مطالعات اقتصاد انرژی
سال:1391 | دوره:9 | شماره:32 |تعداد مقالات:9

استفاده از فناوری تبدیل گاز به فرآورده های مایع به عنوان جایگزین فروش گاز به صورت خام، برای ایران که دومین کشور صاحب ذخایر گازی است، اهمیت دارد و می تواند ارزش افزوده و درآمد سرشاری نصیب این کشور کند. هدف از ارائه این مقاله، بررسی امکان سنجی احداث واحد جی تی ال از بعد اقتصادی با توجه به تعیین قیمت خوراک گاز طبیعی در اجرای قانون هدفمندسازی یارانه ها و با توجه به اهمیت ارزیابی اقتصادی قبل از اجراست. این تحقیق با استفاده از نرم افزار کامفار و با تاکید بر معیارهای ارزش خالص فعلی، نرخ بازده داخلی، نرخ بازده داخلی تعدیل یافته و دوره بازگشت سرمایه عادی و متحرک انجام شده است. هم چنین در این تحقیق با استفاده از تحلیل حساسیت به بررسی میزان تاثیر عوامل اصلی بر سودآوری فرآورده های GTL پرداخته شده است، بنابراین پس از طراحی چندین سناریو با توجه به مقیاس و ظرفیت کارخانه، هزینه سرمایه، قیمت نفت خام و احداث با و بدون پالایشگاه گاز، بررسی های لازم در خصوص طرح منتخب انجام شده است. نتایج نشان می دهد که استفاده از این فناوری توجیه داشته و با کاهش هزینه سرمایه ای و هزینه عملیاتی و افزایش قیمت نفت خام و درآمد فروش، سودآوری پروژه بیش تر خواهد شد.

تولید پراکنده از جمله روش های تولید انرژی برق با سیستم های تولیدی کم ظرفیت است. در این مقاله بهره برداری از توربین های بادی به عنوان یکی از فناوری های تولید پراکنده مد نظر قرار گرفته است. این مقاله با بررسی نقش پارامترهای تاثیرگذار در تعیین مشخصات توربین های بادی کوچک و متوسط، یعنی توان نامی، قطر و ارتفاع پایه آن ها، در جهت تامین تقاضا در بخش خانگی، به تشریح روندی پرداخته است تا مصرف کننده بتواند با دانستن نیاز مصرف و ویژگی های محل زندگی خود سیستمی را که از نظر اقتصادی مناسب باشد، انتخاب کند. عوامل تاثیرگذار بر سیستم تبدیل انرژی باد به دو دسته عوامل مشخصات خانوار (نیاز مصرف) و شرایط جغرافیایی زندگی (محل نصب توربین) تقسیم بندی می شوند. از آن جا که انتخاب این سیستم برای مصرف کننده از نظر هزینه واحد برق تولید شده توسط توربین اهمیت زیادی دارد، در این مقاله روابط ریاضی بین دو فاکتور قطر روتور و ارتفاع پایه توربین، که به ترتیب متاثر از توان مصرفی و شرایط جغرافیایی محل هستند، تعیین و از آن جا هزینه واحد برق تولید شده توسط توربین محاسبه شده است. برای بررسی تاثیر هر کدام از عوامل فوق و هم چنین افزایش دقت محاسبات انجام گرفته، از توربین های با توان های مختلف و نیز ارتفاع های مختلف پایه برای هر توربین در چهار منطقه با شرایط جغرافیایی متفاوت، از بین مناطقی که سهم بیش تری از پتانسیل انرژی باد کشور را در مناطق سردسیر و گرمسیر پوشش می دهند، استفاده شده است. بر مبنای نتایج به دست آمده، رابطه بین هزینه واحد برق با ارتفاع پایه توربین و قطر روتور به ترتیب از جنس نمایی کاهنده و چند جمله ای از درجه دو است که دومی از وجود یک نقطه بهینه برای قطر توربین حکایت دارد. با در دست داشتن میزان نیاز برق و هزینه پرداختی از سوی خانوار به ازای هر کیلو وات ساعت مصرف، می توان با استفاده از این روابط به راحتی مشخصات سیستم تبدیل انرژی باد را تعیین کرد. بر اساس بررسی این مقاله حداقل هزینه تولید برق با توربین بادی کوچک (با قطری در حدود 3.5 متر) برای تامین برق خانگی در شهرهای کشور بین 900 تا 1300 ریال برای هر کیلووات ساعت می باشد که با قیمت های پس از حذف یارانه ها قابل رقابت است، با این حال سودآوری لازم برای ترغیب بخش خصوصی به سرمایه گذاری در این زمینه را ندارد و باید سیاست های متنوعی در راستای توسعه این انرژی انجام گیرد.

انرژی های تجدیدپذیر، با طبیعت و محیط زیست سازگاری بیش تری دارند، تولید و تهیه آن ها آلایندگی زیست محیطی ناچیزی دارد و چون تجدیدپذیرند، برای آن ها پایان نزدیکی متصور نیست. از این رو، انرژی های تجدیدپذیر، روز به روز سهم بیش تری در سامانه تامین انرژی جهان به عهده می گیرند. دسترسی کشورهای در حال توسعه به انواع منابع جدید انرژی، برای توسعه اقتصادی آن ها اهمیت دارد. پژوهش های جدید حاکی از آن است که بین سطح رشد و میزان مصرف انرژی یک کشور، رابطه مستقیمی برقرار است.در این مطالعه به منظور بررسی رابطه بین مصرف انرژی های تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر با رشد اقتصادی در میان کشورهای منتخب در حال توسعه، شامل ایران، در دوره زمانی 2009 - 1980، از آزمون های ریشه واحد پانلی، هم انباشتگی پانلی و حداقل مربعات ادغام شده استفاده شده است.نتایج پژوهش نشان می دهد که در بین کشورهای منتخب در حال توسعه، بین متغیرها در بلندمدت، رابطه هم انباشتگی وجود دارد. هم چنین، طی دوره مورد بررسی، ضریب میزان اثرگذاری بلندمدت مصرف انرژی تجدیدناپذیر (مصرف انرژی با منابع متعارف) بیش تر از ضریب میزان اثرگذاری بلندمدت مصرف انرژی تجدیدپذیر بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب در حال توسعه می باشد.

بیش تر فعالیت های اقتصادی ناگزیر به استفاده از منابع طبیعی بوده و در عین حال با انتشار پسماندهای ناشی از تولید در محیط زیست سبب به وجود آمدن فشار بر اکوسیستم طبیعی می شوند. در ادبیات اقتصادی، رابطه بین افزایش تولید و درآمد سرانه با تخریب و آلودگی محیط زیست به صورتU معکوس بوده و با عنوان منحنی کوزنتس شناخته می شود. آلودگی هوا یکی از مصادیق آلودگی محیط زیست می باشد که به عنوان یک معضل جدی جهانی به ویژه در کلان شهرها مطرح می باشد.در این تحقیق تلاش شده است فرضیه زیست محیطی کوزنتس با استفاده از اطلاعات سری زمانی سالانه اقتصاد ایران طی سال های 2006-1960 و با بهره گیری از روش غیرخطی انتقال ملایم LSTR مورد آزمون تجربی قرار گیرد. در این راستا از گاز دی اکسیدکربن به عنوان شاخص آلودگی محیط زیست استفاده شده است. یافته های تجربی تحقیق دلالت بر این دارد که فرضیه زیست محیطی کوزنتس در ایران مورد تایید قرار نمی گیرد. هم چنین نتایج تحقیق نشان می دهد که رابطه مثبت غیرخطی بین درآمد سرانه و دی اکسید کربن سرانه وجود دارد. با استفاده از روش مذکور که مدل دو رژیمی (وجود دو رابطه) بین متغیرها را مورد تایید قرار می دهد، اثر افزایش درآمد سرانه بر آلودگی محیط زیست همواره مثبت بوده ولی در سطوح پایین درآمدی (رژیم اول)، نرخ افزایش آلودگی نسبت به رژیم دوم که شامل سطوح بالای درآمدی است بیش تر می باشد. در این مطالعه سطح درآمد آستانه (نقطه تغییر رژیم) نیز مشخص می شود.

در این مقاله با استفاده از یک مدل جریان شبکه و با توجه به محدودیت های موجود در ظرفیت تولید، انتقال و ذخیره فرآورده بنزین، به این سوال پاسخ داده می شود که چه مقدار بنزین از کدام پالایشگاه یا بندر ورودی، با کدام وسیله و از کدام مسیر، به کدام یک از نقاط تقاضا حمل شود، به گونه ای که هزینه حمل و نقل کم ترین مقدار ممکن را داشته باشد. مدل طراحی شده در این تحقیق در دو مرحله حل شده است. در مرحله اول با توجه به ارزان تر بودن هزینه انتقال توسط خطوط لوله نسبت به دیگر وسایل حمل و نقل، از وارد کردن هزینه انتقال توسط نفت کش های جاده پیما صرف نظر شده است تا حداکثر جریان با توجه به محدودیت خطوط لوله برقرار شود. سپس در مرحله دوم تمامی عرضه و تقاضاهای تخصیص داده شده به نقاط در مرحله اول از مقادیر اولیه کسر و مدل با توجه به هزینه نفت کش های جاده پیما حل می شود. نتایج نشان می دهد که خطوط لوله با وجود این که حجم بالایی از حمل فراورده بنزین را به عهده دارد، سهم کمی از هزینه را به خود اختصاص داده است. در ارتباط با نفت کش های جاده پیما این نتیجه کاملا برعکس است. نتایج نشان می دهد که با گسترش خطوط لوله در بسیاری از مسیرهای بهینه یابی شده می توان هزینه حمل و نقل این فرآورده را تا حد زیادی کاهش داد که نشانگر آن است که بسیاری از این مسیرها به صورت بهینه عمل نمی کنند. در نهایت بر روی نتایج به دست آمده تحلیل حساسیت انجام گرفته است که این تحلیل حساسیت قیمت های سایه ای و میزان حساسیت هر کدام از پارامترها و متغیرهای مدل را مشخص می کند.

در حال حاضر، دریای خزر به عنوان یکی از منابع مهم نفت خام و گاز طبیعی در جهان مطرح بوده و نقش بسیار مهمی در تامین انرژی کشورهای دنیا بر عهده دارد. به همین علت پنج کشور همسایه دریای خزر- آذربایجان، قزاقستان، روسیه و ترکمنستان - در سال های اخیر تلاش مضاعفی را برای بهره برداری از این منابع به عمل آورده اند. این مقاله به ارائه یک مدل SWOT برای بهره برداری از انرژی نفت و گاز و هم چنین تحلیل موانع آتی کشور ایران در افزایش بهره گیری از منابع این منطقه استراتژیک پرداخته است.

بدون شک یکی از مهم ترین موضوعاتی که علاوه بر سیاست گذاران و تحلیل گران، مبادله گران بازار نفت را نیز به خود معطوف می کند، تحلیل و پیش بینی رفتار قیمت نفت است. در این مقاله تلاش می شود که به منظور دست یابی به پیش بینی های بهتر در بازار نفت، قواعد موجود در آن را کشف کنیم. استخراج قواعد بر اساس روش ارائه شده توسط فوجی موتو و ناکابایاشی (2001) و با استفاده از الگوریتم GMDH انجام می گیرد. اساس این روش بر پایه هم گرایی در مرزهای تبیین قواعد موجود در رفتار قیمت می باشد. نتایج به دست آمده گویای این مطلب است که قواعد مطلقی در رفتار قیمت نفت مشاهده نمی شود، ولی در وضعیت های مختلف بازار، می توان قواعدی را در نقاط مرزی و به طور نسبی، برای تبیین رفتار قیمت نفت استخراج کرد.

تغییرات جهانی آب و هوا با اثر گذاری بر سیستم های طبیعی و انسانی نگرانی های فزاینده ای را در مورد اثرات زیان بار این پدیده ایجاد کرده است. یکی از سیاست های عمده اتخاذ شده از سوی ایران که با راه کارهای بین المللی کاهش تولید گازهای آلاینده هوا هم خوانی دارد، جایگزینی گاز طبیعی با فرآورده های نفتی برای مصارف خانگی است، گرچه دلیل اصلی این جایگزینی حفظ ارزش صادراتی نفت خام بوده و جنبه های زیست محیطی آن، فرع بر این مساله بوده است. از آن جا که گسترش شبکه های گاز رسانی دارای هزینه های سنگینی است و تنها در صورت وجود تقاضای کافی توجیه پذیر می باشد، بررسی عوامل مختلف موثر بر تقاضای گاز طبیعی در این بخش دارای اهمیت بالایی است. با توجه به تمرکز اصلی این مقاله در بررسی تاثیر نوسانات فصلی دما بر نوسانات فصلی تقاضای گاز طبیعی در بخش خانگی کشور، برآوردی دقیق از میزان مصرف گاز طبیعی غیرحساس به دما در بخش خانگی استان های مختلف کشور و هم چنین میزان حساسیت این مصرف کنندگان به متغیرهای آب و هوایی ارائه شده است که می تواند راهنمای تصمیم گیران در انتخاب میزان بهینه ذخیره سازی گاز طبیعی با توجه به نوسانات فصلی آن باشد.