده از دفترچه بر می گردد. رضایت از موضوعات مختلف ارجاع از 48.4 تا 72.5 درصد است وضعیت رضایت از طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع نسبت به قبل از اجرای آن 80 درصد است. موارد مربوط به مفاد قرارداد یا احکام: رضایت کمتر از 20 درصد، موارد مربوط به ابعاد پایش و ارزیابی طرح: بین 31.3 تا 60 درصد است، موارد مربوط به شرایط و امکانات طرح: رضایت حدود 30 درصد است، موارد مربوط به وضعیت اجرایی طرح: رضایت کمتر از 30 درصد است، موارد مربوط به در اختیار بودن وسایل و تجهیزات مورد نیاز: رضایت از 8.8 تا 53.5 موارد مربوط به شرایط بیتوته رضایت از 3.9 تا حداکثر 42 درصد است وضعیت استمرار اشتغال پزشکان حدود 30.8 درصد، با توجه به نتایج طرح آموزش و اطلاع رسانی در زمینه کاربرد دفترچه و معرفی مراکز به گیرندگان خدمات، وجود حق انتخاب درمانگر توسط گیرنده خدمت عامل مهم دیگری در رضایت است که این مورد از شاخص های پاسخگویی نیز می باشد. بهبود سیستم پرداخت و افزایش دریافتی و مزایای ارائه دهندگان خدمات اساسی است. از موارد مهم دیگر ارتقای وضعیت اورژانس و تسهیل بازخورد از متخصص سطح دوم به سطح اول است که رضایت گیرنده خدمت و ارائه دهنده هر دو را ارتقا می دهد.

پژوهش حاضر بر آن است تا توزیع وزنی نوزادان و برخی عوامل موثر بر آن را در جمعیت تحت پوشش مراکز بهداشتی – درمانی شهری استان کهگیلویه و بویر احمد در سال 1378 بررسی نماید. مادران و کودکان یکی از آسیب پذیرترین قشرها در هر جامعه هستند. بنابراین، توجه به وضعیت سلامت این قشر از اهمیت زیادی برخوردار است. در حال حاضر برنامه های بهداشتی در سطح گسترده سعی در ارتقا بهبود وضعیت سلامت جامعه و به ویژه، بانوان و کودکان داشته اند. یکی از شاخص های مهم در ارزیابی وضعیت بهداشتی هر کشور توسط سازمان بهداشت جهانی، شاخص (Infant Mortality Rate) IMR است. در سالهای اخیر این شاخص در ایران تا حد زیادی بهبود یافته و در حال حاضر 2.3 مرگ های زیر یک سال در ایران را مرگ های دوره نوزادی (بدو تولد تا 28 روزگی) تشکیل می دهند. وزن نوزادان در بدو تولد از مهمترین عوامل موثر بر مرگ های دوران نوزادی است. بنابراین، بررسی و شناخت توزیع وزنی نوزادان و عوامل موثر بر آن برای کاهش عوامل خطر آن و شناخت بیماران پر خطر در کاهش مرگ های دوران نوزادی، نقش اساسی ایفا می کند. این مطالعه توصیفی – تحلیلی به روش مقطعی است که بر روی 285 نفر از کودکان زیر یکسال تحت پوشش مراکز بهداشتی درمانی شهری استان با ثبت همزمان وزن بدو تولد و سایر متغیرهای مستقل برای هر کودک و انجام تحلیل آماری در مراحل بعدی صورت گرفت. یافته های تحقیق نشان می دهد %88.4 کودکان متولد شده در محدوده وزن طبیعی با میانگین 3354 گرم و %4 کودکان، دچار کم وزنی بدو تولد بوده اند. در بررسی روابط تحلیلی، بررسی های آماری اختلالات میانگین وزن نوزدان بر حسیب سواد و شغل مادر را نشان ندادند. همچنین نسبت کم وزنی در نوزادان دختر نسبت به جنس پسر 5 برابر بود. متغیرهای که در وزن هنگام تولد نوزاد موثر هستند، با استفاده از آزمون رگرسیون چند متغیره بررسی شد. مهمترین متغیرهای بدست آمده به ترتیب اهمیت عبارتند از: سن حاملگی، جنس نوزاد و سطح سواد مادر یافته های مطالعه نشان می دهد انجام بررسی های دقیق تر و کاملتر در مورد اثر جنس نوزاد بر وزن هنگام تولد، اهمیت زیادی دارد. همچنین افزایش سطح سواد بانوان و اثرات قوی آن بر اصلاح رفتار باوری در جامعه را نباید از نظر دور داشت که نیازمند برنامه ریزی در سطح سیاست گذاران ملی و مسوولین اجرایی محلی است. و نیز برنامه ریزی برای ارتقا کیفیت خدمات مراقبت های دوران بارداری تاثر خود را بر عواقب بارداری و به خصوص کم وزنی حتی در کوتاه مدت نشان خواهد داد.