یک راه استفاده از زمینهای مناطق خشک و نیمه خشک با مشکل شوری، استفاده از گیاهان مقاوم به شوری می باشد. بابونه (.Matricaria recuetita L) به عنوان یک گیاه دارویی یکساله، ممکن است به عنوان یک گیاهی اقتصادی که به رنج محدوده وسیعی از شرایط آب و هوایی سازگار است، جایگزین گیاهان زراعی شود. به منظور ارزیابی اثرات آبیاری با آب شور روی خصوصیات مورفولوژیکی، مقدار عناصر معدنی، درصد اسانس و آپی ژنین گلهای بابونه، یک آزمایش مزرعه ای در سالهای 1384-1382 انجام شد. در هر کرت نشاها در چهار ردیف با فاصله 20 سانتیمتر بین ردیف و 10 سانتیمتر روی ردیف کاشت شدند. آب آبیاری دارای 5 سطح شوری (16 و 12، 8، 4، 0.072) بر حسب دسی زیمنس بر متر بود. خصوصیات اندازه گیری شده در طول دوره رشد شامل وزن تازه گل، وزن خشک گل، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، مقدار اسانس و آپی ژنین بود. پس از برداشت مقدار عناصر معدنی (سدیم، کلر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم) در قسمتهای هوایی و ریشه ارزیابی شد. تجزیه واریانس نشاندهنده اثر شوری در سطح %1 بر وزن تازه و خشک گل بود، بطوریکه مقایسه میانگین نشان داد افزایش شوری سبب کاهش وزن تازه و خشک گل شده و تیمار کنترل بالاترین مقدار وزن تازه و خشک را به دنبال داشت، ولی بر وزن خشک تاثیر معنی داری مشاهده نشد مقدار کاهش در وزن خشک در سطوح بیش از 8 دسی زیمنس معنی دار بود. در بررسی عناصر معدنی عناصر سدیم و کلر در سطح %1 و عنصر کلسیم در سطح %5تحت تاثیر قرار گرفت و بررسی میانگینها نشان دهنده افزایش سدیم و کلر با افزایش شوری بود،، که این افزایش تا سطح شوری 12 دسی زیمنس دیده می شد و در سطح شوری بالاتر مقدار جذب سدیم کاهش یافت. بررسی نسبت عناصر سدیم و کلر موجود در ساقه نشان دهنده تجمع بیشتر عناصر سدیم و کلر در ساقه نسبت به ریشه بود، که این مساله احتمالا به دلیل انتقال عناصر معدنی به ساقه جهت غلبه بر مشکل شوری می باشد. آنالیز تجزیه واریانس اجزای اسانس و مقدار آپی ژنین نشان داد که آبیاری با آب شور بر کمیت و کیفیت اسانس و مقدار آپی ژنین اثر معنی داری نداشت. نتایج ما نشان داد که بابونه گیاه کاملا مقاوم به شوری بوده و می تواند بطور اقتصادی در اراضی شور کاشت شود. با توجه به عدم تاثیر معنی دار سطوح مختلف شوری بر مواد موثره، همچنین عدم کاهش معنی دار وزن خشک گلها تا شوری 8 دسی زیمنس بر متر می توان نتیجه گیری نمود، که این گیاه قادر به تحمل شوری بوده و جهت بررسی دقیقتر این امر بهتر است گیاه مذکور در چند منطقه مختلف که دارای خاک شور می باشند، کاشته شود.

آنغوزه، وشا و مشکک سه گیاه دارویی، علفی و چند ساله که بومی ایران و افغانستان هستند. آنغوزه به عنوان دارویی بسیار موثر بر روی سیستم هاضمه، پاک کننده و تحریک کننده پرزهای روده ای عمل می کند. صمغ رزینی که از ریشه این گیاه بدست می آید دارای خواص کرم کشی، ضد انقباض و تشنج، بادشکن، بر طرف کننده بوی بد، خلط آور، ضد یبوست، داروی مسکن و اشتها آور می باشد. وشاء دارای خواص دارویی ضد تشنج و محرک می باشد و در پاره ای از مواقع به عنوان یک معرق نیز استفاده می شود. این گیاه همچنین به طور وسیعی در لوازم آرایشی، صنایع صابون سازی و به عنوان ادویه در غذا استفاده می شود. مشکک دارای خواص آنتی بیوتیکی و ضد قارچی است. بیشتر تقاضا برای صمغ این گشاهان بوسیله جمع آوری مقدار زیادی صمغ از جمعیت های طبیعی پاسخ داده می شود. اثر تیمارهای هورمونی و نوع ریزنمونه بر جوانه زنی، کالزایی، جنین زایی سوماتیکی و ریشه زایی این گیاهان بررسی شد. گیاهچه های درون شیشه ای تولید شده سازگار شده و با موفقیت به خاک انتقال داده شدند.

سیر (Allium sativum L.) از قدیمی ترین گیاهان زراعی است که تاکنون شناخته شده است. شواهدی مبنی بر استفاده از سیر در متون قدیمی مصر، هند و چین باستان یافت شده است که قدمت برخی از آنها به پنج هزار سال قبل می رسد (48).خاستگاه سیر، آسیای مرکزی شامل قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان می باشد و از آنجا به سایر نقاط جهان مهاجرت نموده است. توده های سیر موجود در آسیای مرکزی از تنوع ژنتیکی بسیار زیادی برخوردار بوده و برخلاف سیرهای اهلی شده امروزی، هنوز توانایی تولید گل و بذر را حفظ کرده اند. همچنین والد اصلی سیرهای امروزی یعنی گونه Allium longicuspis نیز در این منطقه حضور گسترده ای دارد (15).

بابونه آلمانی German chamotimile با نام علمی Matricaria recutita متعلق به خانواده Asteraceae از جمله گیاهان دارویی است که مدت زمان زیادی از خواص دارویی آن در سراسر دنیا استفاده می شود.بابونه آلمانی گیاهی است یکساله به ارتفاع تقریبی 60 سانتی متر با گل های کوچک معطر که در یک طبق مدور کوچک قرار گرفته اند و ظاهری با مرکز زرد و حاشیه سفید را تشکیل می دهند. گل ها در فصل بهار و تابستان ظاهر و به تدریج برداشت می شوند. دارای ساقه های استوانه ای راست و بذور با طول 1.5-1 میلی متر با رنگ سفید مایل به خاکستری هستند. بابونه آلمانی بومی اروپا و شمال غربی آسیاست ولی در حال حاضر در سطح وسیعی در دنیا کاشت می شود.بابونه آلمانی در محدوده وسیعی از آب و هوا رشد می کند ولی شرایط اپتیمم آن آب و هوای مناطق معتدل می باشد. بابونه گیاهی یکساله و زمستان گذران است ولی بذور آن برای جوانه زنی نیاز به سرما ندارند و چنانچه در بهار نیز کاشت شوند گیاه به گل خواهد رفت.بابونه به نور زیاد نیاز داشته ولی در هر خاکی قادر به رشد است، بابونه آلمانی دارای واریته های زیادی است که به جهت دستیابی به میزان بالای موثره اصلاح شده اند.گیاه بابونه به دو روش غیرمستقیم نشایی و مستقیم در زمین اصلی تکثیر می شود که بسته به نوع خاک، شیب زمین و سایر فاکتورها، باید روش مناسب تر را انتخاب کرد.گیاه به دلیل سیستم سطحی ریشه ای نیاز به آبیاری های مکرر دارد. برداشت بابونه، در کشور ما توسط دست و در کشورهای صنعتی مثل مجارستان با ماشین های برداشت خاص انجام می گیرد.عملکرد گل تازه گیاه در هکتار بطور متوسط 2000-3500 کیلوگرم می باشد که 80-75 درصد آن را آب تشکیل می دهد. در جریان طرح فوق که در مزرعه تحقیقاتی جهاد دانشگاهی در هلجرد کرج انجام شد سعی شد تا بابونه با دو روش کاشت مستقیم و نشایی در دو فصل بهار و پاییز کاشت شده و عملکرد گل مورد مقایسه قرار گیرد. در کاشت مستقیم بذور با تراکم 5، 7 و 9 کیلوگرم در هکتار با روش کرتی و در کاشت نشایی، نشا های با تراکم 15، 20 و 25 در 50 سانتی متر کاشته و مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان داد که در صورت مناسب بودن از زمین حیث بافت و شیب بهترین روش کاشت بابونه آلمانی کاشت بذر به صورت مستقیم و با تراکم 7-5 کیلوگرم در هکتار می باشد و در صورت انتخاب کاشت بصورت غیرمستقیم مناسب ترین زمان آن فصل بهار و با تراکم 50×15 سانتی متر می باشد.

ژینکو بیلوبا یکی از مهمترین درختان زینتی است که به حشرات، آفات و قارچها مقاوم است و حاوی تعداد زیادی ترکیبات شیمیایی (ژینکولیدها) با خواص دارویی مهم می باشد. در این تحقیق به منظور تکثیر آن از طریق کشت بافت آزمایشاتی متوالی انجام گرفت تا بهترین ریزنمونه، محیط کشت و ترکیب هورمونی برای باززایی، درصد کالزایی و وزن تر کالوس تعیین شود هفت آزمایش بصورت آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی انجام شد. در مرحله اول اثر سه نوع محیط کشتWPM ،B5 ، MS و دو سطح هورمونی بر روی سه ریز نمونه (جنین، جنین و بخشی از لپه، لپه به تنهایی ) بررسی شد. در مرحله بعد پاسخ ریز نمونه حاصل از برگ، دمبرگ و مریستم انتهایی در سه نوع محیط کشتWPM ، B5، MSدر حضور شش ترکیب هورمونی بررسی گردید. در مرحله سوم اثرغلضتهای متفاوت کنتین (0.1، 0.5، 1.2 میلی گرم در لیتر) در دماهای (4oC, 25oC) بر روی ریز نمونه های فوق در محیط کشت B5 با ترکیب هورمونی 1 mgl-1NAA+1 mgl-1BAP مورد بررسی قرار گرفت، در آزمایش چهارم تیمارهای مرحله قبل در محیط WPM با ترکیب هورمونی 1 mgl-1BAP+0.5 mgl-1NAA بررسی شد. در مرحله پنجم سطوح مختلف 4-D،2 (نیم و یک میلی گرم در لیتر) وغلضتهای مختلف NAA ( 1و 2 میلی گرم در لیتر) در نور و تاریکی در محیط کشت پایه MS همراه با 1mgl-1 کینیتن بررسی گردید. در مرحله ششم آزمایش اثر مقادیر مختلف BPA،4-D، 2، NAA بر روی ریز نمونه برگ در محیط MS  بررسی شد. در مرحله آخر اثر غلظتهای متفاوت ساکارز (20، 30، 50، 100 گرم در لیتر) در نور و تاریکی مطالعه شد. کلیه آزمایشها با سه تکرار انجام شد و هر تیمار شامل 6 پتری دیش حاوی هفت ریزنمونه بود. ریزنمونه ها پس از ضدعفونی سطحی، روی محیط کشت باززایی گیاه با 0.7% آگار- آگار و 5.7 pH بمدت 6 هفته در معرض تیمارهای فوق قرار گرفتند. در این تحقیق فقط کالوس تولید گردید و نوساقه تشکیل نشد، لذا بنظر می رسد گیاه ژینکو یک گیاه ریکالسیترانت باشد. نتایج نشان داد تولید کالوس از ریزنمونه مریستم و اثر متقابل محیط کشت MSو مریستم بالاترین میزان را دارا بودند. ترکیب هورمونی 0.5 mgl-1BAP و 1 mgl-1NAA بیشترین تاثیر را در تولید کالوس داشت. اثر متقابل 1 mgl-1کینیتن و شوک سرمایی بهترین تیمار بود. بالاترین درصد کالزایی در ترکیب هورمونی 4-D،2 0.5 mgl-1 وkin  1 mgl-1بدست آمد. تاریکی نسبت به نور تاثیر بیشتری در تولید کالوس داشت .30gl-1 ساکارز و تاریکی بیشترین مقدار کالوس را تولید نمودند.

تحقیق حاضر بررسی فلور و مطالعات اتنوبوتانیکی منطقه الموت در شمال شرق استان قزوین می باشد که در دامنه های جنوبی رشته کوه البرز مرکزی واقع است. الموت به دو بخش الموت بالا و الموت پایین تقسیم می شود. کمترین ارتفاع در این منطقه 1265 متر و مربوط به روستای شهرک و بیشترین ارتفاع 4175 متر و مربوط به کوههای صعب العبور سیاهلان است، که میزان بارش سالیانه 368.3 میلی متر ومیانگین دمای سالانه 14 درجه سانتی گراد را داراست. در طی این تحقیق سعی شد ابتدا فلور منطقه بررسی و گیاهان موجود در منطقه جمع آوری شود لذا در دو فصل رویش به منطقه مراجعه و در حین جمع آوری گیاهان از افراد بومی منطقه که آشنایی به گیاهان دارویی داشتند پرسشهای درباره گیاهان دارویی و نحوه استفاده های بومی آنها شد. در برخی موارد که راهنمایی های افراد محلی جهت شناسایی گیاهان دارویی منطقه کافی نبود در جمع آوری ها از خود این افراد نیز کمک گرفته می شد.پس از مرحله جمع آوری خانواده، جنس و گونه گیاهان بر اساس متد رده بندی کلاسیک مورد شناسایی قرار گرفتند. پوشش گیاهی منطقه شامل 637 گونه و زیر گونه متعلق به 368 جنس از 75 تیره گیاهی می باشد. بزرگترین خانواده ها به ترتیب خانواده Asteraceae با 86 گونه،Papilionaceae با 64 گونه،Poaceae با 56 گونه،Lamiaceae وBrassicaceae با 47 گونه،Apiaceae با 41 گونه،Charyophyllaceae با 34 گونه و Rosaceae با 29 گونه می باشند. از این تعداد گونه گیاهی، 64 گونه متعلق به گیاهان دارویی رایج، 50 گونه انحصاری ایران، 57 گونه گیاهان دارویی مورد مصرف در طب سنتی (اتنوبوتانی) منطقه، یک گونه جدید و یک گونه رکورد است.زیستگاه های منطقه را با توجه به نوع رویش گیاهی، بستر و میزان دسترسی گیاهان به آب، می توان به هفت زیستگاه دشتی و مسطح، صخره ای، دامنه های خشک، دامنه های مرطوب، زیستگاههای آبی، واریزه ها و مناطق تخریب شده تقسیم کرد.

گیاه Nepeta pogonosperma Jamzad & Assadi متعلق به خانواده نعناع (Labiatae)، یکی از گونه های پونه سای انحصاری ایران (در منطقه الموت) می باشد. ترکیباتی که از برخی گونه های پونه سا گزارش شده است، شامل فلاونوئیدها، ایریدوئیدها، فنل ها و دی ترپن ها می باشند. گیاهان این جنس معطر بوده و اثرات آنتی اکسیدانی، ضدمیکروبی، حشره کشی، ضدالتهابی، ضددردی و ضداضطرابی دارند. هدف از این مطالعه ارزیابی فعالیت آنتی اکسیدانی و محتوای تام فنلی و فلاونوئیدی عصاره متانولی گیاه N. pogonosperma در زمان گلدهی می باشد. ظرفیت آنتی اکسیدانی بوسیله روشهای روبش رادیکال های آزاد ABTS و DPPH و قدرت آنتی اکسیدانی- احیاء کنندگی فریک (FRAP) مورد ارزیابی قرار گرفت. اسانس به دو روش تقطیر با آب و استخراج با سیال فوق بحرانی (SFE) بدست آمد و با کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی مورد بررسی قرار گرفت. اثرات ضدمیکروبی عصاره متانولی و اسانس گیاه نیز بر روی 3 باکتری گرم مثبت، 3 باکتری گرم منفی و 3 نوع قارچ مورد بررسی قرار گرفت. عصاره دارای محتوای تام فنلی بیشتری نسبت به محتوای تام فلاونوئیدی بود. عصاره متانولی اثر روبش رادیکال DPPH بالایی از خود نشان داد. 50 ترکیب که جمعا 95.95 درصد ترکیبات اسانس را شامل می شدند، شناسایی گردیدند. ترکیبات اصلی تشکیل دهنده اسانس گیاه شامل 1، 8- سینئول و -7aa, 7a, 4aaنپتا لاکتون بودند. بیشترین اثر مهارکنندگی اسانس گیاه مربوط به قارچ آسپرژیلوس نیجر بود. نتایج حاصله نشان می دهند که عصاره گیاه N. pogonosperma دارای اثرات آنتی اکسیدانی بوده و می تواند به عنوان منبع بالقوه آنتی اکسیدان های طبیعی برای درمان برخی بیماری ها درنظر گرفته شود. جهت شناسایی ترکیبات شیمیایی فعال گیاه و ارزیابی های بیولوژیک جامع تر تحقیقات بیشتری ضروری می باشد.

یکی از کاربردهای مهم گیاهان دارویی، استفاده آنها به عنوان عوامل سیتوتوکسیک یا عوامل ضدنئوپلاسم در درمان انواع بدخیمیها و سرطانها میباشد. در این پروژه بر اساس مطالعات کتابخانه ای، گونه های گیاهی که احتمال می رفت دارای اثرات سیتوتوکسیک (سمیت سلولی) باشند، از خانواده های گیاهی Leguminosae و Solanaceae انتخاب و پس از جمع آوری گیاهان در ماههای اردیبهشت و خرداد 1383 و 1384 از مناطق مختلف ایران، شناسایی و تایید نام علمی آنها صورت پذیرفت. در مراحل بعدی از گیاهان جمع آوری شده، عصاره گیری به عمل آمد. سپس بر روی عصاره های تهیه شده، تست تعیین LC50 با استفاده از لارو آرتمیا سالینا (Artemia salina) که یکی از آزمونهای غربالی برای جداسازی ترکیبات فعال گیاهی است، صورت پذیرفت. به کمک این تست، گیاهانی که دارای خاصیت سمیت سلولی بالایی (LC50<30mg/ml) بودند شناسایی و LC50 فراکسیون کلروفرمی آنها نیز تعیین گردید. از مجموع 31 نمونه گیاهی مورد بررسی، پنج گیاه Datura innoxia (داتوره تماشایی)، Datura stramonium (تاتوره)،Caesalpinia bonduc (دزدگیر)، Taverniera spartea (اسپرس درختی نقره ای) و Tephrosia persica (نیلکی) دارای اثر سیتوتوکسیسته بالایی بوده و می توانند به عنوان منابعی برای تهیه ترکیبات ضدسرطان جدید درنظر گرفته شوند. البته انجام آزمونهای پیشرفته تر بررسی اثر سیتوتوکسیک بر روی آنها ضروری می باشد.

گیاهان خانواده Papaveraceae به واسطه تولید آلکالوئیدهای با ارزش و پرمصرف از جمله مورفین، کدئین، تبائین، نوسکاپین، پاپاورین و سنگوئینارین دارای اهمیت تجاری خاصی در صنایع دارویی می باشند. ژن -L تیروزین دکربوکسیلاز (TYDC)، نقطه شروع مسیر سنتز آلکالوئیدهای گروه مورفین در خشخاش می باشد و واکنشی را کاتالیز می کند که منجر به تولید تیرامین از تیروزین می شود و بعد از حداقل 17 مرحله آنزیمی دیگر، حلقه بنزنی با تغییرات بعدی به کدئین و مورفین تبدیل می شود. هدف از این تحقیق، بررسی اثر تشدید بیان ژن TYDC در تجمع آلکالوئیدهای بنزیل ایزوکوئینولین و در پی آن، افزایش سنتز آلکالوئیدهای گروه مورفین می باشد. برای رسیدن به این هدف سازه نوترکیبpBI121-TK با کلون سازی ژن تیروزین دکربوکسیلاز حاوی توالی کوزاک در محل ژن Gusدر پلاسمید pBI121 تحت پیشبر CaMV35S و پایان بر Nos ساخته شد و نتایج کلونینگ این ژن با استفاده از روشهای مختلف مولکولی، هضم آنزیمی،PCR و آزمون هیستوشیمیایی Gus تایید گردید. نتایج HPLC گیاهان ترنسژنیک به روش اگرواینفیلتراسیون نشان داد که مقدار آلکالوئیدهای موجود در این گیاهان به مراتب بیشتر از گیاهان غیر ترنسژنیک بود.

ممانعت شرایط درونی از جوانه زنی بذر حتی در صورت وجود شرایط محیطی نامناسب، به عنوان خفتگی بذر توصیف می شود. خفتگی بذر، یکی از مهمترین مکانیزم های حفظ بقا در گیاهان و توانایی آن در به تاخیر انداختن جوانه زنی می باشد به گونه ای که شرایط محیطی از نظر مکانی و زمانی گردد.برخی از بذور خفته جهت جوانه زنی نیاز به تغییرات مرفولوژیکی و برخی دیگر نیازمند تغییرات فیزیولوژیکی هستند. در طبیعت تغییرات لازم تحت شرایط متغیر آب و هوایی به تدریج رخ می دهد. بطور کلی دو نوع خفتگی وجود دارد: خفتگی پوسته بذر و خفتگی داخلی. معمولا بذور دارای خفتگی پوسته نسبت به آب و اکسیژن غیر قابل نفوذ هستند. تحت شرایط طبیعی این بذور بصورت راکد در سطح زمین باقی می مانند تا زمانی که تحت تاثیر تغییرات جوی بذور نسبت به آب واکسیژن قابل نفوذ شده یا بازدارنده های جوانه زنی از سطح آن شسته شود. روشهای شکستن خفتگی پوسته شامل خراش دهی، نور، آب گرم و اسید می باشد. خفتگی داخلی بواسطه یکسری فاکتورهای فیزیولوژیکی رخ می دهد. از روشهای معمول غلبه بر خفتگی داخلی می توان به پس رسی و چینه سرمایی اشاره کرد. در برخی موارد می توان به جای قسمتی یا کل نیاز چینه سرمایی از تنظیم کننده های رشد گیاهی استفاده کرد. خفتگی ترکیبی نیز ممکن است رخ دهد. در یک حالت کلی خفتگی پوسته و خفتگی درونی همزمان وجود دارد. برای غلبه بر این نوع خفتگی ابتدا باید خفتگی پوسته و خفتگی درونی همزمان وجود دارد. برای غلبه بر این نوع خفتگی ابتدا باید خفتگی پوسته شکسته شود وسپس خفتگی داخلی حذف شود.