مجله طب نظامی
سال:1397 | دوره:20 | شماره:5 |تعداد مقالات:19

اورژانس پیش بیمارستانی وظیفه انتقال رایگان بیماران با. ) مشکلات داخلی و مصدومین حوادث ترافیکی را بر عهده دارد ) 6 خدمات آمبولانس یکی از اجزای مهم و مکمل خدمات اورژانس در EMS می باشد. سیستم های )EMS( پیش بیمارستانی کشورهای در حال توسعه ویژگی های گوناگونی دارند و سازماندهی و هماهنگی استفاده از آمبولانس بطور قابل توجهی متفاوت می باشد ) 8(. حتی بعضی از کشورهای در حال توسعه در جنوب آسیا هیچ مراقبت پیش بیمارستانی سازمان یافته و. ) ندارند ) 9 EMS سیستمی به نام

چاقی بعنوان یک اپیدمی جهانی محسوب می شود که بر طبق شواهد موجود شیوع آن در جمعیت های نظامی نیز در حال افزایش است. از طرفی امروزه نقش مرکزی سیستم ایمنی و التهاب در توسعه بیماری های متابولیکی متعدد از قبیل: مقاومت انسولین، دیابت نوع 2 و چاقی به اثبات رسیده است. با توجه به ارتباطات نزدیک و متقابل بافت آدیپوز و سیستم التهابی/ایمنی، چاقی به عنوان یک التهاب مزمن پذیرفته شده است. در این میان، رسپتورهای شناخته شده شبه تول (TLRs)، گیرنده های ایمنی اند که التهاب را تسهیل کرده و باعث مقاومت انسولینی می شوند و در پاتوژنز چاقی عامل محوری محسوب می شوند. چاقی به عنوان یک بیماری التهابی، احتمالاً با فعال سازی TLRs تقویت می شود. شواهد موجود، بیانگر مشارکت TLRs در نقطه اتصال زندگی بی تحرک، التهاب و بیماری ها است. فعالیت ورزشی منظم به دلیل اقدامات سودمند روی بیماری های متابولیکی مزمن، اثرات ضد التهابی قوی ایجاد می کند. مطالعات اخیر نشان داده اند که فعالیت ورزشی منجر به کاهش بیان سطح سلولی TLRs می شوند. محرک فیزیولوژیکی دقیق کاهش بیان سطح سلولی TLR شناخته نشده است؛ با این حال، برخی از سیگنال های درگیر در این فرآیند شامل سایتوکاین های ضد التهابی، هورمون های محور هیپوفیز-هیپوتالاموس-آدرنال و پروتئین های شوک گرمایی و فاز حاد، مایوکاین های مترشحه از عضله اسکلتی فعال (نظیر آیریزین) می باشند. در این مطالعه مروری، آخرین اطلاعات در مورد TLRs، مسیرهای سیگنالینگ و نقش مهم آنها در سیستم ایمنی نشان داده شده است. همچنین مشخص کرده که انجام مطالعات انسانی بیشتر در آینده بر اساس ارتباط تنگاتنگ بین TLR ها و انواع فعالیت ورزشی می تواند روش های درمانی در ممانعت از پیشرفت چاقی به سندرم متابولیک و عوارض آن فراهم نماید.

زمینه و هدف: ترومای نظامی دارای الگوی آسیب های چند بعدی است و مدیریت مجروحان ترومای جنگی و توسعه دانشهای مرتبط با آن برای حفظ و ارتقاء آمادگی حوزه طب نظامی ضروری است. این پژوهش با هدف بررسی روند و ترسیم نقشه علم ترومای نظامی بر اساس مقالات منتشر شده در پایگاه علمی و استنادی مدلاین انجام شد. روش ها: پژوهش حاضر از نوع مطالعات کاربردی با رویکرد علم سنجی است که با استفاده از تحلیل هم رخدادی واژگان انجام شد. توصیفگرهای مقالات مرتبط با جستجوی عبارت «military trauma» در سرعنوان موضوعی «MeSH»، که طی سالهای 2000 تا 2017 در پایگاه علمی و استنادی مدلاین نمایه شده بودند، با استفاده از ابزار جستجوی پاب مد استخراج شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از شاخص شمای وزن دهی TF-IDF و تحلیل هم رخدادی واژگان انجام شد. از نرم افزار Word Stat، N-vivoو VOSviewer برای بصری سازی نقشه و ترسیم نقشه علمی استفاده گردید. یافته ها: رشد تولیدات علمی مربوط به حوزه ترومای نظامی، نمایه شده در پایگاه مدلاین در بازه زمانی 2000-2017 سیر صعودی داشته و با نرخ رشد نسبتا ثابتی بوده است. براساس شاخص TF-IDF، مفاهیم عمومی از قبیل: کهنه سربازان، مدیریت مجروحان و مصدومان و دلایل مجروحیت و واژگانی شامل: اختلالات استرسی پس از آسیب، جراحی، افسردگی و شکستگی از پرکاربردترین موضوعات این حوزه به شمار می روند. نتایج تحلیل هم واژگانی در مقالات بیانگر تمرکز موضوعات در زمینه های PTSD، نوع زخم، مدیریت مجروحان، شرایط رزم و تجارب جنگ هایی مانند عراق و افغانستان بوده است. نتیجه گیری: ساختار موضوعی تولیدات علمی ترومای نظامی در طول زمان تغییر یافته و به صورتی پویا بر اساس مسایل و مشکلات نیروهای نظامی در حوزه آسیب ها و تجارب جنگ هایی اخیر رویکرد مطالعات نیز تحت تاثیر قرار گرفته است. نقشه علم ترومای نظامی اطلاعاتی از موضوعات را اصلی در اختیار کاربران و مسئولین سیستمهای سلامت نظامی قرار می دهد. باتوجه به تهدید وسیع جنگ های نامتقارن و حوادث تروریستی، توسعه دانش ترومای نظامی مرتبط با موضوعات این نقشه در نظام مراقبت های نظامی به کار گرفته شود.

زمینه و هدف: جوایمنی به عنوان یکی از مهم ترین فاکتورهای پیش بینی کننده حوادث در محیط های شغلی معرفی شده که در مراکز درمانی تا حدود زیادی نادیده گرفته شده است. هدف مطالعه حاضر طراحی پرسشنامه ای جهت سنجش جو ایمنی پرستاران می باشد. روش ها: با استفاده از منابع موجود، مخزنی از سؤالات فراهم گردید. روایی محتوایی سؤالات با استفاده از شاخص های نسبت روایی محتوا و شاخص روایی محتوا سنجیده شد. سپس سؤالات با استفاده از روش نمونه­ گیری در دسترس در تابستان سال 1396 در جامعه هدف (پرستاران شاغل در بیمارستان های تهران با حداقل سه ماه تجربه کاری) توزیع گردید. سپس داده­ های جمع­ آوری شده به دو دسته تقسیم شدند. دسته اول جهت تحلیل عاملی اکتشافی و دسته دوم جهت تحلیل عاملی تأییدی مورد استفاده قرار گرفت. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: بطور کلی 273 پرستار شامل 41 مرد و 232 زن در این مطالعه شرکت نمودند. بیشتر این پرستاران دارای سابقه کاری یک تا پنج سال و در محدوده سنی 25 تا 30 سال قرار داشتند. پرسشنامه نهایی حاوی 19 سؤال بوده و با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی، چهار بعد از آن استخراج گردید که عبارت اند بودند از؛ تعهد مدیریت، محیط حمایتی، آموزش ایمنی و فشار کاری درک شده توسط فرد. ساختار این چهار بعد توسط تحلیل عاملی تأییدی مورد پذیرش قرار گرفت (مقدار برابر با 01/1، مقدار RMSEA برابر با 018/0، مقدار TLI برابر با 993/0 و مقدار IFI برابر با 994/0). همچنین، محیط حمایتی و تعهد مدیریت به ایمنی بهترین پیش بینی کننده های عملکرد ایمنی بوده­ اند. نتیجه گیری: تعهد مدیریت، محیط حمایتی، آموزش ایمنی و فشار کاری درک شده مهمترین ابعاد جو ایمنی در بیمارستان ها می باشند. محیط حمایتی و تعهد مدیریت به ایمنی مهمترین فاکتورهای پیش بینی کننده عملکرد ایمنی پرستاران می باشند.

زمینه و هدف: بخش اورژانس به دلیل مواجهه با انبوهی از مراجعین و دریافت بیماران بدحال از مهم ترین بخش ها بشمار می آید و به تبع آن خطاهای پزشکی در این بخش از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند و می توانند تمامی روند درمان و دریافت خدمات توسط بیمار را تحت الشعاع خود قرار دهند؛ لذا این پژوهش با هدف پیش بینی خطاهای پزشکی بخش اورژانس انجام گردیده است. روش ها: مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی است که به روش ترکیبی در نیمه اول سال 1397 انجام گرفته است. جامعه پژوهش شامل پزشکان و پرستاران 4 بیمارستان منتخب نظامی شهر تهران بود. مطالعه شامل دو فاز بود که در فاز اول جهت شناسایی خطاها از تکنیک دلفی و در فاز دوم جهت اولویت بندی خطاها از پرسشنامه محقق ساخته و روش تاپسیس استفاده گردید. داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS 21. 0 و TOPSIS مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: خطاهای پزشکی بخش اورژانس برای بیماران در 6 گروه اصلی شامل خطاهای تشخیصی، خطاهای دارویی، خطاهای آزمایشگاهی، خطاهای درمانی، مراقبتی و پرستاری، خطاهای تجهیزات پزشکی و خطاهای رادیولوژی گروه بندی گردید. خطاهای دارویی با ضریب نزدیکی 0. 879 و خطاهای رادیولوژی با ضریب نزدیکی 0 به ترتیب در اولویت ها اول و آخر خطاهای پزشکی در بخش اورژانس قرار دارند. نتیجه گیری: با توجه به وزن خطاهای دارویی در خطاهای پزشکی بخش اورژانس، ضرورت دارد که مدیران این مهم را مورد توجه قرار داده و از طریق اصلاح فرآیندها، آموزش مناسب و تدوین دستورالعمل های مناسب، زمینه را برای کاهش این خطاها فراهم سازند.

زمینه و هدف: استرس بطور مکرر روزانه اتفاق می افتد و دارای تاثیرات تاخیری است. اگر تکرار استرس­ ها زیاد باشد و مکانیزم­ های برگرداننده همئوستازی در مغز فرصت کافی نداشته باشند، فرد مستعد استرس مزمن می شود. هدف این مطالعه بررسی ماندگاری استرس حاد بر تغییرات الکتروانسفالوگرافی (EEG) در کنار تغییرات هورمونی و خودگزارشی استرس در نیروهای سرباز وظیفه است. روش­ ها: بدین منظور 24 مرد جوان سالم (سرباز وظیفه) داوطلبانه در طرح شرکت کردند. قبل از انجام تست و بعد از 20 دقیقه (فاز ریکاوری) از اجرای تست استرس اجتماعی 10 دقیقه­ ای، میزان خودگزارشی استرس، سنجش کورتیزول در بزاق و ثبت EEG گرفته شد. همچنین نمره هوش هیجانی، بهره هوشی، سطح استرس، اضطراب و افسردگی (DASS) افراد مشخص شد. یافته­ ها: بین مقدار نمره هوش هیجانی و DASS در سربازان رابطه معنادار منفی وجود داشت. آنالیز واریانس مکرر نشان داد که سطح کورتیزول بزاقی و نمره خودگزارشی استرس سربازان بدنبال تست استرس افزایش معنادار پیدا کرده بود(P<0. 05)، اما در فاز ریکاوری تنها نمره خودگزارشی به قبل از استرس برگشته بود و سطح کورتیزول روند رو به افزایش را ادامه داده بود. همینطور قدرت نسبی باند آلفا در چشم بسته در اکثر کانال­ ها بعد از استرس افزایش یافته بود که بعد از ریکاوری نیز هنوز بالا بود(P<0. 001). شاخص­ های غیرخطی بعد فرکتال کتز و آنتروپی طیفی در کانال­ های پیش پیشانی کاهش پیدا کرده بود(P<0. 05) که بعد از ریکاوری به سطح قبل از استرس برگشته بود. نتیجه گیری: افزایش شاخص آلفای EEG در چشم بسته در اکثر مناطق مغز و کاهش شاخص­ های غیرخطی فرکتال کتز و آنتروپی طیفی در منطقه پیش­ پیشانی می توانند بیانگر معتبری برای وجود استرس در مغز باشند.

زمینه و هدف: کمردرد یکی از شایع ترین و پرهزینه ترین اختلالات اسکلتی-عضلانی است. این بیماری عامل مهم بهره گیری از خدمات درمانی، دلیل عمده ناتوانی طولانی حین خدمت در نیروهای نظامی است که بر آمادگی نیروهای نظامی و بازگشت آنها به محل کار تاثیر می گذارد. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر مداخله آموزشی بر میزان درد و ناتوانی ناشی از کمردرد در کارکنان پروازی یک سازمان نظامی صورت گرفت. روش ها: مطالعه حاضر یک مطالعه نیمه تجربی از نوع مداخله ای قبل و بعد بود که 106 نفر از کارکنان پروازی یک سازمان نظامی مبتلا به کمردرد مزمن غیراختصاصی مراجعه کننده به کلینیک تخصصی در سال 1394 مورد بررسی قرارگفتند. واجدین شرایط شرکت در مطالعه، به طور تصادفی به دو گروه مداخله (53 نفر) و کنترل (53 نفر) تقسیم شدند. ابزارها شامل پرسشنامه ناتوانی ناشی از کمردرد (Oswestry disability questionnaire) و مقیاس شدت درد (VAS (Visual analog scale بود. مداخله شامل 3 جلسه آموزشی تئوری 45 دقیقه ای و 2 جلسه عملی تمرین ورزشی یک ساعته بود. گروه کنترل جز مداخله روتین درمانی مداخله ای دریافت ننمود. جمع آوری داده ها در مرحله قبل از مداخله و به فاصله 3 ماه بعد از مداخله آموزشی انجام شد. در نهایت با استفاده از نرم افزار SPSS-17 تحلیل انجام گردید. یافته ها: بیمارانی (53 نفر از کارکنان پروازی یک سازمان نظامی) که در گروه مداخله بودند 75 درصد در مقایسه با گروه کنترل، کاهش در مقیاس شدت درد داشتند. طبق پرسشنامه ناتوانی ناشی از کمردرد، بیمارانی که در گروه مداخله قرار داشتند در مقایسه با گروه کنترل، از 90 درصد کاهش در ناتوانی در فعالیتهای روزانه داشتند که نشان دهنده بهبودی در گروه مداخله می باشد )001/0(P<. نتیجه گیری: اجرای مداخله آموزشی برای کاهش کمر درد و سطح ناتوانی کارکنان پروازی یک سازمان نظامی مبتلا به کمردرد مزمن مفید بود و به عنوان روش موثر در کنار سایر مداخلات توصیه می گردد.

زمینه و هدف: مواجهه با حوادث تروماتیک جنگ در رزمندگان سبب آسیب عملکرد اجرایی از قبیل ناتوانی کارکردن مستقل و نقص انجام فعالیتهای مراقبت از خود می شود. نقص و کمبود مراقبت از خود در بیماران مبتلا به اختلال استرس پس از ضربه جنگ منجر به بروز مشکلات سلامت فیزیکی و به تبع آن پایین آمدن کیفیت زندگی شان می گردد. خود مراقبتی می تواند با اجرای اقدامات بهداشتی در فرایند بهبودی و سلامت این بیماران موثر واقع شود. هدف این مطالعه شناسایی و اکتشاف عوامل بازدارنده خود مراقبتی جانبازان مبتلا به اختلال پس از ضربه مزمن ناشی از جنگ بود. روش ها: این مطالعه کیفی با رویکرد تحلیل محتوای متعارف انجام شد. 12 جانباز مبتلا به اختلال پس از ضربه و 13 فرد مراقب آنان بودند که با نمونه گیری هدفمند مشارکت نمودند. جمع آوری داده ها با 18مصاحبه انفرادی و 2 مصاحبه گروهی متمرکز عمیق و نیمه ساختارمند انجام گردید. تحلیل ها در هشت مرحله شامل تایپ متن مصاحبه ها، تعیین واحدهای معنایی، کدگذاری متن، بازنگری کدها با متن، طبقه بندی و توسعه طبقات، بازنگری طبقات، شناسایی درون مایه ها و گزارش یافته ها انجام گرفت. یافته ها: 4 طبقه اصلی شامل "ابعاد و پیامد مربوط به بیماری، ساختار شخصیتی فرد بیمار، ماهیت و ابعاد مربوط به درمان بیماری و حمایت ناکافی از سوی سازمان" بعنوان عوامل بازدارنده خود مراقبتی استخراج شد. در مجموع 15زیر طبقه هم از طبقات اصلی پدیدار گردید که شامل "بالا بودن شدت بیماری فرد مبتلا، ابتلا بیمار به سایر بیماری های مزمن جسمی، دارا بودن تیپ شخصیتی پرخاشگر، گرایش فردی بیمار به رفتار پر خطر، تاخیر در شروع درمان بیماری، تداخلات دارویی و درمانی، عوارض جانبی داروهای اعصاب و روان، دسترسی ناکافی به برخی داروهای اعصاب، خستگی از مصرف طولانی مدت دارو، فراموشی مصرف برخی دوزهای دارو، ناکافی بودن تکیه بر درمان دارویی صرف، ضعف فعالیت مددکاری اجتماعی سازمان، رسیدگی مادی و معنوی ناکافی از سوی سازمان، نارضایتی از شرایط و امکانات سازمان و انتظارات و توقعات برآورده نشده از سوی سازمان" بود. نتیجه گیری: برنامه ریزی و مداخله جهت کنترل عوامل بازدارنده خود مراقبتی می تواند برای دستیابی به استقلال مراقبت مبتلایان به اختلال استرس پس از ضربه مزمن ناشی از جنگ کمک کننده باشد.

زمینه و هدف: رضایت بیماران در بخش اورژانس یکی از شاخص های مهم در ارزیابی کیفیت ارائه خدمات بیمارستانی است. این مطالعه با هدف بررسی عوامل موثر بر ابعاد سه گانه رضایت مندی (اعتماد، آموزش به بیمار، مراقبت فنی و حرفه ای) بیماران مراجعه کننده به بخش اورژانس انجام شد. روش ها: این مطالعه مقطعی بر روی 378 نفر از بیماران مراجعه کننده به بخش اورژانس یکی از بیمارستان های زنجان در سال 1396 انجام شد. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل چک لیست اطلاعات جمعیت شناختی و پرسشنامه رضایتمندی بیماران (Patient Satisfaction Instrument) بود. این پرسشنامه، رضایتمندی بیماران را در سه بُعد اعتماد، آموزش به بیمار و مراقبت فنی و حرفه ای مورد بررسی قرار می دهد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 18 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: متوسط سن بیماران 6/19± 2/48 سال بود. بیشتر افراد مراجعه کننده مرد، متاهل و تحصیلات در حد زیر دیپلم داشتند. میانگین نمره رضایتمندی در بیماران مراجعه­ کننده به اورژانس از 130 امتیاز 69/25± 57/84 بود که متوسط تلقی می گردد. در سنجش ابعاد رضایتمندی، بُعد مراقبت فنی و حرفه ای دارای بالاترین میانگین و آموزش به بیمار کمترین امتیاز را دارا بود. رضایتمندی و بعد اعتماد با سابقه بستری در بیمارستان و سن ارتباط آماری معنی­ داری داشت (p=0. 004). متغیرهای جنس، وضعیت تاهل، سطح تحصیلات و وضعیت اشتغال با رضایتمندی و ابعاد آن ارتباط معنی داری نداشتند. نتیجه گیری: میزان رضایتمندی بیماران در حد متوسط بود. به نظر می­ رسد برنامه ریزی های لازم به منظور بالا بردن رضایتمندی و ابعاد آن در بیمارانی که مراجعه مکرر دارند و باتوجه به ویژگی های سنی بایستی انجام گیرد.

زمینه و هدف: فرزندان جانبازان به علت مشکلات پدران خود می­ توانند در معرض آسیب­ هایی باشند که در عملکرد فردی، اجتماعی و تحصیلی ایشان پیامدهای منفی بر جای بگذارد. به همین دلیل انجام برنامه­ های مداخله­ ای مناسب برای بهبود وضعیت آن­ ها لازم است. این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی مداخله مبتنی بر تغییر سبک زندگی بر اساس نظریه Alfred Adler با تأکید بر سبک زندگی تحصیلی بر خودپنداره تحصیلی دانش­ آموزان فرزند جانباز انجام شد. روش­ ها: این پژوهش یک مطالعه نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه مداخله و کنترل است. جامعه پژوهش حاضر تمام دانش آموزان پسر فرزند جانباز دوره اول و دوم متوسطه شهرستان اردکان در سال تحصیلی 1395-1394 بودند که 30 نفر از این دانش­ آموزان با استفاده از روش نمونه­ گیری در دسترس برای شرکت در پژوهش انتخاب و به صورت تصادفی در گروه­ های 15 نفره مداخله و کنترل جایگزین شدند. شرکت­ کنندگان هر دو گروه، یکبار قبل، یکبار بعد و یکبار دو ماه پس از پایان برنامه مداخله­ ای، به پرسشنامه خودپنداره تحصیلی پاسخ دادند. جلسات درمانی مبتنی بر تغییر سبک زندگی بر اساس نظریه Adler با تأکید بر سبک زندگی تحصیلی دانش آموزان برای گروه مداخله در 7 جلسه 90 دقیقه­ ای به صورت یک­ بار در هفته اجرا شد. گروه کنترل هیچ گونه مداخله ای دریافت نکرد. داده­ ها با استفاده از تحلیل واریانس همراه با اندازه­ ­ گیری مکرر تحلیل شدند. یافته­ ها: دانش آموزان دو گروه از لحاظ برخی از متغیرهای جمعیت شناختی مانند سن، درآمد ماهانه خانوادگی و سطح تحصیلات والدین همسان شدند. نمرات خودپنداره تحصیلی (177/25=F) و دو خرده مقیاس تلاش تحصیلی (493/15=F) و اعتماد به نفس تحصیلی (067/26= F) در مرحله پس­ آزمون در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل افزایش معنی­ داری داشته (001/0>p) و این افزایش در مرحله پیگیری نیز حفظ شده است. نتیجه ­ گیری: برای افزایش خودپنداره تحصیلی دانش­ آموزان فرزند جانباز می­ توان از آموزش­ های گروهی مبتنی بر سبک زندگی با استفاده از نظریه Adler و با تأکید بر سبک زندگی تحصیلی استفاده کرد.

زمینه و هدف: عوارض ناشی از عوامل شیمیایی نه تنها بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت جانبازان بلکه بر خانواده آنان نیز تاثیر منفی دارد. با توجه به نقش مشارکتی خانواده در امر مراقبت، برنامه های توانمندسازی بیماران و خانواده آنان از اهمیت خاصی برخوردار است. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر اجرای الگوی توانمند­ سازی خانواده محور بر کیفیت زندگی جانبازان شیمیایی انجام گرفت. روش ها: این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی تصادفی شاهدار طی سال­ های 93-1392در شهر تهران انجام شد. در ابتدا نمونه گیری به روش مبتنی بر هدف طی مدت 4 ماه 80 نفر از جانبازان شیمیایی بر اساس معیار ورودی انتخاب و سپس به صورت تخصیص تصادفی ساده در دو گروه مداخله و گروه شاهد تقسیم شدند. برنامه توانمند­ سازی بمدت 3 ماه در 4 بعد (تهدید درک شده، خودکار­ آمدی، مشارکت آموزشی و ارزشیابی) برای گروه مداخله اجرا گردید. گروه شاهد هیچگونه مداخله­ ای آموزشی دریافت نکرده و تحت درمان معمول بودند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی و پرسشنامه اختصاصی کیفیت زندگی مصدومین شیمیایی بود. تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS نسخه 16 و آزمون های آماری توصیفی و استنباطی استفاده شد. یافته ها: براساس نتایج قبل از مطالعه دو گروه مداخله و شاهد از نظر متغیرهای جمعیت شناختی تفاوت معنی داری مشاهده نشد نداشته و همسان بودند (05/0p). نتیجه گیری: با توجه به کم هزینه و ایمن بودن و نیز اثربخشی برنامه های توانمندسازی خانواده محور و نقش خانواده در ارتقای سلامت، به منظور ارتقای کیفیت زندگی همه جانبازان برنامه آموزشی به پرستاران و مراقبین توصیه می شود.

زمینه و هدف: برنامه ­ های آموزش خانواده به عنوان یک ساحت تربیتی برای اولیاء دانش آموزان در نظام آموزش و پرورش قلمداد می­ گردد. این مطالعه با هدف نیازسنجی و اولویت­ بندی نیازهای آموزشی اولیاء نظامی شرکت کننده در برنامه­ های آموزش خانواده (FTPs) در سطح مدارس یک شهرک نظامی در شهر تهران انجام گرفته است. روش ها: این مطالعه، با رویکرد ترکیبی در دو فاز کیفی و کمی در سال 1395 انجام گرفت. نمونه پژوهش در فاز کیفی شامل 10 نفر از مادران، 8 نفر از پدران و 10 نفر از دانش­ آموزان (12 تا 17 سال) می­ باشد که به صورت هدفمند از بین خانواده­ های نظامی انتخاب شده ­ اند. داده­ های بخش کیفی با استفاده از مصاحبه­ های نیمه ­ ساختاریافته و نیازسنجی به شیوه بارش ­ افکار (Brainstorming) گردآوری و با رویکرد Colaizzi مورد تحلیل قرار گرفت. در فاز کمی با هدف اولویت بندی داده­ ها تعداد 364 نفر از والدین و دانش ­ آموزان به روش نمونه­ گیری خوشه­ ای چند­ مرحله­ ای انتخاب شدند. گردآوری داده­ ها در فاز 2 با استفاده از دو پرسشنامه محقق ساخته و تحلیل داده ­ ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم­ افزار SPSS 18 انجام گرفت. یافته ها: با تحلیل فاز کیفی تعداد 19 و 21 نیاز آموزشی به ترتیب در مقطع اول و دوم متوسطه در چهار بعد اجتماعی-فرهنگی، تحصیلی، مذهبی و جسمی-بهداشتی احصاء گردید. در فاز کمی اولویت اول نیاز آموزشی اولیاء نظامی در برنامه آموزش خانواده از دیدگاه دانش­ آموزان در هر دو مقطع اول و دوم متوسطه به ترتیب شامل: نیاز­ های جسمی-بهداشتی (با امتیاز: 384/7) و نیازهای تحصیلی (با امتیاز: 970/5) بود. همچنین از دیدگاه والدین در هر دو مقطع تحصیلی متوسطه، نیاز­ های جسمی و بهداشتی (با میانگین: 3/73 و 5/75) به عنوان اولویت اول شناخته شد. سایر نتایج نشان داد پسران نیاز­ های جسمی-بهداشتی شدیدتری را نسبت به دختران تجربه می­ کنند. همچنین بین دیدگاه مادران و پدران در انتخاب نیاز­ های آموزشی تفاوت معناداری وجود ندارد. نتیجه گیری: نیاز­ های آموزشی اولویت بندی شده در این مطالعه، نیاز­ های جسمی-بهداشتی و نیازهای تحصیلی، در چارچوب برنامه آموزش خانواده می­ تواند به عنوان مبنایی برای تجدیدنظر در محتوای آموزشی این دوره­ ها در سطح شهرک ­ های نظامی قرار گیرد.