کنفرانس بین المللی مخاطرات طبیعی و بحران های زیست محیطی ایران، راهکارها و چالش ها
سال:1395 | دوره:1 |تعداد مقالات:25

آزادی کشتیرانی، اصل مسلم حقوقی در دریای آزاد است که مورد پذیرش جامعه بین الملل قرار گرفته است. دریای آزاد اگرچه محیطی آزاد جهت کشتیرانی تمام کشورها است، اما هدف از آزادی مذکور استفاده در جهت اهداف صلح آمیز می باشد. محیط زیست دریایی و به ویژه محیط زیست دریای آزاد، همواره در معرض خطر آلودگی و آسیب از طریق کشتی های مختلف در حال دریانوردی می باشد. آلودگی دریای آزاد نقض هدف بنیادین دریای آزاد که همانا استفاده صلح آمیز از منطقه می باشد، است: دریای آزاد به لحاظ ماهیت حقوقی خود که تحت حاکمیت هیچ دولتی قرار ندارد به محلی برای وقوع آلودگی های مختلف محیط زیستی تبدیل شده است: با گسترش روزافزون فناوری های مربوط به کشتیرانی میزان و انواع آلودگی های دریای آزاد نیز رو به افزایش است: تحولات علم و صنعت نوع آلودگی ها را نیز تغییر داده و امروزه شاهد تخریب و آلودگی هایی هستیم که غیر قابل جبران می باشند. یکی از مهم ترین این آلودگی ها، علاوه بر آلودگی های ناشی از کشتی ها، دفع زباله های رادیواکتیو است که یکی از چالش های اساسی در زمینه محیط زیست، صلح و امنیت بین المللی و آزادی کشتیرانی در دریای آزاد به شمار می رود که محیط زیست دریای آزاد را به خطر افکنده و سبب ایجاد آلودگی هایی می گردد که قابل جبران نمی باشند. آلودگی محیط زیست دریای آزاد امروزه می تواند یکی از محدودیت های حاکم بر آزادی کشتیرانی به شمار رود.

یکی از بهترین ابزارهای بررسی دمای سطح زمین، کاربرد فناوری سنجش از دور حرارتی است. سنجش از دور حرارتی شاخه ای از سنجش از دور محسوب می شود که پردازش و تفسیر داده های به دست آمده را در ناحیه مادون قرمز حرارتی از طیف الکترومغناطیسی مورد استفاده قرار می دهد. تعیین نیاز آبی گیاهان زراعی نیز از کاربردهای جدید سنجش از دور حرارتی است. با توجه به تخریب گسترده نخیلات آبادان در سال های اخیر و از بین رفتن پوشش گیاهی اراضی جنوبی جزیره آبادان به دلیل شور شدن اراضی و همچنین عدم انجام تحقیقاتی مشابه در این منطقه و نیاز به وجود اطلاعات پایه از منطقه مورد بررسی جهت استفاده در برآورد نیاز آبی طرح های آبیاری و زهکشی در آینده نزدیک، این تحقیق با هدف تهیه نقشه حرارتی سطح زمین در اراضی جنوبی جزیره آبادان و مقایسه الگوی حرارتی سطح زمین در بازه زمانی 30 ساله انجام شد. به منظور بررسی تغییرات دمای سطح زمین در این ناحیه از دو تصویر ماهواره ای استفاده شد. اولین تصویر مربوط به تیرماه 1364 و باند 6 ماهواره لندست 5 (سنجنده TM) و دومین تصویر مربوط به 30 سال بعد در تاریخ تیرماه 1394 و باند 10 ماهواره لندست 8 (سنجنده OLI) بود. نتایج نشان داد هر چند دامنه و میانگین دمای منطقه مورد مطالعه تغییر ناچیزی داشته است اما الگوی پراکنش جغرافیایی و وسعت کلاس های حرارتی دمای سطح زمین تغییرات تامل برانگیزی را نشان می دهد. افزایش دمای سطح زمین در چنین مقیاسی، لزوم بازنگری جدی در نحوه محاسبه نیاز آبی گیاهان را در تمام پروژه های آبیاری و زهکشی که در آینده نزدیک در این مناطق شروع خواهند شد، می طلبد.

ویژگی های ژئومورفولوژیکی یک منطقه از جمله عوامل مهم و تاثیرگذار در مخاطرات طبیعی محسوب می شود. تاثیر این عوامل در طالقان به عنوان یکی از مناطق کوهستانی کشور بارزتر است. در این تحقیق با در نظر گرفتن 11 شاخص موثر در وقوع مخاطرات زمین لغزش، سیلاب و زلزله با استفاده از مدل منطق فازی و سیستم اطلاعات جغرافیایی، نقشه مخاطرات ژئومورفولوژیکی تهیه شده است. در واقع با استفاده از این نقشه مناطق مستعد و محدودکننده توسعه طالقان شناسایی شده است. برای این کار ابتدا شاخص های مورد نظر در محیط GIS تهیه شده و سپس جهت به کارگیری شاخص ها در مدل منطق فازی برای هر کدام از شاخص ها بر اساس نظرات کارشناسی توابع عضویتی فازی تعیین شده است. در واقع جهت پهنه بندی هریک از مخاطرات، شاخص ها به طور جداگانه عضویت فازی آن ها مشخص شده است. در مرحله بعد با استفاده از توابع Linear و Near در محیط GIS لایه ها فازی شده و سپس عملیات هم پوشانی به تفکیک انواع مخاطرات بر روی آن ها اعمال گردید. با هم پوشانی سه نقشه پهنه یندی خطر زمین لغزش، سیلاب و زلزله نقشه خطر ژئومورفولوژی تهیه شد. در نهایت با طبقه بندی نقشه نهایی بر اساس شکستگی های طبیعی مشخص شد که حدود 13.64 درصد (معادل 152 کیلومتر مربع) از محدوده مطالعاتی در پهنه های مستعد و خیلی مستعد به لحاظ مخاطرات ژئومورفولوژیکی قرار گرفته که عمدتا این نواحی در بخش های شرق، مرکز و غرب محدوده مطالعاتی قرار دارند.

امروزه با توجه به افزایش فعالیت های بشر، تاثیرات مخرب آن بر محیط زیست به منطقه خاصی از جهان محدود نمی شود. از جمله این تاثیرگذاری های ویرانگر ورود گونه های گیاهی غیربومی به نقاط مختلف جهان بوده است که در طول 200 سال اخیر با گسترش کشاورزی، افزایش مبادله های کالا، افزایش فعالیت های بشر و همچنین ویرانگری روزافزون محیط زیست، روند افزایشی داشته است. گرچه تنها شمار محدودی از گونه های غیربومی می توانند به گونه مهاجم تبدیل شوند ولی تاثیرات منفی این گونه ها بر جامعه های طبیعی و زراعی، سلامت انسان و دام و تغییر ویژگی های اکوسیستم چنان زیاد است که روند تحقیقات در این رابطه پیوسته در حال گسترش است.یکی از این آسیب ها که بویژه در سال های اخیر مورد توجه بسیاری قرار گرفته است، مساله ورود گونه های گیاهی غیر بومی (مهاجم) به اکوسیستم های طبیعی می باشد، البته تمام گونه های غیربومی زیان بار نیستند. گاهی گونه های غیربومی به خوبی جذب اکوسیستم شده و موقعیتی مثل گونه های بومی پیدا می کنند. اما گونه های مهاجم گونه هایی هستند که بومی اکوسیستم نیستند و ورود آنها باعث وارد آمدن ضررهای اقتصادی، محیط زیستی و یا ضررهای مربوط به سلامت انسان می شود. در این مطالعه به ارزیابی ریسک اکولوژیک گیاهان مهاجم پرداخته و راهکارهای مناسب برای کنترل ورود و کاهش ریسک ارائه خواهد شد.

گستره جغرافیایی ایران از نظر احتمال وقوع این حوادث بویژه سیل و زلزله، از آسیب پذیرترین بخشهای کره زمین است که هرساله وقوع این حوادث موجب خسارت های جانی و مالی فراوان می شود و سکونتگاههای روستایی نیز همواره تجربه تلخی از بروز این گونه بلایا داشته اند. مخاطرات طبیعی به عنوان یکی از عوامل مهم پیش روی برنامه ریزان محیطی می باشد .این مخاطرات در مواردی تحت تاثیر عملکرد نادرست انسانی تشدید می شوند، که البته وقوع سیلاب نیز از این پدیده مستثنی نمی باشد.بدین منظور روستاهای بخش مرکزی شهرستان شیروان (از توابع استان خراسان شمالی) که در حوضه آبخیز رودخانه گلیان واقع شده اند، به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده اند. در این بخش از مطالعه ابتدا نقشه های مربوط به عوامل فوق در محیط GIS و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی Ahp استفاده گردیده و حرایم آنها و پهنه های خطر با شدتهای مختلف تعیین و نهایتا روستاهای آسیب پذیر موجود در منطقه از لحاظ شدت این مخاطرات اولویت بندی شده است. روش تحقیق بر پایه روش تحلیلی استوار بوده است و تکنیک کار، کمیت پذیری هر یک از متغیرهای موثر در سیل خیزی بوده است. برای رسیدن به این امر از شش فاکتور شیب، جهت شیب، کاربری اراضی، لیتولوژی، بارندگی و فاصله از رودخانه استفاده شده است. این متغیرها در قالب لایه های اطلاعاتی وارد سیستم شده و در نهایت با تلفیق لایه های مذکور و تجزیه و تحلیل آنها، نقشه نهایی پهنه بندی خطر وقوع سیل تهیه گردیده است.نتایج مطالعه ضمن آنکه به شناسایی مناطق امن و در معرض خطر سیل در نواحی روستایی حوضه آبخیز رودخانه گلیان انجامید، نشان داد که حدود 30.1 درصد مساحت حوضه آبریز، شامل 8 روستا از مجموع 18 روستا و 29 درصد جمعیت سکونتگاههای روستایی، در محدوده پرخطر وقوع سیل قرار گرفته اند.هدف از انجام این تحقیق، تهیه نقشه های پهنه بندی خطر سیلاب است که می تواند مسولان امر را در راستای برنامه ریزی مدیریت بحران یاری نماید.

نوکتی لوکا (Noctiluca scintillans) از دینو فلاژله ها در ایام خاصی از سال به حالت شکوفا در آبهای خلیج فارس (آبهای استان هرمزگان و بخصوص آهای ساحلی بندرعباس) مشاهده شد که این شکوفایی تغییر رنگ آب بصورت سبز را دربر داشت. شکوفایی این دینو فلاژله بصورت مقطعی و کوتاه مدت بود و مرگ و میر آبزیان را در بر نداشت. رنگ سبز ناشی از شکوفایی، نوکتی لوکا همزیست با جنس Pedinomonas noctilucae ازPrasinophyceae بود. شکوفایی این دینوفلاژله در اوایل زمستان (دی ماه) تا اسفند ماه بصورت مقطعی در ابهای ساحلی استان هرمزگان خصوصا آبهای ساحلی بندرعباس در سال 1393 ثبت گردید. رویت تغییر رنگ آب بصورت عینی بهمراه تصاویر ماهواره ای، نمونه برداری از خط ساحلی بندرعباس، بین قشم-هرمز، هرمز و لارک را بدنبال داشت. نوکتی لوکا سبز در آبهای یوتروف بیشتر دیده میشود، این شکوفایی را بطور مستقیم به پدیده یوتریفیکاسیون مرتبط میدانند. با توجه به رخداد وسیع این پدیده به نظر میرسد لازم است تمهیداتی برای حفظ سلامت خط ساحلی آبهای استان هرمزگان بخصوص آبهای ساحلی بندرعباس در نظر گرفته شود.

گسترش روزافزون نیازهای مهندسی برای ساخت و ساز، استفاده از مصالح در دسترس و پرکاربرد نظیر بتن که بتواند پاسخگوی نیازهای خاص هر پروژه در پروژه عمرانی باشد ضروری به نظر می رسد. با توسعه کاربرد بتن، تولید بتنی که توانایی جریان پذیری تحت وزن خود را داشته باشد و نیازی به تراکم داخلی یا خارجی نداشته باشد دستاورد مهم می باشد. در این مطالعه ارزیابی هایی بر روی بتن خودتراکم سبک برای استفاده از پودر سنگ های تراورتن و مرمر بجای پودر سنگ آهک و تاثیر این پودرها بر روی فاز خمیری و سخت شده بتن خودتراکم سبک انجام شد. برای بررسی موضوع از طرح های اختلاط با نسبت آب به سیمان 0.32 و 0.35 استفاده شد. همچنین این طرح های اختلاط با استفاده از میکروسیلیس با جایگزینی 10 درصد وزن سیمان و بدون میکروسیلیس ساخته شدند. برای دست یابی به بتن سبک در این تحقیق از سبکدانه لیکا سازه ای با وزن مخصوص 500 kg/m3 استفاده شد. در این مطالعه 12 طرح اختلاط مورد مطالعه قرار گرفت که وزن مخصوص آنها در محدوده 1675-1711 kg/m3 قرار داشتند. برای مطالعه فاز خمیری طرح های اختلاط آزمایش های جریان اسلامپ، حلقه J، قیفV و جعبه U انجام شد. قطر نهایی جریان اسلامپ و زمان جریان اسلامپ بترتیب در محدوده 740-820 mm و 5-6S قرار گرفته است. میانگین اختلاف ارتفاع حلقه J، قیف V در زمان های 10 و 300 ثانیه و جعبه U به ترتیب به مقادیر 8-13mm، 5-6S، 7-24S و 24-33mm محدود شد. برای بررسی فاز سخت شده بتن خودتراکم سبک برای آزمون مقاومت فشاری 7، 28 و 90 روزه و مقاومت کششی 28 روزه انجام شد که مقدار آن به ترتیب 14-25 MPa و 2-4 MPa می باشد. با توجه به نتایج مطالعات صورت گرفته، بتن خودتراکم سبک عملکرد بهتری با استفاده از پودر سنگ های تراورتن و مرمر در فاز تازه و سخت شده از خود نشان داد.

یکی از حوزه های تعیین کننده در پیشبرد یک جامعه به سوی موفقیت و تعالی، حوزه بهداشت و سلامت آن جامعه است که باید به وسیله دولت ها و متولیان امر مورد توجه جدی قرار گیرد. برای ارتقاء بهداشت و سلامت جامعه، نیازمند شناخت هر چه بیشتر عوامل موثر بر بهداشت و سلامت هستیم. از طرفی سلامت انسان ها توسط عوامل مختلف محیطی و ازجمله مکان زندگی آن ها تحت تاثیر قرار می گیرد. به گونه ای که می توان گفت مسائل مربوط به سلامت تقریبا همواره ابعاد مکانی دارند. بررسی خصوصیات این مکان ها (ازجمله خصوصیات مردم شناختی و وجود عوامل خطر محیطی)، به منظور انجام مطالعات اپیدمیولوژیک از اهمیت بالایی برخوردار است. شبکه بهداشت و درمان جامعه با حجم وسیعی از این نوع داده ها و اطلاعات مکانی سروکار دارد. از این رو به سامانه ای نیاز دارد که بتواند این نوع اطلاعات را به خوبی نگهداری و مدیریت کند. سیستم اطلاعات مکانی، یک سیستم کامپیوتری برای مدیریت و تجزیه و تحلیل اطلاعات مکانی بوده که قابلیت جمع آوری، ذخیره، تجزیه تحلیل و نمایش اطلاعات مکانی را دارد. این سیستم چهارچوبی را برای ادغام و سازمان دهی داده های مکانی و اطلاعات مربوط به آن را جهت نمایش و تجزیه وتحلیل تامین می نماید، بنابراین می تواند نقش چشمگیری را به عنوان یک ابزار در مدیریت داده های حوزه بهداشت و درمان جامعه ایفا کند. در این نوشتار بابیان برخی مطالعات صورت گرفته در زمینه مدیریت و کنترل بیماری ها با سیستم اطلاعات مکانی دریافتیم که استفاده از آن در این زمینه می تواند ما را به نتایج قابل توجهی نظیر ارتباط برخی بیماری ها با عوامل محیطی، کشف تجمع مکانی برخی بیماری ها، روند گسترش اپیدمی ها برساند. به همین خاطر می توان گفت استفاده از سیستم اطلاعات مکانی راهی در جهت توسعه سلامت خواهد بود.

مدیریت پسماند در شهرهای بزرگ، به شیوهای اصولی و با رعایت مسائل زیست محیطی، یکی از مهمترین موضوعات مورد بحث در زمینه مدیریت شهری میباشد. افزایش آگاهیهای عمومی نسبت به مسائل بهداشتی و زیست محیطی از یک طرف و محدودیت منابع (انرژی و مواد) در سطح دنیا و افزایش تقاضا به خصوص در کشورهای در حال توسعه از طرف دیگر برنامه ریزان شهری را بر آن داشته است تا نسبت به طراحی و اجرای روشهای بهینه مدیریت پسماند، که بر اساس نگرش توسعه پایدار بوده و مسائل اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی را هم زمان و در کنار یکدیگر در نظر داشته باشد، اقدام نمایند.چنین روش هایی همواره نیازمند اتخاذ جهت گیری های هدفمند بوده که این مهم مستلزم استفاده از روش هایی می باشد که قادر باشند با تحلیل وضع موجود و شناسایی عوامل اثرگذار بیرونی و درونی، سطح بهینه حرکت مدیریت را تعیین نمایند. هدف از این سیستم های مدیریتی پسماند، بهینه کردن سامانه مدیریت پسماند است. این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی به کمک مدل SWOT در راستای برای دستیابی به به اهدافی مثل حفاظت از محیط زیست، توسعه پایدار، ارتقای بهداشت شهری و حفظ سلامت شهروندان اردبیل و دفن بهداشتی پسماندها این تحقیق با توجه به نگرش مسوولین محلی در دستور کار قرار گرفت. در این تحقیق ابتدا برای ارزیابی عوامل راهبردی درونی و بیرونی از ماتریس های IFE و EFE استفاده شده است. سپس برای تهیه استراتژی های مدیریتی جهت ارتقاء سطح مدیریت اجرائی پسماند در شهر اردبیل، ماتریس SWOT ترسیم شده و درنهایت به منظور تحلیل و الویت بندی استراتژی ها QSPM استفاده گردید. بررسی نتایج ماتریس عوامل داخلی (IFE) و عوامل خارجی (EFE) نشان می دهد که مدیریت فعلی پسماند در شهر اردبیل در بخش عوامل داخلی ضعیف عمل می کند، در حالی که ارزیابی عوامل خارجی نشان دهنده آن است که عملکرد این سیستم در خصوص استفاده از فرصتها و مقابله با تهدیدها نسبتا قابل قبول است. همچنین نتایج ماتریس QSPM نشان داد که از بین 8 راهبردهای تدوین شده بالاترین جذابیت مربوط به وضع قوانین در خصوص کاهش و تفکیک زباله در مبداء تولیدی با نمره 5.28 و پایین ترین جذابیت مربوط به راهبرد فرهنگ سازی و ارتقاء آموزش عمومی برای تغییر الگوی مصرف با نمره 3.58 می باشد.

این مطالعه به منظور بررسی استفاده از جلبک سبز کلادوفورا به عنوان پایش زیستی فلزات سنگین در سواحل جنوبی دریای خزر به صورت فصلی انجام گرفته است. و غلظت فلزات As,Ni,V در 4 فصل از تابستان 94 تا بهار 95 در 5 سایت منتخب در سواحل جنوبی خزر تعیین گردیده: نمونه های جلبک در 4 فصل از 5 سایت شامل: امیراباد، بابلسر، فریدونکنار، نوشهر و بندر انزلی، جمع آوری شدند و 1 گرم از نمونه های پودر شده را پس از هضم شیمیایی توسط نیتریک اسید غلیظ و حرارت، به حجم مشخص رسانده و توسط دستگاه ICP-OES غلظت فلزات مورد نظر مشخص گردید. میانگین غلظت فلزات به ترتیب شامل: وانادیم 12.66±4.50 و 8.94±2.06 و آرسنیک [mg g-1 d.w] 6.01±1.14 بر حسب میکرو گرم بر گرم وزن خشک جلبک به دست آمد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که غلظت این فلزات در سایت انزلی و در فصل زمستان از بقیه سایتها و فصول بیشتر بوده، که عوامل متعددی از قبیل شرایط جوی و ورود انواع فاضلاب های انسانی و صنعتی در نتایج به دست آمده موثر می باشند .به خصوص آلودگی نفتی این بندر از عوامل دیگر شاخص تر است.

امروزه استفاده از روشهای ارزیابی ریسک در صنایع مختلف رو به گسترش است به طوریکه در حال حاضر بیش از 70 نوع مختلف کیفی وکمی روش ارزیابی ریسک در دنیا وجود دارد این روش ها معمولا برای شناسایی، کنترل و کاهش پیامدهای خطرات به کار میرود. عمده روش های موجود ارزیابی ریسک روشهای مناسب جهت ارزیابی خطرات بوده و نتایج آنها را میتوان جهت مدیریت و تصمیم گیری در خصوص کنترل و کاهش پیامدهای آن بدون نگرانی به کار برد، هر یک از صنایع بسته به نیاز خود میتواند از روش های مذکور بهره لازم را کسب کند. این روشها نسبت به یکدیگر دارای مزایا و معایب مختلف میباشد. لذا یکی از وظایف سیستم های ایمنی و بهداشت موجود در هر صنعت (HSE) بررسی کلیه روشهای ارزیابی ریسک ها و خطرات و انتخاب روش مناسب جهت اجرا در صنعت و سازمان مطبوع خود میباشد. بطور کلی میتوان گفت که از نوع روش استفاده شده در ارزیابی ریسک وعمق ارزیابی آن تا حدی میتوان به توانایی سیستم ایمنی موجود و در نتیجه نحوه مدیریت ایمنی در صنعت مذکور پی برد.

سیل یکی از پدیده های طبیعی است که متاسفانه سالانه در جهان به ویژه در کشور ما خسارات زیادی را برجای گذاشته است. هدف از تحقیق حاضر تعیین درجه اهمیت متغیرهای موثر بر وقوع سیل با استفاده از نرم افزار ARC GIS و مدل ANP در حوضه حویق می باشد. در این راستا با توجه به عوامل موثر در وقوع یا تشدید سیل، لایه های اطلاعاتی اعم از ضریب گراویلیوس، شاخص پوشش گیاهی (NDVI)، ارتفاع رواناب، سنگ شناسی، تراکم زهکشی، شیب با توجه به بررسی نقشه ها و تصاویر ماهواره ای و بررسی های میدانی تهیه گردید. تحلیل وزن های نهایی از مدل ANP، نشان می دهد که در رابطه با خطر وقوع سیلاب، فاکتور شیب که نتیجه اختلاف ارتفاع نسبت به فاصله افقی است، میزان نفوذپذیری، سرعت جریان، فرسایش، زمان تمرکز و قدرت حمل آبهای جاری تابعی از شیب حوضه می باشند که با مقدار (0.341) و عامل سنگ شناسی که شرایط نفوذ آب به داخل زمین را فراهم می کند و بر میزان رواناب تاثیر دارد با مقدار (0.287) از بیشترین میزان اهمیت برخوردارند.

با توجه به اینکه اصلی ترین نیاز آسیب دیدگان ناشی از زلزله داشتن یک سرپناه می باشد و نمی توان بعد از وقوع زلزله، سریعا مکان های مناسب برای آسیب دیدگان زلزله را تهیه دید، باید قبل از وقوع چنین بحران هایی، مکان های مناسب از نظر (دسترسی به کاربری های شهری، داشتن امنیت، دوری از مناطق مخاطره خیز و ...) را برای آسیب دیدگان زلزله را فراهم کرد. بدین منظور پژوهش حاضر بر آن است تا مکان های بهینه اسکان موقت آسیب دیدگان از زلزله احتمالی را برای شهر نقده مورد پیش بینی قرار داده و با تلفیق برنامه ریزی صحیح، مدیریت بحران زلزله را با ایجاد تسهیلات لازم جهت شناخت مکان های مناسب اسکان موقت یاری نماید، به طوری که در صورت وقوع سانحه زلزله، امکان برقراری سریع اردوگاه ها برای زلزله زدگان میسر گردد. در این مطالعه با استفاده از 9 معیار در قالب معیارهای طبیعی و انسانی و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) مکان یابی مناطق اسکان موقت در شهر نقده پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان دهنده کمبود فضاهای کافی از جمله پارک ها و فضاهای باز شهری جهت استقرار زلزله زدگان در سطح شهر نقده می باشد، که این امر در بافت مرکزی شهر واضح تر از سایر بخش ها دیده می شود. در ضمن باتوجه به شاخص های گزینش شده، فضای سبز قالاباشی و فضای سبز جلوی ترمینال مناسب ترین مکان برای استقرار سایت های اسکان موقت شناسایی گردیده اند.

در کشور ایران علی رغم تجارب تلخ ناشی از خسارات زلزله های پیشین، تنها اقدامات اندکی در راستای آمادگی شهرندان بیش از بحران صورت گرفته است. تجربیات به دست آمده از وقوع زلزله های اخیر بیانگر آن است که برای کاهش مخاطرات سوانح و مهار بحران زلزله لازم است توانمندسازی شهروندان در ابعاد اجتماعی مد نظر قرار گیرد. توجه به تقویت توانایی شهروندان در ابعاد مختلف در واقع زمینه ساز مشارکت آنها در مراحل گوناگون بحران خواهد بود که خود عامل مهمی در جهت کاهش تاثیرات مخرب زلزله و افزایش تاب آوری جامعه خواهد بود. از این رو در پژوهش حاضر با هدف ارائه چارچوب مفهومی در جهت توانمندسازی اجتماعی و ارتباط آن با تاب آوری و ارتقا مشارکت امدادی شهروندان در زلزله، به ارائه راهبردهای عمده و اصلی پرداخته می شود: در این راستا با مطالعه کتابخانه ای و اسنادی، یافته های پژوهش به توسعه ظرفیت اجتماعی، توجه به خصوصیات و ویژگی های جمعیتی و ارتقا سرمایه های اجتماعی جهت تاب آوری جوامع محلی تاکید دارد.

هدف از این پژوهش بررسی تغییرات شاخص های فیزیکی و شیمیایی آبهای زیرزمینی در دشت میناب در اثر افت سطح آب زیرزمینی می باشد. بدین منظور 12 نمونه از آبهای زیرزمینی منطقه از چاههای دشت در آذرماه 1394 برداشت شد و پارامترهای اسیدیته، هدایت الکتریکی و دما در صحرا و آنیون ها و کاتیون های اصلی نیز در آزمایشگاه آب منطقه ای هرمزگان اندازه گیری شد و مقایسه آن با نقشه های هم ارزش EC و Cl و دیگر پارامترهای اندازه گیری شده در سال 1385 نشان دهنده افزایش غلظت EC، CL، Na، HCO3، TDS و TH و کاهش غلظت SO4 با گذشت زمان بوده و سطح ایستابی به میزان 11.33 متر و حجم مخزن به میزان 287.179 میلیون متر مکعب کاهش یافته و به تبع آن کیفیت آب زیرزمینی کاهش یافته است و سبب افزایش شوری آب زیرزمینی شده است. در نهایت به منظور ارزیابی کیفیت منابع آب محدوده مورد مطالعه برای مصرف کشاورزی، مقادیر نسبت جذب سدیم (SAR)، درصد سدیم (%NA)، کربنات سدیم باقیمانده (RSC)، خطر منیزیم (MH) محاسبه گردید و نمودار Wilcox، درصد سدیم در مقابل هدایت الکتریکی ترسیم شد. جهت تعیین کیفیت نمونه های آب برای مصرف شرب نمونه ها به روش آنالیز توصیفی مورد سنجش قرار گرفتند و مقادیر با استانداردهای آب ایران و سازمان بهداشت جهانی و همچنین با نمودار شولر و مقایسه گردید. برای تعیین تیپ غالب آبهای زیرزمینی از دیاگرام پایپر استفاده شد. ویژگی و نمودارهای کیفیت آب و نقشه ها با استفاده از نرم افزارهای AQ.QA و GIS و همبستگی بین پارامترها با نرم افزار Excel ارزیابی شدند. نتایج نشان می دهد که عمدتا تیپ و رخساره آبها کلروه سدیک بوده و تراکم تمام نمونه ها در منطقه شور می باشد. نتایج حاصل از مقایسه غلظت کاتیون ها و آنیون های اصلی در آبهای زیرزمینی محدوده مورد مطالعه نشان داد که در این آبها شرایط کاتیونی و آنیونی Na>Mg>Ca>K و Cl>HCO3>SO4>CO3 حاکم می باشد. بررسی همبستگی های داخلی بین شاخص های کیفی و هدایت الکتریکی نشان داد که بین هدایت الکتریکی آبهای زیرزمینی با مجموع مواد محلول و یون های سدیم، منیزیم، کلراید همبستگی وجود دارد اما با یون بیکربنات همبستگی ندارد. مقایسه پارامترهای اندازه گیری شده با استاندارهای ملی 1053 ایران نشان داد که مقادیر PH و Ca تمام نمونه ها در حد مطلوب می باشند و بقیه پارامترهای اندازه گیری شده از جمله EC، TDS، CL و Na با کاهش سطح آب زیرزمینی در حد مطلوب قرار ندارند و مقدار سدیم بیشتر از استانداراد می باشد. ارزیابی کیفیت آب برای مصارف شرب و کشاورزی از طریق مقایسه غلظت یون ها با استانداردهای موجود و همچنین بررسی شاخض ها و دیاگرام های استاندارد نشان می دهد که برای مصرف شرب آبهای منطقه در وضعیت خوب، قابل قبول و متوسط اند. از نقطه نظر مصرف کشاورزی، سدیم و پس از آن منیزیم کاتیون غالب در آبهای زیرزمینی منطقه هستند و بررسی پارامترها نشان داد از نظر جذب سدیم (%Na) تمام نمونه ها در رده مشکوک، از نظر خطر منیزیم (MH) در رده نامناسب برای کشاورزی، از نظر کربنات سدیم باقیمانده (RSC) بجز نمونه W6 سایر نمونه ها در محدوده مناسب برای آبیاری و از نظر نسبت جذب سدیم (SAR) در برابر EC (نمودار ویلکاکس) 50% نمونه های آب در رده C3S1 رای کشاورزی شور و قابل استفاده و 33% نمونه ها در رده C4S1 و %17 نمونه ها در رده C4S2 برای کشاورزی خیلی شور و نامناسب قرار دارند. نتایج تحقیق نشان می دهد که پمپاز بیش از حد از سفره آب زیرزمینی این دشت پیامدهای نامطلوب فراوانی به دنبال داشته است که ادامه روند کنونی تخلیه سفره، علاوه بر تشدید اثرات زیست محیطی، سبب بروز مشکلات و اختلال های اقتصادی و اجتماعی در سطح منطقه خواهد شد.

ملی کردن اراضی از اعمال حاکمیت دولت و از مصادیق انفال است. جنگلها، مراتع، اراضی جنگلی و بیشه های طبیعی به موجب قانون ملی شدن جنگل ها مصوب 27/10/1341 جزء اموال عمومی محسوب گردیده و متعلق به دولت است. در چند دهه اخیر روند تجاوز به اراضی ملی رو به گسترش بوده و در سال های اخیر در جامعه به پدیده زمین خواری نیز مشهور گردیده است.این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و به تبع آن گردآوری و طبقه بندی داده ها، به شیوه ای استدلالی به آسیب شناسی عوامل تاثیرگذار در ناکارآمدی سیاست جنایی ایران در صیانت از اراضی ملی از منظر تقنینی، قضایی و اجرایی پرداخته است.اتخاذ سیاست جنایی منسجم و کارآمد در پیشگیری از خروج اراضی ملی از ید دولت و مقابله با متجاوزین به این اراضی تاثیر به سزایی دارد. برخی مسایل بنیادی مانند عدم تناسب مجازات با جرم، قرار ندادن مهلت برای اعتراض به تشخیص ملی بودن اراضی، قوانین تحریک کننده تصرف غیرقانونی اراضی ملی، عدم ایجاد شعب تخصصی در محاکم قضایی و نداشتن بانک اطلاعات زمین صیانت از اراضی ملی را با مشکلاتی مواجه کرده است. استمرار این روند پیامدهای نامطلوبی خصوصا در حوزه زیست محیطی مانند بیابان زایی از طریق تسریع در فرسایش خاک، ایجاد ریزگردها و کاهش کمی و کیفی آبهای زیرزمینی به همراه دارد.

برآورد دقیق میزان تبخیر- تعرق پتانسیل (ETp) در مدیریت منابع آب، کشاورزی، زراعت، جنگل و مرتع از اهمیت فراوانی برخوردار است. در سالهای اخیر استفاده از تکنولوژی GIS برای برآورد دقیق آن، مورد استفاده قرار گرفته و نتایج مطلوبی از آن حاصل شده است. در این تحقیق با استفاده از روشهای تشعشع اقدام به برآورد تبخیر- تعرق پتانسیل در منطقه آذربایجان غربی (شهرستان خوی) گردیده است. به این منظور برای محاسبه مقدار تابش رسیده به سطح زمین (Rs) با استفاده از تصاویر DEMSRTM و با کمک تابع Solar Analyst در محیط نرم افزار ArcGIS 9.3 در بازه زمانی آماری مورد مطالعه گردید. پس از محاسبه شیب و جهات شیب از روی تصویر مدل رقومی زمین، اقدام به محاسبه تابش رسیده به سطح گردید. میانگین درجه حرارت دما در منطقه و روز مورد نظر نیز با لحاظ کردن تغییرات ارتفاعی محاسبه شده و در معادله استفنز وارد گردید. نقشه نهائی تبخیر- تعرق پتانسیل در منطقه مورد مطالعه نشان دهنده وجود مقادیری بین 0 تا 12 میلیمتر در ساعت می باشد که دامنه های جنوبی منطقه و مناطق با میانگین درجه حرارت بالا بیشترین میزان تبخیر- تعرق پتانسیل را به خود اختصاص داده اند. در اختلاف بین مقادیر فوق تاثیر ارتفاع و جهات شیب در کنترل مقدار تبخیر- تعرق بیش از سایر عوامل بوده است. نیاز آبی گیاهان منطقه محاسبه شده و با توجه به اینکه میزان بارندگی ماهانه نمی تواند جوابگوی این مقدار تبخیر- تعرق باشد لذا پیشنهاد شده است که مناطق کشت دیم به سمت مناطق با میزان تبخیر- تعرق کمتر که عمدتا در کوهپایه های منطقه مورد مطالعه هستند سوق داده شوند.

اکولوژیست ها، سیستم های ساده و کمتر پیچیده مانند نواحی بیابانی و نیمه بیابانی را حساس تر و آسیب پذیر تر از سیستم های پیچیده می دانند. به عبارت دیگر، سیستم های کمتر پیچیده ناپایدار تر، آسیب پذیرتر و دارای آثار خارجی محسوس تر در برابر هر تغییر جزئی اند. دستکاری های انسانی از طریق ساده کردن اکوسیستم های تالابی، جنگلی و رودخانه ای موجود در مناطق بیابانی در کنار تغییرات اقلیم منجر به بروز برخی از مشکلات ازجمله گسترش پدیده ریزگردها می شود. در ایران، سالیان چندی است که پدیده گرد و غبار، در مناطق بیابانی و نیمه بیابانی (یعنی اکثر شهرهای جنوبی، جنوب غربی، غربی، شرقی و حتی شمالی کشور) افزایش محسوسی یافته است. بطور خلاصه ریزگردها یکی از عوامل مخرب طبیعی هستند که منجر به فلج شدن بخش های مختلف صنعت و زیر ساخت های اقتصادی یک کشور می گردد. این پدیده ضمن آلوده کردن هوا می تواند بر الگوی مصرف انواع مصرف کنندگان نظیر بخش های صنعتی، اداری، مسکونی، نظامی، آموزشی، تجاری و درمانی تاثیرگذار باشد مساله ریزگردها و اثرات سوئی که بر طبیعت، سلامت انسانها و در نهایت توسعه پایدار خواهند گذاشت مساله ای فراملی بوده که کشورها با ایحاد قوانین داخلی و همچنین همکاری مشترک و پاسخگو بودن به تعهدات خود میتوانند از اثرات آن برای نسل امروز و آیندگان استفاده نمایند و این امر تنها با شناخت کافی از اثرات ریزگردها از جوانب مختلف و همچنین کانونهای مختلف ریزگرد میسر میگردد که مهمترین راهکار ایجاد قوانین منسجم در سطح داخل کشورها و همچنین ایجاد قوانین و معاهدات منطقه ای در بین کشورهای همسایه امکان پذیر خواهد بود تابتوان اثرات آن را به حداقل کاهش دهیم.

رشد جمعیت جهان و رشد سریع فعالیت اقتصادی سبب فشار زیست محیطی بر تمام نظام های اقتصادی- اجتماعی و همچنین باعث شده که شهرها از توسعه پایدار خود به دور شوند. با وجود تلاش های انجام شده در زمینه توسعه پایدار شهری در دهه های پایانی قرن بیستم این مساله هنوز هم یکی از مسائلی است که ذهن بسیاری از شهر سازان، معماران و برنامهریزان شهری را به خود مشغول کرده است. از سوی دیگر یکی از مهمترین نیازهای بشر در زندگی شهری توجه به مخاطرات زیست محیطی حاصل از فعالیت های خود می باشد. با توجه به این که در شهرهای بزرگ علاوه بر رشد طبیعی جمعیت، قسمت زیادی ار جمعیت را مهاجران تشکیل دهند به روز بر تعداد جمعیت شهرنشین افزوده می شود. نیاز به آب سالم و کافی، دفع صحیح فاضلاب، دفع صحیح زباله و توجه به آلودگی ها در شهرها ضروری می باشد. این پژوهش بر آن است با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی به شناسایی مسائل و مشکلات زیست محیطی در شهر اصفهان پرداخته و راهکارهای برای بهبود و اصلاح آن ارائه دهد نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد یکی از مسائلی که باعث بحران زیست محیطی در شهر اصفهان شده. به ناآگاهی عامه مردم در خصوص ارزش محیط زیست و عدم اتخاذ سیاستهای مناسب برای استفاده از توانمندی و مشارکت مردم است و همچنین نبود برنامه و سیاستگزاری مناسب جهت بهره برداری و هدایت سرمایه های اجتماعی در جهت مدیریت و برنامه یزی محیط زیست را به عنوان یکی از مهمترین دلایل اصلی تخریب و آلودگی محیط زیست در شهر اصفهان برشمرد.

نقش ایستگاه تقلیل فشار گاز در توزیع و انتقال گاز همواره مورد توجه بود است. فرایندهای مختلفی در این خصوص در جریان بوده که یکی از مهمترین انها پیش گرم سازی گاز جهت ورود به سایر فرایندهای تعریف شده می باشد. مشکل اساسی این ایستگاهها کاهش شدید دما حین تقلیل فشار جریان می باشد که منجر به یخ زدگی رگلاتور و قطع جریان گاز می گردد. این مشکل تقریبا برای همه ایستگاههای CGS وجود دارد و ارتباطی با آب و هوای منطقه ندارد. فرایند پیش گرم سازی گاز ورودی به ایستگاه همواره با مشکلی هدر رفت انرژی در قسمت های مختلف هیتر به خصوص سطوح تبادل حرارتی با محیط مواجه بود است. در این مطالعه سعی گردیده ضمن بررسی و واکاوی تعیین سطوحی که بیشترین اتلاف حرارت از انها صورت گرفته به بیان راه کارهایی جهت کاهش مصرف انرژی و افزایش بازده حراراتی پرداخته شود. همچنین در ادامه روند بررسی اقدامات اصلاحی تعریف شده که پس از بررسی و طراحی روش های رایج، شامل استفاده از اکونومایزر و ریکوپراتور مناسب ترین روش ها جهت بازیافت حرارت اتلافی از قسمت های مخلتف گرم کن های ایستگاه تقلیل فشار گاز شهری برای پیش گرم کردن هوای ورودی به گرم کن توسط یک ریکوپراتور و یا جهت گرم کردن بخشی از آب بویلر توسط اکونومایزر تعیین گردیده است.

در کشور ایران با الهام گرفتن از آموزه های غنی دینی و فرهنگی بر محیط زیست تاکید زیادی شده است. با این وجود، هنوز با چالش های زیست محیطی جدی مانند آلودگی هوا در نواحی شهری، آلودگی منابع آبی، خاک، تخریب محیط طبیعی، فرسایش خاک و کاهش تنوع زیستی روبرو هست. در هیچ یک از منابع اسلامی به عنوان محیط زیست حکمی مطرح نشده است ولی بدون تردید درباره آب، زمین، پاکی و ناپاکی، آتش سوزی و مسائلی از این قبیل، آیات، احادیث و احکام زیادی وجود دارد که به کمک آنها می توان مقررات دقیقی برای مسائل محیط زیست به دست آورد. محیط طبیعی، به قسمتی از محیط زیست اطلاق می شود که دربرگیرنده بخشی از سطح کره زمین است و در تشکیل آن بشر نقشی نداشته، بلکه از موهبت های خدادادی می باشد. بنابراین کوه ها، دشت ها، جنگل ها، حیات وحش، دریاها، رودخانه ها و امثال اینها محیط زیست طبیعی محسوب می شوند. آلودگی محیط زیست که بی توجهی به آن می تواند حیات بشر و بقای او را مورد تهدید و خطر جدی قرار دهد موضوعی است که توجه مجامع و سازمان های جهانی، بین المللی منطقه ای و داخلی را به آن معطوف داشته است.

ارتقاء تاب آوری کاربری های حیاتی در برابر بحران زلزله، نه مقوله ارزانی است و نه ارزان به دست می آید اما فرآیندی است که برای استقرار جوامع شهری توانمندتر و پایدارتر بایستی آغاز گردد.پژوهش حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی به ارزیابی تاثیر بهبود وضعیت کاربری های حیاتی کلانشهر تبریز در افزایش تاب آوری این کاربری ها از جنبه های استحکام بنا، مقاومت زمین، اجرای مقررات و ساخت سازها، بهسازی، هوشمند بودن آنها، پیش بینی امکان ذخیره اضطراری سوخت وآب و ... می پردازد.به منظور بررسی معیارهای فوق، توزیع پرسشنامه بین متخصصین بحران و شهرسازی و استخراج داده ها و تجزیه و تحلیل آنها در نرم افزار spss انجام شد، سپس با استفاده از روش آلفای کرونباخ جهت محاسبه میزان پایائی ابزار و همبستگی درونی سوالات مشخص شد و در مرحله بعد با استفاده از آزمون های کولموگروف- اسمیرنف و تک نمونه ای، مشخص شد که با اطمینان 0.95 و سطح خطای کوچکتر از 0.5، تفاوت آماری معنی داری بین دو میانگین واقعی (2.2500) و میانگین مفروض (3) وجود دارد، ضمن آنکه بر اساس نتایج، مقدار میانگین واقعی (2.2500) از میانگین مفروض (3) کمتر است، بنابر این می توان گفت کاربری های حیاتی کلانشهر تبریز در مقابل مخاطره طبیعی زلزله از تاب آوری بالایی برخوردار نیستند، پس ایمن سازی و بهبود کیفیت آنها و انجام بهسازی و اصلاحات جهت ارتقای تاب آوری شان ضرورت دارد، بطوریکه این کاربری ها در زمان بحران و بعد از آن به ارائه خدمات خود ادامه دهند.

عوامل طبیعی نقش بسیار حساس و مهمی در پیوند شهربه پیرامون خود دارند. وجود جاذبه های زیاد طبیعی در کنار شهرها مانند وجود چشمه ها و فضای سبز در جذب جمعیت شهری برای فراغت و سرمایه گزاری بسیار موثر می باشد. و به یکی از دغدغه های اصلی مدیران شهرها تبدیل شده است. عامل باد در کاستن از آلودگی های صنعتی شهرها و تلطیف هوای شهر بسیار حیاتی می باشد. جنس زمین در ساخت و سازها و شیب در کاهش اثرات سیل های سنگین بسیار مهم تلقی می شود و در برنامه های کلان جز نکته های حساس و بدون اعمال و کم کاری تلقی می شود. ویژگی های توپوگرافی هر شهر خود جاذب و دافع می باشند و برای سرمایه گزاری کلان باید به این فاکتور توجه کافی مبذول داشت. فضای شهری علاوه بر فضای درونی با فضای پیرامونش که بیشتر عوامل طبیعی می باشد شناخته می شود و یک مجموعه بهم پیوسته می باشد و مردم به واحدهایی فضایی هویت دار احتیاج دارند که در ان احساس تعلق کنند. شهرکرد بین 50 درجه و 49 دقیقه و 22 ثانیه تا 50 درجه و 53 دقیقه و 44 ثانیه طول و 32 درجه و 18 دقیقه و 22 ثانیه تا 23 درجه و 21 دقیقه و 50 ثانیه عرض جغرافیایی و در 97 کیلومتری جنوب غرب اصفهان قرار گرفته است. به لحاظ توپوگرافی در بخش شمالی رشته کوه زاگرس قرار گرفته است. این شهر با ارتفاع بین 2050 تا 2310 متر از سطح دریا، مرتفع ترین شهرایران است و به همین خاطر به «بام ایران» معروف است. شهرکرد دارای اقلیم نیمه مرطوب معتدل با تابستان های معتدل و زمستان های بسیار سرد است. میانگین سالانه دمای هوادر شهرکرد 5.11 درجه سانتیگراد می باشد.

ایران جزء کشورهای خشک و نیمه خشک جهان محسوب می شود و استان اصفهان با میانگین بارش حدود 120 میلی متر در سال یکی از استان های کم آب ایران به شمار می رود که در سال های اخیر با مشکلات زیادی نظیر کاهش نزولات جوی، افت شدید در سطح منابع آب زیرزمینی، آلودگی های صنعتی، خشک شدن تالاب گاوخونی و نیز بروز تنش های اجتماعی مواجه بودند. حوضه رودخانه زاینده رود 41.500 کیلو متر مربع است. برآورد می شود جریان آب این رودخانه در مطلوب ترین شرایط 1.2 کیلو متر مربع در سال و یا 38 متر مکعب در ثانیه است. هدف از این پروژه بررسی علل خشکی زاینده رود و تاثیر آن بر صنعت گردشگری در اصفهان از دیدگاه مردمی است. ابتدا با بررسی های متعدد کتابخانه ای و مرود منابع، پرسشنامه ای شامل 20 سوال تعیین گردید. به منظور بررسی روایی و پایایی سوالات پرسشنامه تعداد 30 پرسشنامه در میان مردم شهر اصفهان توزیع گردید و داده ها در نرم افزار SPSS وارد و آلفای کرونباخ محاسبه گشت. با توجه به آلفای کرونباخ به دست آمده (0.5)، تغییراتی در سوالات ایجاد و در مرحله بعد 384 پرسشنامه در میان مردم حاضر در شهر اصفهان توزیع گردید. تجزیه و تحلیل نتایج با استفاده از نرم افزاز آماری spss-20 در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی انجام گردید. نتایج در سه بخش یافته های توصیفی مربوط به نمونه پژوهش، یافته های مربوط به متغیرهای پژوهش و یافته های استنباطی مربوط به فرضیات پژوهش مورد تحلیل قرار گرفت. از دیدگاه جامعه آماری مورد مطالعه، بیشترین خسارت مربوط به خشکی زاینده رود به کشاورزی منطقه تحمیل می شود.

ایران کشوری است که به جهت دارا بودن شرایط خاص آب و هوایی و تنوع اقلیمی، به عنوان یکی از مناطق مستعد تولیدات کشاورزی به ویژه باغی به شمار می رود. تا جاییکه توانسته در تولید و صادرات برخی میوه ها رتبه یک تا ده را در دنیا به دست آورد. از این رو توجه به اقتصاد کشاورزی به عنوان اقتصاد سبز می تواند در بهبود شرایط اقتصاد ملی موثر واقع شود. براین اساس در این پژوهش که به شیوه مروری و با مطالعه اسنادی انجام گرفته است به اهمیت شناخت پدیده سرمازدگی به عنوان یکی از مهمترین عوامل خسارت زای بخش باغبانی پرداخته شده و تعاریف مختلف سرمازدگی و انواع تقسیم بندی آن، همچنین شیوه های مقابله با این پدیده جوی ارائه شده است. مطالعه این پژوهش می تواند در آگاهی بخشی به کشاورزان و مسوولان ذیربط به منظور تقلیل خسارات ناشی از سرمازدگی، موثر واقع شود.