یکی از روش های ژئوفیزیکی که در اکتشاف آب زیرزمینی کاربرد زیاد دارد، روش ژئوالکتریک (مقاومت سنجی به شیوه شلومبرژه) می باشد. ساختار زمین شناسی این منطقه تا عمق حدود 200 متری از آبرفت و مواد آواری تشکیل گردیده است و سنگ بستر آن عمدتا آهک مارنی و شیل می باشد. با بررسی نهایی اطلاعات به دست آمده اعم از ژئوالکتریک، زمین شناسی و... منطقه مورد مطالعه از نظر پتانسیل آب زیرزمینی مناسب تشخیص داده شد. لازم به ذکر است که محدوده تحت بررسی به وسعت تقریبی 700 هکتار در حدود 65 کیلومتری شمال شرق اصفهان واقع شده است. با توجه به نتیجه امید بخش بودن دسترسی به آب زیرزمینی، این مجری دو محل را برای حفر چاه به کارفرما پیشنهاد داد.

یکی از روش های متداول در مطالعات ژئوالکتریک روش سونداژ الکتریکی به شیوه مقاومت سنجی است که در آن با افزایش طول خط جریان (فاصله الکترودها) اعماق بیشتری مطالعه می شود. چون سنگ های مختلف در مقابل عبور جریان دارای قابلیت هدایت الکتریکی متفاوتی هستند، لذا همین اختلاف این امکان را فراهم می سازد تا واحدهای گوناگون سنگ از یکدیگر تفکیک شوند. درنتیجه وضعیت آب زیرزمینی و ساختار زمین شناسی قابل تشخیص می گردد. در پروژه مذکور تعداد شصت گمانه الکتریکی در محدوده آبرفت ها و قلمرو سنگ های آذرین برداشت گردید و پس از تعبیر و تفسیر داده ها، سازند آبدار مشخص شد.

اتیلن گلیکول در ایران مصارف متعدد و متنوعی دارد از جمله به مقدار بسیار زیاد در کارخانه پلی اکریل اصفهان در تهیه نخ های پلی استر بکار می رود. همچنین بمیزان زیادی در سراسر کشور بعنوان ضدیخ مورد استفاده قرار می گیرد. از طرفی این ماده تولید داخلی نداشته و تماما از کشورهای خارج خریداری میشود و هر ساله مقادیر زیادی ارز جهت خرید این ماده از کشور خارج می گردد. با توجه به موارد فوق الذکر تصمیم گرفته شد که در این طرح بطور کلی مطالعاتی بر روی اتیلن گلیکول و روش های تولید آن صورت گرفته تا با توجه به این اطلاعات زیاد در نظر گرفتن مواد اولیه موجود، تکنولوژی تولید، جنبه های اقتصادی و دیگر موارد بتوان روش مناسبی برای تولید این ماده در کشور انتخاب نمود. در این فصل بعد از اشاره کوتاه به تاریخچه تولید این ماده در جهان، مروری اجمالی بر روی خواص فیزیکی و شیمیایی آن خواهد شد. بدنبال آن آمار واردات آن از تولید کنندگان خارجی طی جداولی گزارش میشود و در انتها موارد مصرف این ماده ارزشمند در صنایع مختلف کشور مورد اشاره قرار می گیرد.

بدنبال اعلام موضوع "تهیه نیتریت سدیم" بعنوان یک طرح تحقیقاتی در سال 1367 توسط وزارت صنایع، در واحد مهندسی شیمی جهاد صنعتی اصفهان پیش طرحی برای بررسی تولید این ماده تنظیم شده و با مدتی تاخیر به دفتر مرکزی جهاد ارسال گردید. تصویب این پیش طرح به ارایه دلایل کافی بر لزوم انجام آن موکول شد. در سال 1369 پس از اینکه وزارت صنایع امکان اعطای موافقت اصولی برای تولید نیتریت سدیم را اعلام نمود پیش طرح فوق مجددا مطرح گردید و فاز اول آن به تصویب رسید.این فاز شامل چهار قسمت زیر است:-1 مطالعات اولیه و جمع آوری اطلاعات کلی در مورد فرآیندهای مختلف تولید نیتریت سدیم-2 بررسی فرآیندهای مختلف و انتخاب فرآیند ارجح از لحاظ صنعتی با توجه به امکانات داخلی-3 بررسی امکانپذیری فرآیندهای منتخب به انضمام مطالعات بازرگانی و بررسیهای بازار-4 جمع آوری اطلاعات برای اجزا فرآیند منتخبمدت انجام این فاز چهار ماه و نیروی لازم 6 نفر در نظر گرفته شد.گزارش موجود حاصل انجام این فاز است که در تنظیم آن سعی شده حتی الامکان تمام موارد چهارگانه فوق در برگرفته شود.در ابتدا اطلاعاتی راجع به خواص فیزیکی و شیمیایی نیتریت سدیم ارایه شده و در مرحله بعد فرآیندهای مختلف تولید این ماده اعم از آزمایشگاهی و صنعتی ذکر گردیده است. لازم به تذکر است که برای جمع آوری اطلاعات در رابطه با این فرآیندها از منابع مختلف استفاده شده و در رابطه با اکثر فرآیندها اطلاعات قابل حصول اندک بوده است. مرحله بعد بررسی اقتصادی این فرآیندها و انتخاب فرآیند مناسب است. برای مقایسه روش انتخاب شده که با توجه به اطلاعات کم موجود برای فرآیندهای مختلف بتوان نسبتا رضایت بخشی بدست آورد.بدنبال انتخاب فرآیند مناسب، طراحی اولیه ای به منظور برآورد اقتصادی یک واحد تولید این ماده با مقدار تولید سالانه مشخص انجام گرفته و در نهایت قیمت محصول این واحد ارایه شده است.

در این طرح سنتز اسید اگزالیک از اکسیداسیون کاتالیزوری ملاس مورد بررسی قرار میگیرد. با توجه به اینکه در این روش ماده اولیه ملاس میباشد، لذا بطور مختصر معرفی ماده اولیه و محصول لازم بنظر میرسد.ملاس مایع نهایی است که از محصولات کارخانه های قند و نیشکر است. نوع ملاس که از کارخانه های مختلف بدست می آید کمی متفاوت میباشد که علت آن در نوع چغندر و یا نیشکر و اثرات محلی مانند زمین و طرز کشت و اثرات ناشی از آب و هوا و روشی که در کارخانه بکار میبرند میباشد. ملاس از مواد مختلف آلی و معدنی که شامل قندها با آب و مواد معدنی و مقدار کمی ویتامین میباشد تشکیل شده است.تاریخچه: ملاس یک محصول جانبی کارخانجات تهیه قند و شکر از چغندرقند و نیشکر است. در ایران در سال 1274 که بهره برداری از اولین کارخانه قندچغندر آغاز شد، اهمیت آن کاملا مشخص نبوده و در ریخته میشده است. مدتهای مدید این محصول پرارزش به خارج صادر و محصولاتی را که از آن تهیه میشده است دوباره به قیمت گزاف خریداری میکرده اند اکنون هم مقداری از آن در صنایع خوراک دام، صنایع تخمیری تهیه الکل و خمیر مایه و غیره استفاده میشود. ملاس از ریشه لاتین مل (Mel) به معنی عسل گرفته شده و کم کم تکامل یافته و صورت ملاز در اسپانیا (یعنی ماده شبیه عسل خام) و در فرانسه به ملاس [Mellasse] در آمده و عاقبت در انگلیس به نام کنونی ملاس (Mollasses) نام گذاری شده است.

در راستای اجرای طرح اکتشاف سولفات سدیم، اکیپ اعزامی این مرکز از تاریخ 74/5/15 الی 74/6/10 به منطقه عزیمت نمود.پس از شناسایی منطقه سولفاتدار با توجه به اینکه عملیات در مرحله اکتشاف تفضیلی بود و با عنایت به گسترش منطقه، شبکه نمونه برداری 100×50 متر در نظر گرفته شد و بوسیله مترو کمپاس نقاط پیاده گردید.با توجه به گزارش موجود و نیز چاهکهایی به عمق 1.5 تا 2 متر که در منطقه زده شد، مشخص گردید که تنها یک لایه سطحی سولفاتدار در منطقه وجود دارد به همین دلیل در نقاط پیاده شده چاهکهایی تا رسیدن به سطح فوقانی رسوبات رسی حفر گردید. ضخامت این چاهکها بسته به شرایط و ضخامت ماده معدنی از 10 الی 50 سانتیمتر در نوسان است.در برخی نقاط برای بررسی بیشتر و آگاهی از امکان گسترش عمقی بیشتر ماده معدنی این چاهکها تا عمق 2 متری از سطح زمین ادامه داده شد.بمنظور محاسبه عیار، ذخیره ماده معدنی و باطله همراه آن تمامی مواد موجود در هر چاهک بعنوان نمونه برداشت گردید و پس از فیزتل کردن حدود یک کیلوگرم بعنوان معرف چند چاهک با شرایط مشابه جهت ارسال به آزمایشگاه انتخاب شد.بمنظور حفظ شرایط طبیعی (رطوبت و ...)، نمونه ها در پاکت های نایلونی که از ضخامت کافی برخوردار بودند ریخته شد و بر چسب شماره نمونه روی آنها نصب گردید.برای جلوگیری از اشتباه و جابجاشدن نمونه ها سعی گردید از علایم یکنواخت معمول و مرسوم که در مطالعات اکتشافی بطور استاندارد بکار برده می شود استفاده گردد.

سرزمین ما از نظر فراوانی و گوناگونی کانسارها، از غنی ترین کشورها بشمار می آید. اکتشاف و بهره برداری از کانسارها در جهت رفع نیازهای جامعه و خودکفایی آن نقش موثری دارد. در گذشته عملیات اکتشافی اغلب توسط بیگانگان انجام گرفته و مردم این سرزمین در این امر مهم سهم ناچیزی داشته اند. لذا فراگیری روشهای نظری اکتشاف کانسارها و شیوه های عملی آنها بسیار ضرورت دارد. از این رو واحد معدن جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان به کمک نیروهای متخصص دانشگاهی طرح هایی در زمینه اکتشاف کانسارها در دست اجرا دارد که یکی از آنها اکتشاف شئلیت (CaWo4) می باشد. شئلیت حاوی تنگستن است که این عنصر در صنعت بسیار حایز اهمیت بوده و قسمتی از مصارف آن بشرح زیر است:کاربرد وسیع در صنایع متالورژی و صنایع برق و الکترونیک دارد، باعث افزایش سختی، دیرگدازی، الاستیسیته و مقاومت فولادها در برابر اسیدها می شود، در ساختن آلیاژهای مرغوب و سخت و لامپ های برق بکار می رود، همچنین در صنایع هواپیماسازی و راکتورهای اتمی و غیره مصرف زیاد دارد.از طرف دیگر تشکیلات زمین شناسی که احتمال وجود شئلیت در آنها زیاد است در ایران به وفور دیده می شود ولی متاسفانه مطالعات قابل توجهی در مورد آنها انجام نشده است.بنابراین با توجه به مطالب فوق اجرای چنین طرحی بسیار ضروری است. بدین منوال واحد معدن جهاد دانشگاهی صنعتی اصفهان در نظر دارد طی مراحل مختلف بر روی مناطقی که از نظر کانسارسازی شئلیت مساعد هستند اقدام به عملیات اکتشافی نماید که بدوا یک مرحله مطالعاتی در این زمینه صورت گرفته و شرح گزارش آن در صفحات آتی آمده است، در این مرحله مطالعات کلی درباره خصوصیات تنگستن و کانی های در برگیرنده، تغلیظ و کانه آرایی کانه های حاوی تنگستن، مصارف و کاربرد تنگستن در صنایع، کانسارشناسی و انواع کانسارهای تنگستن، روشهای اکتشاف، مشخصات اقتصادی کانه های تنگستن در بازار عرضه و تقاضا و آمار و ارقام در مورد فلز تنگستن صورت گرفته است.روش اکتشاف مناسب برای کانسار شئلیت استفاده از خواص لومینساس و روش جداسازی کانی های سنگین است که فاز پیگردی به کمک لامپ اولتراویولت (UV) همراه با جداسازی کانی های سنگین شروع و نمونه برداری می شود، سپس با روشهای مختلف آنالیز، نمونه ها مورد بررسی قرار می گیرند.

یکی از رسالتهای جهاد دانشگاهی انجام تحقیقات علمی، صنعتی و کاربردی و بهره گیری از نتایج بدست آمده در رفع نیازهای جامعه میباشد.در این راستا جهاد دانشگاهی صنعتی اصفهان از سال 1359 توفیق داشته است با بکارگیری امکانات و نیروهای متخصص دانشگاهی، طرحهای تحقیقاتی متعددی را انجام دهد.یکی از زمینه هایی که بعد از انقلاب اسلامی لازم بود مورد توجه قرار گرفته و در ابعاد نظری و عملی روی آن فعالیت شود تحقیقاتی پیرامون پتانسیل معدنی بالقوه و بالفعل مملکت میباشد.از آنجا که ذخایر معدنی هر کشوری تنها یکبار در اختیار نسلهای بشری ساکن در آن خطه قرار گرفته اند و ثروتهای مادی و خداداد هیچ ملتی بی انتها نیست وظیفه متخصصین است که کیفیت بهره برداری از این ذخایر را تعیین کنند تا اسراف نباشد و سهم نسلهایی را که هنوز پا به عرصه وجود ننهاده اند از این ثروتها تادیه کنند که زیر دین آنان نمانند.متاسفانه در بسیاری از کشورهای جهان سوم علی الخصوص در بخش اعظم منطقه زرخیز خاورمیانه تماشاگر فاحش ترین بی اعتنایی ها به ذخایر مهم و عمده نهفته در دل خاک هستیم. بدون تردید بهترین راه حفظ این گنجها برای فرزندان آتیه کشور باقی گذاردن آن در زیر خاک نیست.ما باید این ثروتها را به چیزی گرانبهاتر تبدیل کنیم و سپس آنرا برای آیندگان بجای بگذاریم. وقتی از ما چنین کاری بر می آید آیش رهاکردن ثروتهای کشور تبذیر است همچنان که اگر این کار از ما بر نمی آمد، صرف ذخایر برای تامین رفاهمی زودگذر اسراف است.با توجه به مطالب فوق و ذکر این نکته که بطور کلی یک تسلسل منطقی برنامه ریزی صنعتی ایجاب میکند که الگوی ایجاد صنایع از حلقه های اولیه معدن و استخراج سنگ معدن تا حلقه مونتاژ نهایی با برخورداری از یک بافت بهم پیوسته زنجیری ایجاد گردند.

کانیهای رسی یکی از فراوانترین مواد روی زمین می باشد که از نظر شیمیایی شامل سیلیکاتهای آبدار آلومینیوم - منیزیوم و محتوی فلزاتی چون آهن، کلسیم و دیگر فلزات قلیایی می باشد. مینرالهای رسی، محصولات ثانویه پایدار است که در اثر آلتراسیون آلومینوسیلیکاتها تشکیل یافته و دارای خواص مختلف و متنوعی است.با توجه به اهمیت و موارد کاربرد وسیع خاکهای رسی در صنایع عمده ای چون، صنایع نسوز، کاغذ سازی، نساجی، شیمیایی، کاشی، سرامیک، چینی و غیره. یک مطالعه زیر بنایی در این زمینه احساس می شد. در همین راستا سعی شد که در این طرح نخست در قالب یک فاز مطالعاتی، نحوه تشکیل انواع خاکهای صنعتی رسی در طبیعت، طرق مختلف بررسی خصوصیات آنها، خواص، کاربرد و مصرف این نوع خاکها در صنایع گوناگون مطالعه گردد.در ضمن مطالعات فوق، محل، موقعیت و راههای دسترسی به مناطقی از استان اصفهان که می تواند خاستگاه انواعی از این خاک باشد مشخص گردید.سپس در قالب یک پیگردی صحرایی تمامی مناطق شناسایی شده مورد بازدید و بررسیهای کلی زمین شناسی (چینه شناسی، سنگ شناسی، زمین ریخت شناسی و...) قرار گرفت و همچنین جهت نیل به اهداف مطالعات فوق از مناطق بررسی شده نمونه هایی برداشت و مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفته تا نوع خاک، مرغوبیت و قابلیت استفاده از خاک هریک از نواحی مشخص گردد. بر این اساس مناطقی که از خصوصیات کمی، کیفی و ذخیره خاکهای رسی مناسب برخوردار بودند، معرفی شدند.با عنایت به نقش اقتصادی و صنعتی این ماده معدنی، تحقیق در زمینه اکتشاف، کانه آرایی و کشف ذخایر آن اهمیت بسزایی دارد.مجموعه مطالعات و بررسیهای انجام شده تحت عنوان یک گزارش نهایی گردآوری و تدوین شده که امید است راهگشایی برای پی جویی و اکتشاف علمی در آینده باشد.

زمین دارای سطح بسیار پیچیده و متغیری است. برجستگی های توپوگرافی و ترکیب آن مواد منعکس کننده بسترهای سنگی و مواد غیرجامدی است که در قسمت زیرین قرار گرفته است و همواره با تغییر عوامل در آن موجب تغییرات بررسی سطح زمین می گردند. این گونه تغییرات در مطالعات دورسنجی برای نمایش، اکتشاف، توزیع و... استفاده می شود. گرچه ذخایر نفت و گاز در اعماق سطح زمین واقعند لیکن این ذخایر بر روی سطح زمین دارای معرف هایی می باشند. در این تحقیق امکان استفاده از تلفیق پدیده های سطحی نظیر دمای سطحی مشتق از داده های ماهواره ای، پوشش گیاهی، زون های آلتراسیون و هر اطلاعات سطحی دیگر در محیط GIS جهت شناسایی ذخایر نفتی بررسی خواهد شد. در جهت نیل به اهداف فوق در این بخش سعی خواهد شد تا آخرین دستاوردها و پیشرفت ها در اکتشاف نفت و گاز از متون و منابع اطلاعاتی موثق داخلی و خارجی جمع آوری و ارایه گردد.