زمینه و هدف: در این مطالعه، غلظت و میزان گسترش ابر آلودگی آلاینده های نفتی در آب زیرزمینی ناشی از نشت احتمالی مخازن بنزین موجود در انبار نفت خوی تحت سناریوهای مختلف مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: بدین منظور ابتدا مدل جریان آب زیرزمینی منطقه برای حالت پایدار و ناپایدار با استفاده از بسته مدل MODFLOW-2000 شبیه سازی و مدل جریان واسنجی و پارامترهای هیدرولیکی آبخوان برآورد گردید. به کمک مدل انتقال MT3DMS و با استفاده از داده های خروجی مدل جریان، گسترش ابرآلودگی بنزن، تولوئن، اتیل بنزن، زایلن و MTBE برای ورود احتمالی آن با غلظت حداکثر از طریق نشت از مخازن انبار نفت خوی شبیه سازی گردید. به منظور پیش بینی انتقال آلاینده ها تحت شرایط مختلف، سه سناریو در نظر گرفته شد. یافته ها: نتایج مدل نشان می دهد که ابر آلودگی MTBE در صورت تداوم نشت در طی بیست سال گسترشی برابر 774 متر و در صورت قطع شدن نشت پس از 3 سال در طی بیست سال حدود 108 متر از منبع نشت آلاینده فاصله خواهد گرفت. این در حالی است که ابر آلودگی ناشی از انتشار BTEXها در صورت تداوم نشت در طی بیست سال گسترشی کم تر از MTBE خواهند داشت. مقایسه رفتار ابر آلودگی آلاینده های بنزن و MTBE تحت شرایط سناریو دوم (نشت به مدت سه سال) نشان داد که گسترش ابر آلودگی بنزن بعد از ده سال به 126 متر برسد و 5/8 سال پس از قطع نشت، آلاینده به نزدیک ترین چاه بهره برداری برسد ولی گسترش ابر آلودگی MTBE در همین مدت بیش از شش برابر بوده و در طی 5/1 سال پس از قطع نشت، به نزدیک ترین چاه بهره برداری برسد که این ناشی از قابلیت انتقال بیش تر MTBE در آب نسبت به بنزن می باشد. بحث و نتیجه گیری: سرعت متوسط حرکت آلودگی 5 تا 6 سانتی متر در روز برآورد گردید و پیش بینی می شود که ابر آلودگی MTBE پس از شروع نشت با فاصله زمانی کم تر از BTEXها، به اولین چاه بهره برداری برسند. در صورتی که مقدار جذب سطحی صفر در نظر گرفته شود ابر آلودگی تمام آلاینده ها اعم از MTBE، بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و زایلن با گذشت ده سال، مناطق شهری پایین دست منطقه مطالعاتی را آلوده خواهند کرد. بنابراین لزوم پایش مستمر نشت و حفاظت از مخازن که مهم ترین فرآورده نفتی از نظر داشتن آلاینده های نفتی است، ضروری می باشد.

بیان مسئله: تفکر و تصمیم­گیری در مورد آینده شهر، به منزله ترکیبی از سیستم های پیچیده و غیر قطعی، بسیار دشوار است؛ این پیچیدگی، عدم قطعیت و دشواری، زمانی افزایش می­یابد که تفکرات و تصمیم­های ما، آینده­های بلندمدت شهر را مورد توجه قرار دهند. توجه به این موضوعات، ضرورت آینده­اندیشی و بدیل اندیشی در فراگرد  مدیریت و برنامه­ریزی­شهری را بیش از پیش نمایان می­سازد.هدف: هدف این مقاله شناسایی و تبیین آینده های جایگزین برای شهر تهران با تاکید بر مفهوم حکمرانی شهری است. بدین منظور کوشش شده است با بهره گیری از روش "چهار آینده جایگزین عمومی دیتور" ، تصاویر آینده شهر تهران، در قالب کهن الگوهای "رشد ، فروپاشی ، جامعه نظم یافته و جامعه تحول یافته "، ترسیم شوند.روش: این مطالعه با هدف شناسایی و تبیین آینده های جایگزین شهر تهران، از روش "چهار آینده جایگزین" استفاده می کند که شامل ساخت سناریوهایی بر اساس شناسایی روندها و محرک های کلیدی تأثیرگذار بر تهران است. سناریوهای توسعه یافته شامل "مرکز تجاری پایتخت"، "عبور از فرجام ری"، "خانواده تهران" و "رصدگرهای تهران" می شوند. هر سناریو دارای روایت خاصی است که چشم اندازی متمایز برای آینده شهر را ترسیم می کند.یافته ها: از میان 87 روند و عامل شناسایی شده در فرآیند پژوهش، 14 عامل با مراجعه به خبرگان به عنوان متغیرهای کلیدی سناریوهای آینده شهر تهران انتخاب شد. در این میان اعتماد شهروندان به نهادهای حاکمیتی بیشترین تاثیر را بر آینده حکمرانی شهر تهران خواهد داشت.نتیجه­ گیری: این پژوهش بر اهمیت درک پویایی‎های جهان معاصر و پیچیدگی های مضاعف مناطق کلان شهری تأکید می کند. با در نظر گرفتن سناریوهای متفاوت و  اتخاذ رویکردی کل نگر، می توان به حکمرانی بهتر و موثرتر و عبور از پیچیدگی های توسعه امیدوار بود. بهره گیری مدیران و برنامه ریزان شهری از رویکردهای سناریومبنا در کلانشهرهایی نظیر تهران، مواجهه با پیچیدگی ها را تسهیل و تحقق حکمرانی خوب را امکان پذیرتر می کند. دستیابی به تصاویر  آینده شهر تهران، ضمن شناسایی مهم ترین چالش ها و فرصت های نهفته در آینده های جایگزین، مبنایی برای خط مشی گذاری در حوزه حکمرانی شهری و اداره مطلوب شهر تهران فراهم می آورد.  این رویکرد پیش نگر برای رسیدگی به مسائل چندوجهی که شهرها با چشم اندازهای در حال تغییر با آن مواجه هستند، ضروری است.

بررسی رفتار متغیرهای اقلیمی در طول محدودة زمانی، نشان این واقعیت است که اقلیم با تغییراتی مواجه بوده است که با توسعة شهری و نقش انسان در این تغییرات به واسطة انتشار گازهای گلخانه ای بارزتر می شود. بنابراین، هدف پژوهش حاضر بررسی اثرات تغییر اقلیم بر افزایش ریسک مخاطرة خشکسالی در تهران با بهره گیری از سناریوهای CMIP6 بوده است. ابتدا داده های بارش و دمای روزانة ایستگاه های شمیران، مهرآباد و آبعلی در بازة زمانی 2020-1988 از سازمان هواشناسی استان تهران دریافت و سپس کنترل کیفی شد. در ادامه از روش های آماری Mann-Kendall، XLSTAT و مدل ریزمقیاس SDSM-DC در دو دورة 2014-1979 و دورة آتی 2059-2024 با مدل CanESM5 طبق بدبینانه ترین سناریو SSP5 بازسازی و شبیه سازی شد. در مرحلة بعدی برای بررسی دورة سالانة خشکسالی 32 ساله با استفاده از شاخص SPI از نرم افزار DIC بهره گرفته شد. یافته های روند تغییرات دما و بارش با آزمون Mann-Kendall بارش را با جهش تغییراتی نشان داد و در تمامی ایستگاه ها دما روند افزایشی داشت. شبیه سازی با مدل CanESM5 در ایستگاه مهرآباد، بیش ترین دما به ماه ژوئیه تعلق یافت و بیش ترین بارش در ماه مارس خواهد بود. سپس برای بررسی خشکسالی دورة بلندمدت 12 ماهه (یک سال) داده های بارش نشان داد که در ایستگاه آبعلی و شمیران وضعیت خشکسالی در هر سال در نوسان بوده و طی سال های اخیر وضعیت خشکسالی نزدیک به نرمال بوده است. در این میان ایستگاه شمیران طی روند دورة 32 ساله بیش ترین دورة خشکسالی خیلی شدید را تجربه کرده است. این در حالی است که ایستگاه مهرآباد تنها طی سال های 1993-1989 خشکسالی شدید را تجربه کرده است. در حالی که طول دورة خشکسالی در ایستگاه آبعلی و شمیران بیش تر بود و هر دو در سال 2014 با خشکسالی خیلی شدید مواجه بوده اند. تهران با تغییر اقلیم ناشی از گرمایش جهانی مواجه بوده است و انتظار می رود با توجه به دوره های خشکسالی که تجربه کرده است، مستعد خشکسالی خیلی شدید باشد. لذا داشتن برنامه ریزی در امر مدیریت ریسک اقلیمی در آینده، با توجه به اقلیم جدید تهران را ضروری می سازد.

به سبب اهمیت فراوان انتقال رسوب در استفادة بهینه از منابع آبی دستیابی به روشـی بـا دقـت مناسب برای تخمین میزان بار رسوبی معلق رودخانه ها بسیار ضروری است. هدف از این پژوهش ارزیابی و مقایسه دو روش مدل های ماشین بردار پشتیبان (SVM) و روش گروهی کنترل داده ‏ها (GMDH) در برآورد بار رسوب معلق ایستگاه پل دوآب رودخانه قره چای استان مرکزی و مقایسه با نتایج منحنی سنجه می باشد. برای این کار از داده های روزانه پارامترهای دبی، رسوب، دما و بارندگی ایستگاه پل دوآب شازند استفاده شد. برای این کار 13 سناریو و ترکیب مختلف از پارامترها تعریف شد. نتایج مدل سازی با (SVM) نشان داد که سناریوی شماره6 که شامل دبی در زمان فعلی و دبی و رسوب با یک گام تأخیر زمانی با بیشترین ضریب تعیین R2 با مقدار98/0 و کمترین ریشه میانگین مربعات خطا RMSE برابر 185 کیلوگرم در روز نسبت به سناریوهای دیگر عملکرد بهتری دارد. در مرحله بعد از بهترین الگوی انتخابی مدل (SVM) به عنوان ورودی مدل GMDH استفاده شد. نتایج با مدل (SVM) و منحنی سنجه رسوب مقایسه شد. نتایج بیانگر عملکرد قابل قبول مدل GMDH با بیشترین ضریب تعیین R2 برابر 99/0 و کمترین ریشه میانگین مربعات خطا برابر 83 کیلوگرم در روز شد نسبت به دو روش دیگر است. نتایج به دست آمده نشان داد هر دو روش داده کاوی بررسی شده به مراتب نتایج بهتری نسبت به منحنی سنجة رسوب ارائه می کننند. ضرایب به کار رفته برای واسنجی مدل های هوشمند مورد استفاده در این پژوهش می تواند برای تخمین رسوبات معلق ایستگاه های مجاور بسیار مفید واقع شود.

تبخیر یکی از مؤلفه های اساسی در چرخة هیدرولوژی است. با توجه به اهمیت خروج آب از دسترس بشر، برآورد صحیح تبخیر بیشتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. در این تحقیق، به منظور مدل سازی تبخیر، از هیبرید الگوریتم بهینه ساز کوت، با شبکه عصبی مصنوعی استفاده شد. به منظور اجرای مدل، از داده های هواشناسی سه ایستگاه سینوپتیک گرگان، شیراز و کیش با توجه به اقلیم های مختلف استفاده گردید. داده های هواشناسی شامل میانگین دمای هوای کمینه، میانگین دمای هوای بیشینه، سرعت باد، میانگین رطوبت نسبی و ساعات آفتابی در طول دوره آماری 2000 تا 2022 در مقیاس ماهانه، بوده است. برای انتخاب ترکیب داده های ورودی به هر مدل، از چهار سناریو استفاده شد. برای ارزیابی عملکرد نتایج حاصل از دو مدل، شاخص های آماری ضریب همبستگی (R)، جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) و ضریب نش - ساتکلیف (N-S) مورد استفاده قرار گرفت. به منظور تأیید نتایج از نمودارهای گرافیکی تیلور، پراکنش، هیستوگرام، خطای نسبی و ویولنی نیز استفاده گردید. نتایج مرحله صحت سنجی مربوط به سناریوی چهارم از مدل هیبریدی در گرگان با مقادیر (R=0.99)، (RMSE=8.19) و (NS=0.99)، در شیراز با (R=0.99)، (RMSE=18.43) و (NS=0.98) و در کیش با (R=0.97)، (RMSE=19.36) و (NS=0.93) عملکرد بهتری نسبت به سایر مدل ها از خود نشان داد. نتایج تحقیق نشان داد که هیبرید الگوریتم بهینه ساز کوت توانست دقت شبکه عصبی مصنوعی را در تمام سناریوها با هر ترکیبی از داده ها افزایش دهد. همچنین نتایج نشان داد که عملکرد سناریوی چهارم الگوریتم هیبریدی (COOT-ANN4) که شامل هر پنج داده هواشناسی بوده است در هر سه ایستگاه دقیق ترین نتایج را نشان داده است.

در این تحقیق،تاثیر ترکیب سنی جمعیت ایران در تغییرات آتی حجم جمعیت با برپایی سه سناریو اندازه گیری، تجزیه و مقایسه شده است. در هر سه سناریو فرض مشترک این است که باروری بلافاصله در سال پایه (1375) تا سطح لازم برای جانشینی تنزل پیدا می کند و در این سطح باقی می ماند. ولی، برخلاف سناریوی یک، که در آن تغییرات محتمل در سطح آتی مرگ و میر منظور می شود، در سناریوی دو، مرگ و میر در سطح پایه (1375) ثابت نگهداشته شده است. در سناریوی سه هم فرض این است که سطح مرگ و میر در سال پایه بلافاصله تا سطح مرگ و میر جمعیت ایستا (ė ≈ 80 ) صعود کند و درآن سطح ثابت بماند. با اجرای این سناریو ها، معلوم شد که در طول دورة ایستایی جمعیت، کاهش تعداد مردگان، بیش از دو سوم ترکیب سنی جمعیت ایران و افزایش تعداد موالید کمتر از یک سوم آن بوده است.

مقاله حاضر به بررسی بازار گوشت می پردازد. در ابتدا اهمیت موضوع، اهداف، فرضیات و روش تحقیق تبیین می گردد و سپس، مقدار تولید، واردات و مصرف سرانه گوشت قرمز مورد بررسی قرار می گیرد. تقاضای گوشت قرمز به تفکیک شهری و روستایی و عرضه داخلی گوشت قرمز و تقاضای نهاده جو برآورد می گردد و سپس بر اساس روند جمعیت، درآمد سرانه، قیمت ها و با استفاده از توابع برآورد شده به پیش بینی میزان تقاضا و عرضه داخلی گوشت قرمز و تقاضای نهاده جو پرداخته و درصورت نیاز به واردات گوشت قرمز و جو برای سالهای 1378 تا 1380، مقادیر آنها مشخص می گردد.مقاله حاضر، تخمین تابع تقاضای گوشت قرمز به تفکیک شهری و روستایی و عرضه آن، تقاضای نهاده جو، میزان واردات گوشت قرمز، جو و ارز تخصیصی برای آن طی سالهای آینده را بر اساس سناریو های متفاوت، ارایه می دهد. در سناریوی اول، فرض می شود که قیمت گوشت قرمز و جو همان متوسط نرخ رشد دوره 75-1368 می باشد و در سناریوی دوم و سوم به ترتیب یک درصد و دو درصد بیشتر از متوسط نرخ رشد آن دوره را دارا می باشد. این سناریو ها بر مبنای کاهش مداخله دولت در امر واردات با ارز دولتی و افزایش آن توسط بخش خصوصی با ارز غیر دولتی انجام گرفته است. بر اساس سناریوی اول و دوم، میزان واردات گوشت قرمز برای سال 1378 برابر با صفر و سالهای 80-1379 افزایشی است. درسناریوی سوم، فقط در سال 1380 واردات گوشت قرمز وجود دارد. میزان واردات جو در هر سه سناریو طی سالهای 80-1378 روند افزایشی داشته است و به علاوه، روند سهم ارزبری جو کاهشی و روند سهم ارزبری گوشت قرمز نیز افزایشی می باشد. این نتایج نشان دهنده آن است که خود کفایی در تولید گوشت قرمز خوشبینانه بوده و واردات آن طی سالهای آینده افزایشی خواهد بود.