همایش ملی ارزیابی اثرات محیط زیستی ایران
سال:1384 | دوره:3 |تعداد مقالات:27

با وجود گذشت مدت نسبتا طولانی (بیش از یک دهه) از آغاز استفاده کاربردی مفاهیم ارزیابی (پیامدهای) محیط زیست در ایران، برداشت اصلی از این ره یافت (جز در موارد خاص) تنها شناسایی (نه ارزیابی) پیامدهای اجرای پروژه ها و طرحهای اجرایی پس از اتمام فرآیند برنامه ریزی بوده اسـت. بعلاوه ارزیابی ها دارای ضعف روش شناختی و فاقد پایه مستحکم محاسباتی است. لذا در ایران غالبا نه تنها استفاده موثر از آن متناسب با توان بالقوه و صلاحیت آن در برنامه ریزی مدنظر قرار گرفته نشده است بلکه ارزیابی مجازی برای رد و تایید نیز فاقد ارزش علمی و زمانبندی مناسب بوده است. این مسایل و برخی پیشنهادات برای رفع تدریجی نارسایی ها در مقاله با بررسی نمونه های متفاوت ارزیابی انجام شده مطرح گردیده است.

روش های مدیریتی در سواحل استان بوشهر به دلیل شتاب فزاینده ای که این استان در بخش توسعه اقتصادی به ویژه در صنایع نفت و گاز داشته است باید در جهتی باشد که علاوه بر حفاظت و جلوگیری از تخریب و آلودگی دریایی، این ساحل را برای پژوهش پیوسته نگهداری نماید. این هدفی است که در این تحقیق دنبال شده است. به همین منظور با استفاده از تصاویر ماهواره ای، محدوده مطالعاتی با توجه به خط ساحل و بیشترین میزان پیشروی آب در خشکی تعریف گردید. سپس بر اساس مطالعات دینامیکی آب، مدل های ارایه شده توسط NOAA و بازدیدهای میدانی تقسیم بندی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیای انجام شد. نتایج به دست آمده نشان داد، از مجموع 73406 هکتار مساحت ناحیه ساحلی در استان، 25/76 درصد را زمین های هموار تحت تاثیر جزر و مد با جنس گلی ماسه ای، 8/21 درصد را سواحل شنی دانه ریز تا متوسط، 02/1 درصد سواحل گراول دار، 7/0 درصد سواحل صخره ای در معرض، 06/0 درصد را سواحل صخره ای در پناه و 05/0 درصد را سواحل دارای پوشش مانگرو تشکیل می دهد. نتایج این بررسی همچنین نشان داد حدود 3/99 درصد را مساحت سواحل استان در صورت بروز آلودگی نفتی، مواد آلاینده را در خود نگه می دارند و به راحتی پاک نمی شوند که این خود دلیلی بر توجه بیشتر به مدیریت سواحل در این استان است.

مدلهای اثرات محیط زیستی مزارع پرورش ماهی به دو گروه طبقه بندی می شوند: گروه اول مدلهایی هستند که هم برای توسعه و گسترش مزارع موجود و هم برای احداث مزارع جدید به کار می روند و گروه دوم مدلهای پیچیده ای هستند که به علت عدم قطعیت تقریبا بلااستفاده می مانند. برخورد با جنبه های ریاضی مدل به دلیل عدم نیاز به آگاهی از چگونگی عملکرد مدل آسان است.از آنجا که وقایع طبیعی ذاتا در تعامل با یکدیگر هستند، مسایل مطرح در مدلسازی اثرات محیط زیستی پروژه های آبزی پروری از یک فعالیت کاملا غیر قابل پیش بینی مانند طوفانهایی که بطور ناگهانی مواد رسوبی را از محیط های محصور (پن ها) جابجا و زیرورو می کنند تا فعالیت های بلااستفاده، اما لازم، برای تعیین اندازه، بافت و تراکم مدفوع ماهیها، گسترده شده است. همه این فعالیتها در صورتی که با سایر فرآیندهای برنامه ریزی و قانونگذاری آبزی پروری همسو نشوند بیهوده خواهند بود؛ بنابراین حضور تصمیم گیرندگان ضرورت می یابد تا نتایج مدلسازی را بصورت قابل قبول و مفید ارایه دهند.

در این مطالعه، محدوده ای از شهر گرگان و حومه با مساحت تقریبی 1400 هکتار بر روی تصویر سنجنده های TM و ETM+ ماهواره Landsat انتخاب گردید. با توجه به اطلاعات و تجربه قبلی از انواع کاربری و پوشش سرزمین در این محدوده، کاربری و پوشش سرزمین بر روی تصویر رنگ مجازی شناسایی شد. سپس با استفاده از باندهای 1، 2، 3، 4، 5 و 7 به روش نظارت شده و با استفاده از الگوریتم حداکثر احتمال تصاویر سالهای 1366 و 1380 طبقه بندی شدند. در مرحله بعد، نقشه پوشش سرزمین حاصل از طبقه بندی دو تصویر به روش مقایسه مستقیم پس از طبقه بندی و یاPost-classification Comparison مورد مطالعه قرار گرفته و تغییرات سطح شهر مشخص گردید. از لایه فوق می توان به عنوان متغیر وابسته استفاده کرده و از طریق رگرسیون لوجستیک و روش مدلسازی SLEUTH با استفاده از متغییرهای مستقلی نظیر شیب، کاربری اراضی، مناطق غیر قابل توسعه شهری و شبکه حمل و نقل به مدلسازی پویایی شهر پرداخت. بررسی تغییرات شهری در گذشته و پیش بینی آن برای آینده از طریق مدلسازی هسته اصلی یک ارزیابی درست اثرات تجمعی توسعه بر محیط زیست را در اکوسیستم شهری فراهم می آورد. از این رو، نتایج این پژوهش می تواند نشان دهنده روشهای مناسب انجام ارزیابی اثرات تجمعی در محیطهای شهری باشد.

پروژه های نفت، گاز و پتروشیمی که در جهت رشد صنعتی و اقتصادی کشور می باشند، برای رفاه جوامع انسانی طراحی شده و به مرحله اجرا در می آیند. توسعه و انجام پروژه های عظیمی چون اکتشاف، استخراج و انتقال نفت، بدون توجه کافی به ملاحظات محیط زیستی، صدمات بسیاری را به طبیعت وارد خواهد کرد. در این راستا، انجام ارزیابی اثرات محیط زیستی در صنعت کاملا ضروری است.هدف از انجام این تحقیق، ارزیابی اثرات محیط زیستی پروژه های اکتشاف و استخراج می باشد که به عنوان مطالعه موردی، بر اکوسیستم های خشکی حوزه ها و میادین نفتی خوزستان انجام شده است.به منظور ارزیابی اثرات محیط زیستی این فعالیتها، از مناطق عملیاتی مربوطه بازدیدی به عمل آمد و با گرد آوری اطلاعات و گزارشها، پیامدهای مختلف اجرا و عدم اجرای آن بر محیط زیست فیزیکی، طبیعی و اقتصادی-اجتماعی-فرهنگی شناسایی گردید. با تعیین ماهیت، شدت و دامنه اثرات و استفاده از روش ارزیابی ماتریس ساده به ارزشیابی هر فعالیت در هر یک از دوره های ساخت و بهره برداری پرداخته شده است.با جمع بندی ارزشهای مثبت و منفی فعالیتهای اکتشاف و استخراج نفت مشخص شد که اجرای پروژه های اکتشاف و استخراج نفت در حوزه نفتی خوزستان بر اکوسیستم های خشکی پیامدهای منفی زیادی دارد. اما با توجه به اهمیت استراژیک ذخایر نفت و گاز و اثرات مثبت این فعالیتها بر محیط اقتصادی-اجتماعی منطقه در کل کشور، اجرای این پروژه ها اجتناب ناپذیر است.در انتها برنامه های مدیریت محیط زیستی و راهکارها و تمهیداتی در جهت کاهش و کنترل اثرات سوء و مهم اجرای پروژه ارایه گردیده است.

مرحله لاروی مرحله ای از رشد پس از تفریخ یا تولد تا زمان تکمیل شدن تمامی اختصاصات قابل شمارش خارجی (باله ها و فلسها) و ترک مکانهای ویژه برای زندگی پلاژیک می باشد. شایان ذکر است که بعضی از گونه ها در خاتمه مراحل لاروی به زندگی پلاژیک ادامه می دهند. ولی در بعضی گونه ها با توجه به زیستگاه مورد نظر، احتمال غیر از این نیز وجود دارد. امروزه بررسی مراحل تخم و لارو ماهیان (ایکتیوپلانکتونها) به منظور ارزیابی و بهره برداری بهینه از ذخایر ماهیان و نیز مطالعات بیولوژیک و سیستماتیک از اهمیت ویژه ای برخوردار است.مطالعه جامع هیدرولوژی و هیدروبیولوژی خلیج فارس با هدف بررسی نوسانات مکانی و زمانی عوامل فیزیکی، شیمیایی و زیستی و هم چنین تعیین وضعیت آلودگی محدوده آبهای ایرانی حوزه خلیج فارس ناشی از جنگ خلیج فارس (جنگ عراق-کویت) طی سالهای 82- 1378 به مورد اجرا گذاشته شد. شناسایی و طبفه بندی انواع لارو ماهیان و شناسایی خانواده های جدید احتمالی و همچنین تعیین شاخصهای تنوع و فراوانی انواع ایکتیوپلانکتون در مراحل مختلف لاروی و تاثیرات ناشی از جنگ خلیج فارس (جنگ عراق-کویت)، از دلایل مهم بررسی محسوب می شود. این مطالعات با مشارکت و همکاری مراکز تحقیقات شیلاتی بندرعباس، بوشهر و خوزستان و با استفاده از کشتی تحقیقاتی فردوس یک انجام گردید. منطقه مورد بررسی تمام آبهای ایرانی در بخش شمالی خلیج فارس از شمال غربی در استان خورستان تا تنگه هرمز در استان هرمزگان را شامل می گردید. در محدوده فوق 15 ترانسکت عمود بر ساحل هر کدام به فاصله حدود 30 مایل از یکدیگر در نظر گرفته شد. بر روی هر ترانسکت تعداد 3 ایستگاه اصلی نمونه برداری (با فاصله 10 مایل) بعنوان ایستگاه اصلی و 1 تا 3 ایستگاه فرعی نیز با توجه به فاصله ایستگاه سوم تا محدوده آبهای بین المللی انتخاب گردید. نمونه برداری بصورت فصلی انجام گردید.صید با تور بونگو زوجی (Bongo net) در مقایسه با سایرروشهای نمونه گیری لارو قادر به جمع آوری بیشترین تعداد خانواده ها است. بر این اساس درهر ایستگاه طبق عمق منطقه، تور نمونه گیری Bongo با محاسبه طول سیم به کف ارسال می گردید. (Smith & Richartson ،1977) با حرکت آرام شناور با متوسط سرعت 5/1-1 گره دریایی این تور بطور مورب از نزدیک کف به سطح کشیده می شود. هنگام کشش، زاویه تور توسط زاویه سنج مشخص (میانگین 45 درجه) کنترل و عدد فلومتر نیز در ابتدای توراندازی و انتهای تورکشی به منظور تعیین حجم آب فیلتر شده ثبت می گردد. نمونه ها در آزمایشگاه با استفاده از الک چشمه ریز شستشو داده می شوند. در این خصوص پارامترهای زیستی قابل شمارش (مریستیک) و قابل اندازه گیری (مورفومتریک) تعیین و ثبت می شود. با در نظر گرفتن پارامترهای مهم و با استفاده از کلید شناسایی (Leis & Transki ،1989) خانواده لاروماهیان مورد نظر شناسایی می شود. جهت محاسبه فراوانی لاروها از روش (Smith &Richardson, 1977) استفاده گردید.در این تحقیق تعداد 14750 نمونه لاروی جمع آوری و مورد بررسی و شناسایی قرار گرفت. فراوانی لاروها تعداد 899 نمونه لارو در 10 متر مربع محاسبه گردید.

در چرخه زندگیEIA ،Scoping  مهمترین مرحله در کیفیت پردازش مطلق قلمداد می شود. با وجود روش های متعددEIA ، فقط تعداد اندکی از آنها به طور مشخص در Scoping مورد استفاده می باشند. علی رغم توانایی بالای سیستم های اطلاعاتی جغرافیایی (GIS) درEIA ، و علی الظاهر هر کاربرد گسترده آن ها (Joao & Fonseca)، به طور مشخص قابلیت کاربرد GIS برای Scoping مورد تجزیه و تحلیل قرار نگرفته است. این مقاله روش Scoping بر پایه GIS را ارتقا داده و در مورد قابلیت های ضروری و کاربردی آن بحث می کند. در این روش به دو موضوع ویژه اشاره شده است: توانایی سیستم GIS در تشخیص اثرات مربوط به محیط بر اساس اطلاعات مقدماتی در دسترس، تحت زمان کم و بودجه ای اندک؛ و اطلاعات پژوهشی زیر بنایی لازم برای این چنین سیستمی به منظور کاربرد موثر. چنین موضوعاتی به عنوان یک مطالعه موردی که به وسیله کشور فلسطین اشغالی برنامه ریزی شده، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. در این مطالعه موردی سیستم پیشنهادی Scoping بر اساس GIS کلیه اثرات مهم و اصلی در EIS گسترده را مورد شناسایی قرار داده و علاوه بر آن به موضوعاتی که در EIA مورد تحلیل قرار نمی گیرد، نیز پرداخته شده است. یک ساختار Scoping پژوهشی متمرکز، که بر اساس آن خط مشی های EIA از یک موجودیت منفرد ناشی می شود، برای عملکرد چنین سیستمی مهم شناخته شده، به طوریکه می تواند از کاهش قیمت و چهارچوب اقتصادی درگیر با راه اندازی و عملکرد سیستم GIS برای اهداف Scoping برخوردار باشد.

در این مقاله در پاسخ به این پرسش که آیا ضوابط و مقررات شهر سازی ملاک عمل در شهری مانند تهران در ایفای نقش خودکار آمد بوده است؟ روش «گونه شناسی آرمانی» را جهت ارزیابی ضوابط و مقررات معرفی می نماید. در این چارچوب ضمن تبیین اهمیت موضوع ضوابط و مقررات شهرسازی در شکل گیری شهر خوب و اینکه مجموعه تصمیمات مردم ساکن هر شهر شکل شهر را می سازد، تئوری شکل خوب شهر به عنوان مبنای نظری تحلیل و ارزیابی معرفی می شود و طی یک فر آیند خطی ضوابط و مقررات شهرسازی ملاک عمل با هر یک از محورهای شکل خوب شهر در مقایسه و ارز یابی قرار می گیرند.

ارزیابی اثرات محیط زیستی ابزار کاهش اثرات سوء پروژه های توسعه بر محیط زیست و وسیله ای در جهت تحقق مفهوم توسعه پایدار است. رابطه بین برنامه ریزی و ارزیابی اثرات محیط زیستی به اثبات رسیده است. بدیهی است که اجرای پروژه های توسعه بدون توجه به خواسته ها و نیازهای مردم تحت تاثیر در نهایت با مشکلات جدی مواجه خواهد شد. در این راستا طی دهه 90 نیز ثابت گردید ارزیابی به روشهای سنتی ناموفق است و تنها راه حل، دخالت دادن مردم در فرایندهای برنامه ریزی است. در فرایند ارزیابی اثرات محیط زیستی شهرک صنعتی خرمدشت به منظور جمع آوری نظرها و پیشنهادهای مردم، برنامه مشارکت مردمی طراحی و تدوین گردید و طی آن نه گروه هدف (شرکت شهرکهای صنعتی استان قزوین، اداره کل حفاظت محیط زیست استان قزوین و اداره محیط زیست شهرستان تاکستان، اداره منابع طبیعی استان قزوین و شهرستان تاکستان، مالکان واقعی زمین های اطراف محل اجرای پروژه، سایر مردم ساکن در حول و حوش محل پروژه (مردم شهر خرمدشت و روستای ورسج)، جامعه محلی، شوراهای اسلامی محل، تراکتور داران شهر خرمدشت، سازمانهای غیر دولتی محیط زیستی) مشخص گردید. بر اساس نتایج حاصله از پرسشنامه ها صددرصد مردم با احداث شهرک صنعتی موافق هستند، این امر از این واقعیت ناشی می شود که ایجاد یک چنین توسعه ای باعث اشتغال مردم بومی شده و آنان را از بیکاری و سایر معضلات اجتماعی رهامی سازد.

نخستین گام برای دست یابی به اهداف توسعه صنعتی و غیر صنعتی سالم و پایدار، شناسایی پیامدهای گوناگون فعالیت های صنعتی و غیر صنعتی نظیر آلودگی هوا است. هر چند اشکال مختلف آلودگی محیط زیست وابسته و قابل تبدیل به یکدیگرند، اما آنچه اهمیت آلودگی هوا را بیشتر می سازد، نقش هوا به عنوان حیاتی ترین ماده برای ادامه زندگی انسان، آثار گوناگون و غالبا جبران ناپذیر آلاینده ها بر سلامت انسان و محدود بودن توانایی بشر برای کاهش و کنترل آلودگی های هوا است.به طور کلی اثرات آلودگی هوا بر انسان عمدتا بر روی چشم ها و دستگاه تنفسی است. هنگامی که گازهای آلاینده هوا، بخارات، دودهای غلیظ و غیره در هوا منتشر می شوند و در تماس با اعضای بدن قرار می گیرند در محدوده غلظتی معینی سبب سوزش، تحریک چشم، بینی، گلو و شش ها می گردند و در غلظت های بالاتر ممکن است اثرات شدیدتری از قبیل تشدید بیماریهای قلبی-عروقی و تنفسی و در نهایت موجب خفگی و مرگ شوند.دنیای امروز دنیای اطلاعات و مدیریت بهینه آنها می باشد. پیشرفت های روز افزون در دهه های اخیر در زمینه های تکنولوژی جمع آوری و ذخیره اطلاعات سبب گشته که کاربران و برنامه ریزان با حجم بسیار زیادی از اطلاعات مواجه گردند. با توجه به اینکه اطلاعات وقتی ارزشمند هستند که به شکل صحیح و در زمان مناسب ارایه شوند. بنابراین سیستمی نیرومند و کارآمد مورد نیاز می باشد که بتواند داده های مختلف را به شکل مناسب جمع آوری، پردازش، ذخیره و بازیابی نماید. در این راستا سیستم اطلاعات جغرافیایی به عنوان یک ابزار توانمند و تکنولوژی کار آمد در طراحی و ایجاد پایگاه اطلاعات آلودگی هوا به منظور جمع آوری، ذخیره، بازیابی و تجزیه و تحلیل اطلاعات آلودگی هوا معرفی می شود.

در سراسر دنیا رابطه تنگاتنگی بین رشد اقتصادی جامعه و توسعه حمل و نقل وجود دارد. در کشورهای پیشرفته و در حال رشد، توسعه اقتصادی همراه با جابه جایی بیشتر کالا و مسافر و سرانجام سرمایه گذاری زیادتر در تاسیسات زیربنایی و وسایل حمل و نقل است. در کشورهای در حال توسعه 80-90 درصد جابه جایی ها از طریق حمل و نقل جاده ای صورت می گیرد. در این میان راهداری و راهسازی نقش بسیار مهمی جهت برقراری جریان حمل و نقل و نیز توسعه آن ایفا می کند.قیر بعنوان یک ماده چسبنده در راهسازی از روزگار کهن مورد استفاده قرار می گرفته است. اما تنها در قرن بیستم، بشر توانسته انواع متنوع این ماده را تولید و در ساخت انواع روسازی بکار برد.اختلاط قیر با آب که دو مایع ناهمگن هستند، انقلابی در صنعت تولید قیر بشمار می آید. امولسیون قیری از پراکندن ذرات ریز قیر در آب و پایدار کردن این مخلوط توسط امولسیفایرها بوجود می آید. با افزوده شدن قیر امولسیون به مصالح سنگی، امولسیون شکسته شده و ذرات قیر به مصالح سنگی می چسبد، آب موجود در امولسیون نیز یا تبخیر شده و یا جذب مصالح می گردد.مهمترین نکته در استفاده از قیر امولسیون نه تنها تنوع کاربرد، بلکه انطباق آن با ملاحظات محیط زیستی است که از امولسیون قیری بعنوان جانشینی بی بدیل برای قیر خالص و قیرهای محلول، می توان یاد کرد. در این پژوهش ضمن ارایه آمار مربوط به عملیات راهداری و راهسازی در ایران و میزان آلودگی محیط زیست چه از لحاظ آلاینده های هوا و چه از لحاظ تداخل و تصرف در منابع طبیعی ناشی از عملیات مذکور، به مزایای قیر امولسیون با تاکید بر حفظ محیط زیست نسبت به سایر قیرهای مصرفی در کشور اشاره شده است.

پروژه های تولید انرژی برقابی در دهه اخیر با استفاده از روش «نیروگاه های حرارتی جایگزین» مورد ارزیابی اقتصادی قرار گرفته اند. در این چارچوب کلیه هزینه های نیروگاه حرارتی جایگزین به عنوان درآمدهای طرح منظور می گردد (شامل هزینه های سرمایه گذاری اولیه و بهره برداری و نگهداری). اما همواره هزینه های ناشی از آلودگی هوا جهت تولید انرژی این نوع نیروگاه ها نادیده گرفته شده است. این مقاله می کوشد بر پایه آخرین اطلاعات ارایه شده در زمینه محاسبه هزینه های خارجی آلاینده نیروگاه های حرارتی، با استفاده از «روش تبدیل تعدیل شده» روشی را جهت وارد کردن هزینه های اجتماعی انواع آلاینده ها، در ارزیابی اقتصادی پروژه های برقابی ارایه دهد.

مدل های تحلیلی زمین آماری برای مطالعه پارامترهای محیط زیستی در مناطق وسیع کاربرد مناسبی در سالهای اخیر متداول شده است. در تحقیق حاضر که در دشت وسیع رسوبی خوزستان انجام گردیده، ارزیابی مدلهای زمین آماری در بررسی تغییرات خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مهم خاک مورد بررسی قرار گرفت. از خاک سطحی در بیش از یکصد مکان نمونه برداری گردید و ویژگیهای مهم شامل وزن مخصوص ظاهری، درصد ذرات رس، اسیدیته عصاره اشباع، شوری عصاره اشباع، درصد کربن آلی، نیتروژن کل و مجموع کاتیونها و مجموع آنیونها در آزمایشگاه اندازه گیری شدند. تغییرات مکانی این داده ها که ابتدا با محاسبه و پردازش نیم متغیرها و انتخاب نیم متغییر نماهای مناسب و سپس انتخاب مدل تحلیلی لازم که در اینجا مدل کریجینگ بود، نقشه های تغییرات مکانی داده های مذکور در محیطArc GIS  ترسیم گردیدند. این نقشه ها به خوبی تغییرات پارامترهای مهم مورد مطالعه را در این منطقه وسیع به تصویر کشیده که کمک مهمی به پیش بینی و تحلیل واکنش های محیط زیستی خاک نسبت به عوامل آلاینده افزوده شده به محیط خاک خواهد کرد.

با برخورداری ایران از اقلیم های متنوع، متاسفانه این کشور جزو نقاط کم آب و نسبتا خشک جهان محسوب شده، به نحوی که کمبود آب، مسایل تبعی و حتی راه حل های مربوطه ریشه عمیقی در تاریخ این کشور داشته است. در شرایط موجود نیز، رشد بحرانی جمعیت در دو دهه گذشته، افزایش رفاه عمومی، لزوم توسعه در ابعاد مختلف و تامین نیازمندی های توسعه، فشار مضاعفی را بر میزان تقاضای آب وارد کرده است. احداث سد به عنوان یکی از روش های مرسوم، که دارای آثار و پیامدهای محیط زیستی زیادی نیز می باشد جهت بهره برداری از منابع آب حوزه های آبخیز در چند دهه اخیر مورد توجه سیاستمداران قرار گرفته است. ارزیابی آثار محیط زیستی EIA به عنوان ابزاری در جهت کاهش آثار و پیامدهای مذکور مورد استفاده قرار می گیرد که در آن عمدتا با نگاهی فرایندی به فعالیت های دو فاز احداث و بهره برداری از سد، به ارایه راهکارهای کاهش آثار و پیامدها پرداخته می شود. در این مقاله ارزیابی آثار محیط زیستی EIA سد مروست در استان یزد که هدف آن تامین آب کشاورزی دشت مروست و همچنین جلوگیری از افت سطح آب زیرزمینی دشت مروست می باشد، مورد بررسی قرار گرفته است. به منظور انجام، دو روش چک لیست تشریحی و ماتریس آیکلد انتخاب گردید. نتایج این ماتریس نشان می دهد که در صورت اجرای پروژه در فاز ساختمانی در محیط های فیزیکی،آلودگی، بیولوژیک و اجتماعی-اقتصادی نمرات به ترتیب 9/16-، 75/15-، 55/22-، 4/31 و در فاز بهره برداری 7/37،4/8-، 81 و 25/85 خواهند بود و در مجموع جمع نمرات فازهای ساختمانی و بهره برداری به ترتیب 8/23- و 55/195 می باشند. بدین ترتیب نمره نهایی این طرح 75/171 محاسبه گردید. با اجرای پروژه شاهد تحولات عمده ای در تمامی ابعاد فیزیکی، اقتصادی-اجتماعی و بیولوژیکی منطقه خواهیم بود و بازده آبیاری منطقه تا حد زیادی افزایش خواهد یافت. ضمنا با اعمال راه کارهای کاهش، به مقدار زیادی از آثار و پیامدهای منفی پروژه نیز کاسته خواهد شد.

اولین مصوبه قانونی ارزیابی اثرات محیط زیستی طرحها و پروژه های توسعه کشور در سال 1373 صادر و در پی آن الگوی تهیه و بررسی گزارشات مذکور در سال 1376 تهیه و به تصویب شورای عالی محیط زیست رسید از آن زمان تاکنون نزدیک به 438 گزارش ارزیابی تهیه و جهت بررسی به دفتر ارزیابی محیط زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ارایه گشته است.با وجود آنکه در آغاز تصور می شد الگوی مزبور راهنمای مفیدی برای تهیه و بررسی گزارشات باشد، لیکن با گذشت بیش از 8 سال مسایل و مشکلات بیشماری در این زمینه بروز نموده است که از آن جمله می توان ابهام در مفاد الگوی ارزیابی، روند طولانی بررسی گزارشات، نحوه کنترل و نظارت بر اجرای برنامه های مدیریت و پایش محیط زیست و ... را نام برد. در این مقاله 10 گزارش ارزیابی که مورد تصویب سازمان محیط زیست قرار گرفته اند انتخاب و کمبودها و نواقص موجود در روند ارزیابی اثرات با استناد به این نمونه ها ریشه یابی و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است و در نهایت توصیه ها و پیشنهاداتی در جهت رفع این نواقص مطرح شده است.

تنوع زیستی امروزه به عنوان یکی از موضوعات اصلی در سیاست های بین المللی به منظور دستیابی به توسعه پایدار در سراسر دنیا مورد توجه قرار گرفته است. کاهش زیستگاه های حیات وحش در حال حاضر به عنوان تهدید اصلی حفاظت تنوع زیستی در جهان محسوب می شود. از طرفی زیربناهای حمل و نقل و به ویژه شبکه جاده ها در کل دنیا عامل اصلی کاهش کیفیت و کمیت زیستگاه های طبیعی به حساب آمده و به طور مستقیم یا غیرمستقیم موجب از بین رفتن حیات وحش می شوند. به همین دلیل به نظر می رسد علاوه بر جهات مورد توجه معمول در بحث های ارزیابی اثرات محیط زیستی توسعه، نیاز است تا یک ارزیابی کامل اثرات توسعه بر تنوع زیستی در جهت کاهش اثرات منفی، به ویژه در طرح های راه سازی انجام گیرد.روش شناسی ارزیابی اثرات توسعه بر تنوع زیستی برای بررسی اثرات جاده ها بر اکوسیستم های طبیعی مبتنی بر مطالعات پایه، شامل تعیین محدوده مورد مطالعه، سطوح تنوع زیستی و نقشه سازی اکوسیستم های موجود است. سپس پیش بینی اثرات ناشی از بین رفتن و تجزیه اکوسیستم ها با استفاده از شاخص هایی چون مساحت منطقه مرکزی، جدا افتادگی و آشفتگی صورت خواهد گرفت و در نهایت ارزیابی اثرات با استفاده از معیارهای ارزشیابی از جمله معیار کمیابی و معیار درصد اکوسیستم های طبیعی باقیمانده انجام خواهد گرفت. با وجود آنکه کاربرد این روش در کشورمان با مشکلاتی همراه خواهد بود به سبب اهمیت تنوع زیستی در ایران توجه به کاربرد این روش توجیه می شود.

احداث مترو یکی از راهکارهای موثر در افزایش کارایی حمل و نقل عمومی و حل معضل ترافیک می باشد. طراحی، اجرا و بهره برداری از این پروژه نیز همانند سایر طرح های عظیم عمرانی دارای پیامدهای مثبت و منفی محیط زیستی خواهد بود. بنابراین لازم است قبل از صرف هزینه های کلان در اجرای مترو و در راستای دستیابی به توسعه پایدار، ارزیابی های محیط زیستی در طراحی ها و برنامه ریزی های اولیه لحاظ گردد. پیشنهاد استفاده از سیستم مترو در ایران در سال 1350 با هدف بررسی وضعیت حمل و نقل شهر تهران آغاز گردید، هم اکنون در پنج استان دیگر کشور در حال طراحی و یا اجراست. در این مقاله پس از بررسی وضعیت کنونی ایران از نظر تاریخچه طراحی و احداث مترو و ارزیابی اثرات محیط زیستی آنها، به مقایسه معیارهای عمده و نحوه ارزیابی ها پرداخته شده است. در گزارشات داخلی، روشهای ارزیابی عمدتا ماتریس معیار و امتیاز بوده و به ترتیب، معیارهای اقتصادی و مالی، حمل و نقل و ترافیک و محیط زیست بعنوان معیار اصلی و موضوعات میراث فرهنگی، امنیت و مشکلات اجرا، بهره برداری، نگهداری و زمان اجرا مورد ارزیابی قرار گرفته اند. بیشترین وزن به معیار اقتصادی و مالی و کمترین وزن به امنیت اختصاص داده شده است. مقایسه ارزیابی اثرات محیط زیستی طرح های داخلی و خارجی نشان می دهد ارزیابی اثرات محیط زیستی در دو مرحله ساخت و بهره برداری در پروژه های خارجی، به صورت مجزا و در گزارشات داخلی بصورت توام و یا در یک مرحله بررسی شده است. آنالیز ریسک و اثرات تجمعی در طرحهای داخلی بررسی نشده، تغییر کاربری زمین و در نتیجه تغییر شرایط اقتصادی-فرهنگی اطراف شبکه، پیوستگی جوامع و مشاغل محلی در ارزیابی طرحهای خارجی بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند.

طی دهه گذشته عدم انجام مطالعات ارزیابی محیط زیستی برای پروژه های عمرانی و توسعه ای کشور بعنوان یک چالش اساسی از اهمیت قابل تاملی برای سیاستگزاران مرتبط با صنعت و محیط زیست برخور دار گردید و در نتیجه آن، الزامات متعددی جهت انجام این مطالعات در زمان آغاز پروژه های جدید در بخشهای مختلف ایجاد شد. این اقدامات ضمن ایجاد پتانسیل مناسب برای پیشگیری از پیامدهای منفی، نیازمند ایجاد ظرفیت های جدید در حوزه های مهندسی و مدیریت محیط زیست در بخشهای مختلف کشور می باشد و بنظر می رسد موفقیت این حرکت در گرو ایجاد سیستم هوشمند و یکپارچه پایش محیط زیستی و نظارت بر تعهدات مندرج در این مطالعات برای زمان احداث و بهره برداری خواهد بود.دومین چالش اساسی در زمینه عملکرد محیط زیستی صنایع و معادن، واحدهایی می باشند که در حال حاضر موجود و در حال بهره برداری هستند و برای آنها این مطالعات و یا اساسا هیچگونه مطالعه محیط زیستی صورت نپذیرفته و بالطبع مشخص نخواهد بود که حجم پیامدهای بالفعل و بالقوه محیط زیستی این واحدها به چه میزانی است و آنها چگونه باید در مسیر اصولی کنترل و پایش محیط زیستی قرار گیرند.در این مقاله ضمن مروری بر وضع موجود، نقاط قوت و ضعف و همچنین فرصت ها و محدودیتهای این چالش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. سپس با توجه به اینکه انجام ارزیابی در این مقوله از یکسو نیاز به سرعت و دقت و امکان اجرای حداقل یکبار در سال می باشد و از سوی دیگر بدلیل تعداد بسیار زیاد واحدهای صنعتی و معدنی فعال و تنوع ابعاد و فعالیت آنها و علاوه بر آن پیامدهای مستقیم و غیر مستقیم اقتصادی این مساله برای واحدها و کشور، نیازمند ارایه یک مکانیسم جدید ارزیابی دارد، چارچوب کلی روش پیشنهادی برای عملیاتی نمودن این موضوع که نیاز همکاری مشترک بخش صنعت و معدن، سطوح مختلف سازمان حفاظت محیط زیست، انجمن های تخصصی محیط زیستی، دانشگاههای مرتبط، متخصصان صنعت و محیط زیست و شرکتهای مهندسی مشاور دارد با عنوان ارزیابی سریع محیط زیستی ERA ارایه گردیده است.

فرآیند ارزیابی اثرات محیط زیستی یکی از ابزارهای بسیار موثر برای بررسی فعالیتهای انسانی بر محیط زیست می باشد که آغاز کارکرد این نوع ارزیابی در سطح پروژه های انفرادی است که جهت تعدیل آثار محیط زیستی در سطح پروژه پس از تصویب و طراحی پروژه به کار می رود که این نوع ارزیابی قادر به تجزیه و تحلیل جامع یک سری از آثار و اقدامات متنوع انسانی (تجمعی، القایی، ترکیبی) نمی باشد و صرفا نقش تعدیلی ایفا می کند.در این راستا جهت رفع بحران های محیط زیستی یکی از تحولات اساسی، ارتقای کاربرد EIA به سطوح راهبردی یعنی سطوح مختلف فرآیند برنامه ریزی می باشد که تحت عنوان ارزیابی راهبردی محیط زیست مورد بحث قرار می گیرد و ابزاری است که عواقب محیط زیستی تصمیم گیریهای سطوح مختلف برنامه ریزی اعم از خط مشی گذاری، قانون گذاری، طرح ریزی و برنامه های عملیاتی را که در مجموع به عنوان سطوح راهبردی طبقه بندی می گردند را مورد ارزیابی قرار می دهد که در جهت تحقق توسعه پایدار شکل گرفته است.

ساختارهای خطی و به طور خاص جاده ها عامل اصلی انقطاع اکوسیستم ها و تهدیدی برای حفاظت آنها هستند. این مقاله یک رویکرد را برای ارزیابی سریع اثرات محیط زیستی آزاد راه ها بیان می کند. این رویکرد بر پایه استفاده از متریکس های اکولوژی سیمای سرزمین و تابع های کمی است. یعنی با استفاده از رویکرد به کار گرفته شده می توان به کم کردن فاصله بین ارزیابی اثرات اکولوژیک و روش ها و تکنیک های متداول، با توسعه تجزیه و تحلیل های تصمیم گیری پرداخت. این روش در مطالعه اثرات آزاد راه غرب اصفهان که قسمتی از آن از پناهگاه حیات وحش قمشلو عبور می کند به کار برده شد. متریکس های مربوط به اندازه و شکل لکه های اکوسیستمی با استفاده از نرم افزار های GIS و تابع های کمی، برای تعیین میزان تخریب سیمای سرزمین در دو مقیاس 50000 و 250000 و در شرایط قبل و بعد از احداث آزاد راه محاسبه شدند و در نهایت با قرار دادن رنج تغییرات بین 0 و 1 و با توجه به اولویت عملکرد لکه های اکوسیستمی، نواحی تحت تاثیر عوارض محیط زیستی برای ارایه راهکارهای اصلاحی مشخص شدند و نتاِیج در دو مقیاس مقایسه گردیدند. برای سهولت مطالعه منطقه مطالعاتی به 6 واحد همگن تقسیم شد و نتایج نشان داد که واحد مطالعاتی 6 بیشترین تغییرات را در کاربری ها داشته است ولی با در نظر گرفتن عوارض عملکردی واحد 3 از حساسیت بیشتری برای رفع عوارض برخوردار است و مقیاس 250000 در این مطالعه مناسبتر می باشد.

ارزیابی اثرات تجمعی دارای سابقه ای با حدود دو دهه می باشد. مفاهیم این روش در کشور ما ایران نسبتا جدید بوده و توجه کافی به آن مبذول نشده است. در این مقاله به بررسی مفاهیم ارزیابی اثرات تجمعی پرداخته شده و بعضی از روشهای علمی مورد استفاده جهت به اجرا درآوردن این مفاهیم مورد بحث قرار گرفته اند. این موارد با ارایه یک مطالعه موردی انجام شده در کشور استرالیا نشان داده شده اند. با توجه به گسترش سریع نرم افزار، سخت افزار و الگوریتم های لازم برای اجرای ارزیابی اثرات تجمعی و در اختیار قرار گرفتن داده های مختلفی نظیر داده های ماهواره ای، هم اکنون زمان آن فرا رسیده است تا با کمک گرفتن از مفاهیم این روش، در ارزیابی اثرات توسعه گامی به جلو برداریم.

پس از رایزنی های اولیه، در 7 ژانویه 2004 سند پروژه جدیدی به نام «استراتژی توسعه پایدار، ظرفیت سازی در زمینه ارزیابی محیط زیستی استراتژیک» بین سازمان حفاظت محیط زیست و برنامه عمران ملل متحد امضا شد. این پروژه با هدف کلی تدوین یک چارچوب ملی برای به کارگیری ارزیابی محیط زیستی استراتژیک در سنجش آثار محیط زیستی سیاستگذاری ها، برنامه ها و طرح ها شکل گرفته است و ظرفیت های فنی و اداری لازم برای اعمال ارزیابی محیط زیستی استراتژیک را در کشور ایجاد و تقویت خواهد کرد. در پروژه ظرفیت سازی ارزیابی محیط زیستی استراتژیک، نظام ملی برای بهره گیری کارآمد از شیوه های ارزیابی پیشنهاد شده است.به طورکلی پروژه به گونه ای طراحی شد که دستاوردهای زیر را محقق نماید:-آموزش گروهی از متخصصان وابسته به سازمان ها، نهادها و بخش های مختلف و تبدیل این گروه به هسته مرکزی برای شناساندن و پیشبرد ارزیابی محیط زیستی استراتژیک را تضمین نماید.-تدوین و پیشنهاد یک چارچوب قانونی و نهادی که اعمال ارزیابی محیط زیستی استراتژیک را تضمین نماید.-تدوین دستورالعمل های فنی که بتواند توسط انجام دهندگان ارزیابی محیط زیستی استراتژیک استفاده شود.-اطلاع رسانی عمومی در زمینه ارزیابی های محیط زیستی با گردآوری و انتقال اطلاعات حاصل کار پروژه مذکور حاوی اساسی توجیهی نظام ملی ارزیابی محیط زیستی استراتژیک جمهوری اسلامی ایران است. در نتایج این پروژه عناصر اساسی، جهت گیری کلی و مزایای استقرار نظام ملی ارزیابی محیط زیستی استراتژیک کشور و مقررات، ساختار اداری مورد نیاز و رهنمودهای فنی لازم برای اعمال ارزیابی محیط زیستی استراتژیک ارایه خواهد شد.

ارزیابی محیط زیستی راهبردی ابزار مدیریتی و چارچوبی برای کمک به پایدارسازی و هدایت ملاحظات اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی (زیر بنای سه گانه توسعه پایدار) در مسیر اصلی و در جهت تصمیمات و تعهدات عمومی با هدف برقراری توسعه پایدار از طریق بینش ها، مقاصد و پیشنهادهای راهبردی می باشد.در واقع در سطوح سیاست گزینی برنامه ریزی، طرح ریزی عمل نموده و تنها منحصر و محدود به مسایل محیط زیستی نمی گردد و در مراحل اولیه تصمیم سازی اعمال می شود. SEA فرایندی نظام مند و پویا برای ارزیابی کیفیت محیط زیست و اهداف توسعه ای است که توسط سه عامل فوق تحقق می یابند و دیدگاهی جامع نگر داشته و منطبق بر اصول توسعه پایدار است. می بایست بدین نکته توجه داشت که تلفیق ملاحظات محیط زیستی در سطوح سیاستها، طرح ها و برنامه ها در جهت پایدارسازی تصمیمات توسعه کشور، دستیابی به اهداف توسعه هزاره و ارتقا شاخص های توسعه انسانی است.

در فعالیتها و پروژه هایی که باحمایت مالی و سرمایه گذاری خارجی انجام می شوند، بانکهای وام دهنده طبق ضوابط و سیاستهایی کلی، کشورهای دریافت کننده را به انجام یکسری تعهدات ملزم می نمایند. اینگونه الزامات دارای چارچوبی مشخص می باشند که به عنوان مرجعی کامل از آنها می توان سیاستهای بانک جهانی را نام برد. اهمیت محیط زیست در پروژه های بانک جهانی به نحوی است که سایر بانکها سعی می نمایند از این سیاستها تبعیت نموده و الزامات خود را نیز در این چارچوب تدوین نمایند.از جمله اولین و اساسی ترین اصول حاکم بر پروژه های بانک جهانی، اشاعه و ترویج اطلاعات در سطح گسترده می باشد تا باعث انگیزش بحث و مناقشات شده و در نهایت افزایش آگاهی عمومی و شفاف سازی و پاسخگویی را سبب شود.مولفین در این تحقیق سعی نموده اند سیاستهای حفاظتی بانک جهانی را برای اولین بار در کشور مورد بررسی قرار داده، ابتدا چارچوب کلی این سیاستها در قالب الزامات محیط زیستی، اجتماعی و قانونی را معرفی نموده، سپس با ذکر اصول اساسی حاکم بر این سیاستها، مسوولیتهای هر بخش را معرفی و تبیین نمایند.با طبقه بندی سیاستهای حفاظتی، بخش محیط زیستی آن مورد تاکید بیشتر قرار می گیرد و EIA به طور مشخص در پروژه های بانک جهانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته ویژگیهای آن بررسی می شود.همچنین، ارتباط مطالعات EIA با سیاست های حفاظتی بانک جهانی و نحوه لحاظ شدن این سیاست ها در گزارش های مذکور مطرح شده، در نهایت ارتباط زمانبندی پروژه با اجرای مطالعه بطور روشن مطرح و با ذکر نمونه موردی در جمهوری آذربایجان و کلمبیا، برخی ایرادات وارده و تناقضات موجود در سیاست های حفاظتی مطرح می شوند.

طرح «آماک» (Amak) با هدف پالایش گازهای ترش همراه نفت استخراجی از لایه «بنگستان» واقع در استان خوزستان در محدوده شهرستان های اهواز، شادگان، بندر ماهشهر و رامهرمز و تبدیل آن به گاز شیرین، جهت مصارف خانگی و صنعتی و نیز استحصال محصولات جانبی نظیر گوگرد به اجرا در آمد.گازهای مذکور تا قبل از بهره برداری از این طرح در واحدهای بهره برداری «آب تیمور»، «منصوری»، «اهواز 1، 2، 3»، «کوپال» و «مارون 3» از نفت جدا و سوزانده می شدند که این امر علاوه بر ایجاد آلودگی در محیط زیست و هدر رفتن حجم عظیمی از انرژی، موجبات زیان های اقتصادی کلانی را نیز فراهم می آورد. این طرح با وجود تبعات مثبت محیط زیستی آن در نگاه کلی مشمول انجام مطالعات ارزیابی اثرات محیط زیستی (EIA) قرار گرفت و چکیده این مطالعات بصورت مقاله حاضر ارایه گردید. در مطالعات مذکور، ویژگی های طرح مذکور از لحاظ فنی و اقتصادی، همراه با وضعیت موجود محیط زیست در پهنه شهرستانهای چهارگانه تحت تاثیر مورد مطالعه قرار گرفت و سپس نسبت به پیش بینی تاثیرات مثبت و منفی ناشی از اجرای آن بر محیط زیست مورد نظر در بخش های محیط فیزیکی، طبیعی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی اقدام گردیده و پس از ارزیابی این آثار و تعیین امکان یا عدم امکان اجرای پروژه از لحاظ تاثیرات آن بر محیط زیست، شیوه های کنترل و کاهش آثار سوء متصور و برنامه کلی مدیریت و پایش در مراحل ساخت و بهره برداری از آن، ارایه گردید.

تالاب انزلی در شمال ایران قرار گرفته و در لیست تالاب های ثبت شده کنوانسیون رامسر قرار دارد. اما، با وجود این اهمیت در سالهای اخیر خصوصا قسمت شرقی تالاب به شدت توسط کاربریهای انسانی در معرض خطر جدیدی آلودگی و نابودی قرار دارد. بعضی از مطالعات انجام شده حاکی از این دارد که رودخانه سیاهرود از عوامل اصلی این تهدید به شمار می آید. بنابراین این پژوهش با هدف بررسی و ارزیابی دقیق تر توزیع مکانی عناصر قابل دسترس فلزی و سایر مواد مغذی رسوبات رودخانه سیاهرود که در غنی سازی رسوبات نقش اصلی دارند در پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در سال 1381 آغاز گردید. نمونه برداری از رسوبات از عمق 0- 10 سانتی متری به صورت نمونه های کمپوزیت در هشت ایستگاه و در 5 فصل انجام شد. در آزمایشگاه پس از هوا خشک نمودن آنها با الک 2 میلی متری نمونه های ریز جدا شده و بر روی این قسمت توسط دستگاه جذب اتمی عناصر سنگین Fe, Mn, Pb, Zn, Cu, Cr, Cd اندازه گیری شد. علاوه بر اینها، مقادیر ازت نیتراته، آمونیاکی، ازت کل، فسفات کل، کربن آلی و اسیدیته اندازه گیری شدند. اکسیژن محلول در آب نیز مورد اندازه گیری قرار گرفت. پس از کاربرد آماری آنالیز های چند متغیره، آنالیز فاکتور ها بر روی مواد مغذی نشان داد که بیشتر ازت و فسفر در حال انتقال مرتبط با مواد آلی رسوبات رودخانه است. علاوه بر این، تغیرات ازت همبستگی کمی با میزان اکسیژن محلول دارد. آنالیز مخروطی داده ها نشان داد که کربن آلی نقش تعیین کننده ای را در هم رسوبی روی و مس دارد در حالیکه سرب هم رسوبی عمده ای با ترکیبات آهن دارد. در منشایابی آلودگی با آنالیز فاکتور ها، مشخص گردید که عناصر قابل دسترس روی، مس، آهن، کادمیوم و منگنز مرتبط به اراضی کشاورزی می گردد در حالیکه شهر صنعتی رشت ارتباط زیادی با سطح بالای کروم دارد. جالب توجه این که کاربری شهری در افزایش سطح سرب رسوبات نیز به طور قابل ملاحظه ای موثر می باشد. این موضوع احتمالا نشان دهنده این است که روانابهای شهری رشت اثری زیادی در جمع آوری عناصر سنگین از سطوح شهری و انتقال آنها به رسوبات این رودخانه دارد. خلاصه اینکه آنالیز خوشه ای تمام فاکتورها با هم نشان دهنده این است که آلودگی رسوبات رودخانه سیاهرود از سمت سرآب به پایاب در حال افزایش بوده و اثرات مخربی که در اثر اتریفیکاسیون یا غنی سازی رسوبات این رودخانه در تالاب مشاهده می گردد تا حد زیادی مربوط به انتقال رسوبات غنی شده توسط سیاهرود به این تالاب حیاتی و بین المللی است.

با توسعه صنعت و افزایش جمعیت در کشور هر روز نیاز به تولید برق افزایش می یابد، به طوریکه با وجود راه اندازی و افزایش ظرفیت نیروگاه های کشور در سال 1382 و افزایش 9/8 درصدی ظرفیت نصب شده تولید برق کشور، تامین حدود 74 میلیون کیلو وات ساعت از کل نیاز مصرف مشترکان، به دلایل مختلف ممکن نگردیده است. (معاونت منابع انسانی و بهبود بهره وری وزارت نیرو، 1382)به همین جهت ضرورت احداث نیروگاه های جدید در کشور وجود دارد. انتخاب مکان مناسب برای احداث نیروگاه چه از نظر فنی-اقتصادی و چه از لحاظ محیط زیستی بسیار حایز اهمیت است و برای انتخاب بهترین مکانها، نیاز به اطلاعات بسیاری از قبیل زمین شناسی، توپوگرافی، منابع آب، پوشش گیاهی، مناطق حفاظت شده، خطوط انتقال نیرو، سوخت و ... می باشد.حجم زیاد داده ها در این بررسی ها ضرورت استفاده از ابزارهای کمکی الکترونیکی و روشهای نوین را مطرح ساخته است. به همین جهت در پروژه از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده گردید.به منظور انتخاب بهترین مکان برای احداث نیروگاه در استان بوشهر، ابتدا اطلاعات مورد نیاز جمع آوری و سپس مدل مفهومی مربوطه تهیه شد. این پروژه با استفاده از لایه های اطلاعاتی در مقیاس 000/250: 1 و 000/25: 1 انجام شد. همچنین برای بهنگام سازی این لایه های اطلاعاتی از تصاویر ماهواره ای استفاده شد و به منظور کنترل اطلاعات در مرحله نهایی از سایتهای منتخب بازدید میدانی به عمل آمد.