لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

سالهاست که کشور های توسعه یافته ضرورت انجام پیمایش های طولی در مقیاس ملّی (و حتی جهانی) را دریافته اند و این پیمایش ها را در موضوعات مختلف اجتماعی-فرهنگی اجرا می کنند. اساساً یکی از تفاوت های بسیار مهم در تحقیقات حوزه علوم انسانی و اجتماعی کشور های توسعه یافته با کشور های در حال توسعه اجرای همین پژوهش ها و بهره گیری از نتایج آنهاست. اجرای این پژوهش ها در موضوعات مختلف منبع عظیمی از داده های اجتماعی و فرهنگی را در این کشورها فراهم کرده که مبنای بسیاری از تحلیل ها و نظریه پردازی هاست. داده های حاصل از این تحقیقات شناخت علمی و معتبری از موضوعات مورد مطالعه فراهم می کند؛ امکان رصد تغییرات و تحولات را فراهم می کند که این امر به نوبه خود می تواند سیاستگذاری و برنامه ریزی مبتنی بر شناخت علمی را تسهیل کند؛ امکان توسعه علمی علوم انسانی و اجتماعی را فراهم می کند؛ و در نهایت اینکه از تکرار مطالعات خرد و پراکنده (که به دلیل دقت های متفاوت، تفاوت در جامعه آماری، تفاوت در اندازه گیری و. . . در بسیاری از موارد مقایسه ناپذیر هستند) جلوگیری بعمل می آورد. تغییرات و تحولات سریع، ویژگی دوران کنونی است. این تغییر و تحولات لزوماً در یک مسیر مشخص و شناخته شده حرکت نمی کند؛ بلکه گاه در مسیر یا حتی مسیر های متفاوت و غافلگیرکننده ای قرار می گیرد. اما هیچ تغییری ( اعم از انقلاب، جنبش، تغییر در رفتارها، ارزشها، نگرشها و. . . ) یک شبه و بدون زمینه قبلی ایجاد نمی شود. غافلگیرکننده بودن این تحولات و تغییرات، ناشی از عدم رصد تحولات و ناشناختگی آنهاست...

بهره وری به عنوان یک ضرورت اساسی برای رشد و توسعه اقتصادی تمام کشورها اعم از توسعه یافته و درحال توسعه بوده و معیاری برای بهبود رفاه اجتماعی است. سازمان های علمی و فناورانه نیز که در آن نیروی انسانی به عنوان یکی از ارزشمندترین دارایی ها محسوب می شود، از این امر مستثنی نبوده و برای تولید ارزش از علم، می بایست فعالیت های به هم پیوسته و منسجمی را در سازمان های خود مدیریت نمایند. از دغدغه های مدیران مسئله بهره وری نیروی انسانی در سازمان های علمی و فناورانه و بهبود آن است و اولین گام در این راستا تعیین شاخص هایی برای بهره وری منابع انسانی است. هدف اصلی تحقیق تعیین شاخص های بهره وری منابع انسانی در سازمان های علمی و فناورانه است. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی و توسعه ای است. در این تحقیق از روش های مطالعه کتابخانه ای و بررسی اسناد و محتوای مطالب و نیز روش های میدانی نظیر پرسشنامه و مصاحبه برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است، از نظر جمع آوری اطلاعات از نوع توصیفی – تحلیلی و پیمایشی است. همچنین ماهیت پژوهش جزء پژوهش های ترکیبی (کیفی و کمی) است. در فاز اول تحقیق با رویکرد کیفی با استفاده از بررسی ادبیات موضوعی و مصاحبه عمیق نمیه ساختارمند با مدیران، اعضای هیئت علمی و کارشناسان سازمان های علمی و فناورانه، شاخص های بهره وری منابع انسانی شناسایی گردید. برای انتخاب نمونه آماری از نمونه گیری هدفمند و در دسترس با حداکثر تنوع استفاده شد و با تعداد 54 نفر مصاحبه و اطلاعات جمع آوری گردید. در این بخش با تحلیل و تعریف مقولات و مضامین مرتبط، دسته بندی و کدگذاری قالب مضامین، تشکیل ماتریس مضامین و ترسیم شبکه مضامین، شاخص های بهره وری منابع انسانی در سازمان های عملی و فناورانه استخراج گردید. در فاز دوم تحقیق پرسشنامه ساختاریافته بر اساس یافته های فاز اول طراحی و توسط 311 نفر جمع آوری و تکمیل گردید. در این فاز، با رویکرد تحلیل عاملی تاییدی مرتبه اول و دوم به بررسی هریک از شاخص ها پرداخته شد. تحلیل عاملی تاییدی برای هر یک از مضامین سازمان دهنده و فراگیر شاخص های بهره وری منابع انسانی سازمان های علمی و فناورانه انجام گردید. نتایج حاصل از تحلیل یافته ها نشان داد شاخص های بهره وری منابع انسانی در 5 مضمون فراگیر دانش، مهارت و تفکر سیستمی؛ انگیزه، تعهد و روحیه تیمی؛ برنامه ریزی اثربخش و کارا؛ رقابت پذیری و توسعه گرایی؛ مالی و فناورانه و 11 مضمون سازمان دهنده و 59 مضمون پایه استخراج گردید. نتایج تحلیل عاملی تاییدی برای شاخص های بهره وری منابع انسانی در سازمان های علمی و فناورانه نشان داد ضریب شاخص دانش، مهارت و تفکر سیستمی کمترین ضریب و شاخص برنامه ریزی اثربخش و کارا بیشترین ضریب را در مدل نهایی دارد. همچنین مدل ارایه شده برای شاخص های بهره وری منابع انسانی دارای برازش مطلوبی است.

هدف: مشارکت اجتماعی، مشارکتی است که از متن جامعه بر می آید و عرصه های مختلف حیات اجتماعی را در بر می گیرد. هدف از پژوهش حاضر، به کارگیری روش فراتحلیل به منظور تحلیل و ترکیب نتایج مطالعات صورت گرفته پیرامون مشارکت اجتماعی در ایران جهت تبیین میزان و عوامل تاثیر گذار در آن است. روش: به منظور انجام فراتحلیل حاضر، 77 پژوهش مرتبط که در سال های 1396-1380 انجام و در فصلنامه های معتبر داخلی به چاپ رسیده بودند انتخاب شدند. پژوهش های منتخب به روش پیمایشی و با به کارگیری ابزار پیمایش در جوامع آماری متفاوت و برحسب سنجه های پایا به انجام رسیده اند. بنابراین، این مطالعه با استفاده از روش تحقیق اسنادی، با فیش برداری از 77 مطالعه چاپ شده در این زمینه، در سطح دانشگاه ها و موسسات، پس از مرور نظام مند، مروری بر نظریه ها، فرضیه ها، روش ها و ابزارهای مورد استفاده در پژوهش نمونه های آماری، به تحلیل استنباطی با استفاده از نرم افزار CMA3 پرداخته و در نهایت به برآورد ضریب اثر و بررسی میزان تجانس پرداخته است. نتایج: نتایج پژوهش حاضر و تحلیل یافته ها نشان می دهد شدت اثر ثابت متغیرهای مستقل مستخرج از چارچوب تئوریک و تحقیقات بررسی شده بر مشارکت اجتماعی به عنوان متغیر وابسته در بازه ی 1/0 تا 3/0 قرار می گیرند و بنابراین تاثیرگذاری بین آن ها ضعیف می باشد. همچنین برای اندازه گیری سوگیری انتشار از نمودار فانل استفاده شده است که از لحاظ تفسیری در نمودارهای قیفی شکل یا فانل، مطالعاتی که خطای استاندار پایین دارند و در بالای قیف جمع می شوند، دارای سوگیری انتشار نیستند. اما هرچه مطالعات به سمت پایین قیف کشیده می شوند، خطای استاندارد آن ها بالا می رود و سوگیری انتشار افزایش می یابد. با توجه به نمودار فانل پژوهش حاضر، از آن جا که متغیرهای مطالعات در بالای نمودار جمع شده است بر عدم وجود سوگیری انتشار دلالت دارد.

هدف: گردشگری شهری یکی از رایج ترین و درآمدزاترین انواع گردشگری است. شهر اصفهان نیز به دلیل برخورداری از پتانسیل های متعدد و متنوع تاریخی_فرهنگی می تواند یکی از مقاصد اصلی گردشگری شهری باشد. توسعه گردشگری در شهر اصفهان در اسناد بالادستی نظیر سند راهبردی توسعه اصفهان 1404 و سند توسعه استان اصفهان نیز پیش بینی شده است. با این حال، اصفهان نتوانسته است به حد مطلوب توسعه گردشگری شهری دست یابد. از این رو هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی مهم ترین مسائل پیش روی توسعه گردشگری شهر اصفهان است. روش: این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش کیفی است. پژوهش های کیفی در سطح سنت و تکنیک می تواند به اجرا برسد. به دلیل اقتضائات این پروژه، ورود از سطح تکنیک بود. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختاریافته و نشست متمرکز گروهی بود. داده های به دست آمده نیز به روش تحلیل تماتیک مورد تحلیل قرار گرفت. افراد مصاحبه شوندگان از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. نتایج: به نظر می رسد تمامی مسائلی که گردشگری به نوعی با آن دست به گریبان است در بعد فرم از «عدم اولویت گردشگری در سطح کلان» و در بعد محتوا از «گسست میان گردشگری و حوزه های ادبی و هنری» ناشی می شود. مسئله «عدم اولویت گردشگری در سطح کلان» ریشه در وابستگی به صنعت نفت، دورافتادگی اقتصاد ایران از اقتصاد جهانی، پیوند گردشگری و فرهنگ و فقدان دولت محلی دارد. در بعد محتوای گردشگری در اصفهان به نظر می رسد که گسست میان گردشگری و حوزه های ادبی و هنری موجب شده است که اصفهان به عنوان یک مقصد فرهنگی نتواند محتوایی غنی برای عرضه به گردشگر فراهم کند. دلیل این گسست را می توان در بیگانگی زندگی روزمره مردم از ادب و هنر دانست.

بیان مساله: اصولاً نظامهای سیاسی، واجد کارویژه های گوناگونی هستند که در این زمینه می توان به حفظ امنیت و رفاه شهروندان اشاره کرد. نظام جمهوری اسلامی اما، به دلیل ماهیت انقلاب «اسلامی» و فضای فرهنگی جامعه، نظامی است که علاوه بر سایر کارویژه ها و وظایف متعارف نظام های سیاسی، واجد کارویژه خاص دیگری نیز هست: پاسداری و پیگیری ارزشهای دینی و انقلابی. این کارویژه، ماهیتی خاص به این نوع از دولت بخشیده است. در این میان، جامعه ایرانی به عنوان جامعه ای متمایل به رشد، پیشرفت و توسعه همه جانبه و مدعی داشتن فرهنگ و تمدنی خاص، هم خواستار حفظ ارزشها و آرمانهای انقلاب اسلامی است و هم متمایل به دستیابی به توسعه ای همه جانبه. از اینرو، نظام جمهوری اسلامی به عنوان ثمره عملی اندیشه انقلاب اسلامی، نظامی است به دنبال تحقق این اهداف؛ اهدافی که جزو آرمانهای انقلاب اسلامی محسوب می شوند. در این فضای فکری، از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، ایجاد تحول در نظام مدیریتی کشور و استقرار نظامی مطلوب در جهت تسریع در روند حل و فصل امور، طراحی برنامه های منطقی برای توسعه کشور و تسهیل در اجرای آنها و ارائه خدمات مورد نیاز به مردم در عین حفظ و استمرار ارزشهای دینی و ملی جامعه، همواره مورد توجه مقامات مسئول قرار داشته است. اما، چرا علیرغم تأکید مقامات نظام بر ایجاد یک روند متناسب و متوازن توسعه و پیشرفت مطابق با انتظارات موجود از یک نظام مردم سالارانه دینی، همچنان در این زمینه عقب مانده ایم؟...

مقدمه و بیان مساله: این واقعیت به گونه ای وسیع پذیرفته شده است که بسیاری از جوامع در حال توسعه به لحاظ درونی، ساختارهای مولدی ندارند که بتواند توسعه را در کوتاه مدت به وسیله مکانیزم های درونی خود شکل دهد. ساختارهای اجتماعی سنتی و شبه مدرن در کنار هم به زندگی ادامه می دهند و هر یک از طبقات، الگوهای فرهنگی و اقتصادی خود را تداوم بخشیده اند. از سوی دیگر، وابستگی به اقتصاد جهانی، تأثیرات مداخله کنندة مخربی را بر ساختارهای جامعه برجای گذاشته است به گونه ای که این جامعه، به لحاظ درونی، نمی تواند خود را از سلطة ساختارهای بین المللی رها کند. در کل، چشم انداز های تحول درونی جامعة جهان سومی چندان روشن نیست. جامعة جهان سومی، جامعه ای بی ثبات است و اگر کنترل بیرونی از آن برداشته شود، انواع شکاف های موجود در آن، منبع مناقشه می شود. دورة مشروطه در ایران به خوبی وضعیت جامعه ای جهان سومی را به لحاظ تحولات درونی نشان می دهد. جامعه ای که به محض تضعیف دولت، در قالب های گوناگون، وارد مناقشه ای شد که نه تنها ساماندهی از آن ظاهر نشد، که کمی نگذشت که مجادله ها به حدی رسید که کشور در معرض فروپاشی قرار گرفت...

تعلیم و تربیت از جمله مباحث مهم در حوزه علوم انسانی تلقی می شود؛ زیرا موضوع ارتقاء انسان از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب در حوزه تعلیم و تربیت معنا می یابد. روش گذار انسان از منظر تعلیم و تربیت، ناظر بر دریافت تعالیم و آگاهی های لازم و نهادینه ساختن آنها و سرانجام عینیت و بیرون ریزی آنها در قالب رفتار است. در این میان، دین و تعلیم و تربیت دینی از شاخصه ممتازی برخوردار است؛ زیرا برای سیر انسان از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب واجد تعالیم و برنامه های تربیتی مشخصی است. بطور کلی، تعالیم دینی سطوح متعدد تعامل انسان با خدا، تعامل انسان با خود، تعامل انسان با دیگر انسان ها و تعامل انسان با جهان پیرامون را تشکیل می دهد. نظر به جایگاه ویژه جامعه و مناسبات انسان در آن، موضوع تعامل انسان با دیگر انسان ها از اهمیت ویژه ای در حوزه تعلیم و تربیت برخوردار است. موضوع این طرح نیز ناظر بر اهمیت روابط انسانی او، شناسایی تعالیم قرآنی در حوزه روابط انسان با دیگر انسان ها و نسبت آن با ساحات نفس آدمی است. این مطالعه نشان خواهد داد که قرآن در رویکردها خود دربارة روابط انسانی، به کدام سطح از ساحات نفس توجه بیشتری داشته است. روش این پژوهش نیز مانند بسیاری از مطالعات میان رشته ای در قرآن از نوع توصیفی تحلیلی است. شناسایی و دسته بندی تعالیم قرآن در بحث تعاملات انسانی او رویکردی توصیفی است. اقدام بعدی این پژوهش تحلیلی است که بر روی آیات استخراج شده صورت می گیرد و چگونگی ارتباط این تعالیم با ساحات نفس در انسان را مشخص می سازد. از طریق شناسایی نسبت تعالیم با ساحات نفس مشخص خواهد شد که قرآن در الگوی تعلیمی خود، برای القاء مؤثر تعالیم به کدام یک از ساحات نفس بیشتر توجه کرده است. تحقق این الگوی تعلیمی می تواند الگویی مؤثر برای تربیت دینی باشد. این پژوهش نشان می دهد که در کنار الگوهای تعلیمی متنوع در دین که مشتمل بر حیطه های آگاهی، عاطفی و رفتاری در انسان است، شاخصه های مؤثری نیز ذیل هر سطح از تعاملات انسانی وجود دارد که از مهم ترین آنها می توان به شاخص های همچون: احسان، عدل، حمایت، اخوت، انصاف و استقامت اشاره کرد. ناظر بر آنکه هر سطح از روابط چه پیوند درونی یا بیرونی با انسان داشته باشد، نوع تأکید بر هر یک از ساحات عواطف یا عقیده متفاوت است. با این حال، وجه طبیعی وجود انسان سبب می شود تا توجه بر محور عواطف در مواجهه با دیگر انسان ها (خصوصا در حوزه روابط درون خانواده) پررنگ تر و برجسته تر باشد.

مساله اصلی این پژوهش جایگاه معنای زندگی از منظر آموزه های قرآنی است. هر چند معنای زندگی موضوعی است با تاریخ چندهزار ساله، اما در چند دهه اخیر این موضوع مورد توجه جدی محققان قرار گرفته است. از این رو در ابتدا به ارائه اجمالی نظریات مختلف درباره معنای زندگی برای تدقیق و روشن شدن این مفهوم پرداخته ایم. به طور کلی بحث معنای زندگی در قالب دوموضوع «معنای» معنای زندگی و «چیستی» معنای زندگی بحث می شود. در بحث «معنای معنای زندگی»، سه نظریه اصلی بی معنایی معناداری زندگی، معنا همچون هدف و معنا همچون ارزش وجود دارد. در این تحقیق نشان دادیم معنا همچون ارزش بیشترین قرابت را با شهود عرفی درباره معنای زندگی دارد و همینطور در آموزه های قرآنی و دینی نیز معنا در بحث «معنای زندگی» بار ارزشی دارد. در بخش «چیستی معنای زندگی»، نظریات عمده شامل فراطبیعت گرایی، طبیعت گرایی و پوچ گرایی است. هر سه نظریه هرچند نقاط قوت خود را دارند ولی نقاط ضعفی دارند که ما آنها را بررسی کرده ایم. به خصوص نقاط ضعف نظریه پوچ گرایی را بررسی کرده ایم. بعد از روشن شدن جغرافیای مفهومی موضوع، در این پژوهش به بررسی آموزه های قرآنی در قالب دو بحث اصلی معنای زندگی پرداختیم. معنای زندگی نه تنها جایگاه اساسی در آموزه های قرآنی دارد، بلکه حتی می توان گفت سراسر آموزه های قرآن برای معنادارتر کردن زندگی افراد است. بدون معنای زندگی، انگیزه لازم در افراد برای مقاومت در برابر درد و رنج های زندگی و انجام فعالیت های ارزشمند وجود ندارد. این موضوع تا آنجا مهم است که حتی برخی حاضرند برای معنادار شدن زندگیشان سعادت و شادکامی خود را قربانی کنند، و همین امر نشان دهنده تمایز معنای زندگی و شادکامی به معنای لذت و خوشی است. در خصوص چیستی معنای زندگی، قرآن کریم با توجه به سنخ های شخصیتی افراد مختلف و نگرش آنها به زندگی، زندگی آنها را معنادار می کند، از این رو، بحث چیستی معنای زندگی در قالب ارائه تصویرهای مختلف زندگی از منظر قرآن کریم و معناداری زندگی در قالب این تصاویر ارائه شد. قرآن ضمن معنادارتر دانستن زندگی برخی نسبت به برخی دیگر، با ابزاری شدن فعالیت های ارزشمند مانند انجام اعمال نیک در جهت کسب لذت و ارضای امیال مخالف است. علاوه بر آن، با طرح انجام فعالیت ارزشمند برای کسب خشنودی خداوند دیدگاه جدیدی در خصوص معنابخشی به زندگی دارد. همچنین درک ارزش برای معنادارتر شدن زندگی افراد در قرآن کریم از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است، به طوری که با روا شمردن امکان غفلت و درک کامل ارزش، نگرش افراد به زندگی را به یک فرصت عالی با امکانات فوق العاده معنایی تغییر می دهد.

پدیده محلات فقیرنشین شهری و نحوه مدیریت آن با توجه به گسترش روز افزون این پدیده در چند دهه اخیر و پیامدهای ناگواری که در ابعاد مختلف در بر داشته تبدیل به یکی از مهمترین چالش های حکمرانی در کلان شهرهای ایران و جهان شده است. در کرمانشاه نیز این پدیده به شدت در حال گسترش است و در صورتی که در جهت توانمندسازی این محلات، به روشی اثربخش، اقدام نگردد هزینه های ناشی از مدیریت پیامدهای منفی و بازماندن از فرایند توسعه شهر بیش از پیش سنگین خواهد شد. در این راستا پروژه حاضر در سه محور 1-توصیف سریع وضعیت موجود و بررسی تاریخ اجتماعی این مناطق 2-تحلیل جامعه شناختی محلات محروم در ابعاد نگرش ها و تعاملات اجتماعی، اقتصاد غیر رسمی، سبک زندگی و آسیب شناسی اجتماعی 3-مدل بومی توانمندسازی محلات فقیر شهر کرمانشاه طراحی شد و در نهایت برنامه عملیاتی برای مداخله اجتماع محور محلات تدوین گردید. در انجام این پروژه از روش های کمی، کیفی و ترکیبی، به اقتضای ماهیت و اهداف هر طرح پژوهشی استفاده شده است. در طرح های پژوهشی ارزیابی موقعیتی سریع و سبک زندگی از روش کمی، در طرح های پژوهشی تعاملات اجتماعی، اقتصاد غیر رسمی و آسیب شناسی اجتماعی از روش ترکیبی و در طرح های پژوهشی تاریخ اجتماعی و مدل بومی توانمندسازی از روش کیفی استفاده شده است. در بخش کمی، 800 نمونه از 15 محله شامل 2 محله برخوردار (کسرا و 22 بهمن) و 13 محله محروم (آناهیتا، باغ ابریشم، جعفرآباد، چقاکبود، چقاگلان، چمن، حکمت آباد، دره دراز، دولت آباد، کولی آباد، شاطرآباد، صادقیه، نوکان) انتخاب و پرسشنامه به آنها عرضه شده است. در بخش کیفی، 13 جلسه بحث گروهی متمرکز با حضور مجریان و همکاران طرح ها و معتمدین در 13 محله محروم تشکیل شده است. علاوه بر آن در برخی از طرح ها مصاحبه های فردی به منظور تکمیل اطلاعات صورت گرفته است. در طرح مدل بومی توانمندسازی، اطلاعات مورد نیاز از نتایج 6 طرح پژوهشی دیگر استخراج شده است. در مجموع، یافته ها حاکی از آن است که برخی از موضوعات در کلیه محلات مورد بررسی مشترک اند، مانند عمومیت فقر، اعتیاد و سبک زندگی سنتی، اما برخی موضوعات اختصاصی بعضی از محلات اند مانند شغل جمع آوری ضایعات در محله جعفرآباد و خرید و فروش دام زنده در محله دره دراز. پژوهش حاضر با شناخت ابعاد تازه ای از حوزه های اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و کالبدی در محلات 13 گانه محروم شهر کرمانشاه، زمینه مناسبی برای برنامه ریزی دستگاه های ذی ربط به منظور توانمندسازی این محلات فراهم آورده است. به عبارت بهتر، نهادهای ذی مدخل به جای اقدامات کالبدی صرف با برنامه عملیاتی تعریف شده براساس نیاز مردم محلی (نه تشخیص برنامه ریزان) پروژه هایی در این مناطق تعریف و پیاده خواهند نمود که توانمندسازی ساکنان را تسهیل خواهد نمود. براساس برنامه عملیاتی ارائه شده، 13 استراتژی در 4 حوزه اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و فرهنگی با تمرکز بر نقاط قوت و ضعف داخلی محلات و فرصتها و تهدیدهای خارج از محلات قابلیت اجرا دارند. فعالیت های پیشنهادی برای هر یک از استراتژی ها، دستگاه های متولی و همکار، پیش نیازها و الزامات عملیاتی اجرای فعالیتها از جمله مواردی است که در برنامه عملیاتی مشخص شده اند.