مطالعات اقتصاد انرژی
سال:1393 | دوره:10 | شماره:40 |تعداد مقالات:10

با توجه به وجود اقلیم های متفاوت در کشور ما، الگوهای تقاضای متفاوتی برای انرژی برق مطرح می شود. از این رو ما در این پژوهش به برآورد و مقایسه تابع تقاضای خانگی برق برای دو گروه استانهای سردتر و گرمتر از میانگین کشوری پرداخته ایم. در گروه استانهای گرم 15 استان و در گروه استانهای سرد 13 استان جای گرفته اند. معیار این گروه بندی متوسط دمای سال 1388کل کشور بوده است. استانهایی که متوسط دمای آنها از این میانگین بالاتر در گروه استانهای گرم و استانهایی که متوسط دمای آنها از این میانگین کمتر در گروه استانهای سرد جای گرفته اند. دوره مطالعه ما سالهای 1388-1379 بوده وبرای تخمین مدل از روشGMM استفاده کرده ایم. این روش روی تابع تقاضایی که انرژی به شکل صریح در تابع مطلوبیت وارد شده اعمال شده است. نتایج مطالعه ما نشان می دهد که کشش پذیری تقاضای خانگی برق استانهای گرم نسبت به مصرف برق دوره قبل، درآمد، قیمت برق، متوسط دمای بهار، تابستان، پاییزوزمستان به ترتیب 76/0، 13/0، 19/0-، 26/0-47/0، 19/0-، 08/0 ودر گروه استانهای سرد به ترتیب 64/0، 18/0، 32/0-، 27/0-، 29/0، 29/0-، 03/0 می باشد.

انتظار می رود اصلاح قیمت سوخت نیروگاه ها در بازار برق به افزایش قیمت برق در بازار و در نتیجه تغییر در میزان تقاضا منجر شود. به منظور سنجش کمّی اثرات پویا و بلندمدت اصلاح قیمت سوخت نیروگاه ها بر تقاضای برق در کشور، در این مقاله بازار برق کشور به روش پویایی سیستمی مدل سازی می شود. این مدل دارای بخش های تقاضا، قیمت و تولید است که برای شبیه سازی آن از نرم افزار پاورسیم استفاده می شود. نتایج حاصل از شبیه سازی مدل حاکی از آن است که در صورت ادامه ی روند قیمت های گذشته، بازار برق در افق سال 1400 با بیش از 300 تراوات ساعت مازاد تقاضا در سال و در نتیجه خاموشی مواجه می شود. شبیه سازی بازار برق در چارچوب مدل پیشنهادی حاکی از آن است که اصلاح قیمت سوخت مصرفی نیروگاه ها در اجرای قانون هدفمندی یارانه ها موجب خواهد شد قیمت بازار برق به میزان چشم گیری افزایش یافته و در نتیجه تقاضا کاهش می یابد و بازار برق به تعادل می رسد. چنان چه اصلاح قیمت سوخت نیروگاه ها هم زمان با اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده شبیه سازی شود، نتایج به دست آمده نشان می دهد که با فرض متوسط نرخ رشد اقتصادی تجربه شده در یک دهه ی اخیر، 4/5 درصد، تقاضای برق در پایان دوره 4/5 درصد کاهش می یابد.

با توجه به تأثیر گسترده قیمت نفت و طلا بر اقتصاد جهانی و اهمیت آن ها در رشد و توسعه اقتصادی، در این مطالعه به بررسی رابطه ی علی بین قیمت نفت و طلا با استفاده از داده های ماهانه طی دوره ی 2012: 8-2000: 1 پرداخته شده است. برای این منظور، روش های تجزیه و تحلیل سری زمانی، مشتمل بر آزمون های ریشه واحد، آزمون های BDS، Tsay، RESET و آزمون های علیت غیرخطی مارکوف سوئیچینگ(MS-VAR) بکار گرفته شده اند. یافته های تحقیق نشان می دهد که مدل بهینه برای مطالعه ی حاضر MSIAH(3)-VAR(3) انتخاب شد. بر اساس نتایج تخمین مدل فوق و با در نظر گرفتن 3 رژیم متفاوت، قیمت نفت در رژیم 1 علت گرنجری قیمت طلا بوده، در حالی که رژیم 2، علیت دوسویه میان قیمت نفت و طلا را نشان می دهد و در رژیم 3 نیز علیتی بین قیمت نفت و طلا وجود ندارد. یافته های تجربی مقاله فوق، دلالت های مفیدی را برای سرمایه گذاران و سیاست گذاران که نیازمند تشخیص ارتباط دقیق قیمت نفت و طلا هستند، فراهم می کند.

تغییرات قیمت نفت یکی از عوامل اصلی بسیاری از بحران های اقتصادی در میان کشورهای واردکننده و صادرکننده ی نفت است و نرخ ارز واقعی عامل انتقال تکانه های قیمت نفت از بازار جهانی به اقتصاد داخل است. این دو شاخص اقتصادی، قیمت نفت خام و نرخ ارز واقعی و ارتباط آن ها، برای بیش تر کشورها، به خصوص کشورهایی که اقتصاد آن ها به طور مستقیم به صادرات و واردات نفت وابسته است، دارای اهمیت به سزایی است. در این مقاله به بررسی چگونگی اثرگذاری قیمت واقعی نفت بر نرخ واقعی ارز در کشورهای صادرکننده ی نفت در مقابل واردکنندگان نفت با استفاده از روش پانل دیتا، براساس داده های سالانه ی دوره ی زمانی 1993 تا 2009 میلادی، با هدف مقایسه ی این دو گروه از کشورها در یک دوره ی زمانی مشترک پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که ارتباط بین قیمت واقعی نفت و نرخ واقعی ارز در هر دو گروه کشورها معنی دار است. نکته ی قابل توجه در نتایج به دست آمده این است که این ارتباط در هر دو گروه از کشورها مثبت می باشد.

با توجه به کاهش منابع سوخت های فسیلی و افزایش روزافزون آلودگی های ناشی از آن ها، استفاده از سلول های خورشیدی روز به روز در حال افزایش است. یکی از نکته های کلیدی در راه اندازی و نصب این پنل ها، زاویه قرار گیری این صفحات نسبت به سطح افق است که می تواند در بازدهی سیستم بسیار مؤثر باشد. هدف از این مطالعه ارائه ی راهکاری برای تنظیم بهینه زاویه قرارگیری پنل های خورشیدی نسبت به سطح افق با بهره گیری از داده های سنجش از دور می باشد. در همین راستا سه استان هرمزگان، یزد و اردبیل به ترتیب به عنوان نماینده مناطق جنوبی، مرکزی و شمالی به عنوان پایلوت انتخاب شدند. در مرحله اول داده های پردازش شده ی تابش، برای تجزیه و تحلیل وارد نرم افزار شد و پایگاه اطلاعاتی تشکیل گردید. در مرحله دوم، از طریق داده های وارد شده در نرم افزار، لایه های رقومی ساخته و طبقه بندی شد نتایج نشان داد که زاویه ی تیلت بهینه پنل های خورشیدی در ایران همواره کم تر از عرض جغرافیایی محل است، به طوری که در منطقه جنوبی زاویه ی تیلت بهینه برابر با (( 5/0 الی 5/2)-عرض جغرافیایی)، در منطقه مرکزی برابر با (( 5/1 الی 3)-عرض جغرافیایی) و در منطقه شمالی برابر با (( 4 الی 6)-عرض جغرافیایی) می باشد. هم چنین نتایج نشان داد که با توجه به افزایش 5/5 تا 6 درصدی توان تولید برق، در صورت تنظیم بهینه زاویه ی تیلت پنل های خورشیدی در یک نیروگاه فتوولتائیک به مساحت 5 کیلومتر مربع (با ارزش سرمایه گذاری تقریبا برابر با 3 میلیون یورو (Sunvoltenergy Sp., 2013)) سالانه حداقل 11250 میلیون ریال نسبت به حالتی که زاویه ی تیلت پنل های خورشیدی مساوی با عرض جغرافیایی محل قرار داده شود، منافع بیش تری عاید می شود.

انرژی یکی از نهاده های مهم اقتصادی می باشد که نقش اساسی در توسعه ی اقتصادی جامعه ایفا کرده و استفاده ی ناکارآمد از آن چالش های بزرگ اقتصادی و زیست محیطی ایجاد می کند. شواهد نشان می دهد که در ایران انرژی به صورت غیر کارآمد استفاده می شود. طرح هدفمندی یارانه های انرژی در ایران یکی از اقدامات مهم برای این موضوع می باشد. از سویی موفقیت هر طرحی در گرو بالا بردن مشارکت عمومی است و مشارکت بدون دانش عمومی امکان پذیر نمی باشد، لذا ارزیابی این دانش برای موفقیت این طرح از ضروریات است، تا براساس میزان آگاهی و دانش عمومی مردم راهبرد و برنامه مناسب برای ارتقاء آن پیشنهاد شود. روش تحقیق این مطالعه میدانی و تکنیک تجزیه و تحلیل آن منطق فازی می باشد. جامعه آماری مصرف کنندگان انرژی بخش خانگی شهر کرمان است که مورد ارزیابی دانش و آگاهی انرژی قرار می گیرد. نتایج حاصل از بررسی و تجزیه و تحلیل 400 پرسشنامه نشان می دهد که از سرفصل های ارزیابی آگاهی و دانش انرژی بطور متوسط شهروندان کرمانی نمره 73/38 از 100 را به دست آورده اند که نشان از پایین بودن سطح آگاهی در این زمینه دارد. پایین ترین نمره ی ارزیابی مربوط به دانش مصرف برق در خانه ها و بالاترین نمره مربوط به آگاهی از آلودگی ناشی از مصرف انرژی می باشد.

اغلب کشورهایی که اقتصاد آن ها وابسته به منابع طبیعی به ویژه نفت است در دهه های اخیر عملکرد اقتصادی قابل قبولی از خود به جا نگذاشته اند. رشد اقتصادی پایین، بی ثباتی اقتصاد کلان، کسری بودجه، تراز منفی تجاری، کاهش ارزش پول ملّی، تورم بالا، افزایش بیکاری، فساد مالی و اداری، تبعیض و بی عدالتی ویژگی بسیاری از این کشورهاست. ایران نیز یکی از کشورهایی است که اقتصاد وابسته به نفت دارد، در نتیجه توجه به بی ثباتی قیمت نفت و نتایج آن بر سایر متغیرهای کلان ازهمیت بسزایی برخوردار است. در این پژوهش به بررسی تأثیر نااطمینانی قیمت نفت بر متغیر های اقتصاد کلان ایران در دوره ی 1368: 1 تا 1388: 4 می پردازیم و برای محاسبه نااطمینانی از روش گارچ چند متغیره با تصریح BEKK استفاده می کنیم و سپس اثر آن را در یک سیستم به طور همزمان بر تولید ناخالص داخلی، تورم، شاخص بورس اوراق بهادار تهران و نرخ ارز مورد بررسی قرار می دهیم. نتایج بیان می کنند که نااطمینانی قیمت نفت به طور همزمان با این چهار متغیر رابطه ی منفی دارد و افزایش نااطمینانی سبب کاهش تولید ناخالص ملی، تورم، شاخص بورس اوراق بهادار و نرخ ارز می-شود.

در این پژوهش به تحلیل ساختار انرژی10 صنعت انرژی بر (کد 4رقمی طبقه بندی ISIC ) زیرگروه صنعت تولید سایر محصولات کانی غیرفلزی (کد 26) و صنعت تولید فلزات اساسی (کد 27)در دوره 86-1382می پردازیم. جهت محاسبه کشش جانشینی بین انرژی موریشیما، کشش خود قیمتی و متقاطع میان برق خریداری شده، برق تولید شده، گاز طبیعی و گازوئیل، از تابع تجمعی ترانسلوگ استفاده شده است و با توجه به داده های پانل، برای تخمین پارامتر در سیستم معادلات همزمان، از روش ISUR بهره برده ایم. نتایج بررسی سهم هزینه نشان می دهد، مجموع سهم 4 جزء اصلی انرژی، به طور متوسط، 87 درصد از سهم هزینه انرژی را در اختیار دارند و برق خریداری شده، با داشتن سهمی معادل60درصد از هزینه انرژی، مهم ترین جزء انرژی به شمار می رود. نتایج کشش متقاطع به این شرح می باشد که برق خریداری شده، با 3 جزء دیگر رابطه جانشینی داشته و با توجه به کشش جانشینی بین انرژی موریشیما، قوی ترین رابطه جانشینی و مکملی به ترتیب میان برق خریداری شده-برق تولید شده و گاز طبیعی-برق تولید شده است.

هدف این مقاله بررسی عوامل مؤثر بر تأخیر در اجرای پروژه های شرکت گاز استان آذربایجان شرقی می باشد. برای نیل به این هدف، سیزده فرضیه مطرح شده است. جامعه آماری این تحقیق را تمامی مدیران عالی، میانی، پیمانکاران و پرسنل دستگاه نظارت شرکت گاز استان آذربایجان شرقی تشکیل می دهند. برای جمع آوری داده های لازم از پرسشنامه استفاده شده است. روایی پرسشنامه به صورت روایی صوری و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و به تفکیک مؤلفه های تأخیر در اجرای پروژه محاسبه شده است. در تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های کلموگروف-اسمیرنوف جهت آزمون نرمال بودن داده ها، آزمون t-test تک نمونه ای جهت آزمون فرضیه های تحقیق و آزمون فریدمن برای اولویت بندی عوامل مؤثر بر تأخیر در اجرای پروژه-های شرکت گاز استفاده شده است. نتایج بررسی ها نشان می دهد که عدم توانایی فنی و تخصصی پیمانکار، عدم توانایی پیمانکار در فراهم کردن تجهیزات مورد نیاز، تأخیر در تأمین کالاهای برعهده ی پیمانکار، عدم آشنایی پیمانکاران با مدیریت برنامه ریزی و کنترل پروژه، عدم دقت کارفرما در برآورد حجم عملیات و زمان پروژه، عدم تناسب بین تعدیل و تورم، عدم تأمین به موقع منابع مالی توسط کارفرما با توجه به مدت زمان اجرای پروژه، عدم حمایت قاطع و مؤثر کارفرما در برطرف کردن مشکلات حریم خطوط، عدم صدور به موقع مجوزهای حفاری، تأخیر در تحویل کالاهای به عهده ی کارفرما، شرایط محیطی و جغرافیایی پروژه، شرایط فرهنگی و بومی حاکم بر منطقه و در نهایت مدیریت ریسک، بر تأخیر در اجرای پروژه های شرکت گاز استان آذربایجان شرقی مؤثر است.